pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
khilabhāgē harivaṁśaḥ
harivaṁśa parva
adhyāya 6
sāra
pr̥thuruvāca
ēkasyārthāya yō hanyādātmanō vā parasya vā ।
bahūnvai prāṇinō lōkē bhavēttasyēha pātakam ।। 1-6-1
pr̥thuvu hēḷidanu: “tannavara athavā itarara yāvudē ōrva vyaktigāgi anēka prāṇigaḷannu vadhisuvudu ī lōkadalli pātakavenisikoḷḷuttade.
sukhamēdhaṁti bahavō yasmiṁstu nihatē'śubhē ।
tasminnāsti hatē bhadrē pātakaṁ cōpapātakam ।। 1-6-2
bhadrē! anēka prāṇigaḷige sukhavannīḍalu ōrva aśubhanannu saṁharisidare ā koleyu pātaka athavā upapātakaveṁdu enisikoḷḷuvudilla.
ēkasminyatra nidhanaṁ prāpitē duṣṭakāriṇi ।
bahūnāṁ bhavati kṣēmaṁ tatra puṇyapradō vadhaḥ ।। 1-6-3
duṣṭakāriṇi ōrvanannu kolluvudariṁda anēkarige kṣēmavodagidare ā vadheyu puṇyapradavē āguttade.
sō'haṁ prajānimittaṁ tvāṁ haniṣyāmi vasuṁdharē ।
yadi mē vacanāṁ nādya kariṣyasi jagaddhitam ।। 1-6-4
vasuṁdharē! iṁdu nīnu jagattina hitakkāgi nānu hēḷidudannu māḍadē iddare, prajegaḷa nimitta nānu ninnannu saṁharisuttēne.
tvāṁ nihatyādya bāṇēna macchāsanaparāṅmukhīm ।
ātmānaṁ prathayitvāhaṁ prajā dhārayitā ciram ।। 1-6-5
nanna śāsanadiṁda ōḍihōguttiruva ninnannu iṁdu bāṇadiṁda saṁharisi, nannannu nānē haraḍikoṁḍu cirakāladavarege prajegaḷannu dharisuttēne.
sā tvaṁ śāsanamāsthāya mama dharmabhr̥tāṁ varē ।
saṁjīvaya prajāḥ sarvāḥ samarthā hyasi dhāraṇē । 1-6-6
dharmabhr̥taralli śrēṣṭhaḷē! nanna śāsanavannanusarisi prajegaḷellarannū jīvaṁtaviḍu. avarannu pōṣisalu nīnu samarthaḷāgiddīye.
duhitr̥tvaṁ ca mē gaccha tata ēnamahaṁ śaram ।
niyacchēyaṁ tvadvadhārthamudyataṁ ghōradarśanam ।। 1-6-7
nīnu nanna magaḷāgu. āga nānu ninnannu vadhisalu etti hiḍidiruva ī ghōradarśana śaravannu hiṁtegedukoḷḷuttēne.”
pr̥thivyuvāca
sarvamētadahaṁ vīra vidhāsyāmi na saṁśayaḥ ।
upāyataḥ samārabdhāḥ sarvē siddhyaṁtyupakramāḥ ।। 1-6-8
pr̥thviyu hēḷidaḷu: “vīra! nānu ivellavannū māḍuttēne ennuvudaralli saṁśayavilla. ādare upāyadiṁda prāraṁbhisida sarva kāryagaḷū siddhigoḷḷuttave.
upāyaṁ paśya yēna tvaṁ dhārayēthāḥ prajā imāḥ ।
vatsaṁ tu mama saṁpaśya kṣarēyaṁ yēna vatsalā ।। 1-6-9
prajegaḷannu nīnu dharisabahudāda ī upāyavannu nōḍu. nanagoṁdu karuvannu huḍuki tā. adara mēlina vātsalyadiṁda nānu hālannu nīḍuttēne.
