pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
khilabhāgē harivaṁśaḥ
harivaṁśa parva
adhyāya 51
sāra
vaiśaṁpāyana uvāca।
tacchrutvā viṣṇugaditaṁ brahmā lōkapitāmahaḥ ।
uvāca paramaṁ vākyaṁ hitaṁ sarvadivaukasām ।। 1-51-1
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “viṣṇuvu hēḷidudannu kēḷida lōkapitāmaha brahmanu sarvadivaukasarigū parama hitavāda ī mātannāḍidanu:
nāsti kiṁcidbhayaṁ viṣṇō surāṇāmasurāṁtaka ।
yēṣāṁ bhavānabhayadaḥ karṇadhārō raṇē raṇē ।। 1-51-2
“asurāṁtaka viṣṇō! raṇa raṇadalliyū surarige abhayavannu nīḍuva nīnu karṇadhāranāgiruvāgi kiṁcidbhayavū illa.
śakrē jayati dēvēśē tvayi cāsurasūdanē ।
dharmē prayatamānānāṁ mānavānāṁ kutō bhayam ।। 1-51-3
śakranige jayaviruvāga mattu dēvēśanāda nīnu asurarannu saṁharisuttiruvāga dharmadalliralu prayatnisuva mānavarige yāra bhayavide?
satyē dharmē ca niratānmānavānvigatajvarān ।
nākālē dharmiṇō mr̥tyuḥ śaknōti prasamīkṣitum ।। 1-51-4
akāla mr̥tyuvige satya-dharmagaḷalli niratarāgi vigatajvararāgiruva dharmavannanusarisuva mānavara baḷiyū suḷiyalu sādhyavāguvudilla.
mānavānāṁ ca patayaḥ pārthivāśca parasparam ।
ṣaḍbhāgamupabhuṁjānā na bhayaṁ kurvatē mithaḥ ।। 1-51-5
mānavara adhipati pārthivarū kūḍa prajegaḷa puṇyagaḷa āranē oṁdu bhāgavannu bhuṁjisuttā bhayavannuṁṭumāḍuttilla.
tē prajānāṁ śubhakarāḥ karadairavagarhitāḥ ।
sukarairviprayuktarthāḥ kōśamāpūrayaṁtyuta ।। 1-51-6
prajegaḷige śubhavādudannē māḍuva avarannu karavannu nīḍuvavaru niṁdisuvudilla. kōśavu kaḍimeyādāga avaru nyāyōcita karagaḷiṁdalē tamma kōśavannu tuṁbisikoḷḷuttāre.
sphītāṁjanapadānsarvānpālayaṁtaḥ kṣamāparāḥ ।
atīkṣṇadaṁḍāṁścaturō varṇāṁjugupuraṁjasā ।। 1-51-7
kṣamāpararāda avaru samr̥ddha janapadagaḷellavannū pālisuttāre. yārannū tīkṣṇavāgi daṁḍisadē nālkū varṇadavarannū yathōcitavāgi rakṣisuttāre.
nōdvējanīyā bhūtānāṁ sacivaiḥ sādhupūjitāḥ ।
caturaṁgabalairguptāḥ ṣaḍguṇānupabhuṁjatē ।। 1-51-8
bhūtagaḷu udvēgavannuṁṭumāḍuttilla. sādhu sacivariṁda pūjitarāgiddāre. caturaṁga balagaḷiṁda surakṣitarāgiddāre mattu ṣaḍguṇagaḷannu1 baḷasikoḷḷuttiddāre.
dhanurvēdaparāḥ sarvē sarvē vēdēṣu niṣṭhitāḥ yajaṁtē ca yathākālaṁ yajñairvipuladakṣiṇaiḥ ।। 1-51-9
ellarū danurvēda pāraṁgatarāgiddāre. sarvarū vēdagaḷalli niṣṭheyuḷḷavarāgiddāre. yathākāladalli vipuladakṣiṇegaḷiṁda yajñagaḷannu yajisuttāre.
vēdānadhītya dīkṣābhirmaharṣīnbrahmacaryayā ।
śrāddhaiśca mēdhyaiḥ śataśastarpayaṁti pitāmahān ।। 1-5-10
brahmacarya dīkṣeyaḍiyalli vēdagaḷannu adhyayana māḍi maharṣigaḷannū mēdhāyukta śrāddhagaḷiṁda pitr̥gaḷannu nūrāru bāri tr̥ptipaḍisuttāre.
naiṣāmaviditaṁ kiṁcittrividhaṁ bhuvi dr̥śyatē ।
vaidikaṁ laukikaṁ caiva dharmaśāstrōktamēva ca ।। 1-51-11
bhūmiyalli kāṇuva mattu dharmaśāstragaḷalli hēḷiruva vaidika laukika mattu yāvudē trividhavu ivarige tiḷiyadē illa.
