പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ഖിലഭാഗേ ഹരിവംശഃ
ഹരിവംശ പര്വ
അധ്യായ 29
സാര
അനേനന വംശദ വര്ണനെ; ക്ഷത്രവൃദ്ധന വംശദ വര്ണനെ; ധന്വംതരിയു കാശിരാജ ധന്വന മഗനാഗി അവതരിസിദുദു; ദിവോദാസന രാജ്യകാലദല്ലി ശിവന ആജ്ഞെയംതെ നികുംഭനു വാരാണസിയന്നു ജനശൂന്യവാഗി മാഡിദുദു; അല്ലി ശിവ-പാര്വതിയര വാസ; വാരാണസിയല്ലി ദിവോദാസന രാജ്യഭാര; അലര്കനേ മൊദലാദ നംതരദ കാശിരാജര വര്ണനെ.
വൈശംപായന ഉവാച
രംഭോഽനപത്യസ്തത്രാസീദ്വംശം വക്ഷ്യാമ്യനേനസഃ ।
അനേനസഃ സുതോ രാജാ പ്രതിക്ഷത്രോ മഹായശാഃ ।। ൧-൨൯-൧
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “ആയുപുത്ര രംഭനിഗെ മക്കളിരലില്ല. ഈഗ നാനു അനേനന വംശദ കുരിതു ഹേളുത്തേനെ. മഹായശസ്വീ രാജാ പ്രതിക്ഷത്രനു അനേനന മഗനാഗിദ്ദനു.
പ്രതിക്ഷത്രസുതശ്ചാപി സൃംജയോ നാമ വിശ്രുതഃ ।
സൃംജയസ്യ ജയഃ പുത്രോ വിജയസ്തസ്യ ചാത്മജഃ ।। ൧-൨൯-൨
പ്രതിക്ഷത്രന മഗനു സൃംജയ എംബ ഹെസരിനിംദ വിശ്രുതനാദനു. സൃംജയന മഗനു ജയ മത്തു വിജയനു അവന മഗ.
വിജയസ്യ കൃതിഃ പുത്രസ്തസ്യ ഹര്യശ്വതഃ സുതഃ ।
ഹര്യശ്വതസുതോ രാജാ സഹദേവഃ പ്രതാപവാന് ।। ൧-൨൯-൩
വിജയന മഗനു കൃതി മത്തു ഹര്യശ്വനു അവന മഗ. ഹര്യശ്വന മഗനു പ്രതാപവാന് രാജ സഹദേവനു.
സഹദേവസ്യ ധര്മാത്മാ നദീന ഇതി വിശ്രുതഃ ।
നദീനസ്യ ജയത്സേനോ ജയത്സേനസ്യ സംകൃതിഃ ।। ൧-൨൯-൪
സഹദേവന മഗനു ധര്മാത്മാ നദീനനെംദു വിശ്രുതനാദനു. നദീനന മഗനു ജയത്സേന മത്തു ജയത്സേനന മഗനു സംകൃതി.
സംകൃതേരപി ധര്മാത്മാ ക്ഷത്രധര്മാ മഹായശാഃ ।
അനേനസഃ സമാഖ്യാതാഃ ക്ഷത്രവൃദ്ധസ്യ മേ ശൃണു ।। ൧-൨൯-൫
സംകൃതിയ മഗനു ധര്മാത്മാ മഹായശസ്വീ ക്ഷത്രധര്മനാദനു. ഇല്ലിയവരെഗെ അനേനന വംശദ കുരിതു ഹേളിദ്ദായിതു. ഈഗ ആയുപുത്ര ക്ഷത്രവൃദ്ധന1 കുരിതു കേളു.
ക്ഷത്രവൃദ്ധാത്മജസ്തത്ര സുനഹോത്രോ മഹായശാഃ ।
സുനഹോത്രസ്യ ദായാദാസ്ത്രയഃ പരമധാര്മികാഃ ।। ൧-൨൯-൬
കാശഃ ശലശ്ച ദ്വാവേതൌ തഥാ ഗൃത്സമദഃ പ്രഭുഃ ।
പുത്രോ ഗൃത്സമദസ്യാപി ശുനകോ യസ്യ ശൌനകഃ ।। ൧-൨൯-൭
ബ്രാഹ്മണാഃ ക്ഷത്രിയാശ്ചൈവം വൈശ്യാഃ ശൂദ്രാസ്തഥൈവ ച ।
ക്ഷത്രവൃദ്ധന മഗനു മഹായശസ്വീ സുനഹോത്രനു. സുനഹോത്രനിഗെ പരമധാര്മികരാദ മൂവരു പുത്രരിദ്ദരു: കാശ, ശല ഇവരിബ്ബരു മത്തു പ്രഭു ഗൃത്സമദ. ഗൃത്സമദന മഗനു ശുനക മത്തു ശുനകനിംദ ശൌനകരാദരു. ശൌനകരല്ലി ബ്രാഹ്മണരു, ക്ഷത്രിയരു, വൈശ്യരു മത്തു ശൂദ്രരു ആദരു.
ശലാത്മജശ്ചാര്ഷ്ടിഷേണസ്തനയസ്തസ്യ കാശകഃ ।। ൧-൨൯-൮
കാശസ്യ കാശയോ രാജന്പുത്രോ ദീര്ഘതപാസ്തഥാ ।
ധന്വസ്തു ദീര്ഘതപസോ വിദ്വാംധന്വംതരിസ്തതഃ ।। ൧-൨൯-൯
ശലന മഗനു ആര്ഷ്ടിഷേണനു. അവന മഗനു കാശകനു. രാജന്! കാശന പുത്രരു കാശയരാദരു. അവരല്ലി ദീര്ഘതപനു ഹിരിയവനു. ദീര്ഘതപനിഗെ ധന്വനു മഗനാദനു. മത്തു ധന്വനിഗെ ധന്വംതരിയു മഗനാദനു.
തപസോഽംതേ സുമഹതോ ജാതോ വൃദ്ധസ്യ ധീമതഃ ।
പുനര്ധന്വംതരിര്ദേവോ മാനുഷേഷ്വിഹ ജജ്ഞിവാന് ।। ൧-൨൯-൧൦
മഹാതപസ്സിന അംത്യദല്ലി ദേവ ധന്വംതരിയു ധീമത വൃദ്ധ ധന്വനിഗെ മഗനാഗെ പുനഃ ഇല്ലി മനുഷ്യനാഗി ജന്മതാളിദനു.”