samāṁ ca kuru sarvatra māṁ tvaṁ dharmabhr̥tāṁ vara ।
yathā nispaṁdamānaṁ mē kṣīraṁ sarvatra bhāvayēt ।। 1-6-10
dharmabhr̥taralli śrēṣṭha! nīnu nannannu ellakaḍe samataṭṭāgi māḍu. idariṁda nanna hālu ellakaḍe hariyuttade.””
vaiśaṁpāyana uvāca
tata utsārayāmāsa śailāṁśatasahasraśaḥ ।
dhanuṣkōṭyā tadā vainyastēna śailā vivardhitāḥ ।। 1-6-11
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “āga vainyanu tanna dhanuṣkōṭiyiṁda nūrāru sahasrāru parvatagaḷannu mēlakkettidanu. adariṁda parvatagaḷu vardhisidavu.
pr̥thurvainyastadā rājā mahīṁ cakrē samāṁ tataḥ ।
manvaṁtarēṣvatītēṣu viṣamāsīdvasuṁdharā ।। 1-6-12
anaṁtara vainya rājā pr̥thuvu bhūmiyannu samataṭṭannāgi māḍidanu. hiṁdina manvaṁtaradalli vasuṁdhareyu ēru-pērāgiddaḷu.
svabhāvēnābhavan hyasyāḥ samāni viṣamāṇi ca ।
cākṣuṣasyāṁtarē pūrvamāsīdēvaṁ tadā kila ।। 1-6-13
hiṁdina cākṣuṣa manvaṁtaradalli pr̥thviyu svabhāvataḥ ēru-pērāgiddaḷu.
na hi pūrvavisargē vai viṣamē pr̥thivītalē ।
pravibhāgaḥ purāṇāṁ ca grāmāṇāṁ vā tadābhavat ।। 1-6-14
pūrvavisargadalli bhūmiyu viṣamavāgiddidariṁda nagara-grāmagaḷa vibhajaneyiralilla.
na sasyāni na gōrakṣā na kr̥ṣirna vaṇikpathaḥ ।
naiva satyānr̥taṁ tatra na lōbhō na ca matsaraḥ ।। 1-6-15
ā kāladalli sasyagaḷiralilla, gōrakṣaṇeyiralilla, kr̥ṣiyāgalī vyāpāragaḷāgalī iralilla. āga satya-suḷḷugaḷiralilla, lōbhaviralilla mattu matsaraviralilla.
vaivasvatē'ṁtarē cāsmin sāṁprataṁ samupasthitē ।
vainyātprabhr̥ti rājēṁdra sarvasyaitasya saṁbhavaḥ ।। 1-6-16
rājēṁdra! ī vaivasvata manvaṁtaradalliyē vainyaniṁda prāraṁbhavāgi bhūmiya mēle ī ellavugaḷū utpannavādavu.
yatra yatra samaṁ tvasyā bhūmērāsītihānagha ।
tatra tatra prajāḥ sarvāḥ saṁvāsaṁ samarōcayan ।। 1-6-17
anagha! bhūmiyu ellelli samataṭṭāguttittō allalli prajegaḷellarū vāsisalu bayasidaru.
āhāraḥ phalamūlāni prajānāmabhavattadā ।
kr̥cchrēṇa mahatā yukta ityēvamanuśuśruma ।। 1-6-18
āga pr̥thuvu mahā kaṣṭadiṁda prajegaḷige āhāra, phala-mūlagaḷannu odagisikoṭṭaneṁdu kēḷiddēve.
saṁkalpayitvā vatsaṁ tu manuṁ svāyaṁbhuvaṁ prabhum ।
svapāṇau puruṣaśrēṣṭha dudōha pr̥thivīṁ tataḥ ।
sasyajātāni sarvāṇi pr̥thurvainyaḥ pratāpavān ।। 1-6-19
puruṣaśrēṣṭha! pratāpavān vainya pr̥thuvu prabhu svāyaṁbhuva manuvannu karuvannāgi saṁkalpisi, tannadē kaigaḷiṁda gōrūpiṇī pr̥thviya hālu karedanu. adariṁda sarva sasyajātigaḷū huṭṭikoṁḍavu.
