praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
khilabhāge harivaṃśaḥ
harivaṃśa parva
adhyāya 53
sāra
brahmana ājñèyaṃtè devatègal̤a aṃśāvataraṇa (1-79).
vaiśaṃpāyana uvāca|
te śrutvā pṛthivīvākyaṃ sarva eva divaukasaḥ |
tadarthakṛtyaṃ saṃciṃtya pitāmahamathābruvan || 1-53-1
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “pṛthviya vākyavannu kel̤i sarva divaukasarū adu siddhiyāguvaṃtè māḍuvudara kuritu ciṃtisuttā pitāmahanigè hel̤idaru:
bhagavanhriyatāmasyā dharaṇyā bhārasaṃtatiḥ |
śarīrakartā lokānāṃ tvaṃ hi lokasya ceśvaraḥ || 1-53-2
“bhagavan! nīnu dharaṇiya bhāravannu il̤isu. ekèṃdarè nīne prajègal̤a śarīrakarta. nīne ī lokada īśvara.
yatkartavyaṃ maheṃdreṇa yamena varuṇena ca |
yadvā kāryaṃ dhaneśena svayaṃ nārāyaṇena vā || 1-53-3
yadvā caṃdramasā kāryaṃ bhāskareṇānilena vā |
ādityairvasubhirvāpi rudrairvā lokabhāvanaiḥ || 1-53-4
aśvibhyāṃ devavaidyābhyāṃ sādhyairvā tridaśālayaiḥ |
bṛhaspatyuśanobhyāṃ vā kālena kalināpi vā || 1-53-5
maheśvareṇa vā brahmanviśākhena guhena vā |
yakṣarākṣasagaṃdharvaiścāranairvā mahoragaiḥ || 1-53-6
pataṃgaiḥ parvataiścāpi sāgarairvā mahormibhiḥ |
gaṃgāmukhābhirdivyābhiḥ saridbhirvā sureśvara || 1-53-7
kṣipramājñāpaya vibho kathamaṃśaḥ prayujyatām |
yadi te pārthivaṃ kāryaṃ karyaṃ pārthivavigrahe || 1-53-8
“brahman! sureśvara! vibho! maheṃdra, yama, mattu varuṇaru enu māḍabekèṃdu, dhaneśa mattu svayaṃ nārāyaṇara kāryavannu, caṃdrama, bhāskara, anila, ādityaru, vasugal̤u, lokabhāvana rudraru, devavaidyarāda ibbaru aśviniyaru, sādhyaru, tridaśālayaru, bṛhaspati-uśāsanaru, kāla mattu kaligal̤u, maheśvara, viṣākhā, guha, pataṃgagal̤u, parvatagal̤u, mahātèrègal̤iruva sāgaragal̤u, gaṃgèye mòdalāda nadigal̤u- ivara mahā kāryagal̤enu ènnuvudannu begane ājñāpisu. òṃduvel̤è pṛthviya kāryavannu nīnu māḍuvèyādarè ī rājaralli yuddhavannuṃṭumāḍuva kāryavannu hegè māḍabeku?
kathamaṃśāvataraṇaṃ kurmaḥ sarve pitāmaha |
aṃtarikṣagatā ye ca pṛthivyāṃ pārthivāśca ye || 1-53-9
sadasyānāṃ ca viprāṇāṃ pārthivānaṃ kuleṣu ca |
ayonijāścaiva tanūḥ sṛjāmo jagatītale || 1-53-10
pitāmaha! nāvèllarū hegè aṃśāvataraṇavannu māḍabeku? yāru aṃtarikṣadalliye iruttārè mattu yāru pṛthviyalli pārthivarāguttārè? yāva vipragaṇada sadasyaru pārthivara kulagal̤alli huṭṭuttārè? yāru ayonijarāguttārè? mattu yārāgi namma tanuvannu jagatītaladalli sṛṣṭisikòl̤l̤abeku?”