ജനമേജയ ഉവാച
കഥം ധന്വംതരിര്ദേവോ മാനുഷേഷ്വിഹ ജജ്ഞിവാന് ।
ഏതദ്വേദിതുമിച്ഛാമി തന്മേ ബ്രൂഹി യഥാതഥമ് ।। ൧-൨൯-൧൧
ജനമേജയനു ഹേളിദനു: “ദേവ ധന്വംതരിയു ഹേഗെ ഇല്ലി മനുഷ്യനാഗി ജന്മതാളിദനു? ഇദന്നു കേളലു ബയസുത്തേനെ. നഡെദഹാഗെ നനഗെ ഹേളു.”
വൈശംപായന ഉവാച
ധന്വംതരേഃ സംഭവോഽയം ശ്രൂയതാം ഭരതര്ഷഭ ।
ജാതഃ സ ഹി സമുദ്രാത്തു മഥ്യമാനേ പുരാമൃതേ ।। ൧-൨൯-൧൨
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “ഭരതര്ഷഭ! ധന്വംതരിയ ജന്മദ കുരിതു കേളബേകു. അവനു ഹിംദെ അമൃതക്കാഗി സമുദ്രവന്നു മഥിസുവാഗ സമുദ്രദിംദ ഉത്പന്നനാഗിദ്ദനഷ്ടേ.
ഉത്പന്നഃ കലശാത്പൂര്വം സര്വതശ്ച ശ്രിയാ വൃതഃ ।
അഭ്യസന്സിദ്ധികാര്യേ ഹി വിഷ്ണും ദൃഷ്ട്വാ ഹി തസ്ഥിവാന് ।। ൧-൨൯-൧൩
മൊദലു അവനു സമുദ്രദിംദ ഉത്പന്നനാദാഗ അവനു വിഷ്ണുവിന നാമഗളന്നു ജപിസുത്തിദ്ദനു മത്തു ആരോഗ്യ സാധക കാര്യദ കുരിതു ചിംതിസുത്താ എല്ല കഡെഗളിംദലൂ ദിവ്യ കാംതിയിംദ പ്രകാശിതനാഗിദ്ദനു. അവനു തന്ന എദിരു വിഷ്ണുവന്നു നോഡി എദ്ദു നിംതനു.
അബ്ജസ്ത്വമിതി ഹോവാച തസ്മാദബ്ജസ്തു സ സ്മൃതഃ ।
അബ്ജഃ പ്രോവാച വിഷ്ണും വൈ തവ പുത്രോഽസ്മി വൈ പ്രഭോ ।। ൧-൨൯-൧൪
ആഗ വിഷ്ണുവു “നീനു ആപദിംദ ഉത്പന്നനാഗിരുവുദരിംദ അബ്ജ” എംദനു. അംദിനിംദ അവനു അബ്ജനെംദേ ആദനു. അബ്ജനു വിഷ്ണുവിഗെ “പ്രഭോ! നാനു നിന്ന പുത്രനു!” എംദു ഹേളിദനു.
വിധത്സ്വ ഭാഗം സ്ഥാനം ച മമ ലോകേ സുരേശ്വര ।
ഏവമുക്തഃ സ ദൃഷ്ട്വാ വൈ തഥ്യം പ്രോവാച തം പ്രഭുഃ ।। ൧-൨൯-൧൫
“സുരേശ്വര! നനഗാഗി യജ്ഞഭാഗദ വ്യവസ്ഥെയന്നു മാഡു മത്തു ലോകദല്ലി നനഗെ ഒംദു സ്ഥാനവന്നു കൊഡു!” ഹീഗെ ഹേളലു പ്രഭുവു അവനിഗെ യഥാര്ഥവാദ ഈ മാതന്നു ഹേളിദനു.
കൃതോ യജ്ഞവിഭാഗോ ഹി യജ്ഞിയൈര്ഹി സുരൈഃ പുരാ ।
ദേവേഷു വിനുയുക്തം ഹി വിദ്ധി ഹോത്രം മഹര്ഷിഭിഃ ।। ൧-൨൯-൧൬
“ഹിംദെയേ സുരരു യജ്ഞസംബംധീ ദേവതെഗളിഗെ യജ്ഞവിഭാഗഗളന്നു മാഡിബിട്ടിദ്ദാരെ. മഹര്ഷിഗളു യജ്ഞദ ആഹുതിഗളന്നു ദേവതെഗളിഗാഗിയേ വിനിയോജിസിദ്ദാരെ. ഇദന്നു നീനു ചെന്നാഗി അര്ഥമാഡികോ.
ന ശക്യമുപഹോമാ വൈ തുഭ്യം കര്തും കദാചന ।
അര്വാഗ്ഭൂതോഽസി ദേവാനാം പുത്ര ത്വം തു ന ഹീശ്വരഃ ।। ൧-൨൯-൧൭
പുത്ര! നിനഗാഗി എംദൂ ഉപഹോമഗളന്നൂ മാഡലു സാധ്യവില്ല. നീനു ദേവതെഗള നംതര ഹുട്ടിരുവെ. നീനു യജ്ഞഭാഗഗള ഈശ്വരനാഗുവുദില്ല.
ദ്വിതീയായാം തു സംഭൂത്യാം ലോകേ ഖ്യാതിം ഗമിഷ്യസി ।
അണിമാദിശ്ച തേ സിദ്ധിര്ഗര്ഭസ്ഥസ്യ ഭവിഷ്യതി ।। ൧-൨൯-൧൮
എരഡനേ ജന്മദല്ലി നീനു ലോകദല്ലി വിഖ്യാതനാഗുത്തീയെ. നീനു ഗര്ഭദല്ലിരുവാഗലേ നിനഗെ അണിമാദി സിദ്ധിഗളു ദൊരെയുത്തവെ.
തേനൈവ ത്വം ശരീരേണ ദേവത്വം പ്രാപ്സ്യസേ പ്രഭോ ।
ചരുമംത്രൈര്വ്രതൈര്ജാപ്യൈര്യക്ഷ്യംതി ത്വാം ദ്വിജാതയഃ ।। ൧-൨൯-൧൯
പ്രഭോ! നിന്ന ആ ശരീരദിംദലേ നീനു ദേവത്വവന്നു പഡെദുകൊള്ളുത്തീയെ. ദ്വിജാതിയവരു നിന്നന്നു ചരു-മംത്ര-വ്രത-മത്തു ജപഗളിംദ അര്ചിസുത്താരെ.
