ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అశ్వమేధిక పర్వ
అశ్వమేధిక పర్వ
అధ్యాయ 96
సార
ముంగుసియ రూపదల్లిద్దవను యారెందు జనమేజయను కేళలు వైశంపాయనను క్రోధనిగె ముంగుసియాగెంబ శాపవు దొరకిద మత్తు ధర్మనన్ను నిందిసిదాగ స్వరూపవన్ను పడెదుకొళ్ళువనెంబ ఆశీర్వాదగళ కథెయన్ను హేళిదుదు (1-15).
14096001 జనమేజయ ఉవాచ
14096001a కోఽసౌ నకులరూపేణ శిరసా కాంచనేన వై।
14096001c ప్రాహ మానుషవద్వాచమేతత్పృష్టో వదస్వ మే।।
జనమేజయను హేళిదను: “మనుష్యనంతె మాతనాడిద కాంచన శిరవుళ్ళ ముంగుసియ రూపదల్లిద్ద అవను యారు? కేళువ ననగె హేళు!”
14096002 వైశంపాయన ఉవాచ
14096002a ఏతత్పూర్వం న పృష్టోఽహం న చాస్మాభిః ప్రభాషితమ్।
14096002c శ్రూయతాం నకులో యోఽసౌ యథా వాగస్య మానుషీ।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “మొదలు నీను ననగె ఇదర కురితు కేళలిల్ల. నానూ కూడ అదర కురితు హేళలిల్ల. మనుష్యనంతె మాతనాడిద ఆ ముంగుసియు యారెందు కేళు.
14096003a శ్రాద్ధం సంకల్పయామాస జమదగ్నిః పురా కిల।
14096003c హోమధేనుస్తమాగాచ్చ స్వయం చాపి దుదోహ తామ్।।
హిందొమ్మె జమదగ్నియు శ్రాద్ధద సంకల్పవన్ను మాడిదను. ఆగ హోమధేనువు అవన బళిబరలు, స్వయం అవనే అదర హాలన్ను కరెదను.
14096004a తత్క్షీరం స్థాపయామాస నవే భాండే దృఢే శుచౌ।
14096004c తచ్చ క్రోధః స్వరూపేణ పిఠరం పర్యవర్తయత్।।
ఆ హాలన్ను దృఢవాద శుచియాద హొస పాత్రెయల్లి ఇరిసిదను. ఆ పాత్రెయల్లి క్రోధను స్వరూపదల్లి ప్రవేశిసిదను1.
14096005a జిజ్ఞాసుస్తమృషిశ్రేష్ఠం కిం కుర్యాద్విప్రియే కృతే।
14096005c ఇతి సంచింత్య దుర్మేధా ధర్షయామాస తత్పయః।।
అప్రియ కార్యవన్ను మాడిదరె ఆ ఋషిశ్రేష్ఠను ఏను మాడుత్తానెందు తిళియబేకు ఎందు ఆలోచిసి క్రోధను ఆ హాలన్ను కెడిసిదను.
14096006a తమాజ్ఞాయ మునిః క్రోధం నైవాస్య చుకుపే తతః।
14096006c స తు క్రోధస్తమాహేదం ప్రాంజలిర్మూర్తిమాన్ స్థితః।।
క్రోధను హాలన్ను కెడిసిదుదన్ను తిళిద మునియు క్రోధవశనాగలు క్రోధను మూర్తిమత్తనాగి కైముగిదు నింతు అవనిగె ఇదన్ను హేళిదను:
14096007a జితోఽస్మీతి భృగుశ్రేష్ఠ భృగవో హ్యతిరోషణాః।
14096007c లోకే మిథ్యాప్రవాదోఽయం యత్త్వయాస్మి పరాజితః।।
“భృగుశ్రేష్ఠ! నాను నినగె సోతిద్దేనె! భృగువంశదవరు అతి కుపితరు ఎంబ మిథ్య అపరాధవు లోకదల్లిత్తు. ఆదరె నాను నిన్నింద పరాజితనాగిద్దేనె.
14096008a సోఽహం త్వయి స్థితో హ్యద్య క్షమావతి మహాత్మని।
14096008c బిభేమి తపసః సాధో ప్రసాదం కురు మే విభో।।
మహాత్మ! నిన్న ముందె నింతిరువ నన్నన్ను ఇందు క్షమిసబేకు. విభో! సాధో! నిన్న పతస్సిగె నాను హెదరిద్దేనె. నన్న మేలె కృపె తోరు!”