tē parāvaradr̥ṣṭārtha maharṣisamatējasaḥ ।
bhūyaḥ kr̥tayugaṁ kartumutsahaṁtē narādhipāḥ ।। 1-51-12
parāvara tattvavannu sākṣātkāra māḍikoṁdiruva ī narādhiparu maharṣigaḷa samatējasarāgiddāre mattu punaḥ kr̥tayugavannu taruvudaralli utsāhitarāgiddāre.
tēṣāmēva prabhāvēṇa śivaṁ varṣati vāsavaḥ ।
yathārthaṁ ca vavurvātā virajaskā diśō daśa ।। 1-51-13
avara prabhāvadiṁdalē vāsavanu maṁgaḷakara maḷeyannu surisuttāne. vāyuvū yathōcitavāgi bīsuttāne. hattudikkugaḷū nirmalavāgive.
nirutpātā ca vasudhā supracārāśca khē grahāḥ ।
caṁdramāśca sanakṣatraḥ saumyaṁ carati yōgataḥ ।। 1-51-14
bhūmiya mēle yāva utpātavū āguttilla. ākāśadalli grahagaḷu samucita gatiyiṁdalē vicarisuttive. nakṣatra sahita caṁdramanū kūḍa avaroṁdige kūḍikoṁḍu saumyagatiyalliyē vicarisuttiddāne.
anulōmakaraḥ sūryastvayanē dvē cacāra ha ।
havyaiśca vividhaistriptaḥ śubhagaṁdhō hutāśanaḥ ।। 1-51-15
jagattige anukūlakaranāda sūryanu eraḍu āyanagaḷalli vicarisuttāne. mattu śubhagaṁdhayukta hutāśananu vividha havissugaḷiṁda tr̥ptanāgiddāne.
ēvaṁ saṁyakpravr̥ttēṣu vivr̥ddhēṣu makhādiṣu ।
tarpayatsu mahīṁ kr̥tsnāṁ nr̥ṇāṁ kālabhayaṁ kutaḥ ।। 1-51-16
hīge rājaru uttamavāgi naḍedukoḷḷuttiruvāga makhādigaḷiṁda abhivr̥ddhiyannu hoṁduttiruvāga mattu iḍī mahiyannē tr̥ptigoḷisiruvāga manuṣyarige kālana bhayavu elliṁda?
tēṣāṁ jvalitakīrtīnāmanyōnyavaśavartinām ।
rājñāṁ balairbalavatāṁ pīḍyatē vasudhātalam ।। 1-51-17
prajvalisuva kīrtivaṁtarāda, anyōnyara vaśavartigaḷāgiruva mattu balaśālī sēnegaḷannuḷḷa ā rājara bhāradiṁda vasudhātalavu pīḍitaḷāgiddāḷe.
sēyaṁ bhārapariśrāṁtā pīḍyamānā narādhipaiḥ ।
pr̥thivī samanuprāptā naurivāsannaviplavā ।। 1-51-18
ī bhāradiṁda baḷali narādhipariṁda pīḍitaḷāda pr̥thviyu muḷugaliruva naukeyaṁte nimma śaraṇu baṁdiddāḷe.
yugāṁtasadr̥śai rūpaiḥ śailōccalitabaṁdhanā ।
jalōtpīḍākulā svēdaṁ dhārayaṁtī muhurmuhuḥ ।। 1-51-19
yugāṁtasadr̥śa rūpigaḷiṁda pr̥thviya parvatarūpī baṁdhanavu saḍilagoṁḍide. ādudariṁda pr̥thviyu rasātalada jalarāśiyalli muḷuguva āśaṁkadiṁda vyākulaḷāgi matte matte bevaruttiddāḷe.
kṣatriyāṇāṁ vapurbhiṣca tējasā ca balēna ca ।
nr̥ṇāṁ ca rāṣṭrairvistīrṇaiḥ śrāmyatīva vasuṁdharā ।। 1-51-20
kṣatriyara śarīra, tējassu mattu balagaḷiṁda hāgū vistīrṇavāgiruva manuṣyara rāṣṭragaḷiṁda vasuṁdhareyu atīvavāgi baḷaliddāḷe.
purē purē narapatiḥ kōṭisaṁkhyairbalairvr̥taḥ ।
rāṣṭrē rāṣṭrē ca bahavō grāmāḥ śatasahasraśaḥ ।। 1-51-21
purapurada narapatiyū kōṭisaṁkhyegaḷa sēnegaḷiṁda kūḍiddāne. rāṣṭra rāṣṭragaḷalliyū anēka lakṣa grāmagaḷive.
bhūmipānāṁ sahasraiśca tēṣāṁ ca balināṁ balaiḥ ।
grāmāyutāḍhyai rāṣṭraiśca bhūmirnirvivarā kr̥tā ।। 1-51-22
sahasrāru bhūmipālaru, avara balaśālī sēnegaḷu mattu hattu-hattu sāvira grāmagaḷuḷḷa rāṣṭragaḷiṁda tuṁbihōgiruva bhūmiyalli svalpavū sthaḷavilladaṁtāgide.