അഷ്ടധാ ത്വം പുനശ്ചൈവമായുര്വേദം വിധാസ്യസി ।
അവശ്യഭാവീ ഹ്യര്ഥോഽയം പ്രാഗ്ദൃഷ്ടസ്ത്വബ്ജയോനിനാ ।। ൧-൨൯-൨൦
പുനഃ നീനു ആയുര്വേദവന്നു എംടു ഭാഗഗളന്നാഗി2 വിംഗഡിസുത്തീയെ. ഇദു അവശ്യവാഗി നഡെയുത്തദെ. കമലയോനീ ബ്രഹ്മനു മൊദലേ ഇദന്നു കംഡിദ്ദനു.
ദ്വിതീയം ദ്വാപരം പ്രാപ്യ ഭവിതാ ത്വം ന സംശയഃ ।
ഇമം തസ്മൈ വരം ദത്ത്വാ വിഷ്ണുരംതര്ദധേ പുനഃ ।। ൧-൨൯-൨൧
എരഡനേ ദ്വാപരവു പ്രാപ്തവാദാഗ നീനു പുനഃ പ്രകടനാഗുത്തീയെ. ഇദരല്ലി സംശയവില്ല.” ഹീഗെ അവനിഗെ വരവന്നിത്തു വിഷ്ണുവു പുനഃ അംതര്ധാനനാദനു.
ദ്വിതീയേ ദ്വാപരം പ്രാപ്തേ സൌനഹോത്രിഃ സ കാശിരാട് ।
പുത്രകാമസ്തപസ്തേപേ ധിന്വംദീര്ഘതപാസ്തദാ ।। ൧-൨൯-൨൨
എരഡനെയ ദ്വാപരവു പ്രാപ്തവാഗലു സുനഹോത്രന പുത്ര കാശിരാജ ധന്വനു പുത്രനന്നു ബയസി ദീര്ഘ തപസ്സന്നു തപിസിദനു.
പ്രപദ്യേ ദേവതാം താം തു യാ മേ പുത്രം പ്രദാസ്യതി ।
അബ്ജം ദേവം സുതാര്ഥായ തദാഽഽരാധിതവാന്നൃപഃ ।। ൧-൨൯-൨൩
യാവദേവതെയു നനഗെ പുത്രനന്നു കൊഡുവനോ ആ ദേവതെയന്നേ പൂജിസുത്തേനെ എംദു ആ നൃപനു മഗനിഗാഗി അബ്ജ ദേവനന്നേ ആരാധിസിദനു.
തതസ്തുഷ്ടഃ സ ഭഗവാനബ്ജഃ പ്രോവാച തം നൃപമ് ।
യദിച്ഛസി വരം ബ്രൂഹി തത്തേ ദാസ്യാമി സുവ്രത ।। ൧-൨൯-൨൪
ആഗ തുഷ്ടനാദ ഭഗവാന് അബ്ജനു ആ നൃപതിഗെ ഹേളിദനു: “സുവ്രത! നീനു ബയസിദ വരവന്നു കേളു. അദന്നു നിനഗെ നീഡുത്തേനെ.”
നൃപ ഉവാച
ഭഗവന്യദി തുഷ്ടസ്ത്വം പുത്രോ മേ ഖ്യാതിമാന്ഭവ ।
തഥേതി സമനുജ്ഞായ തത്രൈവാംതരധീയത ।। ൧-൨൯-൨൫
നൃപനു ഹേളിദനു: “ഭഗവന്! ഒംദു വേളെ നീനു തുഷ്ടനാഗിരുവെയാദരെ നന്ന പുത്രനാഗി ഖ്യാതിവംതനാഗു.” ഹാഗെയേ ആഗലെംദു അനുജ്ഞെയന്നിത്തു അബ്ജനു അല്ലിയേ അംതര്ധാനനാദനു.
തസ്യ ഗേഹേ സമുത്പന്നോ ദേവോ ധന്വംതരിസ്തദാ ।
കാശിരാജോ മഹാരാജ സര്വരോഗപ്രണാശനഃ ।। ൧-൨൯-൨൬
മഹാരാജ! അനംതര ദേവ ധന്വംതരിയു ധന്വന മനെയല്ലി ഹുട്ടികൊംഡനു. ആ കാശിരാജനു സര്വരോഗഗളന്നൂ നാശപഡിസലു സമര്ഥനാഗിദ്ദനു.
ആയുര്വേദം ഭരദ്വാജാത്പ്രാപ്യേഹ ഭിഷ്ജാം ക്രിയാമ് ।
തമഷ്ടധാ പുനര്വ്യസ്യ ശിഷ്യേഭ്യഃ പ്രത്യപാദയത് ।। ൧-൨൯-൨൭
ഭരദ്വാജനിംദ ആയുര്വേദ മത്തു ചികിത്സാകര്മഗളന്നു പഡെദുകൊംഡു പുനഃ അദന്നു എംടു ഭാഗഗളന്നാഗി വിഭജിസി, ശിഷ്യരിഗൂ അദന്നു ഹേളികൊട്ടനു.
ധന്വംതരേസ്തു തനയഃ കേതുമാനിതി വിശ്രുതഃ ।
അഥ കേതുമതഃ പുത്രോ വീരോ ഭീമരഥഃ സ്മൃതഃ ।। ൧-൨൯-൨൮
ധന്വംതരിയ തനയനു കേതുമാനനെംദു വിശ്രുതനാദനു. കേതുമതന പുത്രനു വീര ഭീമരഥനു.
സുതോ ഭീമരഥസ്യാപി ദിവോദാസഃ പ്രജേശ്വരഃ ।
ദിവോദാസസ്തു ധര്മാത്മാ വാരാണസ്യധിപോഽഭവത് ।। ൧-൨൯-൨൯
ഭീമരഥന മഗനു പ്രജേശ്വര ദിവോദാസനു. ധര്മാത്മ ദിവോദാസനാദരോ വാരാണസിയ അധിപനാദനു.
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു പുരീം വാരാണസീം നൃപ ।
ശൂന്യാം നിവാസയാമാസ ക്ഷേമകോ നാമ രാക്ഷസഃ ।। ൧-൨൯-൩൦
നൃപ! ഈ കാലദല്ലിയേ വാരാണസീ പുരവു ജനശൂന്യവാഗിദ്ദു അല്ലി ക്ഷേമക എംബ രാക്ഷസനു വാസിസുത്തിദ്ദനു.
ശപ്താ ഹി സാ മതിമതാ നികുംഭേന മഹാത്മനാ ।
ശൂന്യാ വര്ഷസഹസ്രം വൈ ഭവിത്രീ നാത്ര സംശയഃ ।। ൧-൨൯-൩൧
മഹാത്മ മതിമത നികുംഭനു വാരാണസീ പുരിഗെ “സഹസ്രവര്ഷഗളു നീനു ജനശൂന്യളാഗിരുവെ. ഇദരല്ലി സംശയവില്ല” എംദു ശപിസിദ്ദനു.
