ಪ್ರವೇಶ
।। ಓಂ ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ।। ಶ್ರೀ ವೇದವ್ಯಾಸಾಯ ನಮಃ ।।
ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನ ವೇದವ್ಯಾಸ ವಿರಚಿತ
ಶ್ರೀ ಮಹಾಭಾರತ
ಖಿಲಭಾಗೇ ಹರಿವಂಶಃ
ಹರಿವಂಶ ಪರ್ವ
ಅಧ್ಯಾಯ 10
ಸಾರ
ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ
ಮನೋರ್ವೈವಸ್ವತಸ್ಯಾಸನ್ ಪುತ್ರಾ ವೈ ನವ ತತ್ಸಮಾಃ ।
ಇಕ್ಷ್ವಾಕುಶ್ಚೈವ ನಾಭಾಗೋ ಧೃಷ್ಣುಃ ಶರ್ಯಾತಿರೇವ ಚ ।। ೧-೧೦-೧
ನರಿಷ್ಯಂಶ್ಚ ತಥಾ ಪ್ರಾಂಶುರ್ನಾಭಾಗಾರಿಷ್ಟಸಪ್ತಮಾಃ ।
ಕರೂಷಶ್ಚ ಪೃಷಧ್ರಶ್ಚ ನವೈತೇ ಭರತರ್ಷಭ ।। ೧-೧೦-೨
ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು: “ವೈವಸ್ವತ ಮನುವಿಗೆ ಅವನ ಸಮರಾದ ಒಂಭತ್ತು ಪುತ್ರರಾದರು. ಭರತರ್ಷಭ! ಇಕ್ಷ್ವಾಕು, ನಾಭಾಗ, ಧೃಷ್ಣು, ಶರ್ಯಾತಿ, ನರಿಷ್ಯ, ಪ್ರಾಂಶು, ಏಳನೇ ನಾಭಾಗಾರಿಷ್ಟ, ಕರೂಷ ಮತ್ತು ಪೃಷದ – ಇವರೇ ಆ ಒಂಭತ್ತು ಮಂದಿ.
ಅಕರೋತ್ಪುತ್ರಕಾಮಸ್ತು ಮನುರಿಷ್ಟಿಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ।
ಮಿತ್ರಾವರುಣಯೋಸ್ತಾತ ಪೂರ್ವಮೇವ ವಿಶಾಂಪತೇ ।। ೧-೧೦-೩
ಅನುತ್ಪನ್ನೇಷು ನವಸು ಪುತ್ರೇಷ್ವೇತೇಷು ಭಾರತ ।
ವಿಶಾಂಪತೇ! ತಾತ! ಭಾರತ! ಈ ಒಂಭತ್ತು ಪುತ್ರರು ಹುಟ್ಟುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಪ್ರಜಾಪತಿ ಮನುವು ಪುತ್ರರನ್ನು ಬಯಸಿ ಮಿತ್ರಾವರುಣರ ಇಷ್ಟಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದನು.
ತಸ್ಯಾಂ ತು ವರ್ತಮಾನಾಯಾಮಿಷ್ಟ್ಯಾಂ ಭರತಸತ್ತಮ ।। ೧-೧೦-೪
ಮಿತ್ರಾವರುಣಯೋರಂಶೇ ಮುನಿರಾಹುತಿಮಾಜುಹೋತ್ ।
ಭರತಸತ್ತಮ! ಆ ಇಷ್ಟಿಯು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಮುನಿಗಳು ಮಿತ್ರಾವರುಣರಿಗೆ ಆಹುತಿಯನ್ನು ಹೋಮಮಾಡಿದರು.
ಆಹುತ್ಯಾಂ ಹೂಯಮಾನಾಯಾಂ ದೇವಗಂಧರ್ವಮಾನುಶಾಃ ।। ೧-೧೦- ೫
ತುಶ್ಟಿಂ ತು ಪರಮಾಂ ಜಗ್ಮುರ್ಮುನಯಶ್ಚ ತಪೋಧನಾಃ ।
ಅಹೋಽಸ್ಯ ತಪಸೋ ವೀರ್ಯಮಹೋಽಸ್ಯ ಶ್ರುತಮದ್ಭುತಮ್ ।। ೧-೧೦- ೬
ಆಹುತಿಯನ್ನು ಹೋಮಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ದೇವ-ಗಂಧರ್ವ-ಮನುಷ್ಯರು ಪರಮ ತುಷ್ಟರಾದರು. “ಅಹೋ! ಇವನ ತಪಸ್ಸು ವೀರ್ಯಗಳು ಅತಿ ಮಹತ್ತರ!” ಎಂಬ ಅದ್ಭುತ ಘೋಷಗಳನ್ನು ತಪೋಧನ ಮುನಿಗಳು ಕೇಳಿದರು.
ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಂಬರಧರಾ ದಿವ್ಯಾಭರಣಭೂಷಿತಾ ।
ದಿವ್ಯಸಂಹನನಾ ಚೈವ ಇಲಾ ಜಜ್ಞ ಇತಿ ಶ್ರುತಿಃ ।। ೧-೧೦-೭
ಅಲ್ಲಿ ದಿವ್ಯಾಂಬರಧರೆ, ದಿವ್ಯಾಭರಣಭೂಷಿತೆ, ದಿವ್ಯಶರೀರೇ ಇಲೆಯು ಹುಟ್ಟಿದಳೆಂದು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ.
ತಾಮಿಲೇತ್ಯೇವ ಹೋವಾಚ ಮನುರ್ದಂಡಧರಸ್ತದಾ ।
ಅನುಗಚ್ಛಸ್ವ ಮಾಂ ಭದ್ರೇ ತಮಿಲಾ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಹ ।
ಧರ್ಮಯುಕ್ತಮಿದಂ ವಾಕ್ಯಂ ಪುತ್ರಕಾಮಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಮ್ ।। ೧-೧೦-೮
ಆಗ ದಂಡಧರ ಮನುವು ಇಲೆಗೆ “ಭದ್ರೇ! ನನ್ನನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಬಾ!” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಪುತ್ರನನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದ ಆ ಪ್ರಜಾಪತಿಗೆ ಇಲೆಯು ಧರ್ಮಯುಕ್ತವಾದ ಈ ಮಾತನ್ನಾಡಿದಳು.
ಇಲೋವಾಚ
ಮಿತ್ರಾವರುಣಯೋರಂಶೇ ಜಾತಾಸ್ಮಿ ವದತಾಂ ವರ ।
ತಯೋಃ ಸಕಾಶಂ ಯಾಸ್ಯಾಮಿ ನ ಮಾಂ ಧರ್ಮೋ ಹತೋಽವಧೀತ್ ।। ೧-೧೦-೯
ಇಲೆಯು ಹೇಳಿದಳು: “ಮಾತನಾಡುವವರಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ! ನಾನು ಧರ್ಮವನ್ನು ನಾಶಗೊಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅದೇ ನನ್ನನ್ನು ಕೊಂದೀತು! ನಾನು ಮಿತ್ರಾವರುಣರ ಅಂಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ಅವರ ಬಳಿಯೇ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ.”
ಸೈವಮುಕ್ತ್ವಾ ಮನುಂ ದೇವಂ ಮಿತ್ರಾವರುಣಯೋರಿಲಾ ।
ಗತ್ವಾಂತಿಕಂ ವರಾರೋಹಾ ಪ್ರಾಂಜಲಿರ್ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ ।। ೧-೧೦-೧೦
ದೇವ ಮನುವಿಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ವರಾರೋಹೆ ಇಲೆಯು ಮಿತ್ರಾವರುಣರ ಬಳಿಸಾರಿ ಕೈಮುಗಿದು ಈ ಮಾತನ್ನಾಡಿದಳು.
