ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ขิลภาคเ หริวํศห์
หริวํศ ปรฺว
อธฺยาย 1
สาร
วไศํปายน อุวาจ อาสีทฺธรฺมสฺย คโปฺตา วไ ปูรฺวมตฺริสมห์ ปฺรภุห์ ฯ
อตฺริวํศสมุตฺปนฺนสฺตฺวํคโ นาม ปฺรชาปติห์ ฯฯ ๑-๕-๑
วไศํปายนนุ หเฬิทนุ: “หิํทเะ อตฺริวํศทลฺลิ หุฏฺฏิท อตฺริย สมนาท ธรฺมรกฺษก อํค เอะํพ หเะสริน ปฺรภุ ปฺรชาปติยิทฺทนุ.
ตสฺย ปุตฺรโ'ภวทฺวเนโ นาตฺยรฺถํ ธรฺมกโวิทห์ ฯ
ชาตโ มฺฤตฺยุสุตายาํ วไ สุนีถายาํ ปฺรชาปติห์ ฯฯ ๑-๕-๒
อวน ปุตฺรนุ วเนนาทนุ. อาทรเะ อวนุ ธรฺมารฺถกโวิทนาคิรลิลฺล. อา ปฺรชาปติยุ มฺฤตฺยุวิน มคฬุ สุนถเะยลฺลิ หุฏฺฏิทฺทนุ.
ส มาตามหทโษเณ วเนห์ กาลาตฺมชาตฺมชห์ ฯ
สฺวธรฺมํ ปฺฤษฺฐตห์ กฺฤตฺวา กามาลฺลโภเษฺววรฺตต ฯฯ ๑-๕-๓
กาลน มคฬลฺลิ หุฏฺฏิท วเนนุ ตนฺน มาตามหน ทโษทิํท สฺวธรฺมวนฺนุ หิํทเะหากิ กาม-ลโภคฬิํท วรฺติสุตฺติทฺทนุ.
มรฺยาทาํ สฺถาปยามาส ธรฺมโปเตาํ ส ปารฺถิวห์ ฯ
วเทธรฺมานติกฺรมฺย สโ'ธรฺมนิรตโ'ภวตฺ ฯฯ ๑-๕-๔
อา ราชนุ ธรฺมวิหีน มรฺยาทเะคฬนฺนุ สฺถาปิสตโะฑคิทนุ. วเทธรฺมคฬนฺนุ อติกฺรมิสิ อวนุ อธรฺมทลฺลิ นิรตนาทนุ.
นิห์สฺวาธฺยายวษฏฺการาสฺตสฺมินฺราชนิ ศาสติ ฯ
ปฺรวฺฤตฺตํ น ปปุห์ สโมํ หุตํ ยชฺญเษุ ทเวตาห์ ฯฯ ๑-๕-๕
อา ราชน ศาสนกาลทลฺลิ สฺวาธฺยาย-วษฏฺการคฬเ อิรลิลฺล. ยชฺญคฬลฺลิ อาหุติยนฺนาคิตฺต สโมวนฺนุ กุฑิยลุ ทเวตเะคฬิคเะ อาคุตฺติรลิลฺล.
น ยษฺฏวฺยํ น หโตวฺยมิติ ตสฺย ปฺรชาปตเห์ ฯ
อาสีตฺปฺรติชฺญา กฺรูรเยํ วินาศเ ปฺรตฺยุปสฺถิตเ ฯฯ ๑-๕-๖
“ยชฺญคฬนฺนุ มาฑพารทุ! หโมคฬนฺนุ มาฑพารทุ!” เอะํทุ อา กฺรูร ปฺรชาปติย ปฺรติชฺญเะยาคิตฺตุ. อวน วินาศวุ พหุพเค พํทโะทคิตุ.
อหมิชฺยศฺจ ยษฺฏา จ ยชฺญศฺจเติ กุรูทฺวห ฯ
มยิ ยชฺญโ วิธาตวฺยโ มยิ หโตวฺยมิตฺยปิ ฯฯ ๑-๕-๗
กุรูทฺวห! “นานเ ยชฺญคฬ อาราธฺย. นานเ ยชฺญ. นนคาคิยเ ยชฺญคฬนฺนุ มาฑพเกุ. นนคาคิยเ หวิสฺสนฺนุ นีฑพเกุ.” เอะํทุ อวนุ หเฬุตฺติทฺทนุ.