തസ്യാം തു ശപ്തമാത്രായാം ദിവോദാസഃ പ്രജേശ്വരഃ ।
വിഷയാംതേ പുരീം രമ്യാം ഗോമത്യാം സംന്യവേശയത് ।। ൧-൨൯-൩൨
വാരാണസിയു ഹാഗെ ശാപക്കൊളഗാഗലു പ്രജേശ്വര ദിവോദാസനു രാജ്യദ ഗഡിയല്ലി ഗോമതിയ ബളി രമ്യ പുരിയന്നു നിര്മിസി വാസിസുത്തിദ്ദനു.
ഭദ്രശ്രേണ്യസ്യ പൂര്വം തു പുരീ വാരാണസീത്യഭൂത് ।
ഭദ്രശ്രേണ്യസ്യ പുത്രാണാം ശതമുത്തമധന്വിനാമ് ।। ൧-൨൯-൩൩
മൊദലു വാരാണസീ പുരിയു ഭദ്രശ്രേണ്യ3ന അധികാരദല്ലിത്തു. ഭദ്രശ്രേണ്യനിഗെ ഉത്തമ ധന്വിഗളാദ നൂരു പുത്രരിദ്ദരു.
ഹത്വാ നിവേശയാമാസ ദിവോദാസോ നരര്ഷഭഃ ।
ഭദ്രശ്രേണ്യസ്യ തദ്രാജ്യം ഹൃതം തേന ബലീയസാ ।। ൧-൨൯-൩൪
നരര്ഷഭ ദിവോദാസനു അവനന്നു സംഹരിസി അല്ലി തന്ന രാജ്യവന്നു സ്ഥാപിസിദ്ദനു. ഭദ്രശ്രേണ്യന ആ രാജ്യവന്നു അവനു ബലവന്നുപയോഗിസി അപഹരിസിദ്ദനു.”
ജനമേജയ ഉവാച
വാരാണസീം നികുംഭസ്തു കിമര്ഥം ശപ്തവാന്പ്രഭുഃ ।
നികുംഭകശ്ച ധര്മാത്മാ സിദ്ധിക്ശേത്രം ശശാപ യഃ ।। ൧-൨൯-൩൫
ജനമേജയനു ഹേളിദനു: “പ്രഭു നികുംഭനാദരോ വാരാണസിയന്നു യാവകാരണക്കാഗി ശപിസിദനു? നികുംഭനു ധര്മാത്മനാഗിദ്ദനു മത്തു അവനു ശപിസിദ വാരാണസിയാദരോ സിദ്ധിക്ഷേത്രവു.”
വൈശംപായന ഉവാച
ദിവോദാസസ്തു രാജര്ഷിര്നഗരീം പ്രാപ്യ പാര്ഥിവഃ ।
വസതി സ്മ മഹാതേജാഃ സ്ഫീതായാം തു നരാധിപഃ ।। ൧-൨൯-൩൬
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “പാര്ഥിവ നരാധിപ രാജര്ഷി ദിവോദാസനാദരോ ആ നഗരിയന്നു പഡെദു അല്ലി മഹാതേജസ്സിനിംദ സമൃദ്ധിയിംദ വാസിസുത്തിദ്ദനു.
ഏതസ്മിന്നേവ കാലേ തു കൃതദാരോ മഹേശ്വരഃ ।
ദേവ്യാഃ സ പ്രിയകാമസ്തു ന്യവസച്ഛ്വശുരാംതികേ ।। ൧-൨൯-൩൭
ഇദേ സമയദല്ലി മഹേശ്വരനു വിവാഹവാഗി ദേവിഗെ പ്രിയവാദുദന്നു മാഡലു ബയസി തന്ന മാവന മനെയല്ലിയേ വാസിസുത്തിദ്ദനു.
ദേവാജ്ഞയാ പാര്ഷദാ യേ ത്വധിരൂപാസ്തപോധനാഃ ।
പൂര്വോക്തൈരുപദേശൈശ്ച തോഷയംതി സ്മ പാര്വതീമ് ।। ൧-൨൯-൩൮
ദേവന ആജ്ഞെയംതെ മത്തു അവനു മൊദലേ നീഡിദ്ദ ഉപദേശദംതെ തപോധനരാഗിദ്ദ ശിവന പാര്ഷദരു പാര്വതിയന്നു സംതോഷപഡിസുവുദരല്ലിയേ നിരതരാഗിദ്ദരു.
ഹൃഷ്യതേ വൈ മഹാദേവീ മേനാ നൈവ പ്രഹൃഷ്യതി ।
ജുഗുപ്സത്യസകൃത്താം വൈ ദേവീം ദേവം തഥൈവ സാ ।। ൧-൨൯-൩൯
ഇദരിംദ മഹാദേവിയു ഹര്ഷിതളാഗുത്തിദ്ദളു. ആദരെ മേനളു സംതോഷപഡുത്തിരലില്ല. അവളു ജുഗുപ്സെയിംദ മത്തെ മത്തെ ദേവീ മത്തു ദേവനന്നു അപമാനിസുത്തിദ്ദളു.
സപാര്ഷദസ്ത്വനാചാരസ്തവ ഭര്താ മഹേശ്വരഃ ।
ദരിദ്രഃ സര്വദൈവാസൌ ശീലം തസ്യ ന വര്തതേ ।। ൧-൨൯-൪൦
“നിന്ന പതി മഹേശ്വര മത്തു അവന പാര്ഷദരെല്ലരൂ അനാചാരിഗളു. അവനു ദരിദ്രനൂ കൂഡ. അവന വര്തനെയല്ലി ശീലവെന്നുവുദേ ഇല്ല.”
മാത്രാ തഥോക്താ വരദാ സ്ത്രീസ്വഭാവാച്ച ചുക്രുധേ ।
സ്മിതം കൃത്വാ ച വരദാ ഭവപാര്ശ്വമഥാഗമത് ।। ൧-൨൯-൪൧
തായിയു ഹീഗെ ഹേളലു വരദെയു സ്ത്രിസ്വഭാവദിംദ ക്രുദ്ധളാദളു. ആ വരദെയു മുഗുള്നഗുത്താ ഭവന ബളി ബംദളു.