ಇಲೋವಾಚ
ಅಂಶೇಽಸ್ಮಿ ಯುವಯೋರ್ಜಾತಾ ದೇವೌ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ ವಾಮ್ ।
ಮನುನಾ ಚಾಹಮುಕ್ತಾ ವೈ ಅನುಗಚ್ಛಸ್ವ ಮಾಮಿತಿ ।। ೧-೧೦-೧೧
ತಾಂ ತಥಾವಾದಿನೀಂ ಸಾಧ್ವೀಮಿಲಾಂ ಧರ್ಮಪರಾಯಣಾಮ್ ।
ಮಿತ್ರಶ್ಚ ವರುಣಶ್ಚೋಭಾವೂಚತುರ್ಯನ್ನಿಬೋಧ ತತ್ ।। ೧-೧೦-೧೨
ಇಲೆಯು ಹೇಳಿದಳು: “ದೇವತೆಗಳೇ! ನಾನು ನಿಮ್ಮಅಂಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದವಳು. ನಾನು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಹೇಳಿ!” ಹಾಗೆ ಹೇಳಿದ ಆ ಧರ್ಮಪರಾಯಣೇ ಸಾಧ್ವೀ ಇಲೆಗೆ ಮಿತ್ರ-ವರುಣರಿಬ್ಬರೂ ಏನು ಹೇಳಿದರೆನ್ನುವುದನ್ನು ಕೇಳು.
ಮಿತ್ರಾವರುಣಾವೂಚತುಃ
ಅನೇನ ತವ ಧರ್ಮೇಣ ಪ್ರಶ್ರಯೇಣ ದಮೇನ ಚ ।
ಸತ್ಯೇನ ಚೈವ ಸುಶ್ರೋಣಿ ಪ್ರೀತೌ ಸ್ವೋ ವರವರ್ಣಿನಿ ।। ೧-೧೦-೧೩
ಮಿತ್ರಾವರುಣರು ಹೇಳಿದರು: “ಸುಶ್ರೋಣೀ! ವರವರ್ಣಿನೀ! ನಿನ್ನ ಈ ಧರ್ಮ, ವಿನಯ, ಇಂದ್ರಿಯ ಸಂಯಮ ಮತ್ತು ಸತ್ಯದಿಂದ ನಾವು ಪ್ರಿತರಾಗಿದ್ದೇವೆ.
ಆವಯೋಸ್ತ್ವಂ ಮಹಾಭಾಗೇ ಖ್ಯಾತಿಂ ಕನ್ಯೇತಿ ಯಾಸ್ಯಸಿ ।
ಮನೋರ್ವಂಶಧರಃ ಪುತ್ರಸ್ತ್ವಮೇವ ಚ ಭವಿಷ್ಯಸಿ । ೧-೧೦-೧೪
ಮಹಾಭಾಗೇ! ನೀನು ನಮ್ಮ ಕನ್ಯೆಯೆಂದು ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತೀಯೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಮನುವಿನ ವಂಶೋದ್ಧಾರಕ ಪುತ್ರನೂ ಆಗುತ್ತೀಯೆ.
ಸುದ್ಯುಮ್ನ ಇತಿ ವಿಖ್ಯಾತಸ್ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಶೋಭನೇ ।
ಜಗತ್ಪ್ರಿಯೋ ಧರ್ಮಶೀಲೋ ಮನೋರ್ವಂಶವಿವರ್ಧನಃ ।। ೧-೧೦-೧೫
ಶೋಭನೇ! ನೀನು ಜಗತ್ತಿಗೇ ಪ್ರಿಯನಾದ ಧರ್ಮಶೀಲನಾದ ಮತ್ತು ಮನುವಿನ ವಂಶವನ್ನು ವರ್ಧಿಸುವ ಸುದ್ಯುಮ್ನ ಎಂದು ಮೂರು ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿಖ್ಯಾತಳಾಗುವೆ!”
ನಿವೃತ್ತಾ ಸಾ ತು ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಗಚ್ಛಂತೀ ಪಿತುರಂತಿಕಮ್ ।
ಬುಧೇನಾಂತರಮಾಸಾದ್ಯ ಮೈಥುನಾಯೋಪಮಂತ್ರಿತಾ ।। ೧-೧೦-೧೬
ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಅವಳು ತಂದೆಯ ಬಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮಧ್ಯಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿಯೇ ಬುಧನು ಅವಳ ಬಳಿಸಾರಿ ಮೈಥುನಕ್ಕೆ ಆಮಂತ್ರಿಸಿದನು.