tēnānnēna prajāstāta vartaṁtē'dyāpi nityaśaḥ ।
r̥ṣibhiḥ śrūyatē cāpi punardugdhā vasuṁdharā ।। 1-6-20
tāta! adē annadiṁda īgalū nityavū prajegaḷu jīvisuttiddāre. punaḥ r̥ṣigaḷū vasuṁdhareya hālukaredareṁdu kēḷiddēve.
vatsaḥ sōmō'bhavattēṣāṁ dōgdhā cāṁgirasaḥ sutaḥ ।
br̥haspatirmahātējāḥ pātraṁ chaṁdāṁsi bhārata ।
kṣīramāsīdanupamaṁ tapō brahma ca śāśvatam ।। 1-6-21
bhārata! sōmanu karuvāgiddanu. āṁgīrasana maga mahātējasvi br̥haspatiyu avara paravāgi hālukaredanu. chaṁdassugaḷu pātreyāgiddavu. kareda hālu anupama tapassu mattu śāśvata brahmavāgittu.
punardēvagaṇaiḥ sarvaiḥ puraṁdarapurōgamaiḥ ।
kāṁcanaṁ pātramādāya dugdhēyaṁ śrūyatē mahī ।। 1-6-22
anaṁtara puraṁdarana nāyakatvadalli dēvagaṇagaḷellavū kāṁcana pātreyannu hiḍidu punaḥ bhūmiya hālukaredareṁdu kēḷiddēve.
vatsastu maghavānāsīddōgdhā ca savitā prabhuḥ ।
kṣīramūrjaskaraṁ caiva vartaṁtē yēna dēvatāḥ ।। 1-6-23
āga maghavānanē karuvāgiddanu. prabhu sūryanu hālukaredanu. yāvudariṁda dēvategaḷu jīvisiruvarō ā amr̥tarūpī hālannu kareyalāyitu.
pitr̥bhiḥ śrūyatē cāpi punardugdhā vasuṁdharā ।
rājataṁ pātramādāya svadhāmamitavikramaiḥ ।। 1-6-24
punaḥ amitavikrami pitr̥gaḷū kūḍa beḷḷiya pātreyannu hiḍidu vasuṁdhareyiṁda svadhā rūpina hālannu karedareṁdu kēḷiddēve.
yamō vaivasvarastēṣāmāsīdvatsaḥ pratāpavān ।
aṁtakaścābhavaddōgdhā kālō lōkaprakālanaḥ ।। 1-6-25
pratāpavān vaivasvata yamanu avara karuvāgiddanu. lōkaprakālana kāla aṁtakanu avarige hālukareyuvavanāgiddanu.
nāgaiśca śrūyatē dugdhdā vatsaṁ kr̥tvā tu takṣakam ।
alābuṁ pātramādāya viṣaṁ kṣīraṁ narōttama ।। 1-6-26
narōttama! nāgagaḷū kūḍa takṣakanannu karuvannāgi māḍikoṁḍu sōrekāyiyannu pātreyannāgisikoṁḍu, viṣaveṁba hālannu karedareṁdu kēḷiddēve.
tēṣāmairāvatō dōgdhā dhr̥tarāṣṭraḥ pratāpavān ।
nāgānāṁ bharataśrēṣṭha sarpāṇāṁ ca mahīpatē ।। 1-6-27
bharataśrēṣṭha! mahīpatē! nāgagaḷige hālukareyuvavanu airāvatanāgiddanu mattu sarpagaḷige pratāpavān dhr̥tarāṣṭanu hālukareyuvavanāgiddanu.
tēnaiva vartayaṁtyugrā mahākāyā viṣōlbaṇāḥ ।
tadāhārāstadācārāstadvīryāstadupāśrayāḥ ।। 1-6-28
ī viṣadiṁdalē ā ugra mahākāya viṣōlbaṇa nāgagaḷu vartisuttave. adariṁdalē tamage āhāravannu odagisikoḷḷuttave. adara vīryavannē upāśrayisikoṁḍive.