ตมติกฺราํตมรฺยาทมาททานมสาํปฺรตมฺ ฯ
อูจุรฺมหรฺษยห์ สรฺวเ มรีจิปฺรมุขาสฺตทา ฯฯ ๑-๕-๘
หีคเะ อวนุ มรฺยาทเะคฬนฺนุ มุริทุ อนุจิต มารฺคคฬิํท เอะลฺลวนฺนู ตนฺนทาคิสิกโะฬฺฬลุ ตโะฑคิทาค มรีจิยเ มโะทลาท มหรฺษิคฬเะลฺลรู อวนิคเะ หเฬิทรุ:
วยํ ทีกฺษาํ ปฺรวเกฺษฺยามห์ สํวตฺสรคณานฺพหูนฺ ฯ
อธรฺมํ กุรุ มา วเน นไษ ธรฺมห์ สนาตนห์ ฯฯ ๑-๕-๙
“นาวุ อนเก วรฺษคฬ ทีกฺษเะยนฺนุ ปฺรวเศิสุตฺติทฺทเวเะ. วเน! อีค นีนุ อธรฺมวนฺนุ มาฑพเฑ. นินฺนทุ สนาตน ธรฺมวลฺล!
นิธนเ'ตฺร ปฺรสูตสฺตฺวํ ปฺรชาปติรสํศยมฺ ฯ
ปฺรชาศฺจ ปาลยิษฺยเ'หมิติ ตเ สมยห์ กฺฤตห์ ฯฯ ๑-๕-๑๐
นีนุ ปฺรชาปติย สํกุลทลฺลิ หุฏฺฏิรุวเะ มตฺตุ “ปฺรชเะคฬนฺนุ ปาลิสุตฺตเนเะ!” เอะํพ ปฺรติชฺญเะยนฺนู มาฑิรุวเะ!”
ตาํสฺตทา พฺรุวตห์ สรฺวานฺมหรฺษีนพฺรวีตฺตทา ฯ
วเนห์ ปฺรหสฺย ทุรฺพุทฺธิริมมรฺถมนรฺถวิตฺ ฯฯ ๑-๕-๑๑
หีคเะ หเฬุตฺติทฺท อา ฤษิคฬเะลฺลริคู, ตานุ อนรฺถวนฺนุ มาฑิกโะฬฺฬุตฺติทฺทเนเะ เอะํพ อริวิลฺลท ทุรฺพุทฺธิ วเนนุ ชโราคิ นกฺกุ หเฬิทนุ:
วเน อุวาจ
สฺรษฺฏา ธรฺมสฺย กศฺจานฺยห์ ศฺรโตวฺยํ กสฺย วไ มยา ฯ
ศฺรุตวีรฺยตปห์สตฺยไรฺมยา วา กห์ สมโ ภุวิ ฯฯ ๑-๕-๑๒
วเนนุ หเฬิทนุ: “ธรฺมวนฺนุ สฺฤษฺฏิสุววนุ นานลฺลทเ พเรเะ ยาริทฺทารเะ? นานุ ยาร มาตนฺนุ กเฬพเกุ? วเท, วีรฺย, ตปสฺสุ มตฺตุ สตฺยคฬลฺลิ นนคเะ สมนาคิรุววรุ อี ภูมิยลฺลิ ยาริทฺทารเะ?
ปฺรภวํ สรฺวภูตานาํ ธรฺมาณาํ จ วิศเษตห์ ฯ
สํมูฒา น วิทุรฺนูนํ ภวํตโ มามจเตสห์ ฯฯ ๑-๕-๑๓
สรฺวภูตคฬ, อทรลฺลู วิศเษวาคิ ธรฺมคฬ, อุตฺปตฺติสฺถานนาท นนฺนนฺนุ จเะนฺนาคิ ติฬิทุกโะฬฺฬท นีวุ อจเตสรู สมฺมูฒรู อาคิทฺทีริ.
อิจฺฉํทหเยํ ปฺฤถิวีํ ปฺลาวยเยํ ตถา ชลไห์ ฯ
ขํ ภุวํ จไว รุํธเยํ นาตฺร การฺยา วิจารณา ฯฯ ๑-๕-๑๔
นานุ อิจฺฉิสิทรเะ อี ปฺฤถฺวิยนฺนุ สุฑพลฺลเะ อถวา นีรินลฺลิ มุฬิคิสพลฺลเะ! อถวา อี อากาศ-ภูมิคฬเะรฑนฺนู อปฺปฬิสพลฺลเะ! อี วิษยทลฺลิ วิจารมาฑพเกาทฺทุทุ เอนู อิลฺล.”
