प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
खिलभागे हरिवंशः
विष्णु पर्व
अध्याय 181
सार
नागपाशदिंद अनिरुद्धन बिडुगडॆ, उषॆयॊंदिगॆ अवन वीर्य विवाह मत्तु ऎल्लरू द्वारकॆगॆ प्रस्थानिसिदुदु (1-39); मार्गदल्लि बाणन गोवुगळिगागि कृष्णनु वरुणनन्नु पराजयगॊळिसिदुदु (40-104); द्वारकॆयल्लि उत्सव (105-148).
19181001 वैशंपायन उवाच ।
19181001a एवं वरान्बहून्प्राप्य बाणः प्रीतमनाभवत् ।
19181001c जगाम सह रुद्रेण महाकालत्वमागतः ।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “हीगॆ अनेक वरगळन्नु पडॆदु ब्राणनु प्रीतमनस्कनादनु. महाकालत्ववन्नु पडॆदु अवनु रुद्रनॊंदिगॆ हॊरटु होदनु.
19181002a वासुदेवोऽपि बहुधा नारदं पर्यपृच्छत ।
19181002c क्वानिरुद्धोऽस्ति भगवन्संयतो नागबंधनैः ।।
19181003a श्रोतुमिच्छामि तत्त्वेन स्नेहक्लिन्नं हि मे मनः ।
19181003c अनिरुद्धे हृते वीरे क्षुभिता द्वारका पुरी ।।
वासुदेवनादरो नारदनन्नु अनेकबारि केळिदनु: “भगवन्! अनिरुद्धनु ऎल्लि नागबंधनदल्लिद्दानॆ? अदन्नु तत्त्वतः तिळियबयसुत्तेनॆ. नन्न मनस्सु स्नेहदिंद व्याकुलगॊळ्ळुत्तिदॆ. अनिरुद्धन अपहरणदिंदागि द्वारकापुरियु क्षोभॆगॊंडिदॆ.
19181004a शीघ्रं तं मोक्षयिष्यामो यदर्थं वयमागताः ।
19181004c अद्य तं नष्टशत्रुं वै द्रष्टुमिच्छामहे वयम् ।।
19181005a स प्रदेशस्तु भगवन्विदितस्तव सुव्रत ।
नावु इल्लिगॆ याव उद्देशदिंद बंदिद्देवो अदरंतॆ अवनन्नु शीघ्रदल्लिये मुक्तगॊळिसोण. इंदु अवन शत्रुवु नाशवागिद्दानॆ. नावु अवनन्नु नोडबेकु. भगवन्! सुव्रत! अवनिरुव प्रदेशवु निनगॆ तिळिदिदॆ.”
19181005c एवमुक्तस्तु कृष्णेन नारदः प्रत्यभाषत ।।
19181006a कन्यापुरे कुमारोऽसौ बद्धो नागैश्च माधव ।
कृष्णनु हीगॆ हेळलु नारदनु उत्तरिसिदनु: “माधव! कन्यॆय अंतःपुरदल्लि कुमार अनिरुद्धनु नागपाशगळिंद बंधितनागिद्दानॆ.”
19181006c एतस्मिन्नंतरे शीघ्रं चित्रलेखा ह्युपस्थिता ।।
19181007a बाणस्योत्तमशर्वस्य दैत्येंद्रस्य महात्मनः ।
19181007c इदमंतःपुरं देव प्रविशस्व यथासुखम् ।।
ई मध्यदल्लि चित्रलेखॆयु शीघ्रवागि अल्लि उपस्थितळागि हेळिदळु: “देव! इदु शर्वन भक्त महात्म दैत्येंद्र बाणन अंतःपुरवु. यथासुखवागि इदन्नु प्रवेशिसु.”
19181008a ततः प्रविष्टास्ते सर्वे ह्यनिरुद्धस्य मोक्षणे ।
19181008c बलः सुपर्णः कृष्णस्तु प्रद्युम्नो नारदस्तथा ।।
आग अनिरुद्धनन्नु बिडुगडॆगॊळिसलु अवरॆल्लरू – बलराम, सुपर्ण, कृष्ण, प्रद्युम्न मत्तु नारदरु – अंतःपुरवन्नु प्रवेशिसिदरु.
19181009a ततो दृष्ट्वैव गरुडं येऽनिरुद्धशरीरगाः ।
19181009c शररूपा महासर्पा वेष्टयित्वा तनुं स्थिताः ।।
19181010a ते सर्वे सहसा देहात्तस्य निःसृत्य भोगिनः ।
19181010c क्षितिं समभिवर्तित्वा प्रकृत्यावस्थिताः शराः ।।
गरुडनन्नु कंडॊडनॆये बाणरूपिगळागि अनिरुद्धन शरीरवन्नु बंधिसिद्द महासर्पगळु ऎल्लवू अवन देहदिंद हॊरटु नॆलद मेलॆ बिद्दवु मत्तु साधारण बाणगळ रूपदल्लि बदलादवु.
19181011a दृष्टः स्पृष्टश्च कृष्णेन सोऽनिरुद्धो महायशाः ।
19181011c स्थितः प्रीतमना भूत्वा प्रांजलिर्वाक्यमब्रवीत् ।।
कृष्णन दर्शन मत्तु स्पर्शदिंद प्रीतमनस्कनाद महायशस्वी अनिरुद्धनु निंतु कैमुगिदु ई मातन्नाडिदनु.
19181012 अनिरुद्ध उवाच ।
19181012a देवदेव सदा युद्धे जेता त्वमसि केशव ।
19181012c न शक्तः प्रमुखे स्थातुं साक्षादपि शतक्रतुः ।।
अनिरुद्धनु हेळिदनु: “देवदेव! केशव! नीनु सदा युद्धदल्लि विजयियु. निन्न ऎदिरु निल्ललु साक्षात् शतक्रतुवू शक्तनल्ल.”
19181013 भगवानुवाच ।
19181013a आरोह गरुडं तूर्णं गच्छाम द्वारकां पुरीम् ।
19181013c एवमुक्तोऽनिरुद्धस्तु उषया सह कन्यया ।
19181013e स्थितः प्रीतमना भूत्वा ज्ञात्वा बाणं जितं रणे ।।
भगवंतनु हेळिदनु: “बेगने गरुडनन्नेरु. द्वारका पुरिगॆ होगोण!” इदन्नु केळि, रणदल्लि बाणनु पराजितनादुदन्नु तिळिदु अनिरुद्धनादरो कन्यॆ उषॆयॊंदिगॆ प्रीतमनस्कनादनु.
19181013g ततो महाबलं देवं बलभद्रं यशस्विनम् ।
19181013i अभिवादयते हृष्टः सोऽनिरुद्धो महामनाः ।।
आग महामनस्वी अनिरुद्धनु हृष्टनागि महाबल यशस्वी देव बलभद्रनन्नु अभिवंदिसिदनु.
19181014a माधवं च महात्मानमभिवाद्य कृतांजलिः ।
19181014c खगोत्तमं महावीर्यं सुपर्णमभिवाद्य च ।।
19181015a ततो मकरकेतुं च चित्रबाणधरं प्रभुम् ।
19181015c पितरं सोऽभ्युपागम्य प्रद्युम्नमभिवादयत् ।।
महात्म माधवनन्नू कैमुगिदु नमस्करिसिदनु. महावीर्य खगोत्तम सुपर्णनन्नू अभिवंदिसिदनु. अनंतर मकरकेतु चित्रबाणधर प्रभु तंदॆ प्रद्युम्नन बळिसारि अवनन्नु अभिवंदिसिदनु.
19181016a सखीगणवृता चैव सा चोषा भवने स्थिता ।
19181016c बलं चातिबलं चैव वासुदेवं सुदुर्जयम् ।।
19181017a असंख्यातगतिं चैव सुपर्णमभिवाद्य च ।
19181017c पुष्पबाणधरं चैव लज्जमानाभ्यवादयत् ।।
भवनदल्लिद्द उषॆयु सखीगणगळिंद आवृतळागि अतिबल बलरामनन्नू, सुदुर्जय वासुदेवनन्नु, असंख्यातगति सुपर्णनन्नू अभिवंदिसि, लज्जॆयिंद पुष्पबाणधर प्रद्युम्नननन्नू वंदिसिदळु.