14096009 జమదగ్నిరువాచ
14096009a సాక్షాద్దృష్టోఽసి మే క్రోధ గచ్చ త్వం విగతజ్వరః।
14096009c న మమాపకృతం తేఽద్య న మన్యుర్విద్యతే మమ।।
జమదగ్నియు హేళిదను: “క్రోధ! నిన్నన్ను సాక్షాత్ నోడిదంతాయితు. నిశ్చింతనాగి నీను హోగు. ఇందు నీను ననగేనూ అపరాధవన్నెసగిల్ల. నిన్న మేలె నన్న కోపవూ ఇల్ల.
14096010a యానుద్దిశ్య తు సంకల్పః పయసోఽస్య కృతో మయా।
14096010c పితరస్తే మహాభాగాస్తేభ్యో బుధ్యస్వ గమ్యతామ్।।
యారన్ను ఉద్దేశిసి సంకల్పమాడి ఈ హాలన్ను ఇరిసిద్దెనో ఆ మహాభాగ పితృగళ బళి హోగి అవరిగె ఇదన్ను తిళిసు!”
14096011a ఇత్యుక్తో జాతసంత్రాసః స తత్రాంతరధీయత।
14096011c పితౄణామభిషంగాత్తు నకులత్వముపాగతః।।
హీగె కేళిద భయపీడిత క్రోధను అల్లియే అంతర్ధాననాదను. పితృగళ శాపదింద అవను ముంగుసియాదను.
14096012a స తాన్ప్రసాదయామాస శాపస్యాంతో భవేదితి।
14096012c తైశ్చాప్యుక్తో యదా ధర్మం క్షేప్స్యసే మోక్ష్యసే తదా।।
శాపద అంత్యవాగలెందు అవను అవర కృపెయన్ను కేళిదను. “ధర్మనన్ను నీను నిందిసిదాగ నినగె శాపద విమోచనెయాగుత్తదె” ఎందు అవరు అవనిగె హేళిదరు.
14096013a తైశ్చోక్తో యజ్ఞియాన్దేశాన్ధర్మారణ్యాని చైవ హ।
14096013c జుగుప్సన్పరిధావన్స యజ్ఞం తం సముపాసదత్।।
అవరు హీగె హేళలు క్రోధను జుగుప్సెతాళి యజ్ఞప్రదేశగళన్నూ ధర్మారణ్యగళన్నూ సుత్తాడికొండు యుధిష్ఠిరన యజ్ఞక్కె బందు తలుపిదను.
14096014a ధర్మపుత్రమథాక్షిప్య సక్తుప్రస్థేన తేన సః।
14096014c ముక్తః శాపాత్తతః క్రోధో ధర్మో హ్యాసీద్యుధిష్ఠిరః।।
సేరు హిట్టిన దానద మహిమెయన్ను హేళి ధర్మపుత్రన యజ్ఞవన్ను నిందిసి, శాపదింద బిడుగడె హొంది క్రోధ ధర్మను యుధిష్ఠిరనల్లియే సేరిహోదను.
14096015a ఏవమేతత్తదా వృత్తం తస్య యజ్ఞే మహాత్మనః।
14096015c పశ్యతాం చాపి నస్తత్ర నకులోఽంతర్హితస్తదా।।
ఆ మహాత్మన యజ్ఞదల్లి ఈ వృత్తాంతవు నడెయితు. ఎల్లరూ నోడుత్తిద్దంతెయే అల్లియే ఆ ముంగుసియు అంతర్ధానవాయితు.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అశ్వమేధికపర్వణి నకులోపాఖ్యానే షట్నవతితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అశ్వమేధికపర్వదల్లి నకులోపాఖ్యాన ఎన్నువ తొంభత్తారనే అధ్యాయవు.
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి అశ్వమేధికపర్వదల్లి అశ్వమేధపర్వవు।
ఇతి శ్రీ మహాభారతే అశ్వమేధికపర్వః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి అశ్వమేధికపర్వవు।।
ఇదూవరెగిన ఒట్టు మహాపర్వగళు – 14/18, ఉపపర్వగళు-89/100, అధ్యాయగళు-1931/1995, శ్లోకగళు-72149/73784
-
భారతదర్శనదల్లి “ఆ పాత్రెయల్లి ధర్మను క్రోధద రూపదింద ప్రవేశిసిదను” ఎందిదె. ↩︎