પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ખિલભાગે હરિવંશઃ
વિષ્ણુ પર્વ
અધ્યાય 165
સાર
વાસુદેવન મહિમॆય કુરિતુ જનમેજયનુ પ્રશ્નિસલુ અર્જુનનુ યુધિષ્ઠિરનિગॆ હેળિદ ઘટનॆયન્નુ વર્ણિસલુ વૈશંપાયનનુ પ્રારંભિસિદુદુ (1-5). કૃષ્ણન અનુજ્ઞॆયન્નુ પડॆદુ અર્જુનનુ બ્રાહ્મણ બાલકનન્નુ રક્ષિસલુ હોદુદુ (6-18).
19165001 જનમેજય ઉવાચ ।
19165001a ભૂય એવ મહાબાહો કૃષ્ણાસ્ય જગતાં પતેઃ ।
19165001c માહાત્મ્યં શ્રોતુમિચ્છામિ પરમં દ્વિજસત્તમ ।।
જનમેજયનુ હેળિદનુ: “દ્વિજસત્તમ! મહાબાહુ જગત્પતિ કૃષ્ણન પરમ મહાત્મॆયન્નુ ઇન્નૂ કેળબયસુત્તેનॆ.
19165002a ન હિ મે તૃપ્તિરસ્તીહ શૃણ્વતસ્તસ્ય ધીમતઃ ।
19165002c કર્મણામનુસંધાનં પુરાણસ્ય મહાત્મનઃ ।।
આ ધીમંત, પુરાણ, મહાત્મન કર્મપરંપરॆગળ શ્રવણમાડુવુદરિંદ નનગॆ ઇન્નૂ તૃપ્તિયાગિલ્લ.”
19165003 વૈશંપાયન ઉવાચ ।
19165003a નાંતઃ શક્યઃ પ્રભાવસ્ય વક્તું વર્ષશતૈરપિ ।
19165003c ગોવિંદસ્ય મહારાજ શ્રૂયતામિદમદ્ભુતં ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “મહારાજ! ગોવિંદન પ્રભાવવન્નુ નૂરુ વર્ષગળુ હેળિદરૂ હેળિ મુગિસલુ શક્યવિલ્લ. ઈ અદ્ભુતવન્નુ કેળબેકુ.
19165004a શરતલ્પે શયાનેન ભીષ્મેણ પરિચોદિતઃ ।
19165004c ગાંડીવધન્વા બીભત્સુર્માહાત્મ્યં કેશવસ્ય યત્ ।।
19165005a રાજ્ઞાં મધ્યે મહારાજ જ્યેષ્ઠં ભ્રાતરમબ્રવીત્ ।
19165005c યુધિષ્ઠિરં જિતામિત્રમિતિ તચ્છૃણુ કૌરવ ।।
મહારાજ! કૌરવ! શરતલ્પદલ્લિ મલગિદ્દ ભીષ્મનિંદ પ્રચોદિતનાદ ગાંડીવધન્વિ બીભત્સુવુ રાજર મધ્યॆ તન્ન જ્યેષ્ઠ ભ્રાતા જિતામિત્ર યુધિષ્ઠિરનિગॆ હેળિદ કેશવન મહાત્મॆયન્નુ કેળુ.
19165006 અર્જુન ઉવાચ ।
19165006a પુરાહં દ્વારકાં યાતઃ સંબંધીનવલોકકઃ ।
19165006c ન્યવસં પૂજિતસ્તત્ર ભોજવૃષ્ણ્યંધકોત્તમૈઃ ।।
અર્જુનનુ હેળિદનુ: “હિંદॆ નાનુ સંબંધિગળન્નુ કાણલુ દ્વારકॆગॆ હોગિદ્દॆ. અલ્લિ વૃષ્ણિ-અંધકોત્તમરિંદ સત્કરિસલ્પટ્ટુ વાસિસુત્તિદ્દॆ.
19165007a તતઃ કદાચિદ્ધર્માત્મા દીક્ષિતો મધુસૂદનઃ ।
19165007c એકાહેન મહાબાહુઃ શાસ્ત્રદૃષ્ટેન કર્મણા ।।
આગ ऒંદુદિન ધર્માત્મા મહાબાહુ મધુસૂદનનુ શાસ્ત્રવિહિત કર્મગળિંદ એકાહ સોમયાગદ દીક્ષॆયન્નુ કૈગॊંડનુ.
19165008a તતો દીક્ષિતમાસીનમભિગમ્ય દ્વિજોત્તમઃ ।
19165008c કૃષ્ણં વિજ્ઞાપયામાસ ત્રાહિ ત્રાહીતિ ચાબ્રવીત્ ।।
દીક્ષિતનાગિ કુળિતુકॊંડિદ્દાગ ઓર્વ દ્વિજોત્તમનુ “ત્રાહિ! ત્રાહિ!” ऎંદુ કૃષ્ણનલ્લિ વિજ્ઞાપિસિકॊંડનુ.
19165009 બ્રાહ્મણ ઉવાચ ।
19165009a રક્ષાધિકારો ભવતઃ પરિત્રાયસ્વ માં વિભો ।
19165009c ચતુર્થાંશં હિ ધર્મસ્ય રક્ષિતા લભતે ફલમ્ ।।
બ્રાહ્મણનુ હેળિદનુ: “વિભો! રક્ષણॆયુ નિન્ન અધિકારવુ. નન્નન્નુ રક્ષિસુ. રક્ષિસુવવનુ રક્ષિતન ધર્મદ નાલ્કનॆય ऒંદંશવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.”