19181018a ततः शक्रस्य वचनान्नारदः परमद्युतिः ।
19181018c वासुदेवसमीपं स प्रहसन्पुनरागतः ।।
आग शक्रन मातिनंतॆ परमद्युति नारदनु नगुत्ता पुनः वासुदेवन समीप बंदनु.
19181019a वर्धापयति तं देवं गोविंदं शत्रुसूदनम् ।
19181019c दिष्ट्या वर्धसि गोविंद अनिरुद्धसमागमात् ।।
शत्रुसूदन देव गोविंदनिगॆ अभिनंदनॆगळन्नु नीडुत्ता हेळिदनु: “गोविंद! ऒळ्ळॆयदायितु! अनिरुद्धन समागमदिंद अभ्युदयवन्नु पडॆदिरुवॆ!”
19181020a ततोऽनिरुद्धसहिता नारदं प्रणताः स्थिताः ।
19181020c आशीर्भिर्वर्द्धयित्वा च देवर्षिः कृष्णमब्रवीत् ।।
आग अनिरुद्धनॊडनॆ ऎल्लरू नारदनन्नु नमस्करिसि निंतरु. अवरन्नु आशीर्वदिसुत्ता मत्तु अभिनंदिसुत्ता देवर्षियु कृष्णनिगॆ हेळिदनु:
19181021a अनिरुद्धस्य वीर्याख्यो विवाहः क्रियतां विभो ।
19181021c जंबूलमालिकां द्रष्टुं श्रद्धा हि मम जायते ।।
“विभो! अनिरुद्धनिगॆ वीर्य1 ऎंब हॆसरिन विवाहवन्नु माडबेकु. जंबूल2मालिकॆयन्नु नोडलु ननगॆ इच्छॆयुंटागिदॆ.”
19181022a ततः प्रहसिताः सर्वे नारदस्य वचःश्रवात् ।
19181022c कृष्णः प्रोवाच भगवन् क्रियतामाशु मा चिरम् ।।
नारदन आ मातन्नु केळि ऎल्लरू नक्करु. कृष्णनु “भगवन्! इदन्नु नॆरवेरिसबेकु. तडमाडबारदु” ऎंदनु.
19181023a एतस्मिन्नंतरे तात कुंभांडः समुपस्थितः ।
19181023c वैवाहिकांस्तु संभारान्गृह्य कृष्णं नमस्य तु ।।
ई मध्यदल्लि वैवाहिक सामग्रिगळन्नु संग्रहिसि कुंभांडनु अल्लि उपस्थितनागि कृष्णनन्नु नमस्करिसिदनु.
19181024 कुंभांड उवाच ।
19181024a कृष्ण कृष्ण महाबाहो भव त्वमभयप्रदः ।
19181024c शरणागतोऽस्मि देवेश प्रसीदैषोऽंजलिस्तव ।।
कुंभांडनु हेळिदनु: “कृष्ण! कृष्ण! महाबाहो! देवेश! शरणागतनागिद्देनॆ. कैजोडिसिद्देनॆ. प्रसन्ननागु!”
19181025a नारदस्य वचः श्रुत्वा सर्वं प्रागेव चाच्युतः ।
19181025c अभयं यच्छते तस्मै कुंभांडाय महात्मने ।।
नारदनिंद अवन कुरितु मॊदले ऎल्लवन्नु केळिद्द अच्युतनु बेडुत्तिद्द महात्म कुंभांडनिगॆ अभयवन्नु नीडिदनु.
19181026a कुंभांड मंत्रिणां श्रेष्ठ प्रीतोऽस्मि तव सुव्रत ।
19181026c सुकृतं ते विजानामि राष्ट्रिकोऽस्तु भवानिह ।
19181026e सज्ञातिपक्षः सुसुखी निवृत्तोऽस्तु भवानिह ।।
19181027a राज्यं च ते मया दत्तं चिरं जीव ममाश्रयात् ।
“कुंभांड! मंत्रिगळल्लि श्रेष्ठ! सुव्रत! प्रीतनागिद्देनॆ. निन्न सुकृतगळन्नु तिळिदिद्देनॆ. इल्लिय राष्ट्रपतियागु. स्वजाति-पक्षदवरॊडनॆ इल्लि सुखियागिरु. निनगॆ राज्यवन्नु नीडुत्तिद्देनॆ. नन्न आश्रयदल्लि बहुकाल बाळु.”
19181027c एवं दत्त्वा राज्यमस्मै कुंभांडाय महात्मने ।।
19181028a विवाहमकरोत्तस्यानिरुद्धस्य जनार्दनः ।
19181028c ततस्तु भगवान्वह्निस्तत्र स्वयमुपस्थितः ।।
हीगॆ महात्म कुंभांडनिगॆ आ राज्यवन्नु नीडि जनार्दननु अनिरुद्धन विवाहवन्नु नॆरवेरिसिदनु. आग अल्लि भगवान् अग्नियु स्वयं उपस्थितनागिद्दनु.
19181029a स विवाहोऽनिरुद्धस्य नक्षत्रे च शुभेऽभवत् ।
19181029c ततोऽप्सरोगणश्चैव कौतुकं कर्तुमुद्यतः ।।
अनिरुद्धन विवाहवु शुभ नक्षत्रदल्लि आयितु. आग मांगलिक क्रियॆयल्लि अप्सरगणगळु उपस्थितरिद्दरु.
19181030a स्नातस्त्वलंकृतस्तत्र सोऽनिरुद्धः स्वभार्यया ।
19181030c ततः स्निग्धैः शुभैर्वाक्यैर्गंधर्वाश्च जगुस्तदा ।।
19181031a नृत्यंत्यप्सरसश्चैव विवाहमुपशोभयन् ।
भार्यॆयॊडनॆ अनिरुद्धनु स्नानगैदु अलंकृतनादनु. अनंतर मंगलसूचक स्निग्ध वचनगळिंद गंधर्वरु हाडिदरु मत्तु अप्सरॆयरु नर्तिसुत्ता आ विवाहद शोभॆयन्नु हॆच्चिसिदरु.
19181031c ततो निर्वर्तयित्वा तु विवाहं शत्रुसूदनः ।।
19181032a अनिरुद्धस्य सुप्रज्ञः सर्वैर्देवगणैर्वृतः ।
19181032c आमंत्र्य वरदं तत्र रुद्रं देवनमस्कृतम् ।।
19181033a चकार गमने बुद्धिं कृष्णः परपुरंजयः ।
अनंतर अनिरुद्धन विवाहवन्नु पूरैसि सर्व देवगणगळिंद आवृतनागिद्द शत्रुसूदन सुप्रज्ञ परपुरंजय कृष्णनु वरद देवनमस्कृत रुद्रन अप्पणॆयन्नु पडॆदु हॊरडलु निश्चयिसिदनु.
19181033c द्वारकाभिमुखं कृष्णं ज्ञात्वा शत्रुनिषूदनम् ।।
19181034a कुंभांडो वचनं प्राह प्रांजलिर्मधुसूदनम् ।
शत्रुनिषूदन कृष्णनु द्वारकाभिमुखनागि हॊरडुत्तिद्दन्नु तिळिद कुंभांडनु कैमुगिदु मधुसूदननिगॆ हेळिदनु:
19181034c बाणस्य गावस्तिष्ठंति हस्ते तु वरुणस्य वै ।।
19181035a यासाममृतकल्पं वै क्षीरं क्षरति माधव ।
19181035c तत्पीत्वातिबलश्चैव नरो भवति दुर्जयः ।।
“माधव! बाणन गोवुगळु वरुणन वशदल्लिवॆ. आ गोवुगळिंद अमृतकल्प क्षीरवु हरियुत्तदॆ. अदन्नु कुडिद नरनु अतिबलनू दुर्जयनू आगुत्तानॆ.”
19181036a कुंभाडेनैवमाख्याते हरिः प्रीतमनास्तदा ।
19181036c गमनाय मतिं चक्रे गंतव्यमिति निश्चयम् ।।
कुंभांडनु हीगॆ हेळलु हरियु प्रीतमनस्कनादनु. अवनु होगलु दृढनिश्चयवन्नु माडिदनु.
19181037a ततस्तु भगवान्ब्रह्मा वर्धाप्य स तु केशवम् ।
19181037c जगाम ब्रह्मलोकं स वृतः स्वभवनालयैः ।।
अनंतर भगवान् ब्रह्मनु केशवनन्नु अभिनंदिसि ब्रह्मलोकवासिगळॊंदिगॆ आवृतनागि ब्रह्मलोकक्कॆ होदनु.
