ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆశ్రమవాసిక పర్వ
ఆశ్రమవాస పర్వ
అధ్యాయ 9
సార
ధృతరాష్ట్ర-గాంధారియరు ఊట మాడిదుదు (1-6). ధృతరాష్ట్రను యుధిష్ఠిరనిగె రాజ్య సురక్షణెయ కురితు ఉపదేశిసిదుదు (7-26).
15009001 వైశంపాయన ఉవాచ।
15009001a తతో రాజ్ఞాభ్యనుజ్ఞాతో ధృతరాష్ట్రః ప్రతాపవాన్।
15009001c యయౌ స్వభవనం రాజా గాంధార్యానుగతస్తదా।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “అనంతర రాజ యుధిష్ఠిరనింద అనుజ్ఞె పడెద ప్రతాపవాన్ రాజా ధృతరాష్ట్రను స్వభవనక్కె తెరళిదను. గాంధారియూ అవనన్ను హింబాలిసిదళు.
15009002a మందప్రాణగతిర్ధీమాన్ కృచ్చ్రాదివ సముద్ధరన్।
15009002c పదాతిః స మహీపాలో జీర్ణో గజపతిర్యథా।।
బహళవాగి శక్తిగుందిద్ద ధీమాన్ మహీపాలను ముది సలగదంతె కష్టపట్టు హెజ్జెయిడుత్తిద్దను.
15009003a తమన్వగచ్చద్విదురో విద్వాన్సూతశ్చ సంజయః।
15009003c స చాపి పరమేష్వాసః కృపః శారద్వతస్తథా।।
విద్వాన్ విదుర, సూత సంజయ, మత్తు హాగెయే పరమేష్వాస కృప శారద్వతరు అవనన్ను హింబాలిసి హోదరు.
15009004a స ప్రవిశ్య గృహం రాజా కృతపూర్వాహ్ణికక్రియః।
15009004c తర్పయిత్వా ద్విజశ్రేష్ఠానాహారమకరోత్తదా।।
మనెయన్ను సేరి రాజను పూర్వాహ్ణిక క్రియెగళన్ను పూరైసి ద్విజశ్రేష్ఠరన్ను తృప్తిగొళిసి, భోజన మాడిదను.
15009005a గాంధారీ చైవ ధర్మజ్ఞా కుంత్యా సహ మనస్వినీ।
15009005c వధూభిరుపచారేణ పూజితాభుంక్త భారత।।
భారత! మనస్వినీ ధర్మజ్ఞె గాంధారియూ కూడ కుంతియొడనె సొసెయందిరింద ఉపచరిసి పూజిసల్పట్టు భోజన మాడిదళు.
15009006a కృతాహారం కృతాహారాః సర్వే తే విదురాదయః।
15009006c పాండవాశ్చ కురుశ్రేష్ఠముపాతిష్ఠంత తం నృపమ్।।
ధృతరాష్ట్రను ఊటమాడిద నంతర విదురాదిగళు మత్తు పాండవరూ కూడ ఊటమాడి కురుశ్రేష్ఠ నృపన బళియల్లి కుళితుకొండరు.
15009007a తతోఽబ్రవీన్మహారాజ కుంతీపుత్రముపహ్వరే।
15009007c నిషణ్ణం పాణినా పృష్ఠే సంస్పృశన్నంబికాసుతః।।
ఆగ మహారాజ అంబికాసుతను సమీపదల్లియే కుళితిద్ద కుంతీపుత్ర యుధిష్ఠిరన బెన్నన్ను కైయింద సవరుత్తా హేళిదను:
15009008a అప్రమాదస్త్వయా కార్యః సర్వథా కురునందన।
15009008c అష్టాంగే రాజశార్దూల రాజ్యే ధర్మపురస్కృతే।।
“కురునందన! రాజశార్దూల! అష్టాంగయుక్తవాద1 మత్తు ధర్మపురస్కృతవాద రాజ్యదల్లి నీనూ యావాగలూ జాగరూకనాగిరబేకు.
15009009a తత్తు శక్యం యథా తాత రక్షితుం పాండునందన।
15009009c రాజ్యం ధర్మం చ కౌంతేయ విద్వానసి నిబోధ తత్।।
మగూ పాండునందన! కౌంతేయ! నీను రాజ్యధర్మవన్ను తిళిదిరువె. ఆదరూ రాజ్యవన్ను హేగె రక్షిసలు శక్య ఎన్నువుదన్ను కేళు.