ยทา น ศกฺยตเ มโหาทวลเปาจฺจ ปารฺถิวห์ ฯ
อนุนเตุํ ตทา วเนสฺตตห์ กฺรุทฺธา มหรฺษยห์ ฯฯ ๑-๕-๑๕
มโห-ทรฺปคฬิํท มโหิตนาคิทฺท ปารฺถิว วเนนนฺนุ ธรฺมมารฺคกฺกเะ กรเะตรลุ หีคเะ อศกฺยราท มหรฺษิคฬุ กฺรุทฺธราทรุ.
นิคฺฤหฺย ตํ มหาตฺมานโ วิสฺผุรํตํ มหาพลมฺ ฯ
ตตโ'สฺย สวฺยมูรุํ ตเ มมํถุรฺชาตมนฺยวห์ ฯฯ ๑-๕-๑๖
หีคเะ พฑพฑิสุตฺติทฺท อา มหาพลนนฺนุ สิฏฺฏิคเะทฺท อา มหาตฺม ฤษิคฬุ หิฑิทเะฬเะทุ อวน เอะฑ ตโะฑเะยนฺนุ มถิสิทรุ.
ตสฺมิํสฺตุ มถฺยมานเ วไ ราชฺญ อูรเา ปฺรฺชชฺญิวานฺ ฯ
หฺรสฺวโ'ติมาตฺรห์ ปุรุษห์ กฺฤษฺณศฺจาติพภูว ห ฯฯ ๑-๕-๑๗
มถิสลฺปฑุตฺติทฺท ราชน ตโะฑเะยิํท คิฑฺฑนู, สณฺณวนู มตฺตุ อติ กปฺปาคิรุววนู อาท ปุรุษนโรฺวนุ ชนิสิทนุ.
ส ภีตห์ ปฺราํชลิรฺภูตฺวา สฺถิตวาํชนมเชย ฯ
ตมตฺริรฺวิหฺวลํ ทฺฤษฺฏฺวา นิษีทเตฺยพฺรวีตฺตทา ฯฯ ๑-๕-๑๘
ชนมเชย! ภีตนาท อวนุ อํชลี พทฺธนาคิ นิํติทฺทนุ. อติ วิหฺวลนาคิทฺท อวนนฺนุ นโฑิ มหรฺษิคฬุ “นิษีท!” อรฺถาตฺ “กุฬิตุกโ!” เอะํทุ หเฬิทรุ.
นิษาทวํศกรฺตาสเา พภูว วทตาํ วร ฯ
ธีวรานสฺฤชจฺจาถ วเนกลฺมษสํภวานฺ ฯฯ ๑-๕-๑๙
มาตนาฑุววรลฺลิ ศฺรเษฺฐ! อวนุ นิษาท วํศท กรฺตารนาทนุ มตฺตุ ธีวรริคเะ ชนฺมวิตฺตนุ อวรเะลฺลรู วเนน ปาปทิํท หุฏฺฏิทวราคิทฺทรุ.
ยเ จานฺยเ วิํธฺยนิลยาสฺตุษาราสฺตุํพราสฺตถา ฯ
อธรฺมรุจยโ ยเ จ วิทฺธิ ตานฺวเนสํภวานฺ ฯฯ ๑-๕-๒๐
วิํธฺยาจลทลฺลิ วาสิสุว มตฺตุ อธรฺมทลฺลิ รุจิยนฺนิฏฺฏุกโะํฑิรุว อินฺนู อิตรรุ – ตุษารรุ มตฺตุ ตุํพุรรุ – วเนนิํท หุฏฺฏิทวรเะํทุ ติฬิทุกโ.
ตตห์ ปุนรฺมหาตฺมานห์ ปาณิํ วเนสฺย ทกฺษิณมฺ ฯ
อรณีมิว สํรพฺธา มมํถุสฺตเ มหรฺษยห์ ฯฯ ๑-๕-๒๑
อนํตร กุปิตราท อา มหาตฺม มหรฺษิคฬุ ปุนห์ วเนน เอะฑคไยนฺนุ อรณิยํตเะ มถิสิทรุ.