വിവര്ണവദനാ ദേവീ മഹാദേവമഭാഷത ।
നേഹ വത്സ്യാമ്യഹം ദേവ നയ മാം സ്വം നികേതനമ് ।। ൧-൨൯-൪൨
വിവര്ണവദനളാദ ദേവിയു മഹാദേവനിഗെ ഹേളിദളു: “ദേവ! നനഗിന്നു ഇല്ലി വാസിസുവുദു ബേഡവാഗിദെ. നനഗെ നമ്മദേ സ്വംത ഹൊസ മനെയു ബേകു.”
തഥാ കര്തും മഹാദേവഃ സര്വലോകാനവൈക്ഷത ।
വാസാര്ഥം രോചയാമാസ പൃഥിവ്യാം കുരുനംദന ।। ൧-൨൯-൪൩
കുരുനംദന! ഹാഗെ മാഡലു മഹാദേവനു ലോകഗളെല്ലവന്നൂ വീക്ഷിസിദനു. ആഗ മഹാതേജസ്വീ മഹേശ്വരനു ആവാസക്കെ പൃഥ്വിയല്ലി സിദ്ധിക്ഷേത്ര വാരാണസീ പുരിയന്നേ മെച്ചികൊംഡനു.
വാരാണസീ മഹാതേജാഃ സിദ്ധിക്ശേത്രം മഹേശ്വരഃ ।
ദിവോദാസേന താം ജ്ഞാത്വാ നിവിഷ്ടാം നഗരീം ഭവഃ ।। ൧-൨൦-൪൪
പാര്ശ്വേ തിഷ്ഠംതമാഹൂയ നികുംഭമിദമബ്രവീത് ।
ഗണേശ്വര പുരീം ഗത്വാ ശൂന്യാം വാരാണസീം കുരു ।। ൧-൨൯-൪൫
മൃദുനൈവാഭ്യുപായേന ഹ്യതിവീര്യഃ സ പാര്ഥിവഃ ।
ആ നഗരിയല്ലി ദിവോദാസനു വാസിസുത്തിദ്ദാനെ എംദു തിളിദു ഭവനു പക്കദല്ലി നിംതിദ്ദ നികുംഭനന്നു കരെദു ഹേളിദനു: “ഗണേശ്വര! വാരാണസീ പുരിഗെ ഹോഗി അദന്നു ശൂന്യവന്നാഗി മാഡു. ഇദന്നു നയദിംദ മത്തു ഉപായദിംദ മാഡു. ഏകെംദരെ ആ പാര്ഥിവനു അതിവീര്യനു.”
തതോ ഗത്വാ നികുംഭസ്തു പൂരീം വാരാണസീം തദാ ।। ൧-൨൯-൪൬
സ്വപ്നേ നിദര്ശയാമാസ കംഡുകം നാമ നാപിതമ് ।
ശ്രേയസ്തേഽഹം കരിഷ്യാമി സ്ഥാനം മേ രോചയാനഘ ।। ൧-൨൯-൪൭
മദ്രൂപാം പ്രതിമാം കൃത്വാ നഗര്യംതേ തഥൈവ ച ।
അനംതര നികുംഭനു വാരാണസീ പുരിഗെ ഹോഗി കംഡുക എംബ ഹെസരിന ക്ഷൌരികനിഗെ സ്വപ്നദല്ലി കാണിസികൊംഡു ഹേളിദനു: “അനഘ! ഈ നഗരദ ഗഡിയല്ലി നന്ന രൂപദ പ്രതിമെയന്നു മാഡി നനഗെ ഇഷ്ടവാഗുവംഥഹ സ്ഥാനവന്നു കല്പിസു. നിനഗെ നാനു ശ്രേയസ്സന്നുംടുമാഡുത്തേനെ.”
തതഃ സ്വപ്നേ യഥോദ്ദിഷ്ടം സര്വം കാരിതവാന്നൃപ ।। ൧-൨൯-൪൮
പുരീദ്വാരേ തു വിജ്ഞാപ്യ രാജാനം ച യഥാവിധി ।
പൂജാം തു മഹതീം തസ്യ നിത്യമേവ പ്രയോജയത് ।। ൧-൨൯-൪൯
ഗംധൈശ്ച ധൂപമാല്യൈശ്ച പ്രോക്ഷണീയൈസ്തഥൈവ ച ।
അന്നപാനപ്രയോഗൈശ്ച അത്യദ്ഭുതമിവാഭവത്। ।। ൧-൨൯-൫൦
നൃപ! അനംതര കംഡുകനു സ്വപ്നദല്ലി കംഡംതെ എല്ലവന്നൂ മാഡിസിദനു. യഥാവിധിയാഗി രാജനിഗെ തിളിസി പുരീദ്വാരദല്ലി നിത്യവൂ നികുംഭനിഗെ മഹാ പൂജെയന്നു നിയോജിസിദനു. ഗംധ, ധൂപ, മാലെ, പ്രോക്ഷണീയഗളു, അന്ന-പാന നൈവേദ്യഗളു ഇവേ മൊദലാദവുഗളിംദ ആ പൂജെയു അത്യദ്ഭുതവാഗിത്തു.
ഏവം സംപൂജ്യതേ തത്ര നിത്യമേവ ഗണേശ്വരഃ ।
തതോ വരസഹസ്രം തു നാഗരാണാം പ്രയച്ഛതി ।
പുത്രാന് ഹിരണ്യമായുശ്ച സര്വാന്കാമാംസ്തഥൈവ ച ।। ൧-൨൯-൫൧
ഹീഗെ നിത്യവൂ പൂജിസല്പഡുത്തിദ്ദ ഗണേശ്വരനു നാഗരികരിഗെ സഹസ്രാരു വരഗളന്നിത്തനു – പുത്രരു, ചിന്ന, ആയസ്സു, മത്തു സര്വ കാമനെഗളന്നൂ പൂരൈസിദനു.
രാജ്ഞസ്തു മഹിഷീ ശ്രേഷ്ഠാ സുയശാ നാമ വിശ്രുതാ ।
പുത്രാര്ഥമാഗതാ ദേവീ സാധ്വീ രാജ്ഞാ പ്രചോദിതാ ।। ൧-൨൯-൫൨
രാജാ ദിവോദാസന മഹിഷീ ശ്രേഷ്ഠളു സുയശാ എംബ ഹെസരിനിംദ വിശ്രുതളാഗിദ്ദളു. രാജനിംദ പ്രചോദിതളാദ ആ സാധ്വീ ദേവിയു പുത്രനിഗാഗി അല്ലിഗെ ആഗമിസിദളു.