surāṇāmekakāryāṇāṃ śrutvaitanniścitaṃ matam |
devaiḥ parivṛtaiḥ prāha vākyaṃ lokapitāmahaḥ || 1-53-11
òṃde kāryatatpararāgidda surara ā niścita matavannu kel̤i devatègal̤iṃda parivṛtanāgidda lokapitāmahanu ī mātannāḍidanu:
rocate me suraśreṣṭhā yuṣmākamapi niścayaḥ |
sṛjadhvaṃ svaśarīrāṃśāṃstejasā''tmasamānbhuvi || 1-53-12
“suraśreṣṭhare! nimma niścayavu nanagū kūḍa iṣṭavāyitu. bhuviyalli nimmade śarīra-tejassugal̤iṃda ātmasamānarannu sṛṣṭisiri.
sarva eva suraśreṣṭhāstejobhiravarohata |
bhāvayaṃto bhuvaṃ devīṃ labdhvā tribhuvanaśriyam || 1-53-13
suraśreṣṭhare! èllarū nimma tejassugal̤iṃda avatarisi. tribhuvana śrīyannu baḍèdu devī bhūmiyannu raṃjisuttiri.
pārthive bhārate vaṃśe pūrvameva vijānatā |
pṛthivyāṃ saṃbhramamimam śrūyatāṃ yanmayā kṛtam || 1-53-14
pārthivara bhārata vaṃśada kuritu mòdale til̤idukòṃḍiddè. bhūmiyalli saṃbhramadiṃdiruva idara kuritu enannu yocisiddenènnuvudannu kel̤i.
samudre'haṃ purā pūrve velāmāsādya paścimām |
āsaṃ sārdhaṃ tanūjena kaśyapena mahātmanā || 1-53-15
hiṃdè nānu samudrada paścimataṭadalli tanuja mahātma kaśyapanòḍanè kul̤itiddè.
kathābhiḥ pūrvavṛttābhirlokavedānugāmibhiḥ |
itivṛttaiśca bahubhiḥ purāṇaprabhavairguṇaiḥ || 1-53-16
loka mattu vedagal̤annu anusarisuva purāṇa kathègal̤u, mattu aneka uttama guṇagal̤iruva purāṇagal̤annu carcisuttiddèvu.
kurvatastu kathāstāstāḥ samudraḥ saha gaṃgayā |
samīpamājagāmāśu yuktastoyadamārutaiḥ || 1-53-17
hāgè kathègal̤annu hel̤ikòl̤l̤uttiruvāga alligè gaṃgèyòṃdigè samudranu namma bal̤i baṃdanu. avaròḍanè moḍa-mārutarū iddaru.
sa vīciviṣamāṃ kurvangatiṃ vegataraṃgiṇīm |
yādogaṇavicitreṇa saṃchannastoyavāsasā || 1-53-18
ā samudravu alègal̤annu melè kèl̤agè māḍuttā vega mattu taraṃgagal̤iṃdòḍagūḍi tanna gatiyannu viṣamavannāgisuttā baṃdanu. jalajaṃtugal̤a kāraṇagal̤iṃda vicitravāgi kāṇuttidda jalarūpī vastravu avana śarīravannu muccittu.
śaṃkhamuktāmalatanuḥ pravālamaṇibhūṣaṇaḥ1 |
yuktacaṃdramasā pūrṇaḥ śābhragaṃbhīraniḥsvanaḥ || 1-53-19
avana tanuvina kāṃtiya śaṃkha mattu muttinaṃtittu. haral̤umaṇigal̤annu dharisiddanu. pūrṇacaṃdranaṃtè kāṇuttidda avanu dhvaniyu guḍuginaṃtè gaṃbhīravāgittu.
sa māṃ paribhavanneva svāṃ velāṃ samatikraman |
kledayāmāsa capalairlāvanairaṃbuvisravaiḥ || 1-53-20
avanu nannannu tiraskarisuttā tanna maryādègal̤annu ullaṃghisuttā tanna caṃcala uppunīrina biṃdugal̤iṃda nannannu òddèmāḍibiṭṭanu.
taṃ ca deśaṃ vyavasitaḥ samudrodbhirvimarditum |
uktaḥ saṃrabdhayā vācā śāṃto'sīti mayā tadā || 1-53-21
samudravu yāvāga ā pradeśavannu mardisalu tòḍagidano āga saṃrabdhanāgi avanigè “śāṃtanāgu!” èṃdu hel̤idè.