ปฺฤถุสฺตสฺมาตฺสมุตฺตสฺถเา กราชฺชฺวลนสํนิภห์ ฯ
ทีปฺยมานห์ สฺววปุษา สากฺษาทคฺนิริว ชฺวลนฺ ฯฯ ๑-๕-๒๒
อา กไยิํท อคฺนิยํตเะ ปฺรกาศิสุตฺติทฺท ปฺฤถุวุ อุทฺภวิสิทนุ. อวนุ ตนฺน ศรีรท กาํติยลฺลิ ปฺรชฺวลิสุตฺติทฺท อคฺนิยํตเะยเ พเะฬคุตฺติทฺทนุ.
ส ธนฺวี กวจี ชาตห์ ปฺฤถุรเว มหายศาห์ ฯ
อาทฺยมาชควํ นาม ธนุรฺคฺฤหฺย มหารวมฺ ฯ
ศราํศฺจ ทิวฺยานฺรกฺษารฺถํ กวจํ จ มหาปฺรภมฺ ฯฯ ๑-๕-๒๓
มหายศสฺวี ปฺฤถุวุ หุฏฺฏุวาคลเ ธนุสฺสุ-กวจคฬนฺนุ ธริสิทฺทนุ. รกฺษณเะคาคิ อวนุ มหาฐเํการวุฬฺฬ อาชคว เอะํพ ปุราตน ธนุสฺสนฺนู, ทิวฺย ศรคฬนฺนู มตฺตุ มหาปฺรภเะยิทฺท กวจวนฺนู ธริสิทฺทนุ.
ตสฺมิํชาตเ'ถ ภูตานิ สํปฺรหฺฤษฺฏานิ สรฺวศห์ ฯ
สมาปเตุรฺมหาราช วเนศฺจ ตฺริทิวํ คตห์ ฯฯ ๑-๕-๒๔
มหาราช! อวนุ หุฏฺฏุตฺตลเ เอะลฺล กฑเะคฬิํท สํปฺรหฺฤษฺฏ ภูตคฬุ อวน พฬิสาริทวุ. วเนนุ ตฺริทิวกฺกเะ ตเะรฬิทนุ.
สมุตฺปนฺนเน กเารวฺย สตฺปุตฺรเณ มหาตฺมนา ฯ
ตฺราตห์ ส ปุรุษวฺยาฆฺร ปุนฺนามฺนโ นรกาตฺตทา ฯฯ ๑-๕-๒๕
กเารวฺย! ปุรุษวฺยาฆฺร! อา มหาตฺม สตฺปุตฺรนุ หุฏฺฏิทุทริํท วเนนิคเะ “ปุ” เอะํพ หเะสริน นรกทิํท พิฑุคฑเะยายิตุ.
ตํ สมุทฺราศฺจ นทฺยศฺจ รตฺนานฺยาทาย สรฺวศห์ ฯ
ตโยานิ จาภิษเการฺถํ สรฺว เอวโปตสฺถิรเ ฯฯ ๑-๕-๒๖
ปฺฤถุวิน อภิษเกกฺกาคิ เอะลฺลกฑเะคฬิํท สมุทฺรคฬุ มตฺตุ นทิคฬุ ชล-รตฺนคฬนฺนุ ตเะคเะทุกโะํฑุ อลฺลิ อุปสฺถิตราทวุ.
ปิตามหศฺจ ภควาํทเวไราํคิรสไห์ สห ฯ
สฺถาวราณิ จ ภูตานิ ชํคมานิ ตถไว จ ฯฯ ๑-๕-๒๗ สมาคมฺย ตทา วไนฺยมภฺยษิํจนฺนราธิปมฺ ฯ
มหตา ราชราชฺยเน ปฺรชาปาลํ มหาทฺยุติมฺ ฯฯ ๑-๕-๒๘
อํคิรสน ปุตฺร-ปเาตฺรรโะํทิคเะ ภควานฺ ปิตามห มตฺตุ เอะลฺล สฺถาวร-ชํคม ภูตคฬู อลฺลิคเะ พํทุ มหาทฺยุติ ปฺรชาปาลก มหาตฺม วไนฺยนนฺนุ ราชราช นราธิปนนฺนาคิ อภิษเกิสิทรุ.
สโ'ภิษิกฺตโ มหาตเชา วิธิวทฺธรฺมกโวิทไห์ ฯ
อาทิราชฺยเ ตทา ราชฺญาํ ปฺฤถุรฺวไนฺยห์ ปฺรตาปวานฺ ฯฯ ๑-๕-๒๙
หีคเะ ธรฺมกโวิทริํท อา มหาตเชสฺวี ปฺรตาปวานฺ วไนฺย ปฺฤถุวุ อาทิราชนเะํทุ อภิษิกฺตนาทนุ.