പൂജാം തു വിപുലാം കൃത്വാ ദേവീ പുത്രമയാചത ।
പുനഃ പുനരഥാഗമ്യ ബഹുശഃ പുത്രകാരണാത് ।। ൧-൨൯-൫൩
ആ ദേവിയു വിപുല പൂജെഗൈദു പുത്രനന്നു യാചിസിദളു. പുത്രകാരണദിംദ അവളു അനേക ബാരി പുനഃ പുനഃ അല്ലിഗെ ബംദളു.
ന പ്രയച്ഛതി പുത്രം ഹി നികുംഭഃ കാരണേന ഹി ।
രാജാ തു യദി നഃ കുപ്യേത്കാര്യസിദ്ധിസ്തതോ ഭവേത് ।। ൧-൨൯-൫൪
“രാജനു നന്ന മേലെ കുപിതനാദരെ കാര്യസിദ്ധിയാഗുത്തദെ” എംബ കാരണദിംദ നികുംഭനു അവളിഗെ പുത്രനന്നു നീഡലില്ല.
അഥ ദീര്ഘേണ കാലേന ക്രോധോ രാജാനമാവിശത് ।
ഭൂത ഏഷ മഹാംദ്വാരി നാഗരാണാം പ്രയച്ഛതി ।। ൧-൨൯-൫൫
പ്രീതോ വരാന്വൈ ശതശോ മമ കിം ന പ്രയച്ഛതി ।
ദീര്ഘ കാലദ നംതര ക്രോധവു രാജനന്നു ആവേശിസിതു. “മഹാദ്വാരദല്ലിരുവ ഈ ഭൂതനു നാഗരികരിഗെ പ്രീതനാഗി നൂരാരു വരഗളന്നു നീഡുത്താനെ. ആദരെ നനഗെ ഏകെ നീഡുത്തില്ല?
മാമകൈഃ പൂജ്യതേ നിത്യം നഗര്യാ മേ സദൈവ ഹി ।। ൧-൨൯-൫൬
വിജ്ഞാപിതോ മയാത്യര്ഥം ദേവ്യാ മേ പുത്രകാരണാത് ।
ന ദദാതി ച പുത്രം മേ കൃതഘ്നഃ കേന ഹേതുനാ ।। ൧-൨൯-൫൭നന്നദേ നഗരദല്ലി നന്നദേ ജനരു സദാ ഇവനന്നു പൂജിസുത്തിദ്ദാരെ. നന്ന ദേവിഗെ പുത്രനു ബേകെംദു നാനൂ കൂഡ വിജ്ഞാപിസികൊംഡിദ്ദേനെ. ആദരൂ ഈ കൃതഘ്നനു യാവുദോ കാരണദിംദ നനഗെ പുത്രനന്നു നീഡുത്തില്ല.
തതോ നാര്ഹതി സത്കാരം മത്സകാശാദ്വിശേഷതഃ ।
തസ്മാത്തു നാശയിഷ്യാമി സ്ഥാനമസ്യ ദുരാത്മനഃ ।। ൧-൨൯-൫൮
ആദുദരിംദ ഇവനു നന്ന വിശേഷ സത്കാരഗളിഗെ അര്ഹനല്ല. ഈ ദുരാത്മന സ്ഥാനവന്നു നാശപഡിസുത്തേനെ.”
ഏവം സ തു വിനിശ്ചിത്യ ദുരാത്മാ രാജകില്ബിഷീ ।
സ്ഥാനം ഗണപതേസ്തസ്യ നാശയാമാസ ദുര്മതിഃ ।। ൧-൨൯-൫൯
ഹീഗെ നിശ്ചയിസി ദുരാത്മാ രാജകില്ബിഷീ ദുര്മതിയു ഗണപതിയ സ്ഥാനവന്നു നാശഗൊളിസതൊഡഗിദനു.
ഭഗ്നമായതനം ദൃഷ്ട്വാ രാജാനമശപത്പ്രഭുഃ ।
യസ്മാദനപരാധസ്യ ത്വയാ സ്ഥാനം വിനാശിതമ് ।
പുര്യകസ്മാദിയം ശൂന്യാ തവ നൂനം ഭവിഷ്യതി ।। ൧-൨൯-൬൦
തന്ന വാസസ്ഥാനവു ഭഗ്നവാദുദന്നു കംഡ പ്രഭു നികുംഭനു രാജനന്നു ശപിസുത്താ ഹേളിദനു: “നീനു അനപരാധിയാദ നന്ന സ്ഥാനവന്നു നാശഗൊളിസിദ്ദീയെ. ആദുദരിംദ നിന്ന ഈ പുരിയൂ അകസ്മാത് ജനശൂന്യവാഗുത്തദെ.”
തതസ്തേന തു ശാപേന ശൂന്യാ വാരാണസീ തദാ ।
ശപ്ത്വാ പുരീം നികുംഭസ്തു മഹാദേവമഥാഗമത് ।। ൧-൨൯-൬൧
അനംതര അവന ശാപദിംദ വാരാണസിയു ശൂന്യവായിതു. പുരിയന്നു ശപിസി നികുംഭനാദരോ മഹാദേവന ബളി ആഗമിസിദനു.
അകസ്മാത്തു പുരീ സാ തു വിദ്രുതാ സര്വതോദിശമ് ।
തസ്യാം പുര്യാം തതോ ദേവോ നിര്മമേ പദമാത്മനഃ ।। ൧-൨൯-൬൨
അകസ്മാത്താഗി ആ പുരിയ ജനരു എല്ലകഡെ ഓഡി ഹോദരു. അനംതര ദേവനു ആ പുരിയല്ലി വാസിസതൊഡഗിദനു.
രമതേ തത്ര വൈ ദേവോ രമമാണോ ഗിരേഃ സുതാമ് ।
ന രതിം തത്ര വൈ ദേവീ ലഭതേ ഗൃഹവിസ്മയാത് ।
വസാമ്യത്ര ന പുര്യാം തു ദേവീ ദേവമഥാബ്രവീത് ।। ൧-൨൯-൬൩
ഗിരിയ സുതെയന്നു രമിസുത്താ അല്ലി ദേവനു ആനംദദിംദ ഇരുത്തിദ്ദനു. ആദരെ ദേവിയു അല്ലി സംതോഷദിംദിരലില്ല. യാവുദു തന്ന മനെയെംദു വിസ്മയദിംദലേ ഇരുത്തിദ്ദളു. ആ ദേവിയു “ഈ പുരിയല്ലി നനഗെ ഇരുവുദു ബേഡ” എംദു ദേവനിഗെ ഹേളിദളു.