ಸೋಮಪುತ್ರಾದ್ಬುಧಾದ್ರಾಜಂಸ್ತಸ್ಯಾಂ ಜಜ್ಞೇ ಪುರೂರವಾಃ ।
ಜನಯಿತ್ವಾ ಸುತಂ ಸಾ ತಮಿಲಾ ಸುದ್ಯುಮ್ನತಾಂ ಗತಾ ।। ೧-೧೦-೧೭
ರಾಜನ್! ಸೋಮಪುತ್ರ ಬುಧನಿಂದ ಅವಳಲ್ಲಿ ಪುರೂರವನು ಜನಿಸಿದನು. ಮಗನನ್ನು ಹೆತ್ತು ಇಲೆಯು ನಂತರ ಸುದ್ಯುಮ್ನನಾದಳು.
ಸುದ್ಯುಮ್ನಸ್ಯ ತು ದಾಯಾದಾಸ್ತ್ರಯಃ ಪರಮಧಾರ್ಮಿಕಾಃ ।
ಉತ್ಕಲಶ್ಚ ಗಯಶ್ಚೈವ ವಿನತಾಶ್ವಶ್ಚ ಭಾರತ ।। ೧-೧೦-೧೮
ಭಾರತ! ಸುದ್ಯುಮ್ನನಿಗೆ ಮೂರು ಪರಮಧಾರ್ಮಿಕ ಪುತ್ರರಾದರು: ಉತ್ಕಲ, ಗಯ ಮತ್ತು ವಿನತಾಶ್ವ.
ಉತ್ಕಲಸ್ಯೋತ್ಕಲಾ ರಾಜನ್ವಿನತಾಶ್ವಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮಾ ।
ದಿಕ್ಪೂರ್ವಾ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ ಗಯಸ್ಯ ತು ಗಯಾ ಪುರೀ । ೧-೧೦-೧೯
ರಾಜನ್! ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ! ಉತ್ಕಲನ ರಾಜ್ಯವು ಉತ್ಕಲವಾಯಿತು. ವಿನತಾಶ್ವನು ಪಶ್ಚಿಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಳಿದನು. ಗಯನು ಪೂರ್ವದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಗಯಾ ಪುರಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವಾಳಿದನು.
ಪ್ರವಿಷ್ಟೇ ತು ಮನೌ ತಾತ ದಿವಾಕರಮರಿಂದಮ ।
ದಶಧಾ ತದ್ದಧತ್ಕ್ಷತ್ರಮಕರೋತ್ಪೃಥಿವೀಮಿಮಾಮ್ ।। ೧-೧೦-೨೦
ತಾತ! ಅರಿಂದಮ! ಮನುವು ದಿವಾಕರನನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಅವನ ಹತ್ತು ಪುತ್ರರು ಈ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹತ್ತು ಭಾಗಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಭಾಜಿಸಿದರು.
ಯೂಪಾಂಕಿತಾ ವಸುಮತೀ ಯಸ್ಯೇಯಂ ಸವನಾಕರಾ ।
ಇಕ್ಷ್ವಾಕುರ್ಜ್ಯೇಷ್ಠದಾಯಾದೋ ಮಧ್ಯದೇಶಮವಾಪ್ತವಾನ್ ।। ೧-೧೦-೨೧
ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಪುತ್ರ ಇಕ್ಷ್ವಾಕುವು ಮಧ್ಯದೇಶವನ್ನು ಪಡೆದನು. ಯಜ್ಞಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತಗೊಂಡಿರುವ ಮತ್ತು ಕೋನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ವಸುಮತಿಯು ಅವನದ್ದೇ ಆಗಿದೆ.
ಕನ್ಯಾಭಾವಾಚ್ಚ ಸುದ್ಯುಮ್ನೋ ನೈನಂ ಗುಣಮವಾಪ್ತವಾನ್ ।
ವಸಿಷ್ಠವಚನಾಚ್ಚಾಸೀತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನೇ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।। ೧-೧೦-೨೨
ಕನ್ಯಾಭಾವವಿದ್ದ ಸುದ್ಯುಮ್ನನಿಗೆ ರಾಜ್ಯವು ದೊರಕಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಸಿಷ್ಠನ ವಚನದಂತೆ ಆ ಮಹಾತ್ಮನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ1ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಿದನು.
ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಸುದ್ಯುಮ್ನಸ್ಯ ಕುರೂದ್ವಹ ।
ತತ್ಪುರೂರವಸೇ ಪ್ರಾದಾದ್ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮಹಾಯಶಾಃ ।। ೧-೧೦-೨೩
ಸುದ್ಯುಮ್ನಃ ಕಾರಯಾಮಾಸ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನೇ ನೄಪಕ್ರಿಯಾಮ್ ।
ಕುರೂದ್ವಹ! ಧರ್ಮರಾಜ ಸುದ್ಯುಮ್ನನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಭಾರಮಾಡಿ ನಂತರ ಅದನ್ನು ಮಹಾಯಶಸ್ವೀ ಪುರೂರವನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟನು.
ಉತ್ಕಲಸ್ಯ ತ್ರಯಃ ಪುತ್ರಾಸ್ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ವಿಶ್ರುತಾಃ ।
ಧೃಷ್ಟಕಶ್ಚಾಂಬರೀಷಶ್ಚ ದಂಡಶ್ಚೇತಿ ಸುತಾಸ್ತ್ರಯಃ ।। ೧-೧೦-೨೪
ಉತ್ಕಲನಿಗೆ ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ರುತರಾದ ಮೂರು ಪುತ್ರರಿದ್ದರು: ಧೃಷ್ಟಕ, ಅಂಬರೀಷ, ಮತ್ತು ದಂಡ ಇವರೇ ಆ ಮೂರು ಸುತರು.
ಯಶ್ಚಕಾರ ಮಹಾತ್ಮಾ ವೈ ದಂಡಕಾರಣ್ಯಮುತ್ತಮಮ್ ।
ವನಂ ತಲ್ಲೋಕವಿಖ್ಯಾತಂ ತಾಪಸಾನಾಮನುತ್ತಮಮ್ ।। ೧-೧೦-೨೫
ತತ್ರ ಪ್ರವಿಷ್ಟಮಾತ್ರಸ್ತು ನರಃ ಪಾಪಾತ್ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ ।
ಮಹಾತ್ಮಾ ದಂಡನು ತಾಪಸರಿಗೆ ಅನುತ್ತಮವಾದ ಮತ್ತು ಲೋಕವಿಖ್ಯಾತವಾದ ಉತ್ತಮ ದಂಡಕಾರಣ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಅದರ ಪ್ರವೇಶಮಾತ್ರದಿಂದಲೇ ನರನು ಪಾಪಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಸುದ್ಯುಮ್ನಶ್ಚ ದಿವಂ ಯಾತ ಐಲಮುತ್ಪಾದ್ಯ ಭಾರತ ।। ೧-೧೦-೨೬
ಮಾನವೇಯೋ ಮಹಾರಾಜ ಸ್ತ್ರೀಪುಂಸೋರ್ಲಕ್ಷಣೈರ್ಯುತಃ ।
ಧೃತವಾನ್ಯ ಇಲೇತ್ಯೇವ ಸುದ್ಯುಮ್ನಶ್ಚಾತಿವಿಶ್ರುತಃ ।। ೧-೧೦-೨೭
ಮಹಾರಾಜ! ಭಾರತ! ಸ್ತ್ರೀ ಮತ್ತು ಪುರುಷ ಇಬ್ಬರ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದ ಮನುವಿನ ಮಗ ಸುದ್ಯುಮ್ನನು ಐಲ ಪುರೂರವನನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿ ದಿವವನ್ನು ಸೇರಿದನು. ಇಲೆಯು ಧೃತವಾನ್ ಸುದ್ಯುಮ್ನನೆಂದೂ ವಿಶ್ರುತಳಾಗಿದ್ದಳು.
ನಾರಿಷ್ಯತಃ ಶಕಾಃ ಪುತ್ರಾ ನಾಭಾಗಸ್ಯ ತು ಭಾರತ ।
ಅಂಬರೀಷೋಽಭವತ್ಪುತ್ರಃ ಪಾರ್ಥಿವರ್ಷಭಸತ್ತಮಃ ।। ೧-೧೦-೨೮
ಭಾರತ! ಮನುವಿನ ಐದನೆಯ ಪುತ್ರ ನರಿಷ್ಯನ ಪುತ್ರನು ಶಕ. ಮನುವಿನ ಎರಡನೇ ಪುತ್ರ ನಭಾಗನ ಪುತ್ರನು ಪಾರ್ಥಿವರ್ಷಭಸತ್ತಮ ಅಂಬರೀಷ.
