046: yudhiṣṭhiravilāpaḥ

pravēśa

।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।

śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita

śrī mahābhārata

āśramavāsika parva

nāradāgamana parva

adhyāya 46

sāra

yudhiṣṭhirana śōka (1-20).

15046001 yudhiṣṭhira uvāca।
15046001a tathā mahātmanastasya tapasyugrē ca vartataḥ।
15046001c anāthasyēva nidhanaṁ tiṣṭhatsvasmāsu baṁdhuṣu।।

yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “baṁdhugaḷāda nāvu iddarū ugratapassinalli niratanāgidda ā mahātmana nidhanavu anāthana rītiyalli āgihōyitu!

15046002a durvijñēyā hi gatayaḥ puruṣāṇāṁ matā mama।
15046002c yatra vaicitravīryō'sau dagdha ēvaṁ davāgninā।।

vaicitravīryanu ī rīti kāḍgiccinalli suṭṭuhōdaneṁdare manuṣyana gatiyannu tiḷidukoḷḷuvudu kaṣṭasādhya eṁdu nanna mata.

15046003a yasya putraśataṁ śrīmadabhavadbāhuśālinaḥ।
15046003c nāgāyutabalō rājā sa dagdhō hi davāgninā।।

nūru makkaḷannu hoṁdidda, svayaṁ tānē hattu sāvira ānegaḷa balavuḷḷavanāgidda ā śrīmān rājanu kāḍgicciniṁda suṭṭuhōdanu!

15046004a yaṁ purā paryavījaṁta tālavr̥ṁtairvarastriyaḥ।
15046004c taṁ gr̥dhrāḥ paryavījaṁta dāvāgniparikālitam।।

hiṁde yārige suṁdara strīyaru tāḷēgariya bīsaṇigegaḷiṁda gāḷiyannu bīsuttiddarō avanu īga kāḍgiccige siluki raṇahaddugaḷu rekkegaḷiṁda gāḷiyannu bīsuvaṁte āgihōyitu!

15046005a sūtamāgadhasaṁghaiśca śayānō yaḥ prabōdhyatē।
15046005c dharaṇyāṁ sa nr̥paḥ śētē pāpasya mama karmabhiḥ।।

malagiddāga yāva prabhuvannu sūta-māgadha guṁpugaḷu ebbisuttiddavō ā nr̥patiyu nanna pāpakarmagaḷiṁdāgi neladamēle malagikoḷḷuvaṁtāyitu!

15046006a na tu śōcāmi gāṁdhārīṁ hataputrāṁ yaśasvinīm।
15046006c patilōkamanuprāptāṁ tathā bhartr̥vratē sthitām।।

putrarannu kaḷedukoṁḍa yaśasvinī gāṁdhāriyu kuritu nānu śōkisuttilla. pativrateyāgidda avaḷu patilōkavannu paḍedukoṁḍiddāḷe.

15046007a pr̥thāmēva tu śōcāmi yā putraiśvaryamr̥ddhimat।
15046007c utsr̥jya sumahaddīptaṁ vanavāsamarōcayat।।

ādare samr̥ddhavāda mattu ujvalavāda putraiśvaravannu tyajisi vanavāsavannu bayasida pr̥theya kuritu duḥkhisuttiddēne.

15046008a dhigrājyamidamasmākaṁ dhigbalaṁ dhikparākramam।
15046008c kṣatradharmaṁ ca dhigyasmānmr̥tā jīvāmahē vayam।।

namma ī rājyakke dhikkāra! ī balakke dhikkāra! parākramakke dhikkāra! kṣatradharmakke dhikkāra! jīvitarāgiruva nāvū mr̥tarādaṁteyē!

15046009a susūkṣmā kila kālasya gatirdvijavarōttama।
15046009c yatsamutsr̥jya rājyaṁ sā vanavāsamarōcayat।।

dvijavarōttama! rājyavannu toredu vanavāsavannu ākeyu bayasidaḷeṁdare kālada gatiyu atyaṁta sūkṣmavādudaṣṭē!

15046010a yudhiṣṭhirasya jananī bhīmasya vijayasya ca।
15046010c anāthavatkathaṁ dagdhā iti muhyāmi ciṁtayan।।

yudhiṣṭhirana, bhīmana mattu vijayana jananiyu anātheyaṁte hēge suṭṭuhōdaḷu eṁdu ciṁtisiyē nānu mūrchegoḷḷuttiddēne.