19181038a इंद्रो मरुद्गणयुतो द्वारकाभिमुखो ययौ ।
19181038c यतः कृष्णस्ततः सर्वे गच्छंति जयकांक्षिणः ।।
मरुद्गणगळिंद कूडिदवनागि इंद्रनु द्वारकाभिमुखवागि होदनु. अवरॆल्लरू जयकांक्षी कृष्णनु ऎल्लिगॆ होगुत्तिद्दनो अल्लिगे होगुत्तिद्दरु.
19181039a वाहनेन मयूरेण सखीभिः परिवारिता ।
19181039c द्वारकाभिमुखी ह्यूषा देव्या प्रस्थापिता ययौ ।
देवि पार्वतियिंद बीळ्कॊंड उषॆयु सखिगळिंद परिवारितळागि मयूरवाहनवन्नेरि द्वारकाभिमुखवागि होदळु.
19181039e ततो बलश्च कृष्णश्च प्रद्युम्नश्च महाबलः ।। 19181040a आरूढवंतो गरुडमनिरुद्धश्च वीर्यवान् ।
अनंतर बलराम, कृष्ण, महाबल प्रद्युम्न, मत्तु वीर्यवान् अनिरुद्धरु गरुडनन्नेरिदरु.
19181040c प्रस्थितश्च स तेजस्वी गरुडः पततां वरः ।।
19181041a उन्मूलयंस्तरुगणान्कंपयंश्चापि मेदिनीम् ।
पक्षिश्रेष्ठ तेजस्वी गरुडनु वृक्षगणगळन्नु कीळुत्ता मत्तु मेदिनियन्नु कंपिसुत्ता प्रस्थानगैदनु.
19181041c आकुलास्च दिशः सर्वा रेणुध्वस्तमिवांबरम् ।।
19181042a गरुडे संप्रयातेऽभून्मंदरश्मिर्दिवाकरः ।
गरुडनु हॊरडलु सर्व दिक्कुगळू व्याकुलगॊंडवु. आकाशदल्लि धूळु तुंबिकॊंडितु. मत्तु दिवाकरन रश्मिगळु मंदवादवु.
19181042c ततस्ते दीर्घमध्वानं प्रययुः पुरुषर्षभाः ।।
19181043a आरुह्य गरुडं सर्वे जित्वा बाणं महौजसम् ।
महौजस बाणनन्नु गॆद्दु आ ऎल्ल पुरुषर्षभरू गरुडनन्नेरि दीर्घ मार्गदल्लि प्रयाणिसिदरु.
19181043c ततोऽंबरतलस्थास्ते वारुणीं दिशमास्थिताः ।।
19181044a अपश्यंत महात्मानो गावो दिव्यपयःप्रदाः ।
19181044c वेलावनविचारिण्यो नानावर्णाः सहस्रशः ।।
अंबरतलवन्नु तलुपि पश्चिमदिशॆयल्लि प्रयाणिसुत्तिरलु आ महात्मरु दिव्यक्षीरवन्नु नीडुव नानावर्णद सहस्रारु गोवुगळु समुद्रतीरद वनदल्लि विचरिसुत्तिरुवुदन्नु कंडरु.
19181045a अवज्ञाय तदा रूपं कुंभांडवचनाश्रयात् ।
19181045c कृष्णः प्रहरतां श्रेष्ठस्तत्त्वतोऽर्थविशारदः ।।
19181046a निशम्य बाणगावस्तु तासु चक्रे मनस्तदा ।
19181046c आस्थितो गरुडं प्राह स तु लोकादिरव्ययः ।।
कुंभांढन वचनवन्नु ज्ञापिसिकॊंडु आ गोवुगळ स्वरूपवन्नु गुरुतिसि प्रहारमाडुववरल्लि श्रेष्ठ, तात्विक अर्थनीतिय विशारद कृष्णनु बाणन आ गोवुगळन्नु कॊंडॊय्यलु मनस्सुमाडिदनु. लोकद आदिकारण अव्यय कृष्णनु कुळितल्लिंदले गरुडनिगॆ हेळिदनु.
19181047 शीकृष्ण उवाच ।
19181047a वैनतेय प्रयाहि त्वं यत्र बाणस्य गोधनम् ।
19181047c यासां पीत्वा किल क्षीरममृतत्वमवाप्नुयात् ।।
श्रीकृष्णनु हेळिदनु: “वैनतेय! बाणन गोधनविरुवल्लिगे होगु. ई गोवुगळ क्षीरवन्नु कुडितु अमृतत्ववन्नु पडॆयुत्तारल्लवे?
19181048a आह मां सत्यभामा च बाणगावो ममानय ।
19181048c यासं पीत्वा किल क्षीरं न जीर्यंति महासुराः ।।
सत्यभामॆयु नन्नल्लि हेळिद्दळु: “बाणन गोवुगळन्नु ननगॆ तंदुकॊडु. अदर हालन्नु कुडिदु महासुररु वृद्धरागुवुदिल्ल!
19181049a विजराश्च जरां त्यक्त्वा भवंति किल जंतवः ।
19181049c ता आनयस्व भद्रं ते यदि धर्मो न लुप्यते ।।
19181050a अथ वा कार्यलोपो वै मैव तासु मनः कृथाः ।
19181050c इति मामब्रवीत्सत्या ताश्चैता विदिता मम ।।
वृद्धजंतुगळू वृद्धाप्यवन्नु तॊरॆदु अजररागुत्तारॆ. निनगॆ मंगळवागलि! धर्मद लोपवागदे इद्दरॆ आ गोवुगळन्नु ता! अथवा कार्यलोपवागुत्तदॆयॆंदादरॆ अवुगळ कुरितु योचिसबेड.” सत्यभामॆयु ननगॆ हीगॆ हेळिद्दळु. ई गोवुगळु अवे आगिवॆ. नानु गुरुतिसबल्लॆ.”
19181051 गरुड उवाच ।
19181051a दृष्यंते गाव एतास्ता दृष्ट्वा मां वरुणालयम् ।
19181051c विशंति सहसा सर्वाः कार्यमत्र विधीयताम् ।।
गरुडनु हेळिदनु: “आ गोवुगळु काणिसुत्तिवॆ. आदरॆ नन्नन्नु नोडि आ गोवुगळॆल्लवू कूडले समुद्रवन्नु प्रवेशिसुत्तिवॆ. ई विषयदल्लि उचितवादुदन्नु माडु.”
19181052a इत्युक्त्वा चैव गरुडः पक्षवातेन सागराम् ।
19181052c सहसा क्षोभयित्वा च विवेश वरुणालयम् ।।
हीगॆ हेळि गरुडनु तन्न रॆक्कॆगळ बडितदिंदुंटाद भिरुगाळियिंद समुद्रवन्नु अल्लोलकल्लोलगॊळिसि कूडले वरुणालयवन्नु प्रवेशिसिदनु.
19181053a दृष्ट्वा जवेन गरुडं प्राप्तं वै वरुणालयम् ।
19181053c वारुणाश्च गणाः सर्वे विभ्रांताः प्राचलंस्तदा ।।
वेगवागि गरुडनु वरुणायलक्कॆ बंदुदन्नु कंडु वरुणन सर्व गणगळू विभ्रांतगॊंडु विचलितरादरु.
19181054a ततस्तु वारुणं सैन्यमभिज्ञातुं सुदुर्जयम् ।
19181054c प्रमुखे वासुदेवस्य नानाप्रहरणोद्यतम् ।
19181054e तद्युद्धमभवद्घोरं वारुणैः पन्नगारिणा ।।
आग वरुणन दुर्जय सेनॆयु नाना आयुधगळन्नु हिडिदु वासुदेवन ऎदिरु बंदितु. आ वरुणन सैनिकर मत्तु पन्नगारि गरुडर नडुवॆ घोर युद्धवु नडॆयितु.
19181055a तेषामापततां संख्ये वारुणानां सहस्रशः ।
19181055c भग्नं बलमनाधृष्यं केशवेन महात्मना ।।
युद्धदल्लि आक्रमणिसुत्तिद्द वरुणन आ सहस्रारु सैनिकरन्नु महात्म केशवनु भग्नगॊळिसि ओडिसिदनु.
