praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
khilabhāge harivaṃśaḥ
harivaṃśa parva
adhyāya 15
sāra
janamejaya uvāca
sagarasyātmajā vīrāḥ kathaṃ jātā mahātmanaḥ |
vikrāṃtāḥ ṣaṣṭisāhasrā vidhinā kena vā dvija || 1-15-1
janamejayanu hel̤idanu: “dvija! sagaranigè hegè athavā yāva vidhānadiṃda mahātmā vikrāṃta aravattu sāvira makkal̤ādaru?”
vaiśaṃpāyana uvāca
dve bhārye sagarasyāstāṃ tapasā dagdhakilbiṣe |
jyeṣṭhā vidarbhaduhitā keśinī nāma viśrutā || 1-15-2
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “sagaranigè tapassiniṃda pāpagal̤annu suṭṭukòṃḍidda ibbaru bhāryèyariddaru. hiriyaval̤u vidarbharājana magal̤u keśinī èṃba hèsariniṃda viśrutal̤āgiddal̤u.
kanīyasī tu yā tasya patnī paramadharmiṇī |
ariṣṭanemiduhitā rūpeṇāpratimā bhuvi || 1-15-3
avana kiriya patniyu ariṣṭanemiya magal̤u paramadharmiṇī bhuviyalliye apratima rūpavatiyāgiddal̤u.
aurvastābhyāṃ varaṃ prādāttaṃ nibodha janādhipa |
ṣaṣṭhiṃ putrasahasrāṇi gṛhṇātvekā tapasvinī || 1-15-4
ekaṃ vaṃśadharaṃ tvekā yatheṣṭaṃ varayatviti |
janādhipa! aurvanu avaribbarigè nīḍida varavannu kel̤u. “tapasvini òbbal̤u aravattu sāvira putrarannu mattu innòbbal̤u òbbane vaṃśadharanannu svīkarisali. tamagiṣṭavāda varavannu kel̤ali” èṃdanu.
tatraikā jagṛhe putrānlubdhā śūrānbahūṃstathā || 1-15-5
ekaṃ vaṃśadharaṃ tvekā tathetyāha ca tāṃ muniḥ |
avaralli lubdhal̤orval̤u aneka śūraputrarannū, òbbal̤u vaṃśadharanāda orva putranannū kel̤idaru. muniyu avarigè hāgèya āgali èṃdanu.
keśinyasūta sagarādasamaṃjasamātmajam || 1-15-6
rājā paṃcajano nāma babhūva sumahābalaḥ |
itarā suṣuve tumbīṃ bījapūrṇāmiti śrutiḥ || 1-15-7
sagaraniṃda keśiniyu asamaṃjasanannu maganannāgi paḍèdal̤u. avanu mahābala paṃcajana èṃba hèsarina rājanādanu. innòbbal̤u bījagal̤iṃda tuṃbida òṃdu kuṃbal̤akāyiyannu hèttal̤èṃdu prasiddhavāgidè.
tatra ṣaṣṭhisahasrāṇi garbhāste tilasammitāḥ |
saṃbabhūvuryathākālaṃ vavṛdhuśca yathākramam || 1-15-8
ā kuṃbal̤akāyiyalli èl̤l̤ina gātrada aravattu sāvira garbhagal̤iddavu. yathākāladalli mattu yathākramavāgi avugal̤u bèl̤èdavu.
ghṛtapūrṇeṣu kuṃbheṣu tāngarbhānnidadhe pitā |
dhātrīścaikaikaśaḥ prādāttāvatīreva poṣaṇe || 1-15-9
taṃdèyu ā garbhagal̤annu tuppadiṃda tuṃbida kòḍagal̤alli irisidanu mattu òṃdòṃdara poṣaṇègū òbbòbbal̤u dhātriyannu irisidanu.
tato daśasu māseṣu samuttasthuryathāsukham |
kumārāste yathākālaṃ sagaraprītivardhanāḥ || 1-15-10
hattu māsagal̤a naṃtara yathākāladalli yathāsukhavāgi sagarana prītiyannu vardhisuva makkal̤u huṭṭidaru.
ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇi tasyaivamabhavannṛpa |
garbhādalābumadhyādvai jātāni pṛthivīpate || 1-15-11
nṛpa! pṛthivīpate! hīgè kuṃbal̤akāyiya òl̤agidda bījagal̤aṃtidda garbhadiṃda sagaranigè aravattu sāvira putrarādaru.
teṣāṃ nārāyaṇaṃ tejaḥ praviṣṭānāṃ mahātmanām |
ekaḥ paṃcajano nāma putro rājā babhūva ha || 1-15-12
kapila rūpī nārāyaṇana tejassiniṃda ā mahātmaru bhasmībhūtarādaru. paṃcajana èṃba hèsarina maganu orvane rājanādanu.