śāṃto'sītyuktamātrastu tanutvaṃ sāgaro gataḥ |
saṃhatormitaraṃgaughaḥ sthito rājaśriyā jvalan || 1-53-22
śāṃtanāgu èṃdu hel̤ida mātradali sāgaranu kuggi tanutvavannu paḍèdukòṃḍanu. avana vega mattu alègal̤u niṃtavu mattu rājaśrīyiṃda prajvalisuttā nanna bal̤i baṃdanu.
bhūyaścaiva mayā śaptaḥ samudraḥ saha gaṃgayā |
sakāraṇāṃ matiṃ kṛtvā yuṣmākaṃ hitakāmyayā || 1-53-23
nimmèllara hitavannu bayasi sakāraṇavāgi niścayisi gaṃgèyòḍanidda samudranigè śapisidènu.
yasmāttvaṃ rājatulyena vapuṣā samupasthitaḥ |
gacchārṇava mahīpālo rājaiva tvaṃ bhaviṣyasi || 1-53-24
“ārṇava! rājana samāna rūpadiṃda nannamuṃdè baṃdiruvudariṃda hogu! nīnu mahīpāla rājane āguttīyè.
tatrāpi sahajāṃ līlāṃ dhārayansvena tejasā |
bhaviṣyasi nṛṇāṃ bhartā bhāratānāṃ kulodvahaḥ || 1-53-25
alliyū kūḍa ninna tejassiniṃda sahaja līlègal̤annu dharisikòṃḍu narara palaka bhārata kulodvahanāguttīyè.
śāṃto'sīti mayoktastvaṃ yaccāsi tanutāṃ gataḥ |
sutanuryaśasā loke śaṃtanustvaṃ bhaviṣyasi || 1-53-26
śāṃtanāgu èṃba nanna mātinaṃtè tanuvannu paḍèdukòṃḍiruva nīnu lokadalli suṃdara tanu mattu yaśassannu paḍèda śaṃtanuvāguttīyè.
iyamapyāyatāpaṃgī gaṃgā sarvāṃgaśobhanā |
rūpiṇī ca saricchreṣṭhā tatra tvāmupayāsyati || 1-53-27
ī apyāyatāpaṃgī sarvāṃgaśobhanè rūpiṇī sariccheṣṭhā gaṃgèyu alli ninnannu kūḍuttāl̤è.”
evamuktastu māṃ kṣubdhaḥ so'bhivīkṣyārṇavo'bravīt |
māṃ prabho devadevānāṃ kimarthaṃ śaptavānasi 1-53-28
nānu hīgè hel̤alu kṣubdhanāda ārṇavanu nannannu noḍi hīgè hel̤idanu: “devadevatègal̤a prabho! nannannu ekè śapisidè?
ahaṃ tava vidheyātmā tvatkṛtastvatparāyaṇaḥ |
aśapo'sadṛśairvākyairātmajaṃ māṃ kimātmanā || 1-53-29
nannu ninna vidheyātmanu. ninniṃdale māḍalpaṭṭavanu. nīne nanna parāyaṇanu. nānu ninna putranu. svayaṃ nīne nannannu hīgè iṃtaha nanagè mattu ninagè anurūpavallada mātugal̤iṃda śapisibiṭṭè?
bhagavaṃstvatprasādena vegātparvaṇi vardhitaḥ |
yadyahaṃ calito brahmanko'tra doṣo mamātmanaḥ || 1-53-30
bhagavan! ninnade prasādadiṃda pūrṇimèyaṃdu nānu vegadiṃda vṛddhisuttenè. brahman! iṃdu nanna sahajagatiyalli hoguttiruva nanniṃdenu doṣavuṃṭāyitu?