19181056a ततस्ते प्रद्रुता यांति तमेव वरुणालयम् ।
19181056c षष्टिं रथसहस्राणि षष्टिं रथशतानि च ।।
19181057a वारुणानि च युद्धानि दीप्तशस्त्राणि संयुगे ।
हागॆ ओडिहोगि अवरु अदे वरुणालयवन्नु हॊगलु, अरवत्तारु साविर वरुणन रथगळु प्रज्वलिसुत्तिरुव शस्त्रगळिंद युद्धक्कॆ बंदवु.
19181057c तद्बलं बलिभिः शूरैर्बलदेवजनार्दनैः ।।
19181058a प्रद्युम्नेनानिरुद्धेन गरुडेन च सर्वशः ।
19181058c शरौघैर्विविधैस्तीक्ष्णैर्वध्यमानं समंततः ।।
बलदेव, जनार्दन, प्रद्युम्न, अनिरुद्ध मत्तु गरुड ई ऎल्ल बलशालि शूररु ऎल्लकडॆगळिंद आ सेनॆयन्नु विविध तीक्ष्ण शरसमूहगळिंद वधिसिदरु.
19181059a ततो भग्नं बलं दृष्ट्वा कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा ।
19181059c वरुणस्त्वथ संक्रुद्धो निर्ययौ यत्र केशवः ।।
अक्लिष्टकर्मि कृष्णनु आ बलवन्नु भग्नगॊळिसिदुदन्नु नोडि संक्रुद्धनाद वरुणनु केशवनिद्दल्लिगॆ हॊरटुबंदनु.
19181060a ऋषिभिर्देवगंधर्वैस्तथैवाप्सरसां गणैः ।
19181060c संस्तूयमानो बहुधा वरुणः प्रत्यदृश्यत ।।
ऋषिगळु-देव-गंधर्वरु मत्तु अप्सरगणगळिंद अनेक रीतिगळल्लि स्तुतिसल्पडुत्ता वरुणनु काणिसिकॊंडनु.
19181061a छत्रेण ध्रियमाणेन पांडुरेण वपुष्मता ।
19181061c सलिलस्राविणा श्रेष्ठं चापमुद्यम्य धिष्ठितः ।।
अवन नॆत्तिय मेलॆ सुंदर श्वेतचत्रवु नीरिन बिंदुगळन्नु सुरिसुत्ता ओलाडुत्तित्तु. अवनु श्रेष्ठ धनुस्सन्नु हिडिदु निंतिद्दनु.
19181062a अपां पतिरतिक्रुद्धः पुत्रपौत्रबलान्वितः ।
19181062c आह्वयन्निव युद्धाय विस्फारितमहाधनुः ।।
अतिक्रुद्धनाद पुत्रपौत्रबलान्वितनाद अपांपति वरुणनु युद्धक्कॆ आह्वानिसुत्तिरुवंतॆ महाधनुस्सन्नु टेंकरिसिदनु.
19181063a स तु प्राध्मापयच्छंखं वरुणः समधावत ।
19181063c हरिं हर इव क्रुद्धो बाणजालैः समावृणोत् ।।
शंखवन्नु ऊदि वरुणनु आक्रमणिसि क्रुद्ध हरनु हरिय मेलॆ हेगो हागॆ बाणजालगळिंद मुसुकिदनु.
19181064a ततः प्रध्माय जलजं पांचजन्यं जनार्दनः ।
19181064c बाणजालैर्दिशः सर्वास्ततश्चक्रे महाबलः ।।
आग महाबल जनार्दननु पांचजन्य शंखवन्नु ऊदि बाणजालगळिंद सर्व दिक्कुगळन्नू मुसुकिबिट्टनु.
19181065a ततः शरौघैर्विमलैर्वरुणः पीडितो रणे ।
19181065c स्मयन्निव ततः कृष्णं वरुणः प्रत्ययुध्यत ।।
रणदल्लि विमल शरौघगळिंद पीडितनादरू वरुणनु नसुनगुत्तले कृष्णनॊडनॆ युद्धमाडिदनु.
19181066a ततोऽस्त्रं वैष्णवं घोरमभिमंत्र्याहवे स्थितः ।
19181066c वासुदेवोऽब्रवीद्वाक्यं प्रमुखे तस्य धीमतः ।।
आग युद्धदल्लि घोर वैष्णव अस्त्रवन्नु अभिमंत्रिसि धीमत वासुदेवनु तन्न ऎदुरिद्द वरुणनिगॆ हेळिदनु:
19181067a इदमस्त्रं महाघोरं वैष्णवं शत्रुसूदनम् ।
19181067c मयोद्यतं वधार्थं ते तिष्ठेदानीं स्थिरो भव ।।
“निन्न वधॆगागि इगो नानु ई शत्रुसूदन महाघोर वैष्णवास्त्रवन्नु हिडिदिद्देनॆ. स्थिरनागि निल्लु!”
19181068a ततोऽस्त्रं वरुणो देवो ह्यस्त्रं वैष्णवमुद्यतः ।
19181068c वारुणास्त्रेण संयोज्य विननाद महाबलः ।।
आग वैष्णवास्त्रवन्नु ऎदुरिसलु महाबल वरुणदेवनु वारुणास्त्रवन्नु हूडि सिंहनादगैदनु.
19181069a तस्यास्त्रे वितता ह्यापो वरुणस्य विनिःसृताः ।
19181069c वैष्णवास्त्रस्य शमने वर्तते समितिंजयः ।।
युद्धविजयी वरुणनु प्रयोगिसिद वारुणास्त्रदल्लिद्द जलद राशियु वैष्णवास्त्रवन्नु शमनगॊळिस तॊडगितु.
19181070a आपस्तु वारुणास्तत्र क्षिप्ताः क्षिप्ता ज्वलंति वै ।
19181070c दह्यंते वारुणास्तत्र ततोऽस्त्रे ज्वलिते पुनः ।।
19181071a वैष्णवे तु महावीर्ये दिशो भीता विदुद्रुवुः ।
आदरॆ वारुणास्त्रवु चॆल्लुत्तिद्द नीरु वैष्णवास्त्रद अग्निय मेलॆ बिद्दागलॆल्ल अदर अग्नियु पुनः प्रज्वलिसि वरुणन सेनॆयन्नु दहिसुत्तित्तु. महावीर्ययुक्त वैष्णवास्त्रदिंदागि वरुणन सेनॆयु भयगॊंडु दिक्कापालागि ओडिहोयितु.
19181071c तद्बलं ज्वलितं दृष्ट्वा वरुणः कृष्णमब्रवीत् ।।
19181072a स्मर स्वप्रकृतिं पूर्वामव्यक्तां व्यक्तलक्षणाम् ।
19181072c तमो जहि महाभाग तमसा मुह्यसे कथम् ।।
तन्न सेनॆयु सुडुत्तिद्दुदन्नु नोडि वरुणनु कृष्णनिगॆ हेळिदनु: “महाभाग! निन्न व्यक्ताव्यक्त पूर्वप्रकृतियन्नु स्मरिसिको! ई तमस्सन्नु नाशपडिसु. स्वयं नीने एकॆ तमोगुणदिंद मोहितनागुत्तिरुवॆ?
19181073a सत्त्वस्थो नित्यमासीस्त्वं योगीश्वर महामते ।
19181073c पंचभूताश्रयांदोषानहंकारं च वर्जय ।।
योगीश्वर! महामते! नित्यवू नीनु सत्त्वस्थनागिद्दीयॆ. आदुदरिंद पंचभूतगळन्नु आश्रयिसिरुव दोषगळन्नू अहंकारवन्नू त्यजिसु.
19181074a या या ते वैष्णवी मूर्तिस्तस्या ज्येष्ठो ह्यहं तव ।
19181074c ज्येष्ठभावेन मान्यं तु किं मां त्वं दग्धुमिच्छसि ।।
निन्न याव याव वैष्णवी मूर्तिगळिवॆयो अवुगळल्लि नानु ज्येष्ठनु3. ज्येष्ठभावदिंद नानु निन्न आदरक्कॆ पात्रनु. नन्नन्नु एकॆ सुडलु बयसुत्तीयॆ?
19181075a नाग्निर्विक्रमते ह्यग्नौ त्यज कोपं युधां वर ।
19181075c त्वयि न प्रभविष्यामि जगतः प्रभवो ह्यसि ।।
योद्धरल्लि श्रेष्ठ! अग्नियु अग्निय मेलॆ तन्न पराक्रमवन्नु नडॆसुवुदिल्ल. कोपवन्नु त्यजिसु. निन्न मेलॆ प्रभुत्ववन्नु स्थापिसलारॆ. नीनु जगत्तिन प्रभुवागिरुवॆ!