sutaḥ paṃcajanasyāsīdaṃśumānnāma vīryavān |
dilīpastanayastasya khaṭvāṃga iti viśrutaḥ || 1-15-13
paṃcajananigè aṃśumān èṃba vīryavān putraniddanu. avana maganu khaṭvāṃga èṃdu viśrutanāda dilīpa.
yena svargādihāgatya muhūrtaṃ prāpya jīvitam |
trayo'nusaṃdhitā lokā buddhyā satyena cānagha || 1-15-14
anagha! dilīpanu òṃdu muhūrtakālada jīvitavannu paḍèdu svargadiṃda illigè baṃdu buddhi-satyagal̤iṃda lokagal̤annu tattvataḥ til̤idukòṃḍanu.
dilīpasya tu dāyādo mahārājo bhagīrathaḥ |
yaḥ sa gaṃgāṃ saricchreṣṭhāmavātārayata prabhuḥ || 1-15-15
dilīpana maganu mahārāja prabhu bhagīratha. avanu saritaśreṣṭhè gaṃgèyannu svargadiṃda bhūmigè il̤isidanu.
kīrtimānsa mahābhāgaḥ śakratulyaparākramaḥ |
samudramānayaccaināṃ duhitṛtvena kalpayat |
tasmādbhāgīrathī gaṃgā kathyate vaṃśaciṃtakaiḥ || 1-15-16
śakrana samāna parākramiyāgidda ā mahābhāga kīrtivaṃtanu gaṃgèyannu samudradavarègū kòṃḍòydu aval̤annu tanna magal̤annāgisikòṃḍanu. ādudariṃda vaṃśakīrtanakaru gaṃgèyannu bhāgīrathī èṃdu karèyuttārè.
bhagīrathasuto rājā śruta ityabhiviśrutaḥ |
nābhāgastu śrutasyāsītputraḥ paramadhārmikaḥ || 1-15-17
rājā śrutanu bhagīrathana maganāgi prasiddhanādanu. paramadhārmika nābhāganu śrutana maganāgiddanu.
aṃbarīṣastu nābhāgiḥ siṃdhudvīpapitābhavat |
ayutājittu dāyādaḥ siṃdhudvīpasya vīryavān || 1-15-18
nābhāgana putranu aṃbarīṣa. avanu siṃdhudvīpada pitanādanu. siṃdhudvīpanigè ayutājit èṃba vīryavān putranādanu.
ayutājitsutastvāsīdṛtuparṇo mahāyaśāḥ |
divyākṣahṛdayajño vai rājā nalasakho balī || 1-15-19
ayutājituvina maganu mahāyaśasvī, divya akṣayahṛdayavannu til̤ididda, nala1na sakha balaśālī rājā ṛtuparṇanāgiddanu.
ṛtuparṇasutastvāsīdārtaparṇirmahīpatiḥ |
sudāsastasya tanayo rājā tviṃdrasakho'bhavat || 1-15-20
ṛtuparṇana putra mahīpati ārtaparṇiyu. avana tanayanu rājā sudāsanu. avanu iṃdrana sakhanādanu.
sudāsasya sutastvāsītsaudāso nāma pārthivaḥ |
khyātaḥ kalmāṣapādo vai nāmnā mitrasahastathā || 1-15-21
sudāsana maga saudāsanèṃba rājanu kalmāṣapāda mattu mitrasaha èṃba hèsarugal̤iṃdalū khyātanādanu.
kalmāṣapādasya sutaḥ sarvakarmeti viśrutaḥ |
anaraṇyastu putro'bhūdviśrutaḥ sarvakarmaṇaḥ || 1-15-22
kalmāṣapādana maganu sarvakarma èṃdu viśrutanādanu. sarvakarmana maganu anaraṇya èṃdu viśrutanādanu.
anaraṇyasuto nighno nighnaputrau babhūvatuḥ |
animitro raghuścaiva pārthivarṣabha sattamau || 1-15-23
anaraṇyana maganu nighna. nighnanigè ibbaru pārthivarṣabha sattama putrarādaru: anamitra mattu raghu.
anamitrasya dharmātmā vidvāṃduliduho'bhavat |
dilīpastanayastasya rāmapraprapitāmahaḥ || 1-15-24
dharmātmā anamitranigè vidvān duliduhanu putranādanu. avana tanaya dilīpanu rāmana vṛddha prapitāmahanāgiddanu.
dīrghabāhurdilīpasya raghurnāmnābhavatsutaḥ |
ayodhyāyāṃ mahārājo raghuścāsīnmahābalaḥ || 1-15-25
dīrghabāhu dilīpanigè raghu èṃba hèsarina putranādanu. mahābali raghuvu ayodhyèya mahārājanāgiddanu.