15046011a vr̥thā saṁtōṣitō vahniḥ khāṁḍavē savyasācinā।
15046011c upakāramajānansa kr̥taghna iti mē matiḥ।।

khāṁḍavadalli savyasāciyu agniyannu tr̥ptigoḷisidudu vyarthavāgi hōyitu. ā upakāravannu smarisadeyē idda agniyu kr̥taghnaneṁdu nanagannisuttide.

15046012a yatrādahatsa bhagavānmātaraṁ savyasācinaḥ।
15046012c kr̥tvā yō brāhmaṇaccadma bhikṣārthī samupāgataḥ।
15046012e dhigagniṁ dhikca pārthasya viśrutāṁ satyasaṁdhatām।।

brāhmaṇana vēṣadharisi bhikṣārthiyāgi savyasāciya baḷibaṁdidda ā bhagavaṁtanu tāyiyannu suṭṭaneṁdare ā agnige dhikkāra! pārthana viśruta satyasaṁdhategū dhikkāra!

15046013a idaṁ kaṣṭataraṁ cānyadbhagavanpratibhāti mē।
15046013c vr̥thāgninā samāyōgō yadabhūtpr̥thivīpatēḥ।।

bhagavan! pr̥thivīpatiyu vr̥thā agniyalli samāvēśanādaneṁdare idakkiṁtalū kaṣṭataravādudu bēre ēnū nanage tōcuttilla.

15046014a tathā tapasvinastasya rājarṣēḥ kauravasya ha।
15046014c kathamēvaṁvidhō mr̥tyuḥ praśāsya pr̥thivīmimām।।

tapasviyū rājarṣiyū āgiddukoṁḍu ī bhūmiyannē āḷida ā kauravanige ī vidhada mr̥tyuvu hēgāyitu?

15046015a tiṣṭhatsu maṁtrapūtēṣu tasyāgniṣu mahāvanē।
15046015c vr̥thāgninā samāyuktō niṣṭhāṁ prāptaḥ pitā mama।।

maṁtrapūtavāda avana mūru agnigaḷu joteyalliddiddarū nanna taṁdeyu vr̥thā mahāvanada kāḍgiccige sēri nidhana hoṁdidanu!

15046016a manyē pr̥thā vēpamānā kr̥śā dhamanisaṁtatā।
15046016c hā tāta dharmarājēti samākraṁdanmahābhayē।।

kr̥śaḷāgi naranāḍigaḷannu mātravē hoṁdidda pr̥theyu mahābhayadiṁda “hā magū! hā dharmarāja!” eṁdu kūgikoṁḍirabahudeṁdu nanagannisuttide.

15046017a bhīma paryāpnuhi bhayāditi caivābhivāśatī।
15046017c samaṁtataḥ parikṣiptā mātā mē'bhūddavāgninā।।

“bhīma! kāpāḍu!” eṁdu bhayadiṁda kūgikoḷḷuttā araṇyadallellā eddu-biddu oddāḍuttidda nanna tāyiyannu dāvāgniyu suṭṭu bhasmamāḍirabahudu!

15046018a sahadēvaḥ priyastasyāḥ putrēbhyō'dhika ēva tu।
15046018c na caināṁ mōkṣayāmāsa vīrō mādravatīsutaḥ।।

avaḷige priyanāgidda, putraralliyē adhikanāgidda vīra mādravatīsuta sahadēvanū kūḍa avaḷannu ā āpattiniṁda biḍisalāgalilla!”

15046019a tacchr̥tvā ruruduḥ sarvē samāliṁgya parasparam।
15046019c pāṁḍavāḥ paṁca duḥkhārtā bhūtānīva yugakṣayē।।

avana ā mātugaḷannu kēḷi paṁca pāṁḍavarellarū duḥkhārtarāgi paraspararannu ālaṁgisikoṁḍu yugakṣayadalli pīḍegoḷagāguva bhūtagaḷaṁte gōḷāḍidaru.

15046020a tēṣāṁ tu puruṣēṁdrāṇāṁ rudatāṁ ruditasvanaḥ।
15046020c prāsādābhōgasaṁruddhō anvarautsītsa rōdasī।।

gaṭṭiyāgi rōdisuttidda ā puruṣēṁdrara aḷuvina dhvaniyu prāsādada āvaraṇavellavannū tuṁbikoṁḍu horahōgalāradē bhūmyaṁtarikṣagaḷalli pratidhvanisitu.

samāpti

iti śrīmahābhāratē āśramavāsikē parvaṇi nāradāgamanaparvaṇi yudhiṣṭhiravilāpē ṣaṭcatvāriṁśō'dhyāyaḥ।।
idu śrīmahābhāratadalli āśramavāsikaparvadalli naradāgamanaparvadalli yudhiṣṭhiravilāpa ennuva nalvattāranē adhyāyavu.