ปิตฺรา'ปรํชิตาสฺตสฺย ปฺรชาสฺตเนานุรํชิตาห์ ฯ
อนุราคาตฺตตสฺตสฺย นาม ราชเตฺยชายต ฯฯ ๑-๕-๓๐
ตํทเะยิํท ปีฑิตราท ปฺรชเะคฬนฺนุ อวนุ อนุรํชิสิทนุ. อวน มเลเะ ปฺรชเะคฬ อนุราควิทฺทุทริํท อวน หเะสรุ “ราชา” เอะํทายิตุ.
อาปสฺตสฺตํภิรเ จาสฺย สมุทฺรมภิยาสฺยตห์ ฯ
ปรฺวตาศฺจ ททุรฺมารฺคํ ธฺวชภํคศฺจ นาภวตฺ ฯฯ ๑-๕-๓๑
อวนุ สมุทฺรท มเลเะ หโคุตฺติรุวาค นีรุ สฺตํภนคโะฬฺฬุตฺติตฺตุ. อากาศมารฺคทลฺลิ หโคุวาค ปรฺวตคฬุ อวนิคเะ มารฺคมาฑิ กโะฑุตฺติทฺทวุ. หีคเะ เอะํทู อวน ธฺวชภํควาคลิลฺล.
อกฺฤษฺฏปจฺยา ปฺฤถิวี สิธฺยํตฺยนฺนานิ จิํตยา ฯ
สรฺวกามทุฆา คาวห์ ปุฏกเ ปุฏกเ มธุ ฯฯ ๑-๕-๓๒
อุตฺตทเ ภูมิยุ พเะฬเะยนฺนุ นีฑุตฺติตฺตุ. ยโจิสิท กูฑลเ อาหาร ปทารฺถคฬุ สิทฺธวาคุตฺติทฺทวุ. คโวุคฬุ สรฺวกามนเะคฬนฺนู ปูรไสุตฺติทฺทวุ. มรคฬ เอะลเะ-เอะลเะคฬิํทลู มธุร รสวุ สุริยุตฺติทฺทวุ.
เอตสฺมินฺนเว กาลเ ตุ ยชฺญเ ปไตามหเ ศุภเ ฯ
สูตห์ สูตฺยาํ สมุตฺปนฺนห์ สเาตฺยเ'หนิ มหามติห์ ฯฯ ๑-๕-๓๓
อิวน กาลทลฺลิยเ ปิตามหน ศุภยชฺญทลฺลิ สโมทิํท สโมรสวนฺนุ ตเะคเะยุว ทิวส มหามติ สูตน ชนฺมวาคิตฺตุ.
ตสฺมินฺนเว มหายชฺญเ ชชฺญเ ปฺราชฺญโ'ถ มาคธห์ ฯ
ปฺฤถโห์ สฺตวารฺถํ ตเา ตตฺร สมาหูตเา สุรรฺษิภิห์ ฯฯ ๑-๕-๓๔
อทเ มหายชฺญทลฺลิ ปฺราชฺญ มาคธนู หุฏฺฏิทนุ. ปฺฤถุวนฺนุ สฺตุติสุว สลุวาคิยเ สุรรฺษิคฬุ สูต-มาคธ อิพฺพรนฺนู อาวาหิสิทฺทรุ.
ตาวูจุรฺฤษยห์ สรฺวเ สฺตูยตามเษ ปารฺถิวห์ ฯ
กรฺมไสฺตทนุรูปํ วาํ ปาตฺรํ จายํ นราธิปห์ ฯฯ ๑-๕-๓๕
ฤษิคฬเะลฺลรู อวริพฺพริคเะ “อี ปารฺถิวนนฺนุ สฺตุติสิ. อี กรฺมวุ นิมคเะ อนุรูปวาคิทเะ มตฺตุ อี นารธิปนู สฺตุติคฬิคเะ ปาตฺรนาคิทฺทานเะ” เอะํทรุ.
ตาวูจตุสฺตทา สรฺวาํสฺตานฺฤษีนฺ สูตมาคธเา ฯ
อาวาํ ทเวานฺฤษีํศฺจไว ปฺรีณยาวห์ สฺวกรฺมภิห์ ฯฯ ๑-๕-๓๖
อาค อา สูต-มาคธรุ สรฺว ฤษิคฬิคเะ หเฬิทรุ: “นาวุ นมฺม กรฺมคฬิํท ทเวตเะคฬ มตฺตุ ฤษิคฬนฺนุ ปฺรีตคโะฬิสุตฺตเวเะ.
