091: аш́вамэдхасама̄птих̣

правэш́а

।। ом̣ ом̣ намо на̄ра̄йан̣а̄йа।। ш́рӣ вэдавйа̄са̄йа намах̣ ।।

ш́рӣ кр̣шн̣адваипа̄йана вэдавйа̄са вирачита

ш́рӣ маха̄бха̄рата

аш́вамэдхика парва

аш́вамэдхика парва

адхйа̄йа 91

са̄ра

аш́вада а̄лам̣бхана (1-5). йудхишт̣хирана да̄на (6-28). йаджн̃асама̄пти (29-41).

14091001 ваиш́ам̣па̄йана ува̄ча
14091001a ш́амайитва̄ паш́ӯнанйа̄нвидхиваддвиджасаттама̄х̣।
14091001c турагам̣ там̣ йатха̄ш́а̄страма̄лабхам̣та двиджа̄тайах̣।।

ваиш́ам̣па̄йанану хэл̤идану: “ двиджа̄тийа двиджасаттамару анйа паш́угал̤анну видхиватта̄ги хомама̄д̣ида нам̣тара а̄ турагаванну а̄лам̣бхана ма̄д̣идару.

14091002a татах̣ сам̣джн̃а̄пйа турагам̣ видхивадйа̄джакаршабха̄х̣।
14091002c упасам̣вэш́айанра̄джам̣статаста̄м̣ друпада̄тмаджа̄м।
14091002e кала̄бхистиср̣бхӣ ра̄джанйатха̄видхи манасвинӣм।।

ра̄джан! анам̣тара йа̄джакаршабхару видхиватта̄ги турагаванну сам̣джн̃а̄писи адара бал̤и мӯру калэ̆гал̤им̣да йуктал̤а̄да манасвинӣ друпада̄тмаджэ̆йанну кул̤л̤ирисидару.

14091003a уддхр̣тйа ту вапа̄м̣ тасйа йатха̄ш́а̄страм̣ двиджаршабха̄х̣।
14091003c ш́рапайа̄ма̄суравйагра̄х̣ ш́а̄стравадбхаратаршабха।।

бхаратаршабха! ш́а̄строктава̄ги кудурэ̆йа вапэ̆йанну тэ̆гэ̆ду авйагра двиджаршабхару ш́а̄стра̄нуса̄рава̄ги бэйисидару.

14091004a там̣ вапа̄дхӯмагам̣дхам̣ ту дхармара̄джах̣ саха̄нуджах̣।
14091004c упа̄джигхрадйатха̄нйа̄йам̣ сарвапа̄пма̄пахам̣ тада̄।।

анам̣тара самаста па̄пагал̤аннӯ кал̤э̆йува а̄ вапэ̆йа хо̆гэ̆йа ва̄санэ̆йанну ануджаро̆м̣дигэ̆ дхармара̄джану а̄гхра̄н̣исидану.

14091005a ш́ишт̣а̄нйам̣га̄ни йа̄нйа̄сам̣стасйа̄ш́васйа нара̄дхипа।
14091005c та̄нйагнау джухувурдхӣра̄х̣ самаста̄х̣ шод̣аш́артвиджах̣।।

нара̄дхипа! кудурэ̆йа ул̤ида ам̣гагал̤анну э̆ллаваннӯ хадина̄ру дхӣра р̣твиджару агнийалли хомама̄д̣идару.

14091006a сам̣стха̄пйаивам̣ тасйа ра̄джн̃астам̣ кратум̣ ш́акратэджасах̣।
14091006c вйа̄сах̣ саш́ишйо бхагава̄нвардхайа̄ма̄са там̣ нр̣пам।।

ш́акратэджассиним̣да кӯд̣идда ра̄джана а̄ йаджн̃аванну сам̣стха̄писи ш́ишйаро̆м̣дигэ̆ бхагава̄н вйа̄сану нр̣панигэ̆ абхйудайапӯрвака а̄ш́ӣрва̄дагал̤анну нӣд̣идану.