kṣiptābhiḥ pavanairadbhiḥ spṛṣṭo yadyasi parvaṇi |
atra me kiṃ nu bhagavanvidyate śāpakāraṇam || 1-53-31
iṃdu pūrṇimèyaṃdu prabala vāyuviniṃda sokihoda nīru ninagè tāgibiṭṭitu. bhagavan! alli nānu śāpakkè kāraṇavāda enannu tāne māḍidè?
uddhataiśca mahāvātaiḥ pravṛddhaiśca balāhakaiḥ |
parvaṇā ceṃduyuktena tribhiḥ kṣubdho'smi kāraṇaiḥ || 1-53-32
melèdda caṃḍamāruta, bèl̤èyuttiruva moḍagal̤u mattu iṃdusahitavāgiruva pūrṇimè – ī mūru kāraṇagal̤iṃda nānu kṣubdhanāgiddenè.
evaṃ yadyaparāddho'haṃ kāraṇaistvatprakalpitaiḥ |
kṣaṃtumarhasi me brahmaṃśāpo'yaṃ vinivartyatām || 1-53-33
brahman! hīgè nīne kalpisida kāraṇagal̤iṃda kṣubdhanāda nanniṃda enādarū aparādhavāgiddarè adannu kṣamisabeku. ī śāpavannu hiṃtègèduko!
evaṃ mayi nirālaṃbe śāpācchithilatāṃ gate |
kāruṇyaṃ kuru deveśa pramāṇaṃ yadyavekṣase || 1-53-34
nanagè nīnallade berè sahāyakaryārū illa. śāpadimda śithilanāgi śaraṇāgatanāgiruva nanna melè kāruṇyavannu toru.
asyāstu devagaṃgāyā gāṃ gatāyāstvadājñayā |
mama doṣātsadoṣāyāḥ prasādaṃ kartumarhasi || 1-53-35
ī gaṃgèyādaro ninnade ājñèyaṃtè bhūtalakkè hogiruval̤u. nanna doṣadiṃdāgi ival̤ū dūṣital̤āgiddāl̤è. ival̤a melū kṛpètorisabeku.”
tamahaṃ ślakṣṇayā vāca mahārṇavamathābruvam |
akāraṇajñaṃ devānāṃ trastaṃ śāpānalena tam || 1-53-36
devatègal̤a kāraṇavannu til̤iyadidda mattu śāpaniṃda bhayabhītanāgidda mahārṇavanigè nānu madhura vāṇiyiṃdè hel̤idènu:
śāṃtiṃ vraja na bhetavyaṃ prasanno'smi mahodadhe |
śāpe'sminsaritāṃ nātha bhaviṣyaṃ śṛṇu kāraṇam || 1-53-37
“mahodadhe! śāṃtiyannu tāl̤u. bhayapaḍabeḍa. nānu prasannanāgiddenè. nātha! ī saritèyannū śāpisiruvè. bhaviṣyadalliruva idara kāraṇavannu kel̤u.
tvaṃ gaccha bhārate vaṃśe svaṃ dehaṃ svena tejasā |
ādhatsva saritāṃ nātha tyaktvemāṃ sāgarīṃ tanum || 1-53-38
saritèyara nātha! hogu. nīnu ninna tejassiniṃda ī sāgarī tanuvannu tyajisi bhārata vaṃśadalli ninnannu dehadalli sthāpisiko.
mahodadhe mahīpālastatra rājaśriyā vṛtaḥ |
pālayaṃścaturo varṇānraṃsyase salileśvara || 1-53-39
mahodadhe! salileśvara! alli rājaśrīyiṃda āvṛtanāgi mahīpālanāgi nālkū varṇadavarannū pālisuttā ramisuttīyè.
iyaṃ ca te saricchreṣṭhā bibhratī rūpamuttamam |
tatkālaṃ ramaṇīyāṃgī gaṃgā paricariṣyati || 1-53-40
ī uttama rūpadiṃda bèl̤aguttiruva saricchreṣṭhè ramaṇīyāṃgī gaṃgèyu ā samayadalli ninna sevagaiyuttāl̤è.