19181076a पूर्वं हि या त्वया सृष्टा प्रकृतिर्विकृतात्मिका ।
19181076c धर्मिणी बीजभावेन पूर्वधर्मं समाश्रिता ।।
हिंदॆ निन्निंदले सृष्टिसल्पट्ट विकृतात्मिकॆ धर्मिणी प्रकृतियु बीजभावदिंद पूर्वधर्म4वन्नु आश्रयिसिद्दाळॆ.
19181077a आग्नेयं वैष्णवं सौम्यं प्रकृत्यैवेदमादितः ।
19181077c त्वया सृष्टं जगदिदं स कथं मयि वर्तसे ।।
प्रकृतिय मूलक नीने ई आग्नेय, वैष्णव मत्तु सौम्य अस्त्रगळन्नु सृष्टिसिद्दीयॆ मत्तु निन्निंदले ई संपूर्ण जगत्तु सृष्टिसल्पट्टिदॆ. नीनेकॆ नन्नल्लि ई रीति वर्तिसुत्तिरुवॆ?
19181078a अजेयः शाश्वतो देवः स्वयंभूर्भूतभावनः ।
19181078c अक्षरं च क्षरं चैव भावाभावौ महाद्युते ।।
महाद्युते! नीनु अजेय, शाश्वत देवतॆ, स्वयंभु मत्तु भूतभावननु. अक्षर, क्षर मत्तु भावाभावगळू नीने.
19181079a रक्ष मां रक्षणीयोऽहं त्वयानघ नमोऽस्तु ते ।
19181079c आदिकर्तासि लोकानां त्वयैतद्बहुलीकृतम् ।।
नन्नन्नु रक्षिसु! नानु रक्षणीयनु! अनघ! निनगॆ नमस्कार. नीनु लोकगळ आदिकर्तनागिरुवॆ. निन्निंदले इदु विस्तृतगॊंडिदॆ.
19181080a विक्रीडसि महादेव बालः क्रीडनकैरिव ।
19181080c न ह्ययं प्रकृतिद्वेषी नाहं प्रकृतिदूषकः ।।
महादेव! बालकनु आटिगॆगळॊंदिगॆ आटवाडुवंतॆ नीनु ई जगत्तिनॊडनॆ आटवाडुत्तिरुवॆ! नानु प्रकृतिद्वेषियल्ल. नानु प्रकृतिदूषकनू अल्ल.
19181081a प्रकृतिर्या विकारेषु वर्तते पुरुषर्षभ ।
19181081c तस्या विकारशमने वर्तसे त्वं महाद्युते ।।
पुरुषर्षभ! महाद्युते! प्रकृतियल्लि विकारगळुंटादाग आ विकारगळ शांतिगागि नीनु कार्यकैगॊळ्ळुत्तीयॆ.
19181082a विकारो वा विकाराणां विकाराय न तेऽनघ ।
19181082c तानधर्मविदो मंदान्भवान्विकुरुते सदा ।।
अनघ! निन्न विकारगळु विकारगळन्नु नाशगॊळिसलॆंदे उंटागुत्तवॆ. सदा नीनु आ अधर्मविदु मंदर नाशमाडुत्तीयॆ.
19181083a इदं प्रकृतिजैर्दोषैस्तमसा मुह्यते यदा ।
19181083c रजसा वापि संस्पृष्ट्वा तदा मोहः प्रवर्तते ।।
ई जगत्तु यावाग प्रकृतिजन्य दोषवाद तमस्सिनिंद मोहगॊळ्ळुत्तदॆयो अथवा रजस्सिनिंद संग्रह-परिग्रहगळल्लि व्यग्रवागुत्तदॆयो आग जगत्तिनल्लि मोहवु आवरिसिकॊळ्ळुत्तदॆ.
19181084a परावरज्ञः सर्वज्ञ ऐश्वर्यविधिमास्थितः ।
19181084c किं मोहयसि नः सर्वान्प्रजापतिरिव स्वयम् ।।
स्वयं प्रजापतियंतिरुव नीनु परावरज्ञनु. सर्वज्ञनु. ऐश्वर्यविधियन्नु आश्रयिसिरुववनु. आदरू नम्मॆल्लरन्नू एकॆ मोहगॊळिसुत्तिरुवॆ?”
19181085a वरुणेनैवमुक्तस्तु कृष्णो लोकपरायणः ।
19181085c भावज्ञः सर्वकृद्धीरस्ततः प्रीतमना ह्यभूत् ।।
19181086a इत्येवमुक्तः कृष्णस्तु प्रहसन्वाक्यमब्रवीत् ।
वरुणनु हीगॆ हेळलु लोकपरायण भावज्ञ सर्वकृत धीर कृष्णनु प्रीतमनस्कनादनु. अवन मातिगॆ नक्कु कृष्णनु इंतॆंदनु.
19181086 श्रीकृष्ण उवाच ।
19181086c गावः प्रयच्छ मे वीर शांत्यर्थं भीमविक्रम ।।
19181087a इत्येवमुक्ते कृष्णेन वाक्यं वाक्यविशारदः ।
19181087c वरुणो ह्यब्रवीद्भूयः शृणु मे मधुसूदन ।।
श्रीकृष्णनु हेळिदनु: “वीर! भीमविक्रमि! शांतिगागि ई गोवुगळन्नु ननगॆ नीडु!” कृष्णनु हीगॆ हेळलु वाक्यविशारद वरुणनु हेळिदनु: “मधुसूदन! नन्नन्नु केळु.”
19181088 वरुण उवाच ।
19181088a बाणेन सार्धं समयो मया देव कृतः पुरा ।
19181088c कथं च समयं कृत्वा कुर्यां विफलमन्यथा ।।
वरुणनु हेळिदनु: “देव! हिंदॆ नानु बाणनॊंदिगॆ ऒंदु ऒप्पंदवन्नु माडिकॊंडिद्दॆनु. हागॆ ऒप्पंदमाडिकॊंडु अन्यथा अदन्नु हेगॆ विफलगॊळिसबल्लॆ?
19181089a त्वमेव वेद सर्वस्य यथा समयभेदकः ।
19181089c चारित्रं दुष्यते तेन न च सद्भिः प्रशस्यते ।।
ऒप्पंदवन्नु ऒडॆयुववनु हेगॆंदु निनगॆ ऎल्लवू तिळिदे इदॆ. अवन चारित्रवु दोषयुक्तवागुत्तदॆ. मत्तु सत्पुरुषरु अवनन्नु प्रशंसिसुवुदिल्ल.
19181090a धर्मभागीश्वरो नित्यं वर्ज्यते मधुसूदन ।
19181090c न च लोकानवाप्नोति पापः समयभेदकः ।।
मधुसूदन! धर्मभागी ईश्वररु अंथवनन्नु नित्यवू वर्जिसुत्तारॆ. ऒप्पंदवन्नु ऒडॆद पापियु उत्तम लोकगळन्नु पडॆयुवुदिल्ल.
19181091a प्रसीद धर्मलोपश्च मा भून्मे मधुसूदन ।
19181091c न मां समयभेदेन योक्तुमर्हसि माधव ।।
मधुसूदन! प्रसन्ननागु! नानु धर्मलोपनागुवुदु बेड! माधव! प्रतिज्ञाभंगद पापवन्नु ननगॆ तगुलिसबारदु.
19181092a जीवन्नाहं प्रदास्यामि गावो वै वृषभेक्षण ।
19181092c हत्वा नयस्व मां गाव एष मे समयः पुरा ।।
वृषभेक्षण! नानु जीवंतवागिद्दुकॊंडु गोवुगळन्नु कॊडलारॆ. नन्नन्नु वधिसि ई गोवुगळन्नु कॊंडॊय्यि. हिंदॆ इदे नन्न प्रतिज्ञॆयागित्तु.
19181093a एतच्च मे समाख्यातं समयं मधुसूदन ।
19181093c सत्यमेव महाबाहो न मिथ्या तु सुरेश्वर ।।
मधुसूदन! नन्न प्रतिज्ञॆय कुरितु इगो निनगॆ हेळिद्देनॆ. महाबाहो! सुरेश्वर! इदु सत्य. सुळ्ळल्ल.