14091007a тато йудхишт̣хирах̣ пра̄да̄тсадасйэбхйо йатха̄видхи।
14091007c кот̣ӣсахасрам̣ нишка̄н̣а̄м̣ вйа̄са̄йа ту васум̣дхара̄м।।

а̄га йудхишт̣хирану йатха̄видхийа̄ги садасйаригэ̆ сахасра кот̣и суварн̣ана̄н̣йагал̤анну матту вйа̄санигэ̆ ид̣ӣ васум̣дхарэ̆йанну да̄нама̄д̣идану.

14091008a пратигр̣хйа дхара̄м̣ ра̄джанвйа̄сах̣ сатйаватӣсутах̣।
14091008c абравӣдбхараташ́рэшт̣хам̣ дхарма̄тма̄нам̣ йудхишт̣хирам।।

ра̄джан! дхарэ̆йанну свӣкариси сатйаватӣсута вйа̄сану бхараташ́рэшт̣ха дхарма̄тма йудхишт̣хиранигэ̆ им̣тэ̆м̣дану:

14091009a пр̣тхивӣ бхаватаствэша̄ сам̣нйаста̄ ра̄джасаттама।
14091009c нишкрайо дӣйата̄м̣ махйам̣ бра̄хман̣а̄ хи дхана̄ртхинах̣।।

“ра̄джасаттама! нинна ӣ пр̣тхвийанну нинналлийэ ид̣уттэнэ̆. идара бэ̆лэ̆йанну нӣну нанагэ̆ ко̆д̣у. бра̄хман̣ару дхана̄ртхигал̤аллавэ?”

14091010a йудхишт̣хирасту та̄нвипра̄нпратйува̄ча маха̄мана̄х̣।
14091010c бхра̄тр̣бхих̣ сахито дхӣма̄нмадхйэ ра̄джн̃а̄м̣ маха̄тмана̄м।।

маха̄тма ра̄джара мадхйадалли саходараро̆м̣дигидда дхӣма̄н маха̄манасви йудхишт̣хирану а̄ випраригэ̆ уттарисидану:

14091011a аш́вамэдхэ маха̄йаджн̃э пр̣тхивӣ дакшин̣а̄ смр̣та̄।
14091011c арджунэна джита̄ сэйамр̣твигбхйах̣ пра̄пита̄ майа̄।।

“аш́вамэдха маха̄йаджн̃адалли пр̣тхвийаннэ дакшин̣э̆йанна̄ги ко̆д̣абэкэ̆м̣ба видхийидэ̆. арджунану гэ̆дда иданну на̄ну р̣твиджаригэ̆ нӣд̣уттиддэнэ̆.

14091012a ванам̣ правэкшйэ випрэм̣дра̄ вибхаджадхвам̣ махӣмима̄м।
14091012c чатурдха̄ пр̣тхивӣм̣ кр̣тва̄ ча̄турхотрапрама̄н̣атах̣।।

випрэм̣драрэ! на̄нинну ванаванну правэш́исуттэнэ̆. ӣ махийанну нӣву вибхаджисико̆л̤л̤ири. ча̄турхотра1да прама̄н̣адам̣тэ̆ пр̣тхвийанну на̄лку бха̄гагал̤анна̄ги ма̄д̣ико̆л̤л̤и.

14091013a на̄хама̄да̄тумичча̄ми брахмасвам̣ мунисаттама̄х̣।
14091013c идам̣ хи мэ матам̣ нитйам̣ бхра̄тр̣̄н̣а̄м̣ ча мама̄нагха̄х̣।।

мунисаттамарэ! анагхарэ! бра̄хман̣ара̄да нимма сваттанну тэ̆гэ̆дуко̆л̤л̤алу на̄ну ишт̣апад̣увудилла. нанна саходарара матавӯ нитйавӯ идэ а̄гидэ̆.”

14091014a итйуктавати тасмим̣стэ бхра̄таро драупадӣ ча са̄।
14091014c эвамэтадити пра̄хустадабхӯдромахаршан̣ам।।

авану хӣгэ̆ хэл̤алу саходарару матту драупадийӯ “иду хӣгэ̆йэ сари” э̆м̣ду хэл̤идару. аду рома̄м̣чака̄рийа̄гитту!