ಧೃಷ್ಣೋಸ್ತು ಧಾರ್ಷ್ಟಕಂ ಕ್ಷತ್ರಂ ರಣದೃಷ್ಟಂ ಬಭೂವ ಹ ।
ಕರೂಷಸ್ಯ ತು ಕಾರೂಷಾಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಾಃ ।। ೧-೧೦-೨೯
ಮನುವಿನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಪುತ್ರ ಧೃಷ್ಣುವಿಗೆ ಧಾರ್ಷ್ಟಕನೆಂಬ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಮಗನಿದ್ದನು. ಅವನು ರಣದೃಷ್ಟನಾದನು. ಮನುವಿನ ಮಗ ಕರೂಷನ ಮಕ್ಕಳು ಯುದ್ಧದುರ್ಮದರಾದ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಕಾರೂಷರು.
ಸಹಸ್ರಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಗಣೋ ವಿಕ್ರಾಂತಃ ಸಮ್ಬಭೂವ ಹ ।
ನಾಭಾಗಾರಿಷ್ಟಪುತ್ರಾಶ್ಚ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ವೈಶ್ಯತಾಂ ಗತಾಃ ।। ೧-೧೦-೩೦
ಅವರು ವಿಕ್ರಾಂತರಾದ ಸಾವಿರ ಕ್ಷತ್ರಿಯಗಣಗಳಾದರು. ನಾಭಾಗಾರಿಷ್ಟನ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಪುತ್ರನು ವೈಶ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡನು.
ಪ್ರಾಂಶೋರೇಕೋಽಭವತ್ಪುತ್ರಃ ಶರ್ಯಾತಿರಿತಿ ವಿಶ್ರುತಃ ।
ನರಿಷ್ಯತಸ್ಯ ದಾಯಾದೋ ರಾಜಾ ದಂಡಧರೋ ದಮಃ ।
ಮನುವಿನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಗ ಪ್ರಾಂಶುವಿಗೆ ಶರ್ಯಾತಿ2ಯೆಂದು ವಿಶ್ರುತನಾದ ಒಬ್ಬನೇ ಮಗನಿದ್ದನು. ಮನುವಿನ ಮಗ ನರಿಷ್ಯತನ ಮಗನು ರಾಜಾ ದಂಡಧಾರೀ ದಮನು.
ಶರ್ಯಾತೇರ್ಮಿಥುನಂ ಚಾಆಸೀದಾನರ್ತೋ ನಾಮ ವಿಶ್ರುತಃ ।। ೧-೧೦-೩೧
ಪುತ್ರಃ ಕನ್ಯಾ ಸುಕನ್ಯಾಖ್ಯಾ ಯಾ ಪತ್ನೀ ಚ್ಯವನಸ್ಯ ಹ ।
ಆನರ್ತಸ್ಯ ತು ದಾಯಾದೋ ರೇವೋ ನಾಮ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ ।। ೧-೧೦-೩೨
ಮನುವಿನ ಮಗ ಶರ್ಯಾತಿಗೆ ಅವಳಿಗಳಾದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನು ಮಗ ಆನರ್ತ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದನು. ಇನ್ನೊಬ್ಬಳು ಕನ್ಯೆ ಸುಕನ್ಯೆಯೆಂಬ ಹೆಸರಿನವಳು. ಅವಳು ಚ್ಯವನನ ಪತ್ನಿಯಾದಳು.
ಆನರ್ತವಿಷಯಶ್ಚಾಸೀತ್ಪುರೀ ಚಾಸ್ಯ ಕುಶಸ್ಥಲೀ ।
ರೇವಸ್ಯ ರೈವತಃ ಪುತ್ರಃ ಕಕುದ್ಮೀ ನಾಮ ಧಾರ್ಮಿಕಃ ।। ೧-೧೦-೩೩
ಆನರ್ತನ ರಾಜ್ಯವು ಆನರ್ತ3ವೆನಿಸಿತು. ಅವನ ಪುರಿಯು ಕುಶಸ್ಥಲಿಯಾಗಿತ್ತು. ರೇವನಿಗೆ ರೈವತನೆಂಬ ಪುತ್ರನಿದ್ದನು. ಕುಕುದ್ಮೀ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದ್ದ ಅವನು ಧಾರ್ಮಿಕನಾಗಿದ್ದನು.