anayā saha jāhnavyā modamāno mamājñayā|
imaṃ salilasaṃkledaṃ vismariṣyasi sāgara || 1-53-41
sāgara! nanna ājñèyiṃda ī jāhnaviyòḍanè modisuttiruvāga nannannu òddèmāḍida kāraṇadiṃda uṃṭāda ī saṃkleśavannu marètubiḍuttīyè!
tvaratā caiva kartavyaṃ tvayedaṃ mama śāsanam |
prājāpatyena vidhinā gaṃgayā saha sāgara || 1-53-42
sāgara! nanna ī śāsanavannu nīnu tvarèmāḍi kāryagatagòl̤isabeku. prajāpatya vidhiyiṃda gaṃgèyòṃdigè ninna vivāhavāguttadè.
vasavaḥ pracyutāḥ svargātpraviṣṭāśca rasātalam |
teṣāmutpādanārthāya tvaṃ mayā viniyojitaḥ || 1-53-43
svargadiṃda cyutarāgiruva vasugal̤u rasātalavannu praveśisiruvaru. avarannu utpādisalu nānu nimmannu niyojisiddenè.
aṣṭau tāṃjāhnavī garbhānapatyārthaṃ dadhātviyam |
vibhāvasostulyaguṇānsurāṇāṃ prītivardhanān || 1-53-44
agniyasamāna guṇagal̤ul̤l̤a mattu surara prītivardhanarāda ā èṃṭu vasugal̤annu saṃtānarūpadalli paḍèyalu ī gaṃgèyu ninniṃda garbhadhāraṇèyannu māḍuttāl̤è.
utpādya tvaṃ vasūṃśīghraṃ kṛtvā kurukulaṃ mahat |
praveṣṭāsi tanuṃ tyaktvā punaḥ sāgara sāgarīm || 1-53-45
sāgara! vasugal̤annu śīghradalli janmakòṭṭu kurukulada mahattannu hèccisi ā mānavaśarīravannu tyajisi punaḥ sāgarī tanuvannu praveśisuttīyè.”
evametanmayā pūrvaṃ hitārthaṃ vaḥ surottamāḥ |
bhaviṣyaṃ paśyatāṃ bhāraṃ pṛthivyāḥ pārthivātmakam || 1-53-46
surottamare! bhaviṣyadalli pārthivariṃdaguva pṛthviya bhāravannu noḍikòṃḍe mattu nimma hitārthakkāgi hiṃdè nānu māḍiddè.
tadeṣa śaṃtanorvaṃśaḥ pṛthivyāṃ ropito mayā |
vasavo ye ca gaṃgāyāmutpannāstridivaukasaḥ || 1-53-47
adyāpi bhuvi gāṃgeyastatraiva vasuraṣṭamaḥ |
sapteme vasavaḥ prāptāḥ sa ekaḥ parilaṃbate || 1-53-48
hīgè bhūmiyalli śaṃtanuvina vaṃśada bījāropaṇavannu nāne māḍiddè. tridivaukasarāda vasugal̤u gaṃgèyalli huṭṭiddārè. el̤u vasugal̤u illigè baṃdu seriddārè. ādarè èṃṭanèya vasu gāṃgeyanu īgalū kūḍa bhuviyalliye silukikòṃḍiddānè.
dvitīyāyāṃ sa sṛṣṭāyāṃ dvitīyā śaṃtanostanuḥ |
vicitravīryodyutimānāsīdrājā pratāpavān || 1-53-49
èraḍane patniyiṃda śaṃtanuvina tanuviniṃda huṭṭida èraḍanèyavanu pratāpavān dyutimāna rājā vicitravīryanāgiddanu.
vaicitryavīryau dvāveva pārthivau bhuvi sāṃpratam |
dhṛtarāṣṭraśca pāṃḍuśca vikhyātau puruṣarṣabhau || 1-53-50
sadya vicitravīryanigè ibbare rājaputrariddārè. avaribbaru puruṣarṣabharū dhṛtarāṣṭra mattu pāṃḍuvèṃdu vikhyātarāgiddārè.