14091015a тато'м̣тарикшэ ва̄га̄сӣтса̄дху са̄дхвити бха̄рата।
14091015c татхаива двиджасам̣гха̄на̄м̣ ш́ам̣сата̄м̣ вибабхау сванах̣।।

бха̄рата! а̄га ам̣тарикшадалли “са̄дху! са̄дху!” э̆м̣ба ма̄тӯ кэл̤ибам̣диту. ха̄гэ̆йэ двиджасам̣гхагал̤а праш́ам̣сэ̆йа дхванигал̤ӯ кэл̤ибам̣даву.

14091016a дваипа̄йанастатхоктасту пунарэва йудхишт̣хирам।
14091016c ува̄ча мадхйэ випра̄н̣а̄мидам̣ сам̣пӯджайан муних̣।।

аданну гаурависи випрара мадхйадалли муни дваипа̄йанану пунах̣ йудхишт̣хиранигэ̆ хӣгэ̆ хэл̤идану:

14091017a даттаиша̄ бхавата̄ махйам̣ та̄м̣ тэ пратидада̄мйахам।
14091017c хиран̣йам̣ дӣйата̄мэбхйо двиджа̄тибхйо дхара̄сту тэ।।

“нанагэ̆ нӣну бхӯмийанну ко̆т̣т̣ирувэ̆. аданнэ на̄ну нинагэ̆ вахисико̆д̣уттиддэнэ̆. двиджа̄тийаригэ̆ бхӯмийа пратйа̄мна̄йава̄ги суварн̣аванну нӣд̣у. бхӯмийу нинна адхика̄радаллийэ ирали!”

14091018a тато'бравӣдва̄судэво дхармара̄джам̣ йудхишт̣хирам।
14091018c йатха̄ха бхагава̄нвйа̄састатха̄ таткартумархаси।।

а̄га ва̄судэвану дхармара̄джа йудхишт̣хиранигэ̆ “бхагава̄н вйа̄сану хэл̤идам̣тэ̆йэ ма̄д̣абэку!” э̆м̣ду хэл̤идану.

14091019a итйуктах̣ са куруш́рэшт̣хах̣ прӣта̄тма̄ бхра̄тр̣бхих̣ саха।
14091019c кот̣икот̣икр̣та̄м̣ пра̄да̄ддакшин̣а̄м̣ тригун̣а̄м̣ кратох̣।।

кр̣шн̣ану хӣгэ̆ хэл̤алу куруш́рэшт̣ха йудхишт̣хирану прӣта̄тмана̄ги саходараро̆м̣дигэ̆ мӯру кратугал̤игэ̆ а̄гувашт̣у кот̣и кот̣игат̣т̣алэ̆ дакшин̣э̆гал̤анну нӣд̣идану.

14091020a на каришйати таллокэ каш́чиданйо нара̄дхипах̣।
14091020c йаткр̣там̣ курусим̣хэна маруттасйа̄нукурвата̄।।

“маруттананнэ анусариси нара̄дхипа курусим̣хану ма̄д̣идуданну ӣ локадалли бэрэ̆ йа̄рӯ ма̄д̣увудилла!”

14091021a пратигр̣хйа ту таддравйам̣ кр̣шн̣адваипа̄йанах̣ прабхух̣।
14091021c р̣твигбхйах̣ прададау видва̄м̣ш́чатурдха̄ вйабхаджам̣ш́ча тэ।।

а̄ дравйаванну свӣкарисида прабху кр̣шн̣адваипа̄йанану аданну р̣твиджаригэ̆ нӣд̣идару. а̄ видва̄нару аданну на̄лку бха̄гагал̤анна̄ги вибха̄гисико̆м̣д̣ару.