ദേവ ഉവാച
നാഹം വേശ്മനി വത്സ്യാമി അവിമുക്തം ഹി മേ ഗൃഹമ് ।
നാഹം തത്ര ഗമിഷ്യാമി ഗച്ഛ ദേവി ഗൃഹം പ്രതി ।। ൧-൨൯-൬൪
ദേവനു ഹേളിദനു: “നാനു ബേരെ യാവ മനെയല്ലിയൂ വാസിസുവുദില്ല. ഈ അവിമുക്ത ക്ഷേത്രവേ നന്ന മനെയു. നാനു ബേരെ എല്ലിഗൂ ഹോഗുവുദില്ല. ദേവീ! നീനേ ആ മനെഗെ ഹോഗു.”
ഹസന്നുവാച ഭഗവാംസ്ത്ര്യമ്ബകസ്ത്രിപുരാംതകഃ ।
തസ്മാത്തദവിമുക്തം ഹി പ്രോക്തം ദേവേന വൈ സ്വയമ് ।। ൧-൨൯-൬൫
ഭഗവാന് ത്ര്യംബക ത്രിപുരാംതക ദേവനു സ്വയം നസുനഗുത്താ ഹീഗെ ഹേളിദ്ദനു.
ഏവം വാരാണസീ ശപ്താ അവിമുക്തം ച കീര്തിതമ് ।। ൧-൨൯-൬൬
ആദുദരിംദ ശപിത വാരാണസിയു അവിമുക്ത എംബ ഹെസരന്നു പഡെദുകൊംഡിതു.
യസ്മിന്വസതി വൈ ദേവഃ സര്വദേവനമസ്കൃതഃ ।
യുഗേഷു ത്രിഷു ധര്മാത്മാ സഹ ദേവ്യാ മഹേശ്വരഃ ।। ൧-൨൯-൬൭
സര്വദേവ നമസ്കൃത മഹേശ്വര ദേവനു ധര്മാത്മ ദേവിയ സഹിത മൂരു യുഗഗളു അല്ലിയേ വാസിസുത്താനെ.
അംതര്ധാനം കലൌ യാതി തത്പുരം ഹി മഹാത്മനഃ ।
അംതര്ഹിതേ പുരേ തസ്മിന് പുരീ സാ വസതേ പുനഃ ।
ഏവം വാരാണസീ ശപ്താ നിവേശം പുനരാഗതാ ।। ൧-൨൯-൬൮
കലിയുഗദല്ലി മഹാത്മന ആ പുരിയു അംതര്ധാനവാഗുത്തദെ. ആ പുരിയു അംതര്ധാനവാഗലു വാരാണസീ പുരിയല്ലി പുനഃ ജനരു വാസിസതൊഡഗുത്താരെ. ഹീഗെ വാരാണസിയു ശപിസല്പട്ടു പുനഃ ജനരു നിവാസിസുത്താരെ.
ഭദ്രശ്രേണ്യസ്യ പുത്രോ വൈ ദുര്ദമോ നാമ വിശ്രുതഃ ।
ദിവോദാസേന ബാലേതി ഘൃണയാ സ വിവര്ജിതഃ ।। ൧-൨൯-൬൯
ഭദ്രശ്രേണ്യനിഗെ ദുര്ദമ എംബ ഹെസരിന വിശ്രുത പുത്രനിദ്ദനു. ദിവോദാസനു അവനന്നു ബാലകനെംദു കരുണിയിംദ ജീവംത ബിട്ടുബിട്ടിദ്ദനു.
ഹൈഹയസ്യ തു ദായാദ്യം കൃതവാന്വൈ മഹീപതിഃ ।
ആജഹ്രേ പിതൃദായാദ്യം ദിവോദാസഹൃതം ബലാത് ।। ൧-൨൯-൭൦
ആ മഹീപതിയു ഹൈഹയന പുത്രനാഗലു ഒപ്പികൊംഡു അവന സഹായദിംദ ബലവന്നുപയോഗിസി ദിവോദാസനു അപഹരിസിദ്ദ തന്ന പിതൃ സംപത്തിയന്നു ഹിംദെ പഡെദുകൊംഡനു.
ഭദ്രശ്രേണ്യസ്യ പുത്രേണ ദുര്ദമേന മഹാത്മനാ ।
വൈരസ്യാംതം മഹാരാജ ക്ഷത്രിയേണ വിധിത്സതാ ।। ൧-൨൯-൭൧
മഹാരാജ! വൈരവന്നു അംത്യഗൊളിസലേ ഭദ്രശ്രേണ്യന ആ മഹാത്മ ക്ഷത്രിയ പുത്ര ദുര്ദമനു ഹാഗെ മാഡിദനു.
ദിവോദാസാദ്ദൃഷദ്വത്യാം വീരോ ജജ്ഞേ പ്രതര്ദനഃ ।
തേന പുത്രേണ ബാലേന പ്രഹൃതം തസ്യ വൈ പുനഃ ।। ൧-൨൯-൭൨
ദൃഷദ്വതിയല്ലി ദിവോദാസനിഗെ വീര പ്രതര്ദനനു ജനിസിദനു. ആ പുത്രനു ബാലകനാഗിദ്ദാഗലേ ദുര്ദമനിംദ രാജ്യവന്നു പുനഃ അപഹരിസിദനു.
പ്രതര്ദനസ്യ പുത്രൌ ദ്വൌ വത്സഭാര്ഗൌ ബഭൂവതുഃ ।
വത്സപുത്രോ ഹ്യലര്കസ്തു സന്നതിസ്തസ്യ ചാത്മജഃ ।। ൧-൨൯-൭൩
പ്രതര്ദനനിഗെ വത്സ മത്തു ഭാര്ഗ എംബ ഇബ്ബരു പുത്രരാദരു. വത്സന മഗനു അലര്ക മത്തു സന്നതിയു അവന മഗ.
അലര്കഃ കാശിരാജസ്തു ബ്രഹ്മണ്യഃ സത്യസംഗരഃ ।
അലര്കം പ്രതി രാജര്ഷിം ശ്ലോകോ ഗീതഃ പുരാതനൈഃ ।। ൧-൨൯-൭൪
കാശിരാജ അലര്കനാദരോ ബ്രഹ്മണ്യനൂ സത്യസംഗരനൂ ആഗിദ്ദനു. രാജര്ഷി അലര്കന കുരിതു പുരാതനരു ഈ ശ്ലോകവന്നു ഹാഡുത്താരെ.