น จาสฺย วิทฺมโ วไ กรฺม น ตถา ลกฺษณํ ยศห์ ฯ
สฺตโตฺรํ ยเนาสฺย กุรฺยาว ราชฺญสฺตเชสฺวินโ ทฺวิชาห์ ฯฯ ๑-๕-๓๗
อาทรเะ ทฺวิชรเ! นาวุ ยาร สฺตโตฺรวนฺนุ มาฑพเกโ อา ราชน กรฺมคฬุ, ลกฺษณคฬุ มตฺตุ ยศสฺสุคฬุ ยาวุวู นมคเะ ติฬิทิลฺล.”
ฤษิภิสฺตเา นิยุกฺตเา จ ภวิษฺยไห์ สฺตูยตามิติ ฯ
ยานิ กรฺมาณิ กฺฤตวานฺปฺฤถุห์ ปศฺจานฺมหาพลห์ ฯฯ ๑-๕-๓๘
อาค ฤษิคฬุ “มุํทเะ อาคุวุทนฺนุ สฺตุติสิ!” เอะํทุ อวรนฺนุ นิยุกฺตคโะฬิสิทรุ. อาค สูต-มาคธรุ เอนเะํทุ สฺตุติคไทรโ นํตร อทรํตเะยเ มหาพล ปฺฤถุวุ นฑเะทุกโะฬฺฬุตฺติทฺทนุ.
สตฺยวาคฺทานศีลโ'ยํ สตฺยสํธโ นรเศฺวรห์ ฯ
ศฺรีมาํชไตฺรห์ กฺษมาศีลโ วิกฺราํตโ ทุษฺฏศาสนห์ ฯฯ ๑-๕-๓๙
สูต-มาคธรุ อี รีติ ปฺฤถุวิน สฺตุติคไทรุ: “อี นรเศฺวรนุ สตฺยวาทิยู, ทานศีลนู, สตฺยสํธนู, ศฺรีมํตนู, วิชยศาลิยู, กฺษมาศีลนู, วิกฺราํตนู มตฺตุ ทุษฺฏศาสนนู อาคิทฺทานเะ.
ธรฺมชฺญศฺจ กฺฤตชฺญศฺจ ทยาวานฺปฺริยภาษณห์ ฯ
มานฺยโ มานยิตา ยชฺวา พฺรหฺมณฺยห์ สตฺยสํครห์ ฯฯ ๑-๕-๔๐
อิวนุ ธรฺมชฺญนู, กฺฤตชฺญนู, ทยาวํตนู, ปฺริยภาษณนู, มานฺยนู, อิตรรนฺนุ คเารวิสุววนู, ยชฺญคฬนฺนุ มาฑุววนู, พฺราหฺมณ ปฺริยนู สตฺยสํครนู อาคิทฺทานเะ.
ศมห์ ศาํตศฺจ นิรตโ วฺยวหารสฺถิตโ นฺฤปห์ ฯ
ตตห์ ปฺรภฺฤติ ลโกเษุ สฺตวเษุ ชนมเชย ฯ
อาศีรฺวาทาห์ ปฺรยุชฺยํตเ สูตมาคธพํทิภิห์ ฯฯ ๑-๕-๔๑
อี ราชนุ ศมาวํต, ศาํต มตฺตุ ตนฺน วฺยวหารคฬลฺลิ นิรตนาคิรุววนุ.” ชนมเชย! อํทินิํท ลโกทลฺลิ สูต-มาคธ-พํทิคฬิํท สฺตุติ มตฺตุ อาศีรฺวาทคฬ ปทฺธติยุ ปฺรารํภวายิตุ.
ตยโห์ สฺตวไสฺตไห์ สุปฺรีตห์ ปฺฤถุห์ ปฺราทาตฺปฺรชเศฺวรห์ ฯ
อนูปทเศํ สูตาย มคธานฺมาคธาย จ ฯฯ ๑-๕-๔๒
อวร สฺตุติคฬิํท สํปฺรีตนาท ปฺรชเศฺวร ปฺฤถุวุ สูตนิคเะ อนูป ทเศวนฺนู มาคธนิคเะ มคธ ทเศวนฺนู นีฑิทนุ.