tatra pāṃḍoḥ śriyā dhṛṣṭe dve bhārye saṃbabhūvatuḥ |
śubhe kuṃtī ca mādrī ca devayoṣopame tu te || 1-53-51
alli pāṃḍuvigè ibbaru śobhāsaṃpanna, devāṃganèyara samāna rūpavatiyarāda suṃdarī patniyariddārè: kuṃtī mattu mādrī.
dhṛtarāṣṭrasya rājñastu bhāryaikā tulyacāriṇī |
gāṃdhārī bhuvi vikhyātā bharturnityaṃ vrate sthitā || 1-53-52
rājā dhṛtarāṣṭanigādaro avanaṃtèye ācarisuva nityavū pativratèyāgiruva bhuviyalli gāṃdhārī èṃdu vikhyātal̤āgiruva orval̤e patniyiddāl̤è.
tatra vaṃśā vibhajyaṃtāṃ vipakṣāḥ pakṣa eva ca |
putrāṇāṃ hi tayo rājñorbhavitā vigraho mahān || 1-53-53
ā vaṃśavu pakṣa-vipakṣagal̤āgi òḍèyuttadè. ā rājara putrariṃdāgi mahā yuddhavu naḍèyuttadè.
teśāṃ vimarde dāyādye nṛpāṇāṃ bhavitā kṣayaḥ |
yugāṃtapratimaṃ caiva bhaviṣyati mahadbhayam || 1-53-54
dāyādigal̤āda avara yuddhadalli yugāṃtadaṃtiruva mahābhayavannu nīḍuva nṛpara kṣayavāguttadè.
sabaleṣu nareṃdreṣu śāṃtayastvitaretaram |
viviktapurarāṣṭraughā kṣitiḥ śaithilyameṣyati || 1-53-55
senègal̤iṃda kūḍida ā nareṃdraru paraspararannu saṃharisuttārè. pura-rāṣṭragal̤u janaśūnyavāgi kṣitiyu hagurāguttadè.
dvāparasya yugasyāṃte mayā dṛṣṭaṃ purātanam |
kṣayaṃ yāsyaṃti śastreṇa mānavaiḥ saha pārthivāḥ || 1-53-56
dvāparada yugāṃtavannu bahal̤a hiṃdèye nānu kaṃḍiddènu. śastragal̤iṃda mānavaròṃdigè pārthivaru kṣayavannu hòṃduttārè.
tatrāvaśiṣṭānmanujānsuptānniśi vicetasaḥ |
dhakṣyate śaṃkarasyāṃśaḥ pāvakenāstratejasā || 1-53-57
avaralli ul̤idukòṃḍa manuṣyarannu rātri vicetasarāgi malagiddāga śaṃkarana aṃśavu pāvakana astratejassiniṃda suṭṭu bhasmamāḍuttadè.
aṃtakapratime tasminnivṛtte krūrakarmaṇi |
samāptamidamākhyāsye tṛtīyaṃ dvāparaṃ yugam || 1-53-58
pralayakālada samāna ā krūrakarmavu mugidāga mūrane dvāpara yugavu samāptavāyitu èṃdu nānu hel̤uttenè.
maheśvarāṃśe'pasṛte tato māheśvaraṃ yugam |
śiṣyaṃ pravartate paścādyugaṃ dāruṇadarśanam || 1-53-59
maheśvarana aṃśavu avatarisi māheśvara yugavu aṃtyavāda naṃtara dāruṇavāgi toruva ul̤ida yugavu prāraṃbhavāguttadè2.
adharmaprāyapuruṣaṃ svalpadharmapratigraham| |
utsannasatyasaṃyogaṃ vardhitānṛtasaṃcayam || 1-53-60
āga hèccu janaru adharmigal̤āgiruttārè. svalpave janaru dharmavannu hiḍidukòṃḍiruttārè. avaralli satyasaṃyogavu iruvudilla mattu èllaralli asatyada saṃcayavu vardhisuttadè.