ಜ್ಯೇಷ್ಠಃ ಪುತ್ರಶತಸ್ಯಾಸೀದ್ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕುಶಸ್ಥಲೀಮ್ ।
ಸ ಕನ್ಯಾಸಹಿತಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಗಾಂಧರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽಂತಿಕೇ ।। ೧-೧೦-೩೪
ಅವನು ನೂರು ಪುತ್ರರಲ್ಲಿ ಜ್ಯೇಷ್ಠನಾಗಿದ್ದನು. ಕುಶಸ್ಥಲಿಯನ್ನು ಪಡೆದು ಅವನು ತನ್ನ ಕನ್ಯೆಯ ಸಹಿತ ಗಾಂಧರ್ವ ಗಾನವನ್ನು ಕೇಳಲು ಬ್ರಹ್ಮನ ಬಳಿ ಹೋಗಿದ್ದನು.
ಮುಹೂರ್ತಭೂತಂ ದೇವಸ್ಯ ಗತಂ ಬಹುಯುಗಂ ಪ್ರಭೋ ।
ಆಜಗಾಮಯುವೈವಾಥ ಸ್ವಾಂ ಪುರೀಂ ಯಾದವೈರ್ವೃತಾಮ್ ।। ೧-೧೦-೩೫
ಪ್ರಭೋ! ಒಂದು ಮುಹೂರ್ತಮಾತ್ರ ಅವನು ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿರಲು ಮಾನವ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಯುಗಗಳು ಕಳೆದುಹೋಗಿದ್ದವು. ಅವನು ತನ್ನ ಪುರಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದಾಗ ಅದು ಯಾದವರಿಂದ ತುಂಬಿಹೋಗಿತ್ತು.
ಕೃತಾಂ ದ್ವಾರವತೀಂ ನಾಮ್ನಾ ಬಹುದ್ವಾರಾಂ ಮನೋರಮಾಮ್ ।
ಭೋಜವೃಷ್ಣ್ಯಂಧಕೈರ್ಗುಪ್ತಾಂ ವಾಸುದೇವಪುರೋಗಮೈಃ ।। ೧-೧೦-೩೬
ಅಲ್ಲಿ ಬಹುದ್ವಾರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ದ್ವಾರವತೀ ಎಂಬ ಮನೋಹರ ನಗರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡು ವಾಸುದೇವನ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಭೋಜ-ವೃಷ್ಣಿ-ಅಂಧಕರು ಸುರಕ್ಷಿತರಾಗಿದ್ದರು.
ತತಃ ಸ ರೈವತೋ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಯಥಾತತ್ತ್ವಮರಿಂದಮ ।
ಕನ್ಯಾಂ ತಾಂ ಬಲದೇವಾಯ ಸುವ್ರತಾಂ ನಾಮ ರೇವತೀಮ್ ।। ೧-೧೦-೩೭
ದತ್ತ್ವಾ ಜಗಾಮ ಶಿಖರಂ ಮೇರೋಸ್ತಪಸಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ ।
ರೇಮೇ ರಾ೧ಮೋಽಪಿ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ರೇವತ್ಯಾ ಸಹಿತಃ ಸುಖೀ ।। ೧-೧೦-೩೮
ಅರಿಂದಮ! ಆಗ ರೈವತನು ಯಥಾತತ್ತ್ವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ತನ್ನ ಕನ್ಯೆ ಸುವ್ರತಾ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ರೇವತಿಯನ್ನು ಬಲದೇವನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ಹೋದನು. ಅವನು ಮೇರುಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ತಪೋನಿರತನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಧರ್ಮಾತ್ಮ ರಾಮನಾದರೋ ರೇವತಿಯೊಡನೆ ಸುಖವಾಗಿ ರಮಿಸಿದನು.”
ಸಮಾಪ್ತಿ
ಇತಿ ಶ್ರೀಮಹಾಭಾರತೇ ಖಿಲಭಾಗೇ ಹರಿವಂಶೇ ಹರಿವಂಶಪರ್ವಣಿ ಐಲೋತ್ಪತ್ತಿವರ್ಣನಂ ನಾಮ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ ।। ।