ตํ ทฺฤษฺฏฺวา ปรมปฺรีตาห์ ปฺรชาห์ ปฺราหุรฺมหรฺษยห์ ฯ
วฺฤตฺตีนามเษ วโ ทาตา ภวิษฺยติ ชนเศฺวรห์ ฯฯ ๑-๕-๔๓
อทนฺนุ กํฑุ ปรมปฺรีตราท มหรฺษิคฬุ ปฺรชเะคฬิคเะ “อี ชนเศฺวรนุ นิมคเะ วฺฤตฺติคฬนฺนุ นีฑุววนาคุตฺตานเะ!” เอะํทุ หเฬิทรุ.
ตตโ วไนฺยํ มหาราช ปฺรชาห์ สมภิทุทฺรุวุห์ ฯ
ตฺวํ นโ วฺฤตฺติํ วิธตฺสฺวเติ มหรฺษิวจนาตฺตทา ฯฯ ๑-๕-๔๔
มหาราช! มหรฺษิคฬุ หีคเะ หเฬลุ ปฺรชเะคฬุ วไนฺยน พฬิ โอฑิ พํทุ “นมคเะ วฺฤตฺติยนฺนุ วิธิสุ!” เอะํทุ กเฬิกโะํฑรุ.
สโ'ภิทฺรุตห์ ปฺรชาภิสฺตุ ปฺรชาหิตจิกีรฺษยา ฯ
ธนุรฺคฺฤหฺย ปฺฤษตฺกาํศฺจ ปฺฤถิวีมารฺทฺทยทฺพลี ฯฯ ๑-๕-๔๕
หาคเะ ปฺรชเะคฬุ พํทุ กเฬิกโะฬฺฬลุ ปฺรชเะคฬ หิตวนฺนุ มาฑลุ พยสิท พลศาลี ปฺฤถุวุ ธนุรฺพาณคฬนฺนุ หิฑิทุ ปฺฤถฺวิยนฺนุ กาฑิสิทนุ.
ตตโ วไนฺยภยตฺรสฺตา คเารฺภูตฺวา ปฺราทฺรวนฺมหี ฯ
ตาํ ปฺฤถุรฺธนุราทาย ทฺรวํตีมนฺวธาวต ฯฯ ๑-๕-๔๖
อาค วไนฺยน ภยทิํท นฑุคิท มหิยุ คโวาคิ โอฑิหโทฬุ. โอฑิ หโคุตฺติทฺท อวฬนฺนุ ปฺฤถุวุ ธนุวนฺนเะตฺติกโะํฑุ พเะนฺนฏฺฏิทนุ.
สา ลโกานฺพฺรหฺมลโกาทีนฺคตฺวา วไนฺยภยาตฺตทา ฯ
ปฺรททรฺศาคฺรตโ วไนฺยํ ปฺรคฺฤหีตศราสนมฺ ฯฯ ๑-๕-๔๗ ชฺวลทฺภิรฺนิศิตไรฺพาณไรฺทีปฺตตเชสมจฺยุตมฺ ฯ
มหายโคํ มหาตฺมานํ ทุรฺธรฺษมมรไรปิ ฯฯ ๑-๕-๔๘
วไนฺยน ภยทิํท พฺรหฺมลโกวเ มโะทลาท ลโกคฬิคเะ หโทรู ธนุสฺสุ มตฺตุ ปฺรชฺวลิต นิศิต พาณคฬนฺนุ หิฑิทุ ตเชสฺสินิํท พเะฬคุตฺติทฺท อจฺยุต มหายโคิ มหาตฺม อมรริคู ทุรฺธรฺษ วไนฺยนนฺนุ อวฬุ เอะทิรุ กาณุตฺติทฺทฬุ.
อลภํตี ตุ สา ตฺราณํ วไนฺยมเวานฺวปทฺยต ฯ
กฺฤตาํชลิปุฏา ภูตฺวา ปูชฺยา ลโกไสฺตฺริภิห์ สทา ฯฯ ๑-๕-๔๙ อุวาจ วไนฺยํ นาธรฺมฺยํ สฺตฺรีวธํ กรฺตุมรฺหสิ ฯ
กถํ ธารยิตา จาสิ ปฺรชา ราชนฺ วินา มยา ฯฯ ๑-๕-๕๐
ตฺราตรนฺนุ กาณทเ ตฺริลโกคฬิํทลู สทา ปูชิต ปฺฤถฺวิยุ อํชลี พทฺธฬาคิ วไนฺยนนฺนเ มโะรเะหโะกฺกุ, วไนฺยนิคเะ หเฬิทฬุ: “ราชนฺ! อธรฺมวาท สฺตฺรีวธเะยนฺนุ มาฑพเฑ. นานิลฺลทเ หโทรเะ ปฺรชเะคฬุ เอะลฺลิ วาสิสุตฺตารเะ?