maheśvaraṃ kumāraṃ ca dvau ca devau samāśritāḥ |
bhaviṣyaṃti narāḥ sarve loke na sthavirāyuṣaḥ || 1-53-61
maheśvara mattu kumāra ī ibbaru devatègal̤annu āśrayisuttārè. nararèllarū lokadalli vṛddhāvasthèyavarègè jīvisuvavarāgiruvudilla.
tadeṣa nirṇayaḥ śreṣṭhaḥ pṛthivyāṃ pārthivāṃtakaḥ |
aṃśāvataraṇaṃ sarve surāḥ kuruta mā ciram || 1-53-62
surare! pṛthviyalliruva pārthivarannu kònègòl̤isabeku ènnuvude śreṣṭha nirṇayavu. adakkāgi nīvèllarū aṃśāvataraṇa māḍikòl̤l̤i. taḍamāḍabeḍi.
dharmasyāṃśastu kuṃtyāṃ vai mādryāṃ ca viniyujyatām |
vigrahasya kalirmūlaṃ gāṃdhāryāṃ viniyujyatām || 1-53-63
dharmada pakṣadalliruvavaru kuṃti mattu mādriyaralli utpannarāgi. yuddhada mūla kaliyu gāṃdhāriyalli huṭṭali.
etau pakṣau bhaviṣyaṃti rājānaḥ kālacoditāḥ |
jātarāgāḥ pṛthivyarthe sarve saṃgrāmalālasāḥ || 1-53-64
kālacoditarāda rājaru ivaribbara pakṣadavarāguttārè. bhūmigāgi lobhāsaktarāgi èllavū saṃgrāmalālasarāguttārè.
gacchatviyaṃ vasumatī svāṃ yoniṃ lokadhāriṇī |
sṛṣṭo'yaṃ naiṣṭhiko rājñāmupāyo lokaviśrutaḥ || 1-53-65
lokadhāriṇī ī vasumatī pṛthviyu hòraṭuhogali. rājara vināśakkāgi ī lokaviśruta upāyavannu anuṣṭhānakkè taruvavarāgiri!”
śrutvā pitāmahavacaḥ sā jagāma yathāgatam |
pṛthivī saha kālena vadhāya pṛthivīkṣitām || 1-53-66
pitāmahana mātannu kel̤i kālanòṃdigè pṛthviyu pṛthivīkṣitara vadhègāgi èlliṃda baṃdiddal̤o alligè hòraṭuhodal̤u.
devānacodayadbrahmā nigrahārthe suradviṣām |
naraṃ caiva purāṇarṣiṃ śeṣaṃ ca dharaṇīdharam || 1-53-67
sanatkumāraṃ sādhyāṃśca surāṃścāgnipurogamān |
varuṇaṃ ca yamaṃ caiva sūryācaṃdramasau tadā || 1-53-68
gaṃdharvāpsarasaścaiva rudrādityāstathāśvinau |
tato'ṃśānavaniṃ devāḥ sarva evāvatārayan || 1-53-69
anaṃtara brahmanu suradviṣarannu damanamāḍalu devatègal̤annu prerepisidanu. avanu purāṇaruṣi nara, dharaṇīdhara śeṣa, sanatkumāra, sādhyagaṇa, agniye mòdalāda devatègal̤u, varuṇa, yama, sūra?ya, caṃdramā, gaṃdharva, apsarā, rudra, āditya mattu ibbaru aśvinīkumārarannū avatāravannèttalu prerepisidanu. adara naṃtara samasta devatègal̤ū pṛthviyalli tamma tamma aṃśagal̤alli utpannarādaru.
yathā te kathitaṃ pūrvamaṃśāvataraṇaṃ mayā |
ayonijā yonijāśca te devāḥ pṛthivītale || 1-53-70
daityadānavahaṃtāraḥ saṃbhūtāḥ puruṣeśvarāḥ |
hiṃdè nānu aṃśāvataraṇada kuritu hel̤idaṃtè3 daitya-dānavara vināśagaiyalu devatègal̤u yonija mattu ayonija rūpagal̤alli pṛthviyamelè rājarāgi utpannarādaru.