14091022a пр̣тхивйа̄ нишкрайам̣ даттва̄ таддхиран̣йам̣ йудхишт̣хирах̣।
14091022c дхӯтапа̄пма̄ джитасварго мумудэ бхра̄тр̣бхих̣ саха।।

пр̣тхвийа бэ̆лэ̆йанну хиран̣йарӯпадалли нӣд̣и саходараро̆м̣дигэ̆ йудхишт̣хирану па̄пагал̤анну то̆л̤э̆дуко̆м̣д̣у сваргаваннэ джайиси а̄нам̣дисидану.

14091023a р̣твиджастамапарйам̣там̣ суварн̣аничайам̣ тада̄।
14091023c вйабхаджам̣та двиджа̄тибхйо йатхотса̄хам̣ йатха̄балам।।

р̣твиджару а̄ суварн̣ара̄ш́ийанну пад̣э̆ду утса̄хавиддам̣тэ̆ йатха̄балава̄ги двиджа̄тийаралли хам̣чико̆м̣д̣ару.

14091024a йаджн̃ава̄т̣э ту йатким̣ чиддхиран̣йамапи бхӯшан̣ам।
14091024c торан̣а̄ни ча йӯпа̄м̣ш́ча гхат̣а̄х̣ па̄трӣстатхэшт̣ака̄х̣।
14091024e йудхишт̣хира̄бхйануджн̃а̄та̄х̣ сарвам̣ тадвйабхаджандвиджа̄х̣।।

йаджн̃ава̄т̣ийалли идда энэ̆лла хиран̣йа, бхӯшан̣а, торан̣а, йӯпа, гхат̣а, па̄трэ̆ матту э̆ллаваннӯ йатхэшт̣ава̄ги двиджару, йудхишт̣хирана аппан̣э̆йам̣тэ̆, таммалли вибхаджисико̆м̣д̣ару.

14091025a анам̣тарам̣ бра̄хман̣эбхйах̣ кшатрийа̄ джахрирэ васу।
14091025c татха̄ вит̣ш́ӯдрасам̣гха̄ш́ча татха̄нйэ млэччаджа̄тайах̣।
14091025e ка̄лэна махата̄ джахрустатсуварн̣ам̣ татастатах̣।।

анам̣тара ха̄гэ̆йэ аллидда кшатрийару, ваиш́йару, ш́ӯдрару матту анйа млэччхаджа̄тийавару бра̄хман̣аригэ̆ дханаванниттару. а̄ самайадалли а̄га̄га маха̄ суварн̣аванну да̄нама̄д̣ала̄йиту.

14091026a татастэ бра̄хман̣а̄х̣ сарвэ мудита̄ джагмура̄лайа̄н।
14091026c тарпита̄ васуна̄ тэна дхармара̄джн̃а̄ маха̄тмана̄।।

маха̄тма дхармара̄джана а̄ аиш́варйадим̣да тр̣птара̄да бра̄хман̣арэ̆лларӯ мудитара̄ги тамма тамма манэ̆гал̤игэ̆ тэ̆рал̤идару.

14091027a свамам̣ш́ам̣ бхагава̄нвйа̄сах̣ кум̣тйаи па̄да̄бхива̄дана̄т।
14091027c прададау тасйа махато хиран̣йасйа маха̄дйутих̣।।

маха̄дйути бхагава̄н вйа̄сану танна бха̄гаккэ̆ бам̣дидда маха̄ хиран̣йара̄ш́ийанну а̄дарадим̣да кум̣тигэ̆ нӣд̣идану.

14091028a ш́ваш́ура̄тпрӣтида̄йам̣ там̣ пра̄пйа са̄ прӣтама̄наса̄।
14091028c чака̄ра пун̣йам̣ локэ ту сумаха̄м̣там̣ пр̣тха̄ тада̄।।

ма̄ваним̣да прӣтипӯрвакава̄ги пад̣э̆да а̄ маха̄дханаванну пр̣тхэ̆йу прӣтиманассиним̣да джанаригэ̆ пун̣йава̄гува ка̄рйагал̤анну ма̄д̣идал̤у.