asuraiḥśrūyatē cāpi punardugdhā vasuṁdharā ।
āyasaṁ pātramādāya māyāṁ śatrunibarhiṇīm ।। 1-6-29
punaḥ asurarū kūḍa kabbiṇada pātreyannu tegedukoṁḍu śatrugaḷannu nāśagoḷisaballa māyeyannu vasuṁdhareya hālina rūpadalli karedareṁdu kēḷiddēve.
virōcanastu prāhrādirvatsastēṣāmabhūttadā ।
r̥tvigvimūrddhā daityānāṁ madhurdōgdhā mahābalaḥ ।। 1-6-30
prahrādana maga virōcananu avara karuvāgiddanu. daityara r̥tvija eraḍu śirassugaḷidda mahābala madhuvu hālukareyuvavanāgiddanu.
tayaitē māyayādyāpi sarvē māyāvinō'surāḥ ।
vartayaṁtyamitaprajñāstadēṣāmamitaṁ balam ।। 1-6-31
ā māyeyiṁdalē īgalū kūḍa atyaṁta buddhiśālī sarva asuraru māyāvigaḷāgi vartisuttāre. māyeyē avara amita balavāgide.
yakṣaiśca śrūyatē tāta punardugdhā vasuṁdharā ।
āmapātrē mahārāja purāṁtarddhānamakṣayam ।। 1-6-32
tāta! mahārāja! punaḥ yakṣarū kūḍa vasuṁdhareya kālukaredareṁdu kēḷiddēve. avaru bēyisada maṇṇina pātreyalli aṁtardhānaveṁba akṣaya vidyeyannu hālannāgi karediddaru.
vatsaṁ vaiśravaṇaṁ kr̥tvā yakṣaiḥ puṇyajanaistadā ।
dōgdhā rajatanābhastu pitā maṇivarasya ca ।। 1-6-33
puṇyajana yakṣaru vaiśravaṇa kubēranannu karuvannāgi māḍikoṁḍiddaru. maṇivarana taṁde rajatanābhanu hālukareyuvavanāgiddanu.
yakṣānujō mahātējāstriśīrṣāḥ sumahātapāḥ ।
tēna tē vartayaṁtīti paramarṣiruvāca ha ।। 1-6-34
mūru śiragaḷidda ā yakṣana anuja rajatanābhanu mahātējasviyū mahātapasviyū āgiddanu. aṁtardhāna vidyeyiṁdalē yakṣaru jīvisiruttāre eṁdu paramar̥ṣigaḷu hēḷuttāre.
rākṣasaiśca piśācaiśca punardugdhā vasuṁdharā ।
śāvaṁ kapālamādāya prajā bhōktuṁ nararṣabha ।। 1-6-35
nararṣabha! punaḥ rākṣararū-piśācigaḷū śavada kapālavannu hiḍidu tamma saṁtānagaḷannu pōṣisalu vasuṁdhareya hālukaredaru.
dōgdhā rajatanābhastu tēṣāmāsītkurūdvaha ।
vatsaḥ sumālī kauravyaḥ kṣīraṁ rudhiramēva ca ।। 1-6-36
kurūdvaha! avarige hālukareyuvavanu rajatanābhanāgiddanu. kauravya! sumāliyu karuvāgiddanu. mattu raktavē hālāgittu.
tēna kṣīrēṇa yakṣāśca rākṣasāścāmarōpamāḥ ।
vartayaṁti piśācāśca bhūtasaṁghāstathaiva ca ।। 1-6-37
ā hāliniṁdalē amarōpama yakṣarū, rākṣasarū mattu piśāca-bhūtagaṇagaḷū jīvitarāgiruttāre.
padmapātraṁ punardugdhā gaṁdharvaiḥ sāpsarōgaṇaiḥ ।
vatsaṁ citrarathaṁ kr̥tvā śucīngaṁdhānnararṣabha ।। 1-6-38
nararṣabha! punaḥ apsaragaṇagaḷoṁdige gaṁdharvaru padmapātreyannu hiḍidu citrarathanannu karuvannāgi māḍikoṁḍu śuddha gaṁdhavannu karedaru.
tēṣāṁ ca surucistvāsīddōgdhā bharatasattama ।
gaṁdharvarājō'tibalō mahātmā sūryasannibhaḥ ।। 1-6-39
bharatasattama! atibala mahātmā sūryasannibha gaṁdharvarāja suruciyu avara hālukareyuvavanāgiddanu.