ajastu raghuto jajñe ajāddaśaratho'bhavat |
rāmo daśaratājjajñe dharmātmā sumahāyaśāḥ || 1-15-26
raghuvinalli ajanu huṭṭidanu mattu ajaniṃda daśarathanu huṭṭidanu. dharmātmā sumahāyaśasvī rāmanu daśarathaniṃda huṭṭidanu
rāmasya tanayo jajñe kuśa ityabhiviśrutaḥ |
atithistu kuśājjajñe niṣadhastasya cātmajaḥ || 1-15-27
rāmana tanayanāgi kuśanèṃdu viśrutanādavanu huṭṭidanu. kuśaniṃda atithiyu huṭṭidanu. niṣadhanu avana maganādanu.
niṣadhasya nalaḥ putro nabhaḥ putro nalasya tu |
nabhasya puṃḍarīkastu kṣemadhanvā tataḥ smṛtaḥ || 1-15-28
niṣadhana putranu nala. nabhanu nalana putra. puṃḍarīkanu nabhana maga. mattu kṣemadhanvanu nabhana maganādanu.
kṣemadhanvasutastvāsīddevānīkaḥ pratāpavān |
āsīdahīnagurnāma devānīkasutaḥ prabhuḥ || 1-15-29
pratāpavān devānīkanu kṣemadhanvana maganādanu. prabhu ahīnagu èṃba hèsarina prabhuvu devānīkana maganādanu.
ahīnagostu dāyādaḥ sudhanvā nāma pārthivaḥ |
sudhanvanaḥ sutaścaiva tato jajñe'nalo nṛpaḥ || 1-15-30
sudhanvā èṃba hèsarina pārthivanu ahīnaguvina maga. nṛpa analanu sudhanvana maganāgi janisidanu.
uktho nāma sa dharmātmānalaputro babhūva ha |
vajranābhaḥ sutastasya ukthasya ca mahātmanaḥ || 1-15-31
uktha èṃba hèsarina dharmātmanu analana maganādanu. mahātma vajranābhanu ukthana maga.
śaṃkhastasya suto vidvānvyuṣitāśva iti śrutaḥ |
puṣpastasya suto vidvānarthasiddhistu tatsutaḥ || 1-15-32
vajranābhanigè śaṃkhanèṃba maganādanu. avanu vyuṣitāśva èṃba hèsariniṃdalū prasiddhanādanu. avana maganu vidvān puṣpa. arthasiddhiyu avana maga.
sudarśanaḥ sutastasya agnivarṇaḥ sudarśanāt |
agnivarṇasya śīghrastu śīghrasya tu maruḥ sutaḥ || 1-15-33
arthasiddhiya maga sudarśana. agnivarṇanu sudarśanana maga. agnivarṇana maga śīghra. śīghrana maga maru.
marustu yogamāsthāya kalāpadvīpamāsthitaḥ |
tasyāsīdviśrutavataḥ putro rāja bṛhadbalaḥ || 1-15-34
maruvu yogavannāśrayisi kalāpadvīpadalli iratòḍagidanu. avanigè viśrutanāda rāja bṛhadbalanu putranādanu.
nalau dvāveva vikhyātau purāṇe bharatarṣabha |
vīrasenātmajaścaiva yaścekṣvākukulodvahaḥ || 1-15-35
bharatarṣabha! purāṇagal̤alli ibbaru nalaru vikhyātarāgiddaru: vīrasenana maga nala mattu ikṣvākukuladalli huṭṭida niṣadhana maga nala.
ikṣvākuvaṃśaprabhavāḥ prādhāṇyeneha kīrtitāḥ |
ete vivasvato vaṃśe rājāno bhūritejasaḥ || 1-15-36
ikṣvākuvaṃśadalli huṭṭida pradhānarannu illi varṇisiddenè. ī bhūritejasa rājaru vivasvatana vaṃśadalliye huṭṭidavaru.
paṭhansamyagimāṃ sṛṣṭimādityasya vivasvataḥ |
śrāddhadevasya devasya prajānāṃ puṣṭidasya ca || 1-15-37
prajāvāneti sāyujyamādityasya vivasvataḥ |
vipāpmā virajāścaiva āyuṣmāṃśca bhavatyuta || 1-15-38
āditya vivasvatana sṛṣṭi, prajègal̤igè puṣṭiyannīyuva śrāddhadeva devana sṛṣṭi ivugal̤annu paṭhaṇamāḍuvavanu saṃtānayuktanāguttānè mattu ādityana sāyujyavannu paḍèyuttānè. avanu pāpagal̤annu kal̤èdukòl̤l̤uttānè. rajoguṇarahitanāgi āyuṣmaṃtanū āguttānè.”
samāpti
iti śrīmahābhārate khileṣu harivaṃśaparvaṇi ādityasya vaṃśānukīrtanaṃ nāma paṃcadaśo'dhyāyaḥ
-
vīrasenana maga nala. ↩︎