19181094a यदेवाहमनुग्राह्यो रक्ष मां मधुसूदन ।
19181094c अथ वा गोषु निर्बंधो हत्वा नय महाभुज ।।
मधुसूदन! महाभुज! निन्न अनुग्रहक्कॆ पात्रनागिद्दरॆ नन्नन्नु रक्षिसु. अथवा गोवुगळ निर्बंधविद्दरॆ नन्नन्नु कॊंदु तॆगॆदुकॊंडु होगु.””
19181095 वैशंपायन उवाच ।
19181095a वरुणेनैवमुक्तस्तु यदूनां वंशवर्धनः ।
19181095c अभेद्यं समयं मत्वा न्यस्तवादो गवां प्रति ।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “वरुणनु हीगॆ हेळलु यदुगळ वंशवर्धननु प्रतिज्ञाभंगवागुवुदॆंदु तिळिदु गोवुगळ विषयदल्लि ऒत्तायिसलिल्ल.
19181096a स प्रहस्य ततो वाक्यं व्याजहारार्थकोविदः ।
19181096c तस्मान्मुक्तोऽसि यद्येवं बाणेन समयः कृतः ।।
अर्थकोविद कृष्णनु नगुत्ता हेळिदनु: “बाणनॊंदिगॆ नीनु ऒप्पंदवन्नु माडिकॊंडिद्दादरॆ ई कलहदिंद निन्नन्नु मुक्तगॊळिसुत्तेनॆ.”
19181097a प्रश्रितैर्मधुरैर्वाक्यैस्तत्त्वार्थमधुभाषितैः ।
19181097c कथं पापं करिष्यामि वरुण त्वय्यहं प्रभो ।।
विनययुक्त मधुर मातु मत्तु तात्त्विक अर्थयुक्त सिहिमातुगळिंद अवनन्नु प्रसन्नगॊळिसुत्ता हेळिदनु: “प्रभो! वरुण! निन्न कुरितु नानु हेगॆतानॆ पापवन्नॆसगलि?
19181098a गच्छ मुक्तोऽसि वरुण सत्यसंधोऽसि नो भवान् ।
19181098c त्वत्प्रियार्थं मया मुक्ता बाणगावो न संशयः ।
वरुण! होगु! मुक्तनागिद्दीयॆ! नीनु सत्यसंधनागिद्दीयॆ. निनगॆ प्रियवागलॆंदु नानु बाणन गोवुगळन्नु बिट्टुकॊट्टिद्देनॆ. अदरल्लि संशयविल्ल.”
19181098e ततस्तूर्यनिनादैश्च भेरीणां च महास्वनैः ।
19181099a अर्घमादाय वरुणः केशवं प्रत्यपूजयत् ।
19181099c केशवोऽर्घं तदा गृह्य वरुणाद्यदुनंदनः ।।
आग वरुणनु कहळॆगळ निनादगळिंद मत्तु भेरिगळ महाध्वनिगळिंद अर्घ्यवन्नित्तु केशवनन्नु पूजिसिदनु. आग यदुनंदन केशवनु वरुणनिंद अर्घ्यवन्नु स्वीकरिसिदनु.
19181100a बलं चापूजयद्देवः कुशलीव समाहितः ।
19181100c वरुणायाभयं दत्त्वा वासुदेवः प्रतापवान् ।
19181101a द्वारकां प्रस्थितः शौरिः शचीपतिसहायवान् ।
देव वरुणनु सकुशल पुरुषनंतॆ एकाग्रचित्तनागि बलरामनन्नू पूजिसिदनु. वरुणनिगॆ अभयवन्नु नीडि शचीपतिय सहायक प्रतापवान् वासुदेव शौरियु द्वारकॆगॆ प्रयाणिसिदनु.
19181101c तत्र देवाः समरुतः ससाध्याः सिद्धचारणाः ।।
19181102a गंधर्वाप्सरसश्चैव किंनराश्चांतरिक्षगाः ।
19181102c अनुगच्छंति भूतेशं सर्वभूतादिमव्ययम् ।।
अल्लि मरुतरॊंदिगॆ देवतॆगळु, साध्यरॊंदिगॆ सिद्ध-चारणरु, गंधर्वाप्सरॆयरु, मत्तु अंतरिक्षगामी किन्नररु सर्वभूतगळ आदि, अव्यय, भूतेशनन्नु अनुसरिसि होदरु.
19181103a आदित्या वसवो रुद्रा अश्विनौ यक्षराक्षसाः ।
19181103c विद्याधरगणाश्चैव ये चान्ये सिद्धचारणाः ।
19181103e गच्छंतमनुगच्छंति यशसा विजयेन च ।।
आदित्यरु, वसुगळु, रुद्ररु, अश्विनियरु, यक्ष-राक्षसरु, विद्याधरगणगळु मत्तु अन्य सिद्ध-चारणरु यशस्सु मत्तु विजयपूर्वक प्रयाणिसुत्तिद्द कृष्णनन्नु अनुसरिसिदरु.
19181104a नारदस्च महाभागः प्रस्थितो द्वारकां प्रति ।
19181104c तुष्टो बाणजयं दृष्ट्वा वरुणं च कृतप्रियम् ।।
बाणनमेलिन जय मत्तु वरुणन मेलिन प्रियकृत्यगळन्नु नोडि संतुष्टनाद महाभाग नारदनू कूड द्वारकॆय कडॆ प्रयाणिसिदनु.
19181105a कैलासशिखरप्रख्यैः प्रासादैः कंदरैः शुभैः ।
19181105c दूरान्निशम्य मधुहा द्वारकां द्वारमालिनीम् ।।
19181106a पांचजन्यस्य निर्घोषं चक्रे चक्रगदाधरः ।
19181106c संज्ञां प्रयच्छते देवो द्वारकापुरवासिनाम् ।।
कैलासशिखरगळंतिद्द प्रासादगळिंद, शुभ कंदरगळिंद शोभिसुत्तिद्द द्वारमालिनी द्वारकॆयन्नु दूरदिंदले नोडि मधुह चक्रगदाधरनु पांचजन्यवन्नु मॊळगिसिदनु. हीगॆ देवनु द्वारकापुरवासिगळिगॆ तन्न आगमनवन्नु सूचिसिदनु.
19181107a देवानुयाननिर्घोषं पांचजन्यस्य निःस्वनम् ।
19181107c श्रुत्वा द्वारवतीं सर्वे प्रहर्षमतुलं गताः ।।
हिंबालिसि बरुत्तिद्द देवयानगळ निर्घोष मत्तु पांचजन्यद निनादवन्नु केळि द्वारवतिय सर्वरू अतुल हर्षितरादरु.
19181108a पूर्णकुंभैश्च लाजैश्च बहुविन्यस्तविस्तरैः ।
19181108c द्वारोपशोभितां कृत्वा सर्वां द्वारवतीं पुरीम् ।।
पूर्णकुंभगळिंद, आरळुगळिंद मत्तु अनेक विस्तारद विन्यासगळिंद द्वारवती पुरिय द्वारगळन्नु सिंगरिसिदरु.
19181109a सुश्लिष्टरथ्यां सश्रीकां बहुरत्नोपशोभिताम् ।
19181109c विप्राश्चार्घं समादाय यथैव कुलनैगमाः ।।
19181110a जयशब्दैश्च विविधैः पूजयंति स्म माधवम् ।
19181110c वैनतेये समासीनं नीलांजनचयोपमम् ।।
मार्गगळन्नु गुडिसि सारिसि स्वच्छ-सुसज्जित गॊळिसि अनेक रत्नगळिंद सिंगरिसिदरु. विप्ररु मत्तु कुलपुरोहितरु ऒट्टागि जयकारगळिंद वैनतेयन मेलॆ कुळितिद्द श्यामसुंदर माधवनन्नु विविधरीतियल्लि पूजिसिदरु.
19181111a ववंदिरे तदा कृष्णं श्रिया परमया युतम् ।
19181111c तमानुपूर्व्या वर्णाश्च पूजयंति महाबलम् ।।
19181112a अनंतं केशिहंतारं श्रेष्ठिपूर्वाश्च श्रेणयः ।
परमश्रीयिंद कूडिद्द कृष्णनन्नु वंदिसिदरु. सर्ववर्णदवरू महाबल अनंत मत्तु केशिहंतार कृष्णनन्नु क्रमशः पूजिसतॊडगिदरु. वर्तकरु मत्तु धनिकरू अवरन्नु पूजिसिदरु.