ഷഷ്ടിവര്ഷസഹസ്രാണി ഷഷ്ടിം വര്ഷശതാനി ച ।
യുവാ രൂപേണ സംപന്ന ആസീത്കാശികുലോദ്വഹഃ ।। ൧-൨൯-൭൫
“കാശികുലോദ്വഹ അലര്കനു അരവത്താരു സാവിര ആരുനൂരു വര്ഷഗള പര്യംത യൌവന മത്തു രൂപ സംപന്നനാഗിദ്ദനു.”
ലോപാമുദ്രാപ്രസാദേന പരമായുരവാപ സഃ ।
തസ്യാസീത്സുമഹദ്രാജ്യം രൂപയൌവനശാലിനഃ ।
ലോപാമുദ്രെയ പ്രസാദദിംദ അവനു ദീര്ഘായുവാഗിദ്ദനു. ആ രൂപയൌവനശാലിയ രാജ്യവു അതി വിശാലവാഗിത്തു.
ശാപസ്യാംതേ മഹാബാഹുര്ഹത്വാ ക്ഷേമകരാക്ഷസമ് ।। ൧-൨൯-൭൬ രമ്യാം നിവേശയാമാസ പുരീം വാരാണസീം പുനഃ ।
മഹാബാഹു അലര്കനു നികുംഭന ശാപവു അംത്യവാഗലു ക്ഷേമകനെന്നുവ രാക്ഷസനന്നു സംഹരിസി രമ്യവാദ വാരാണസീ പുരിയല്ലി ജനരു പുനഃ വാസിസുവംതെ മാഡിദനു.
സന്നതേരപി ദായാദഃ സുനീഥോ നാമ ധാര്മികഃ ।। ൧-൨൯-൭൭
സുനീഥസ്യ തു ദായാദഃ ക്ഷേമ്യോ നാമ മഹായശാഃ ।
ക്ഷേമ്യസ്യ കേതുമാന്പുത്രഃ സുകേതുസ്തസ്യ ചാത്മജഃ ।। ൧-൨൯-൭൮
സന്നതിയ പുത്രനു സുനീഥ എംബ ഹെസരിന പരമ ധാര്മികനാഗിദ്ദനു. സുനീഥന മഗനു ക്ഷേമ എംബ ഹെസരിന മഹായശസ്വിയു. ക്ഷേമന പുത്രനു കേതുമാന് മത്തു സുകേതുവു അവന മഗനു.
സുകേതോസ്തനയശ്ചാപി ധര്മകേതുരിതി സ്മൃതഃ ।
ധര്മകേതോസ്തു ദായാദഃ സത്യകേതുര്മഹാരഥഃ ।। ൧-൨൯-൭൯
സുകേതുവിന തനയനു ധര്മകേതു എംദു ഹേളുത്താരെ. ധര്മകേതുവിന മഗനു മഹാരഥ സത്യകേതുവു.
സത്യകേതുസുതശ്ചാപി വിഭുര്നാമ പ്രജേശ്വരഃ ।
ആനര്തസ്തു വിഭോഃ പുത്രഃ സുകുമാരസ്തു തത്സുതഃ ।। ൧-൨൯-൮൦
സത്യകേതുവിന മഗനു വിഭു എംബ ഹെസരിന പ്രജേശ്വരനു. ആനര്തനു വിഭുവിന പുത്രനു മത്തു സുകുമാരനു അവന മഗനു.
സുകുമാരസ്യ പുത്രസ്തു ധൃഷ്ടകേതുഃ സുധാര്മികഃ ।
ധൃഷ്ടകേതോസ്തു ദായാദോ വേണുഹോത്രഃ പ്രജേശ്വരഃ ।। ൧-൨൯-൮൧
സുധാര്മിക ധൃഷ്ടകേതുവു സുകുമാരന മഗനു. പ്രജേശ്വര വേണുഹോത്രനു ധൃഷ്ടകേതുവിന മഗനു.
വേണുഹോത്രസുതശ്ചാപി ഭര്ഗോ നാമ പ്രജേശ്വരഃ ।
വത്സസ്യ വത്സ്ഭൂമിസ്തു ഭൃഗുഭൂമിസ്തു ഭാര്ഗവാത് ।। ൧-൨൯-൮൨
ഭര്ഗ എംബ ഹെസരിന പ്രജേശ്വരനു വേണുഹോത്രന മഗനു. പ്രതര്ദനന മക്കളാദ വത്സനിഗെ വത്സഭൂമി മത്തു ഭാര്ഗനിഗെ ഭൃഗുഭൂമി എംബ മക്കളാദരു.
ഏതേ ത്വംഗിരസഃ പുത്രാ ജാതാ വംശേഽഥ ഭാര്ഗവേ ।
ബ്രാഹ്മണാഃ ക്ഷത്രിയാ വൈശ്യാസ്തയോഃ പുത്രാഃ സഹസ്രശഃ ।
ഇത്യേതേ കാശയഃ പ്രോക്താ നഹുഷസ്യ നിബോധ മേ ।। ൧-൨൯-൮൩
ഇവരു അംഗിരസ ഗോത്രദല്ലി ഭാര്ഗവ വംശദല്ലി ആദ ഗാലവന വംശജരു. അവരിഗെ സഹസ്രാരു ബ്രാഹ്മണ, ക്ഷത്രിയ, മത്തു വൈശ്യ പുത്രരാദരു. ഈഗ നാനു ഹേളിദുദു കാശിയ കുലദല്ലി ഹുട്ടിദ ക്ഷത്രിയര കുരിതു. നഹുഷന വംശദ കുരിതു നന്നന്നു കേളു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീമഹാഭാരതേ ഖിലേഷു ഹരിവംശേ ഹരിവംശപര്വണി കാശ്യപവര്ണനം നാമ ഏകോനത്രിംശോഽധ്യായഃ
-
ഹിംദിന അധ്യായദല്ലി ഹേളിദ വൃദ്ധശര്മ? ↩︎
-
ആയുര്വേദദ എംടു ഭാഗഗളന്നു ഈ രീതി വര്ണിസലാഗിദെ: കായബാലഗ്രഹോര്ധ്വാംഗശല്യദംഷ്ട്രാജരാവൃഷാന്। അഷ്ടാവംഗാനി തസ്യാഹുശ്ചികിത്സാ യേഷു സംശ്രിതാ।। (1) കായ ചികിത്സാ (2) ബാലചികിത്സാ (3) ഗ്രഹചികിത്സാ (4) ഊര്ധ്വാംഗ ചികിത്സാ (5) ശല്യചികിത്സാ (6) ദംഷ്ട്രാചികിത്സാ (7) ജരാചികിത്സാ (8) വൃഷചികിത്സാ. ↩︎
-
യദുവംശീ മഹിഷ്മാനന മഗ. ↩︎