śailaiśca śrūyatē rājan punardugdhā vasuṁdharā ।
auṣadhīrvai mūrtimatī ratnāni vividhāni ca ।। 1-6-40
rājan! parvatagaḷū kūḍa punaḥ vasuṁdhareyiṁda mūrtimattāda auṣadhigaḷannū vividha ratnagaḷannū hālāgi karedareṁdu kēḷiddēve.
vatsastu himavānāsīnmērurdōgdhā mahāgiriḥ ।
pātraṁ tu śailamēvāsīttēna śailā vivardhitāḥ ।। 1-6-41
himavānanu karuvāgiddanu. mahāgiri mēruvu hālukareyuvavanāgiddanu. pātreyu kallinadāgittu. avaru kareda hāliniṁda parvatagaḷu vardhisidavu.
vīrudbhiḥ śrūyatē rājan punardugdhā vasuṁdharā ।
pālāśaṁ pātramādāya dagdhacchinnaprarōhaṇam ।। 1-6-42
rājan! palāśa patrada pātreyannu hiḍidu vr̥kṣagaḷū kūḍa vasuṁdhareya hālukaredareṁdu kēḷibaruttade. suṭṭuhōdanaṁtaravū punaḥ ciguruva sāmarthyavē hālāgittu.
dudōha puṣpitaḥ sālō vatsaḥ plakṣō'bhavattadā ।
sēyaṁ dhātrī vidhātrī ca pāvanī ca vasuṁdharā ।। 1-6-43
puṣpita sālavr̥kṣavu hālukareyuvavanāgittu. plakṣavu karuvāgittu. ī kāraṇadiṁdalē vasuṁdhareyu dhātrī, vidhātrī mattu pāvanī eṁdenisikoṁḍiddāḷe.
carācarasya sarvasya pratiṣṭhā yōnirēva ca ।
sarvakāmadughā dōgdhrī sarvasasyaprarōhiṇī ।। 1-6-44
pr̥thviyē sarva carācaragaḷa vāsasthāna mattu ugamasthāna. sarva kāmagaḷannu hālinarūpadalli nīḍuva kāmadhēnu. sarva sasyagaḷannu beḷesuvavaḷu.
āsīdiyaṁ samudrāṁtā mēdinīti pariśrutā ।
madhukaiṭabhayōḥ kr̥tsnā mēdasābhipariplutā ।
tēnēyaṁ mēdinī dēvī prōcyatē brahmavādibhiḥ ।। 1-6-45
modalu samudrada aṁtyadavarege madhu-kaiṭabhara mēdadiṁda tuṁbihōgittu. āga mēdiniyeṁdu kareyalpaṭṭiddaḷu. avaḷannē dēvī mēdiniyeṁdu brahmavādigaḷu kareyuttāre.
tatō'bhyupagamādrājñaḥ pr̥thōrvainyasya bhārata ।
duhitr̥tvamanuprāptā dēvī pr̥thvīti cōcyatē ।
pr̥thunā pravibhaktā ca śōdhitā ca vasuṁdharā ।। 1-6-46
bhārata! anaṁtara rāja vainya pr̥thuvina putritvavannu svīkarisida dēviyannu pr̥thviyeṁdu kareyalāyitu. pr̥thuvu vasuṁdhareyannu vibhajisi śuddhagoḷisidanu.