19181112c ऋषिभिर्देवगंधर्वैश्चारणैश्च समंततः ।।
19181113a स्तूयते पुंडरीकाक्षो द्वारकोपवने स्थितः ।
द्वारकॆय उपवनदल्लि उपस्थितनागिद्द पुंडरीकाक्षनन्नु सुत्तुवरॆदिद्द ऋषिगळु, देवतॆगळु, गंधर्वरु मत्तु चारणरू कूड स्तुतिसिदरु.
19181113c तदाश्चर्यमपश्यंत दाशार्हगणसत्तमाः ।।
19181114a प्रहर्षमतुलं प्राप्ता दृष्ट्वा कृष्णं महाभुजम् ।
19181114c बाणं जित्वा महादेवमायांतं पुरुषोत्तमम् ।।
दाशार्हगणसत्तमरु आ आश्चर्यवन्नु कण्णारॆ नोडिदरु. बाणनन्नु गॆद्दु बंद महाभुज महादेव पुरुषोत्तम कृष्णनन्नु नोडि परम हर्षितरादरु.
19181115a द्वारकावासिनां वाचश्चरंति बहुधा तदा ।
19181115c प्राप्ते कृष्णे महाभागे यादवानां महारथे ।।
यादवर महारथ महाभाग कृष्णनु हिंदिरुगिदाग द्वारकावासिगळल्लि अनेक रीतिय मातुगळु हॊरबरुत्तिद्दवु.
19181116a गत्वा च दूरमध्वानं सुपर्णो द्रुतमागतः ।
19181116c धन्याः स्मोऽनुगृहीताः स्मो येषां वै जगतः पिता ।।
19181117a रक्षिता चैव गोप्ता च दीर्घबाहुर्महाभुजः ।
19181117c वैनतेये समारुह्य जित्वा बाणं सुदुर्जयम् ।।
19181118a प्राप्तोऽयं पुंडरीकाक्षो मनांस्याह्लादयन्निव।
“दूरद प्रयाणवन्नु माडि सुपर्णनु बेग बंदिद्दानॆ. जगत्तिन पित दीर्घबाहु महाभुजनिंद रक्षितराद नावु धन्यरु मत्तु अनुगृहीतरु. वैनतेयनन्नेरि दुर्जय बाणनन्नु गॆद्दु पुंडरीकाक्षनु नम्म मनस्सुगळन्नु आह्लादितगॊळिसुत्ता हिंदिरुगिद्दानॆ!”
19181118c एवं कथयतामेव द्वारकावासिनां तदा ।।
19181119a वासुदेवगृहे देवा विविशुस्तं महारथाः ।
द्वारकावासिगळु हीगॆ मातनाडिकॊळ्ळुत्तिरलु महारथ देवतॆगळु वासुदेवन भवनवन्नु प्रवेशिसिदरु.
19181119c अवतीर्य सुपर्णात्तु वासुदेवो बलस्तदा ।।
19181120a प्रद्युम्नश्चानिरुद्धश्च गृहान्प्रविविशुस्तदा ।
वासुदेव, बलराम, प्रद्युम्न मत्तु अनिरुद्धरु सुपर्णनिंद कॆळगिळिदु भवनगळन्नु प्रवेशिसिदरु.
19181120c ततो देवविमानानि संचरंति तदा दिवम् ।।
19181121a अवस्थितानि दृश्यंते नानारूपाणि सर्वशः ।
आग आकाशदल्लि संचरिसुत्तिद्द नाना रूपद देव विमानगळु ऎल्लॆडॆ निंतिरुवुदु कंडुबंदितु.
19181121c हंसर्षभमृगैर्नागैर्वाजिसारसबर्हिणैः ।
19181121e भास्वंति तानि दृष्यंते विमानानि सहस्रशः ।।
अल्लि हंस, वृषभ, जिंकॆ, आनॆ, कुदुरॆ, सारस मत्तु नविलुगळिंद कूडिद सहस्रारु तेजस्वी विमानगळु काणुत्तिद्दवु.
19181122a अतः कृष्णोऽब्रवीद्वाक्यं कुमारांस्तान्सहस्रशः ।
19181122c प्रद्युम्नादीन्समस्तांस्तु श्लक्ष्णं मधुरया गिरा ।।
आग कृष्णनु अल्लि सेरिद्द प्रद्युम्नादि सहस्रारु कुमाररन्नु उद्देशिसि प्रेमयुक्त मधुर वाणियल्लि हेळिदनु:
19181123a एते रुद्रास्तथादित्या वसवोऽथाश्विनावपि ।
19181123c साध्या देवास्तथान्ये च वंदध्वं च यथाक्रमम् ।।
“इवरु रुद्ररु, आदित्यरु, वसुगळु, मत्तु अश्विनियरु, साध्यरु मत्तु अन्य देवतॆगळु. यथाक्रमवागि इवरन्नु वंदिसिरि.
19181124a सहस्राक्षं महाभागं दानवानां भयंकरम् ।
19181124c वंदध्वं सहिताः शक्रं सगणं नागवाहनम् ।।
दानवरिगॆ भयंकरनाद महाभाग गजवाहन सहस्राक्ष शक्रनन्नु अवन गणगळॊंदिगॆ वंदिसिरि.
19181125a सप्तर्षयो महाभागा भृग्वांगिरसमाश्रिताः ।
19181125c ऋषयश्च महात्मानो वंदध्वं च यथाक्रमम् ।।
भृगु-आंगिरसादि महाभाग सप्तर्षिगळिगू, अवर जॊतॆगिरुव महात्म ऋषिगळिगू यथाक्रमवागि वंदिसिरि.
19181126a एते चक्रधराश्चैव तावंदध्वं च सर्वशः ।
19181126c सागराश्च ह्रदाश्चैव मत्प्रियार्थमिहागताः ।।
19181127a दिशश्च विदिशश्चैव वंदध्वं च यथाक्रमम् ।
इवरु ऎल्ल चक्रधारी लोकपालकरु. इवरन्नु वंदिसिरि. नन्न प्रियार्थवागि सागरगळु, सरोवरगळु, दिक्कु-उपदिक्कुगळिगॆ इल्लिगॆ आगमिसिद्दारॆ. अवरन्नू यथाक्रमवागि वंदिसिरि.
19181127c वासुकिप्रमुखाश्चैव नागा वै सुमहाबलाः ।।
19181128a गावश्च मत्प्रियार्थं वै वंदध्वं च यथाक्रमम् ।।
वासुकिप्रमुखराद महाबल नागरू, गोवुगळू ननगॆ प्रियवन्नुंटुमाडलु इल्लिगॆ आगमिसिद्दारॆ. यथाक्रमवागि अवरन्नू वंदिसिरि.
19181128c ज्योतींषि सह नक्षत्रैर्यक्षराक्षसकिंनरैः ।।
19181129a आगता मत्प्रियार्थं वै वंदध्वं च यथाक्रमम् ।
ग्रहगळ सहित नक्षत्रगळु, यक्ष-राक्षस-किन्नररु ननगॆ प्रियवन्नुंटुमाडलु इल्लिगॆ आगमिसिद्दारॆ. यथाक्रमवागि अवरन्नू वंदिसिरि.”
19181129c वासुदेववचः श्रुत्वा कुमाराः प्रणताः स्थिताः ।।
19181130a यथाक्रमेण सर्वेषां देवतानां माहात्मनाम् ।
वासुदेवन मातन्नु केळि कैमुगिदु निंतिद्द कुमाररॆल्लरू यथाक्रमवागि ऎल्ल देवतॆगळन्नु मत्तु महात्मरन्नु वंदिसिदरु.
19181130c सर्वांदिवौकसो दृष्ट्वा पौरा विस्मयमागताः ।।
19181131a पूजार्थमथ संभारान्प्रगृह्य द्रुतमागताः ।
सर्व दिवौकसरन्नू नोडि पुरजनरु विस्मितरादरु. अवर पूजॆगॆंदु द्रव्यगळन्नु हिडिदु ओडि ओडि बंदरु.
19181131c अहो सुमहदाश्चर्यं वासुदेवस्य संश्रयात् ।।
19181132a प्राप्यते यदिहास्माभिरिति वाचश्चरंत्युत ।
“अहो! वासुदेवन आश्रयदल्लिद्द नमगॆ ई महादाश्चर्यवन्नु नोडलिक्कायितु!” ऎंदु मातनाडिकॊळ्ळुत्तिद्दरु.