15009010a విద్యావృద్ధాన్సదైవ త్వముపాసీథా యుధిష్ఠిర।
15009010c శృణుయాస్తే చ యద్బ్రూయుః కుర్యాశ్చైవావిచారయన్।।
విద్యెయింద వృద్ధరాదవరన్ను నీను సదా ఉపాసిసుత్తిరబేకు. అవరు హేళువుదన్ను కేళబేకు మత్తు విచారమాడదే అవరు హేళిదంతె మాడబేకు.
15009011a ప్రాతరుత్థాయ తాన్రాజన్పూజయిత్వా యథావిధి।
15009011c కృత్యకాలే సముత్పన్నే పృచ్చేథాః కార్యమాత్మనః।।
రాజన్! ప్రాతఃకాలదల్లి ఎద్దు, యథావిధియాగి అవరన్ను పూజిసి, రాజకార్యద సమయదల్లి నిన్న కార్యగళ కురితు అవరన్ను ప్రశ్నిసబేకు.
15009012a తే తు సంమానితా రాజంస్త్వయా రాజ్యహితార్థినా।
15009012c ప్రవక్ష్యంతి హితం తాత సర్వం కౌరవనందన।।
రాజన్! మగూ! కౌరవనందన! నిన్నింద సమ్మానితరాద ఆ రాజ్యహితార్థిగళు నినగె హితవాదవుగళన్నే హేళుత్తారె.
15009013a ఇంద్రియాణి చ సర్వాణి వాజివత్పరిపాలయ।
15009013c హితాయ వై భవిష్యంతి రక్షితం ద్రవిణం యథా।।
సారథియు కుదురెగళన్ను హతోటియల్లిట్టుకొళ్ళువంతె ఇంద్రియగళెల్లవన్నూ హతోటియల్లికొండు రక్షిసు. రక్షిసల్పట్ట సంపత్తినంతె భవిష్యదల్లి ఇంద్రియగళూ నిన్న హితక్కాగియే బరుత్తవె.
15009014a అమాత్యానుపధాతీతాన్పితృపైతామహాన్శుచీన్।
15009014c దాంతాన్కర్మసు సర్వేషు ముఖ్యాన్ముఖ్యేషు యోజయేః।।
ఎల్ల ముఖ్య కర్మగళల్లి వంచనెయిల్లదే కెలసమాడువ, పితృ-పితామహర కాలదింద వంశపారంపర్యవాగి కెలసమాడికొండు బందిరువ, శుద్ధాంతఃకరణరాద, జితేంద్రియరాద ముఖ్యరన్ను తొడగిసికో!
15009015a చారయేథాశ్చ సతతం చారైరవిదితైః పరాన్।
15009015c పరీక్షితైర్బహువిధం స్వరాష్ట్రేషు పరేషు చ।।
బహువిధవాగి పరీక్షిసల్పట్ట చారరింద సతతవూ నిన్న మత్తు పరర రాష్ట్రగళల్లి నడెయువ విద్యమానగళన్ను తిళిదుకొళ్ళుత్తా ఇరు. ఆదరె నిన్న విషయగళు మాత్ర శత్రుగళిగె తిళియబారదు.
15009016a పురం చ తే సుగుప్తం స్యాద్దృఢప్రాకారతోరణమ్।
15009016c అట్టాట్టాలకసంబాధం షట్పథం సర్వతోదిశమ్।।
నిన్న నగరవు సురక్షితవాగిరబేకు. ప్రాకారగళూ ముఖ్యద్వారగళూ సుదృఢవాగిరబేకు. ఆరు విధద దుర్గగళు ఎల్ల దిక్కుగళల్లియూ ఇరబేకు.
15009017a తస్య ద్వారాణి కార్యాణి పర్యాప్తాని బృహంతి చ।
15009017c సర్వతః సువిభక్తాని యంత్రైరారక్షితాని చ।।
నగరద ద్వారగళు సాకష్టు విశాలవాగియూ దొడ్డదాగియూ ఇరబేకు. అవుగళన్ను ఎల్లకడెగళల్లి సరియాగి అళెదు కట్టిరబేకు మత్తు అవుగళ రక్షణెగళిగె యంత్రగళన్నిరిసిరబేకు.
15009018a పురుషైరలమర్థజ్ఞైర్విదితైః కులశీలతః।
15009018c ఆత్మా చ రక్ష్యః సతతం భోజనాదిషు భారత।।
15009019a విహారాహారకాలేషు మాల్యశయ్యాసనేషు చ।
భారత! భోజనాదిగళ, విహార-ఆహారగళ, మాలెగళన్ను ధరిసువ మత్తు మలగువ సమయగళల్లి సతతవూ కులశీలగళుళ్ళ, అర్థజ్ఞరాద, తిళిదుకొండిరువ పురుషరన్ను నిన్న రక్షణెగె ఇరిసికొండిరబేకు.