14091029a гатва̄ твавабхр̣тхам̣ ра̄джа̄ випа̄пма̄ бхра̄тр̣бхих̣ саха।
14091029c сабха̄джйама̄нах̣ ш́уш́убхэ махэм̣дро даиватаирива।।

авабхр̣тасна̄нагаиду па̄пагал̤анну кал̤э̆дуко̆м̣д̣у саходараро̆м̣дигэ̆ ра̄джа̄ йудхишт̣хирану дэватэ̆гал̤им̣да сэвисалпат̣т̣а махэм̣дранам̣тэ̆ ш́обхисидану.

14091030a па̄м̣д̣ава̄ш́ча махӣпа̄лаих̣ самэтаих̣ сам̣вр̣та̄стада̄।
14091030c аш́обхам̣та маха̄ра̄джа граха̄ста̄ра̄ган̣аирива।।

маха̄ра̄джа! бам̣ду сэридда махӣпа̄ларим̣да суттуварэ̆йалпат̣т̣а па̄м̣д̣аварӯ кӯд̣а грахагал̤им̣да суттуварэ̆йалпат̣т̣а та̄ра̄ган̣агал̤ам̣тэ̆ ш́обхисидару.

14091031a ра̄джабхйо'пи татах̣ пра̄да̄дратна̄ни вивидха̄ни ча।
14091031c гаджа̄наш́ва̄налам̣ка̄ра̄н стрийо вастра̄н̣и ка̄м̣чанам।।

а̄га йудхишт̣хирану ра̄джаригэ̆ кӯд̣а вивидха ратнагал̤аннӯ, а̄нэ̆-кудурэ̆гал̤а алам̣ка̄рагал̤аннӯ, стрӣйараннӯ, ка̄м̣чана-вастрагал̤аннӯ нӣд̣идану.

14091032a таддханаугхамапарйам̣там̣ па̄ртхах̣ па̄ртхивамам̣д̣алэ।
14091032c виср̣джанш́уш́убхэ ра̄джа̄ йатха̄ ваиш́раван̣астатха̄।।

ко̆нэ̆йиллада а̄ дханара̄ш́ийанну да̄наванна̄гитта ра̄джа̄ па̄ртхану па̄ртхивамам̣д̣аладалли ваиш́раван̣а кубэранам̣тэ̆ ш́обхисидану.

14091033a а̄на̄ййа ча татха̄ вӣрам̣ ра̄джа̄нам̣ бабхрува̄ханам।
14091033c прада̄йа випулам̣ виттам̣ гр̣ха̄нпра̄стха̄пайаттада̄।।

ха̄гэ̆йэ вӣра ра̄джа бабхрува̄ханананну карэ̆йиси аванигэ̆ випула виттаванниттану. а̄га авану танна манэ̆гэ̆ тэ̆рал̤идану.

14091034a дух̣ш́ала̄йа̄ш́ча там̣ паутрам̣ ба̄лакам̣ па̄ртхиваршабха।
14091034c свара̄джйэ питр̣бхиргуптэ прӣтйа̄ самабхишэчайат।।

па̄ртхиваршабха! дух̣ш́алэ̆йа мо̆ммага а̄ ба̄лакананну авана там̣дэ̆йа свара̄джйаккэ ра̄джананна̄ги абхишэкисидану.

14091035a ра̄джн̃аш́чаива̄пи та̄нсарва̄нсувибхакта̄нсупӯджита̄н।
14091035c прастха̄пайа̄ма̄са ваш́ӣ курура̄джо йудхишт̣хирах̣।।

сам̣йами курура̄джа йудхишт̣хирану а̄ э̆лла ра̄джараннӯ пратйэкава̄ги пӯджиси кал̤ухисико̆т̣т̣ану.

14091036a эвам̣ бабхӯва йаджн̃ах̣ са дхармара̄джасйа дхӣматах̣।
14091036c бахваннадханаратнаугхах̣ сура̄маирэйаса̄гарах̣।।

хӣгэ̆ бахал̤а анна-дхана-ратнагал̤а ра̄ш́игал̤идда матту сурэ̆-маирэйагал̤а са̄гарагал̤идда а̄ йаджн̃аву над̣э̆йиту.