19181132c ततश्चंदनचूर्णैश्च गंधपुष्पैश्च सर्वशः ।।
19181133a किरंति पौरः सर्वांस्तान्पूजयंतो दिवौकसः ।
आग ऎल्ल पौररु दिवौकसरन्नु पूजिसुत्ता चंदन-चूर्णगळन्नु, गंध-पुष्पगळन्नु ऎल्लकडॆ बीरतॊडगिदरु.
19181133c लाजैः प्रणामैर्धूपैश्च वाद्यध्वनियमैस्तथा ।।
19181134a द्वारकावासिनः सर्वे पूजयंति दिवौकसः ।
अरळुगळिंद, नमस्कारगळिंद, धूपगळिंद, वाद्यध्वनिगळिंद, नियमगळिंद द्वारकावासिगळॆल्लरू दिवौकसरन्नु पूजिसिदरु.
19181134c आहुकं वासुदेवं च सांबं च यदुनंदनम् ।।
19181135a सात्यकिं चोल्मुकं चैव विपृथुं च महाबलम् ।
19181135c अक्रूरं च महाभागं तथा निषठमेव च ।।
19181136a एतान्परिष्वज्य तदा मूर्ध्नि चाघ्राय वासवः ।
आग वासवनु आहुक, वासुदेव, यदुनंदन सांब, सात्यकि, उल्मुक, महाबलि विपृथु, महाभाग अक्रूर, मत्तु निषठ इवरन्नु आलंगिसि नॆत्तियन्नु आघ्राणिसिदनु.
19181136c अथ शक्रो महाभागः समक्षं यदुमंडले ।।
19181137a स्तुवंतं केशिहंतारं तत्रोवाचोत्तरं वचः ।
आग महाभाग शक्रनु यदुमंडलद समक्षमदल्लि केशिहंतारनन्नु स्तुतिसुत्ता अवनिगॆ उत्तरवागि ई मातन्नाडिदनु:
19181137c सात्वतः सात्त्वतामेष सर्वेषां यदुनंदनम् ।।
19181138a मोक्षयित्वा रणे चैव यशसा पौरुषेण च ।
19181138c महादेवस्य मिषतो गुहस्य च महात्मनः ।।
19181139a एष बाणं रणे जित्वा द्वारकां पुनरागतः ।
“इवनु सर्व सात्वतरल्लि सात्वतनु. इवनु रणदल्लि यशस्सु मत्तु पौरुषगळन्नु तोरिसि यदुनंदन अनिरुद्धनन्नु बिडुगडॆगॊळिसि, रणदल्लि महादेव मत्तु महात्म गुहरु नोडुत्तिद्दंतॆये बाणनन्नु गॆद्दु द्वारकॆगॆ हिंदिरुगिद्दानॆ.
19181139c सहस्रबाहो बाहूनां कृत्वा द्वयमनुत्तमम् ।।
19181140a स्थापयित्वा द्विबाहुत्वे प्राप्तोऽयं स्वपुरं हरिः ।
सहस्रबाहुगळ बाणनन्नु ऎरडे बाहुगुळुळ्ळवनन्नागि माडि, अवनन्नु द्विबाहुत्वदल्लि स्थापिसि हरियु तन्न पुरिगॆ मरळिद्दानॆ.
19181140c यदर्थं जन्म कृष्णस्य मानुषेषु महात्मनः ।।
19181141a तदप्यवसितं कार्यं नष्टाशोका वयं कृताः ।
याव उद्देशदिंद महात्म कृष्णन जन्मवु मनुष्यरल्लि आगित्तो आ कार्यवु ईग पूर्णवायितु. इवनु नम्म शोकगळन्नु नष्टगॊळिसिद्दानॆ.
19181141c पिबतां मधु मध्वीकं भवतां प्रीतिपूर्वकम् ।।
19181142a कालो यास्यत्यविरतं विषयेष्वेव सज्जताम् ।
इन्नु मधुर मधुपानगैयुत्ता निरंतर मनोवांछित विषयसुखगळन्नु भोगिसुत्ता निम्म समयवु अत्यंत प्रसन्नपूर्वकवागि कळॆयलि.
19181142c बाहूनां संश्रयात्सर्वे वयमस्य महात्मनः ।।
19181143a प्रणष्टशोका रंस्यामः सर्वे एव यथासुखम् ।
नावॆल्लरू ई महात्मन बाहुगळन्नाश्रयिसि शोकहीनरागिद्देवॆ. इन्नु नावॆल्लरू यथासुखवागि रमिसुत्तेवॆ.”
19181143c एवं स्तुत्वा सहस्राक्षः केशवं दानवांतकम् ।।
19181144a आपृच्छ्य तं महाभागः सर्वदेवगणैर्वृतः ।
19181144c ततः पुनः परिष्वज्य कृष्णं लोकनमस्कृतम् ।
19181144e पुरंदरो दिवं यातः सह देवमरुद्गणैः ।।
दानवांतक केशवनन्नु हीगॆ स्तुतिसि सर्वदेवगणगळिंद आवृतनागिद्द महाभाग सहस्राक्षनु अप्पणॆयन्नु केळिदनु. पुनः लोकनमस्कृत कृष्णनन्नु आलंगिसि देवमरुद्गणगळॊंदिगॆ पुरंदरनु दिवक्कॆ तॆरळिदनु.
19181145a ऋषयश्च महात्मानो जयाशीर्भिर्महौजसम् ।
19181145c यथागतं पुनर्याता यक्षराक्षसकिंनराः ।।
महात्म ऋषिगळू कूड महौजसनिगॆ जयाशीर्वादगळन्नित्तु यक्षराक्षसकिन्नररू सेरि ऎल्लिंद बंदिद्दरो अल्लिगॆ पुनः तॆरळिदरु.
19181146a पुरंदरे दिवं याते पद्मनाभो महाबलः ।
19181146c अपृच्छत महाभागः सर्वान्कुशलमव्ययम् ।।
पुरंदरनु दिवक्कॆ तॆरळलु महाबल महाभाग पद्मनाभनु सर्वर अव्यय कुशलवन्नु विचारिसिदनु.
19181147a ततः किलकिलाशब्दं निर्वमंतः सहस्रशः ।
19181147c गच्छंति कौमुदीं द्रष्टुं सोऽनघः प्रीयते सदा ।।
अनंतर किलकिल शब्दगळॊंदिगॆ पुरजनरु अनघ कृष्णन मुखचंद्रवन्नु नोडलु बंदु होगुत्तिद्दरु.
19181148a द्वारकां प्राप्य कृष्णास्तु रेमे यदुगणैः सह ।
19181148c विविधान्सर्वकामार्थांछ्रिया परमया युतः ।।
द्वारकॆयन्नु सेरि कृष्णनादरो यदुगणगळ सहित परमश्रीयिंद विविध सर्वकामनॆगळन्नू पूरैसि रमिसिदनु.”
समाप्ति
इति श्रीमहाभारते खिलेषु हरिवंशे विष्णुपर्वणि द्वारकाप्रत्यागमने एकशीत्यधिकशततमोऽध्यायः ।।
-
बलपराक्रमगळिंद गॆद्द कन्यॆय विवाहवन्नु वीर्यविवाह ऎन्नुत्तारॆ (गीता प्रॆस्). ↩︎
-
विवाहदल्लि कन्यॆय पक्षद स्त्रीयरु वरनपक्षद स्त्रीयरिगॆ प्रेमपूर्ण परिहासद रूपदल्लि नीडुव बैगुळगळन्नु जंबूल ऎन्नुत्तारॆ. आ संप्रदायवन्ने इल्लि जंबूलमालिका ऎन्नलागिदॆ (नीलकंठ). ↩︎
-
विष्णुविन अवतारगळल्लि मत्स्यावतारवु मॊदलनॆयदु. अदु जलदल्लि आदुदरिंद जलद अधिष्ठाता वरुणदेवनु अदरल्लि विद्यमाननागिद्दनु. आदुदरिंद वैष्णवी अवतारगळल्लि वरुणने प्रथमनॆंदादनु (गीता प्रॆस्). ↩︎
-
जन्म, सत्ता, परिणाम, वृद्धि, क्षय मत्तु नाश – ई आरु भावविकारगळु प्राकृत शरीरद धर्मगळु. इवुगळल्लि मॊदलनॆय धर्मवु जन्मवु. आदुदरिंद इल्लि पूर्वधर्मद अर्थवु जन्म ऎंदागुत्तदॆ (नीलकंठ). ↩︎