sēyaṁ nirāmayaṁ kr̥tvā niścēṣṭā kālamagrataḥ ।
prāptā mamālayaṁ viṣṇō bhavāṁścāsyāḥ parā gatiḥ ।। 1-51-23
viṣṇō! niścēṣṭaḷāgidda ivaḷu nirāmaya kālanannu muṁdumāḍikoṁḍu nanna ālayakke baṁdiddāḷe. nīnē ivaḷa parama gati.
karmabhūmirmanuṣyāṇāṁ bhūmirēṣā vyathāṁ gatā ।
yathā na sīdēttatkāryaṁ jagatyēṣā hi śāśvatī ।। 1-51-24
manuṣyara karmabhūmiyāgiruva mattu ī jagattinalli śāśvataḷāgiruva ī bhūmiyu vyathitaḷāgiddāḷe. ivaḷu muḷugihōgadaṁte māḍabēku.
asyā hi pīḍanē dōṣō mahānsyānmadhusūdana ।
kriyālōpaśca lōkānāṁ pīḍitaṁ ca jagadbhavēt ।। 1-51-25
madhusūdana! ivaḷa pīḍaneyiṁda mahā dōṣavuṁṭāgabahudu. lōkagaḷalli kriyālōpagaḷāgi jagattē pīḍegoḷagāgabahudu.
śrāmyatē vyaktamēvēyaṁ pārthivaughaprapīḍitā।
sahajāṁ yā kṣamāṁ tyaktvā calatvamacalā gatā ।। 1-51-26
pārthivara sēnegaḷiṁda pīḍitaḷāgi ivaḷu baḷaliruvudu vyaktavāguttide. avaḷige sahajavāgiruva kṣameyannu toredu acalaḷāgidda ivaḷu vicalitaḷāgiddāḷe.
tadasyāḥ śrutavaṁtaḥ sma taccāpi bhavatā śrutam ।
bhārāvataraṇārthaṁ hi maṁtrayāma saha tvayā ।। 1-51-27
ivaḷa mātannu nānu kēḷiddēne. nīnu kūḍa idannu kēlide. ivaḷa bhāravannu iḷisuvudakkāgi ninnoṁdige maṁtrālōcane māḍalu bayasuttēve.
satpathē hi sthitāḥ sarvē rājānō rāṣṭravardhanāḥ ।
narāṇāṁ ca trayō varṇā brāhmaṇānanuyāyinaḥ ।। 1-51-28
rāṣṭravardhanarāda sarva rājarū satpathalliyē sthirarāgiddāre. mūru varṇagaḷa nararū brāhmaṇarannē anusarisuttiddāre.
sarvaṁ satyaparaṁ vākyaṁ varṇā dharmaparāstathā ।
sarvē vēdaparā viprāḥ sarvē vipraparā narāḥ ।। 1-51-29
sarvarū satyapararāgiddāre. sarva varṇadavarū avaravara dharmadalli tatpararāgiddāre. samasta viprarū vēdapararāgiddāre mattu samasta nararū vipraparāgiddāre.
ēvaṁ jagati vartaṁtē manuṣyā dharmakāraṇāt ।
yathā dharmavadhō na syāttathā maṁtraḥ pravartyatām ।। 1-51-30
hīge jagattina manuṣyaru dharmapūrvakavāgiyē naḍedukoḷḷuttāre. ādudariṁda dharmada vadheyāgadaṁte ādare bhūmiya bhāravu kaḍimeyāguvaṁte maṁtrālōcaneyu naḍeyali.
satāṁ gatiriyaṁ nānyā dharmaścāsyāḥ susādhanam ।
rājñāṁ caiva vadhaḥ kāryō dharaṇyā bhāranirṇayē ।। 1-51-31
idē satpuruṣara gati. bēre alla. idē dharmada susādhana. dharaṇiya bhāravannu kaḷeyuvudakkāge rājara vadheya kāryavāgabēku.
tadāgaccha mahābhāga saha vai maṁtrakāraṇāt ।
vrajāmō mēruśikharaṁ puraskr̥tya vasuṁdharām ।। 1-51-32
ādudariṁda mahābhāga! vasuṁdhareyannu muṁdiṭṭukoṁḍu oṭṭāgi maṁtrālōcanegaiyalu mēruśikharakke hōgōṇa!”
ētāvaduktvā rājēṁdra brahmā lōkapitāmahaḥ ।
pr̥thivyā saha viśvātmā virarāma mahādyutiḥ ।। 1-51-33
rājēṁdra! hīge hēḷi, pr̥thviyoḍane baṁdidda lōkapitāmaha viśvātma mahādyuti brahmanu summanādanu.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē khilēṣu harivaṁśē harivaṁśaparvaṇi bhārāvataraṇē ēkapaṁcāśattamō'dhyāyaḥ
-
saṁdhi, vigraha, yāna, āsana, dvaidhībhāva mattu samāśraya (gītā pres). ↩︎