sasyākaravatī sphītā purapattanamālinī ।
ēvaṁprabhāvō vainyaḥ sa rājāsīdrājasattamaḥ ।। 1-6-47
avanu bhūmiyannu sasyaśāliniyannāgiyū, pura-paṭṭaṇagaḷiṁda tuṁbituḷukuvaṁteyū māḍidanu. rājasattama! hīge rājā vainyanu prabhāvaśāliyāgiddanu.
namasyaścaiva pūjyaśca bhūtagrāmairna saṁśayaḥ ।
brāhmaṇaiśca mahābhāgairvēdavēdāṁgapāragaḥ ।। 1-6-48 pr̥thurēva namaskāryō brahmayōniḥ sanātanaḥ ।
ādudariṁda iruva ella gaṇagaḷū avanannu namaskarisi pūjisabēku ennuvudaralli saṁśayavilla. vēda-vēdāṁga pāraṁgata mahābhāga brāhmaṇarigū kūḍa ā sanātana brahmayōni pr̥thuvu namaskāryanu.
pārthivaiśca mahābhāgaiḥ pārthivatvamabhīpsubhiḥ ।। 1-6-49 ādirājō namaskāryaḥ pr̥thurvainyaḥ pratāpavān ।
pārthivatvavannu bayasuva mahābhāga pārthivarigū kūḍa ādirāja pratāpavān vainya pr̥thuvu namaskāryanu.
yōdhairapi ca vikrāṁtaiḥ prāptukāmairjayaṁ yudhi ।
pr̥thurēva namaskāryō yōdhānāṁ prathamō nr̥paḥ ।। 1-6-50
nr̥pa! yuddhadalli vijayavannu paḍeyalu icchisuva vikrāṁta yōdharigū kūḍa yōdhara prathama pr̥thuvē namaskāryanu.
yō hi yōddhā raṇaṁ yāti kīrtayitvā pr̥thuṁ nr̥pam sa ghōrarūpānsaṁgrāmānkṣamī tarati kīrtimān ।। 1-6-51
nr̥pa pr̥thuvannu kīrtisuttā yāva yōddhanu raṇakke hōguttānō avanu ghōrarūpada saṁgrāmavannū kṣēmadiṁda geddu kīrtivaṁtanāguttāne.
vaiśyairapi ca vittāḍhyaiḥ paṇyavr̥ttimanuṣṭhitaiḥ।
pr̥thurēva namaskāryō vr̥ttidātā mahāyaśāḥ ।। 1-6-52
vyāpāravē modalāda vr̥ttigaḷannu avalaṁbisiruva dhanika vaiśyarigū kūḍa vr̥ttidātā mahāyaśasvī pr̥thuvu namaskāryanu.
tathaiva śūdraiḥ śucibhistrivarṇaparicāribhiḥ ।
ādirājō namaskāryaḥ śrēyaḥ paramabhīpsubhiḥ ।। 1-6-53
hāgeyē mūru varṇadavarige sēvakarāda parama śrēyassannu bayasuva śuci śūdrarigū kūḍa ādirāja pr̥thuvu namaskāryanu.
ētē vatsaviśēṣāśca dōgdhāraḥ kṣīramēva ca ।
pātrāṇi ca mayōktāni kiṁ bhūyō varṇayāmi tē ।। 1-6-54
hīge bhūmiya hālukareyuvāga karu, hālukareyuvavaru, pātre mattu hālina kuritāda viśēṣategaḷannu hēḷiddēne. innū yāvudara kuritu ninage hēḷali?
ya idaṁ śr̥ṇuyānnityaṁ pr̥thōścaritamāditaḥ ।
putrapautrasamāyuktō mōdatē suciraṁ bhuvi ।। 1-6-55।।
pr̥thuvina ī caritreyannu modaliniṁda yāru nityavū kēḷuttārō avaru putra-pautra samāyuktarāgi cirakālada varege bhūmiyalli mōdisuttāre.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē khilabhāgē harivaṁśē harivaṁśaparvaṇi pr̥thūpākhyānē ṣaṣṭhō'dhyāyaḥ