kṣīrikāvṛkṣasaṃkāśā vajrasaṃhananāstathā || 1-53-71
nāgāyutabalāḥ kecitkecidoghabalānvitāḥ |
gadāparighaśaktīnāṃ sahāḥ parighabāhavaḥ || 1-53-72
avara śarīravu kharjūravṛkṣagal̤aṃtè puṣṭavāgiddavu mattu vajradaṃtè sudṛḍhavāgiddavu. avaralli kèlavaru sāvira ānègal̤a samāna balavaṃtarāgiddaru. kèlavaru balada niraṃtara pravāhadiṃda saṃpannarāgiddaru. gadè, parigha mattu śaktigal̤a āghātavannu sahisikòl̤l̤alu samartharāgiddaru. avara bāhugal̤u parighadaṃtè dappa mattu sudṛḍhavāgiddavu.
giriśṛṃgaprahartāraḥ sarve parighayodhinaḥ |
vṛṣṇivaṃśasamutpannāḥ śataśo'tha sahasraśaḥ || 1-53-73
kuruvaṃśe ca te devāḥ paṃcāleṣu ca pārthivāḥ |
yājñikānāṃ samṛddhānāṃ brāhmaṇānāṃ ca yoniṣu || 1-53-74
avarèllarū giriśṛṃgagal̤anne praharisuvavarāgiddaru mattu parighayodhigal̤āgiddaru. avaralli nūrāru sahasrāru maṃdi vṛṣṇivaṃśadalli huṭṭikòṃḍaru. mattu ā devatègal̤u kuruvaṃśadalli mattu pāṃcālara vaṃśadalli rājarāgi huṭṭidaru.
sarvāstrajñā maheṣvāsā vedavrataparāyaṇāḥ |
sarvardhiguṇasaṃpannā yajvānaḥ puṇyakarmiṇaḥ || 1-53-75
èllarū astrajñarū, maheṣvāsarū, vedavrataparāyaṇarū āgiddaru. sarvarū buddhiguṇasaṃpanarāgiddu yāgagal̤annu māḍisuva puṇyakarmigal̤āgiddaru.
ācālayeyurye śailānkruddhā bhiṃdyurmahītalam |
utpateyurathākāśaṃ kṣobhayeyurmahodadhim || 1-53-76
avaru parvatagal̤annū allāḍisuvaraṃthavarāgiddaru. mahītalavannu sīl̤aballavarāgiddaru. ākāśadalli hāraballavarāgiddaru. mattu samudragal̤anne vikṣubdhagòl̤isaballavarāgiddaru.
evamādiśya tānbrahmā bhūtabhavyabhavatprabhuḥ |
nārāyaṇe samāveśya lokān śāṃtimupāgamat || 1-53-77
hīgè bhūtabhavyabhavatprabhu brahmanu avarigè ādeśavannittu lokagal̤a rakṣaṇèyannu nārāyaṇanigè òppisi śāṃtanādanu.
bhūyaḥ śṛṇu yathā viṣṇuravatīrṇo mahītale |
prajānāṃ vai hitārthāya prabhuḥ prāṇahiteśvaraḥ || 1-53-78
muṃdè prajègal̤a hitārthakkāgi prabhu prāṇahiteśvara viṣṇuvu hegè mahītaladalli avatarisidanu ènnuvudannu kel̤u.
yayātivaṃśajasyātha vasudevasya dhīmataḥ |
kule pūjye yaśaskarmā jajñe nārāyaṇaḥ prabhuḥ || 1-53-79
yayātiya vaṃśajanāda dhīmata vasudevana kuladalli yaśovardhaka karmagal̤annèsagida pūjya prabhu nārāyaṇanu janisidanu.”
samāpti
iti śrīmahābhārate khileṣu harivaṃśe harivaṃśaparvaṇi devānāmaṃśāvataraṇe tripaṃcāśattamo'dhyāyaḥ