19165010 વાસુદેવ ઉવાચ ।
19165010a ન ભેતવ્યં દ્વિજશ્રેષ્ઠ રક્ષામિ ત્વાં કુતો ભયમ્ ।
19165010c બ્રૂહિ તત્ત્વેન ભદ્રં તે યદ્યપિ સ્યાત્સુદુષ્કરમ્ ।।
વાસુદેવનુ હેળિદનુ: “દ્વિજશ્રેષ્ઠ! ભયપડબેડ! નિન્નન્નુ રક્ષિસુત્તેનॆ. ભયવુ યારિંદ ऎન્નુવુદન્નુ તત્ત્વતઃ હેળુ. નિનગॆ મંગળવાગલિ! અદુ ऎષ્ટે દુષ્કરવાગિદ્દરૂ અદન્નુ હેળુ.”
19165011 બ્રાહ્મણ ઉવાચ ।
19165011a જાતો જાતો મહાબાહો પુત્રો મે હ્રિયતેઽનઘ ।
19165011c ત્રયો હૃતાશ્ચતુર્થં ત્વં કૃષ્ણ રક્ષિતુમર્હસિ ।।
બ્રાહ્મણનુ હેળિદનુ: “મહાબાહો! અનઘ! નન્ન પુત્રરુ હુટ્ટુત્તલે કાલનુ અવરન્નુ અપહરિસિબિડુત્તાનॆ. મૂરુ મક્કળુ હાગॆ અપહૃતરાગિદ્દારॆ. કૃષ્ણ! નાલ્કનॆયવનન્નુ નીનુ રક્ષિસબેકુ.
19165012a બ્રાહ્મણ્યાઃ સૂતિકાલોઽદ્ય તત્ર રક્ષા વિધીયતામ્ ।
19165012c યથા ધ્રિયેદપત્યં મે તથા કુરુ જનાર્દન ।।
ઇંદુ બ્રાહ્મણિય પ્રસવકાલવુ. અલ્લિ રક્ષણॆયન્નુ નીડબેકુ. જનાર્દન! નન્ન સંતાનવુ ઉળિદુકॊળ્ળુવંતॆ એનાદરૂ ઉપાયમાડુ!””
19165013 અર્જુન ઉવાચ ।
19165013a તતો મામાહ ગોવિંદો દીક્ષિતોઽહં ક્રતાવિતિ ।
19165013c રક્ષા ચ બ્રાહ્મણે કાર્યા સર્વાવસ્થાગતૈરપિ ।।
અર્જુનનુ હેળિદનુ: “આગ ગોવિંદનુ નનગॆ હેળિદનુ: “નાનાદરો દીક્ષॆયન્નુ કૈગॊંડુબિટ્ટિદ્દેનॆ. આદરॆ સર્વાવસ્થॆગળલ્લિયૂ બ્રાહ્મણનન્નુ રક્ષિસબેકાગિદॆ.”
19165014a શ્રુત્વાહમેવં કૃષ્ણસ્ય વચોઽવોચં નરાધિપ ।
19165014c માં નિયોજય ગોવિંદ રક્ષિષ્યેઽહં દ્વિજં ભયાત્ ।।
નરાધિપ! કૃષ્ણન માતન્નુ કેળિ નાનુ “ગોવિંદ! નન્નન્નુ ઈ કાર્યક્કॆ નિયોજિસુ. નાનુ દ્વિજનન્નુ ભયદિંદ રક્ષિસુત્તેનॆ!” ऎંદુ હેળિદॆનુ.
19165015a ઇત્યુક્તઃ સ સ્મિતં કૃત્વા મામુવાચ જનાર્દનઃ ।
19165015c રક્ષસીત્યેવમુક્તસ્તુ વ્રીડિતોઽસ્મિ નરાધિપ ।।
ઇદન્નુ કેળિ જનાર્દનનુ નસુનગુત્તા “નીનુ રક્ષિસબલ્લॆયે?” ऎંદુ કેળિદનુ. નરાધિપ! અવન આ માતન્નુ કેળિ લજ્જિતનાદॆનુ.
19165016a તતો માં વ્રીડિતં મત્વા પુનરાહ જનાર્દનઃ ।
19165016c ગમ્યતાં કૌરવશ્રેષ્ઠ શક્યતે યદિ રક્ષિતુમ્ ।।
નાનુ લજ્જિતનાદॆનॆંદુ તિળિદુ જનાર્દનનુ પુનઃ “કૌરવશ્રેષ્ઠ! રક્ષિસલુ શક્તનાદરॆ હોગુ” ऎંદનુ.
19165017a ત્વત્પુરોગાશ્ચ રક્ષંતુ વૃષ્ણ્યંધકમહારથાઃ ।
19165017c ઋતે રામં મહાબાહું પ્રદ્યુમ્નં ચ મહાબલમ્ ।।
“મહાબાહુ રામ મત્તુ મહાબલિ પ્રદ્યુમ્નરન્નુ બિટ્ટુ ઉળિદ વૃષ્ણિ-અંધક મહારથરુ નિન્નન્નુ મુંદિરિસિકॊંડુ રક્ષિસલિ.”
19165018a તતોઽહં વૃષ્ણિસૈન્યેન મહતા પરિવારિતઃ ।
19165018c તમગ્રતો દ્વિજં કૃત્વા પ્રયાતઃ સહ સેનયા ।।
આગ નાનુ મહા વૃષ્ણિસેનॆયિંદ પરિવારિતનાગિ આ દ્વિજનન્નુ મુંદॆમાડિકॊંડુ સેનॆયॊંદિગॆ પ્રયાણિસિદॆનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે ખિલેષુ હરિવંશે વિષ્ણુપર્વણિ વાસુદેવમાહાત્મ્યે પંચષષ્ટ્યધિકશતતમોઽધ્યાયઃ ।।