มยิ ลโกาห์ สฺถิตา ราชนฺมยเทํ ธารฺยตเ ชคตฺ ฯ
มทฺวินาศเ วินศฺยเยุห์ ปฺรชาห์ ปารฺถิว วิทฺธิ ตตฺ ฯฯ ๑-๕-๕๑
ราชนฺ! นนฺนลฺลิยเ ลโกคฬุ นเะลเะคโะํฑิวเะ มตฺตุ นานเ อี ชคตฺตนฺนุ ธริสิทฺทเนเะ. ปารฺถิว! นานุ วินาศวาทรเะ ปฺรชเะคฬู วินาศวาคุตฺตารเะ เอะนฺนุวุทนฺนุ ติฬิทุกโ.
น ตฺวมรฺหสิ มาํ หํตุํ ศฺรเยศฺจเตฺตฺวํ จิกีรฺษสิ ฯ
ปฺรชานาํ ปฺฤถิวีปาล ศฺฤณุ จเทํ วจโ มม ฯฯ ๑-๕-๕๒
ปฺฤถิวีปาล! ปฺรชเะคฬ ศฺรเยสฺสนฺนุ พยสุวเะยาทรเะ นนฺนนฺนุ นีนุ กโะลฺลพารทุ. นนฺน อี มาตนฺนุ กเฬุ.
อุปายตห์ สมารพฺธาห์ สรฺวเ สิธฺยํตฺยุปกฺรมาห์ ฯ
อุปายํ ปศฺย ยเน ตฺวํ ธารยเถาห์ ปฺรชา นฺฤป ฯฯ ๑-๕-๕๓
อุปายทิํท ปฺรารํภคโะํฑ เอะลฺล การฺยคฬู สิทฺธิคโะฬฺฬุตฺตวเะ. นฺฤป! ปฺรชเะคฬ ปาลนเะย กุริตาท อุปายวนฺนุ ยโจิสุ.
หตฺวาปิ มาํ น ศกฺตสฺตฺวํ ปฺรชา ธารยิตุํ นฺฤป ฯ
อนุภูตา ภวิษฺยามิ ยจฺฉ กโปํ มหาทฺยุตเ ฯฯ ๑-๕-๕๔
นฺฤป! มหาทฺยุตเ! นนฺนนฺนุ กโะํทู กูฑ นีนุ ปฺรชเะคฬนฺนุ ปาลิสลุ ศกฺยนาคุวุทิลฺล. นินฺน กโปวนฺนุ นีคิสุ. นีนุ หเฬิทํตเะยเ มาฑุตฺตเนเะ.
อวธฺยาสฺจ สฺตฺริยห์ ปฺราหุสฺติรฺยคฺยโนิคตเษฺวปิ ฯ
สตฺตฺวเษุ ปฺฤถิวีปาล น ธรฺมํ ตฺยกฺตุมรฺหสิ ฯฯ ๑-๕-๕๕
ปฺฤถิวีปาล! ติรฺยคฺยโนิคฬลฺลิยู สฺตฺรียุ อวธฺยฬเะนเะสิกโะํฑิทฺทาฬเะ. อาทุทริํท นีนุ ธรฺมวนฺนุ ตฺยชิสพเฑ.”
เอวํ พหุวิธํ วากฺยํ ศฺรุตฺวา ราชา มหามนาห์ ฯ
กโปํ นิคฺฤหฺย ธรฺมาตฺมา วสุธามิทมพฺรวีตฺ ฯฯ ๑-๕-๕๖
อี รีติย พหุวิธท มาตนฺนุ กเฬิ มหามนสฺวิ ธรฺมาตฺม ราชนุ กโปวนฺนุ นิยํตฺริสิกโะํฑุ วสุธเะคเะ อี รีติ หเฬิทนุ.
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ขิลภาคเ หริวํศเ หริวํศปรฺวณิ ปฺฤถูปาขฺยานเ ปํจมโ'ธฺยายห์