15009019c స్త్రియశ్చ తే సుగుప్తాః స్యుర్వృద్ధైరాప్తైరధిష్ఠితాః।
15009019e శీలవద్భిః కులీనైశ్చ విద్వద్భిశ్చ యుధిష్ఠిర।।
యుధిష్ఠిర! కులీనర, శీలవంతర, విద్వాంసర, విశ్వాసపాత్రర మత్తు వృద్ధర మేల్విచారణెయల్లి అంతఃపురద స్త్రీయరన్ను ఎచ్చరదింద రక్షిసబేకు.
15009020a మంత్రిణశ్చైవ కుర్వీథా ద్విజాన్విద్యావిశారదాన్।
15009020c వినీతాంశ్చ కులీనాంశ్చ ధర్మార్థకుశలానృజూన్।।
విద్యావిశారదరూ, వినీతరూ, కులీనరూ, ధర్మార్థకుశలరూ, సత్యవంతరూ ఆద ద్విజరన్ను మంత్రిగళన్నాగి మాడికొళ్ళబేకు.
15009021a తైః సార్ధం మంత్రయేథాస్త్వం నాత్యర్థం బహుభిః సహ।
15009021c సమస్తైరపి చ వ్యస్తైర్వ్యపదేశేన కేన చిత్।।
15009022a సుసంవృతం మంత్రగృహం స్థలం చారుహ్య మంత్రయేః।
15009022c అరణ్యే నిఃశలాకే వా న చ రాత్రౌ కథం చన।।
అవరొందిగె మంత్రాలోచనెయన్ను మాడబేకు. ఆదరె అనేకరొందిగె మత్తు బహళ హొత్తినవరెగె మంత్రాలోచనె మాడకూడదు. ఎల్ల కడె ఆవరణవిరువ మంత్రగృహదల్లియాగలీ అథవా బయలినల్లియాగలీ మంత్రాలోచనెమాడబేకు. హుల్లు-ముళ్ళుగళిల్లద అరణ్యదల్లి కూడ మంత్రాలోచనె మాడబహుదు. ఆదర అల్లి రాత్రి వేళె మంత్రాలోచనెమాడబారదు.
15009023a వానరాః పక్షిణశ్చైవ యే మనుష్యానుకారిణః।
15009023c సర్వే మంత్రగృహే వర్జ్యా యే చాపి జడపంగుకాః।।
మనుష్యరొందిగె కపిగళన్నాగలీ, పక్షిగళన్నాగలీ, మూర్ఖరన్నాగలీ, మత్తు హెళవరన్నాగలీ మంత్రాలోచనా స్థళక్కె కరెతరబారదు.
15009024a మంత్రభేదే హి యే దోషా భవంతి పృథివీక్షితామ్।
15009024c న తే శక్యాః సమాధాతుం కథం చిదితి మే మతిః।।
ఒందువేళె రాజన గుప్తవిషయగళు ఇతరరిగె తిళియితెందాదరె ఉంటాగువ దోషగళన్ను సరిపడిసలు సాధ్యవే ఇల్లవెందు ననగన్నిసుత్తదె.
15009025a దోషాంశ్చ మంత్రభేదేషు బ్రూయాస్త్వం మంత్రిమండలే।
15009025c అభేదే చ గుణాన్రాజన్పునః పునరరిందమ।।
రాజన్! అరిందమ! ఆదుదరింద మంత్రభేదదింద ఆగువ అనర్థగళన్నూ మంత్రగోపనదింద ఆగువ లాభగళన్నూ పునః పునః విచారిసుత్తిరబేకు.
15009026a పౌరజానపదానాం చ శౌచాశౌచం యుధిష్ఠిర।
15009026c యథా స్యాద్విదితం రాజంస్తథా కార్యమరిందమ।।
యుధిష్ఠిర! అరిందమ! రాజన్! పౌర మత్తు గ్రామీణ జనర ఒళ్ళెయ మత్తు కెట్ట భావనెగళ్యావువు ఎందు తిళిదు కార్యగళన్ను కైగొళ్ళబేకు.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే ఆశ్రమవాసికే పర్వణి ఆశ్రమవాసపర్వణి ధృతరాష్ట్రోపదేశే నవమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి ఆశ్రమవాసికపర్వదల్లి ఆశ్రమవాసపర్వదల్లి ధృతరాష్ట్రోపదేశ ఎన్నువ ఒంభత్తనే అధ్యాయవు.
-
అరసు, మంత్రి, స్నేహిత, బొక్కస, నాడు, దుర్గ, సేనె మత్తు ప్రజెగళు రాజ్యద అష్టాంగగళు. ↩︎