14091037a сарпих̣пам̣ка̄ храда̄ йатра бахаваш́ча̄ннапарвата̄х̣।
14091037c раса̄ла̄кардама̄х̣ кулйа̄ бабхӯвурбхаратаршабха।।

бхаратаршабха! алли туппавэ кэ̆сара̄да сароварагал̤ӯ, анэка парватагал̤ам̣тидда аннагал̤а ра̄ш́игал̤ӯ, кэ̆сариллада расагал̤а ка̄лувэ̆гал̤ӯ иддаву.

14091038a бхакшйаша̄м̣д̣авара̄га̄н̣а̄м̣ крийата̄м̣ бхуджйата̄мити।
14091038c паш́ӯна̄м̣ вадхйата̄м̣ ча̄пи на̄м̣тастатра сма др̣ш́йатэ।।

алли бхакшйа-бходжйагал̤анну ма̄д̣увавара, ӯт̣ама̄д̣и э̆м̣ду хэл̤увавара, матту паш́угал̤анну вадхисуттиддавара ко̆нэ̆йэ ка̄н̣уттиралилла.

14091039a маттонматтапрамудитам̣ прагӣтайуватӣджанам।
14091039c мр̣дам̣гаш́ам̣кхаш́абдаиш́ча манорамамабхӯттада̄।।

маттонматтара̄ги а̄нам̣дисуттидда, ха̄д̣уттидда йуватӣ джанарим̣да, мр̣дам̣га-ш́ам̣кха ш́абдхагал̤им̣да аду манорамава̄гитту.

14091040a дӣйата̄м̣ бхуджйата̄м̣ чэти дива̄ра̄трамава̄ритам।
14091040c там̣ махотсавасам̣ка̄ш́аматихр̣шт̣аджана̄кулам।
14091040e катхайам̣ти сма пуруша̄ на̄на̄дэш́анива̄синах̣।।

“ко̆д̣и! бходжана ма̄д̣и!” э̆м̣ба кӯгугал̤у хагалу-ра̄тригал̤ӯ алли кэл̤ибаруттиддаву. а̄ махотсаваккэ̆ бам̣дидда на̄на̄ дэш́анива̄си джанару атйам̣та харшитара̄ги адара куритэ ма̄тана̄д̣ико̆л̤л̤уттиддару.

14091041a варшитва̄ дханадха̄ра̄бхих̣ ка̄маи ратнаирдханаистатха̄।
14091041c випа̄пма̄ бхараташ́рэшт̣хах̣ кр̣та̄ртхах̣ пра̄виш́ат пурам।।

дхана матту байасида ратнадханагал̤а дха̄рэ̆гал̤аннэ мал̤э̆йа̄ги сурисида а̄ бхараташ́рэшт̣хану па̄пагал̤анну кал̤э̆дуко̆м̣д̣у кр̣та̄ртхана̄ги пураванну правэш́исидану.”

сама̄пти

ити ш́рӣмаха̄бха̄ратэ аш́вамэдхикапарван̣и аш́вамэдхасама̄птау эканаватитамо'дхйа̄йах̣।।
иду ш́рӣмаха̄бха̄ратадалли аш́вамэдхикапарвадалли аш́вамэдхасама̄пти э̆ннува то̆м̣бхатто̆м̣данэ адхйа̄йаву.


  1. адхварйу, удга̄тра, хотр̣ матту брахмарӯпава̄да на̄лкарим̣да над̣э̆йува йа̄гавэ ча̄турхотра йаджн̃а. о̆м̣до̆м̣ду гум̣пиналли на̄лку на̄лку джана р̣твиджару. о̆т̣т̣у хадина̄ру мам̣ди. аваралли прадха̄нару брахма̄, адхварйу, хотр̣, матту удга̄тра. иваралли дакшин̣э̆йа вибхаджанакрамада варн̣анэ̆йу вэдадалли хэл̤алпат̣т̣идэ̆. ↩︎