પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
અશ્વમેધિક પર્વ
અશ્વમેધિક પર્વ
અધ્યાય 86
સાર
કુદુરॆયॊંદિગॆ અર્જુનનુ હિંદિરુગુત્તિદ્દાનॆંદુ તિળિદ યુધિષ્ઠિરન સૂચનॆયંતॆ ભીમસેનનુ યજ્ઞવાટિકॆયન્નુ સિદ્ધપડિસિદુદુ (1-21). યજ્ઞક્કॆ દ્વિજર આગમન (22-26).
14086001 વૈશંપાયન ઉવાચ
14086001a ઇત્યુક્ત્વાનુયયૌ પાર્થો હયં તં કામચારિણમ્।
14086001c ન્યવર્તત તતો વાજી યેન નાગાહ્વયં પુરમ્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “હીગॆ હેળિ પાર્થનુ કામચારી કુદુરॆયન્નુ અનુસરિસિ હॊરટનુ. આગ આ કુદુરॆયુ હસ્તિનાપુરક્કॆ હિંદિરુગિતુ.
14086002a તં નિવૃત્તં તુ શુશ્રાવ ચારેણૈવ યુધિષ્ઠિરઃ।
14086002c શ્રુત્વાર્જુનં કુશલિનં સ ચ હૃષ્ટમનાભવત્।।
ચારર મૂલક કુદુરॆયુ હિંદિરુગિદુદન્નૂ અર્જુનનુ કુશલિયાગિરુવનુ ऎન્નુવુદન્નૂ તિળિદ યુધિષ્ઠિરનુ હર્ષિતનાદનુ.
14086003a વિજયસ્ય ચ તત્કર્મ ગાંધારવિષયે તદા।
14086003c શ્રુત્વાન્યેષુ ચ દેશેષુ સ સુપ્રીતોઽભવન્નૃપઃ।।
ગાંધારદેશદલ્લિ મત્તુ હાગॆયે અન્ય દેશગળલ્લિ વિજયન આ કર્મવન્નુ કેળિ નૃપનુ સુપ્રીતનાદનુ.
14086004a એતસ્મિન્નેવ કાલે તુ દ્વાદશીં માઘપાક્ષિકીમ્।
14086004c ઇષ્ટં ગૃહીત્વા નક્ષત્રં ધર્મરાજો યુધિષ્ઠિરઃ।।
14086005a સમાનાય્ય મહાતેજાઃ સર્વાન્ભ્રાતૄન્મહામનાઃ।
14086005c ભીમં ચ નકુલં ચૈવ સહદેવં ચ કૌરવઃ।।
આગ અદુ પુષ્ય નક્ષત્રદિંદ કૂડિદ માઘ શુક્લ દ્વાદશિયાગિત્તુ. આગ કૌરવ ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરનુ મહાતેજસ્વિગળૂ મહામનસ્વિગળૂ આદ ऎલ્લ સહોદરરન્નૂ – ભીમ, નકુલ, સહદેવરન્નુ – કરॆયિસિદનુ.
14086006a પ્રોવાચેદં વચઃ કાલે તદા ધર્મભૃતાં વરઃ।
14086006c આમંત્ર્ય વદતાં શ્રેષ્ઠો ભીમં ભીમપરાક્રમમ્।।
આ સમયદલ્લિ ધર્મભૃતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ મત્તુ માતનાડુવવરલ્લિ શ્રેષ્ઠ યુધિષ્ઠિરનુ ભીમપરાક્રમિ ભીમનન્નુ ઉદ્દેશિસિ ઈ માતન્નાડિદનુ:
14086007a આયાતિ ભીમસેનાસૌ સહાશ્વેન તવાનુજઃ।
14086007c યથા મે પુરુષાઃ પ્રાહુર્યે ધનંજયસારિણઃ।।
“ભીમસેન! ઇગો નિન્ન તમ્મનુ કુદુરॆયॊંદિગॆ બરુત્તિદ્દાનॆ. ઇદન્નુ ધનંજયનન્નુ અનુસરિસિ હોગિદ્દ પુરુષરુ મॊદલાગિ બંદુ હેળિદ્દારॆ.
14086008a ઉપસ્થિતશ્ચ કાલોઽયમભિતો વર્તતે હયઃ।
14086008c માઘી ચ પૌર્ણમાસીયં માસઃ શેષો વૃકોદર।।
કુદુરॆયૂ કૂડ કાલક્કॆ સરિયાગિ હિંદિરુગિ બંદિદॆ. વૃકોદર! ઇદુ માઘદ હુણ્ણિમॆ. ऒંદુ તિંગળુ માત્ર ઉળિદિદॆ.
14086009a તત્પ્રસ્થાપ્યંતુ વિદ્વાંસો બ્રાહ્મણા વેદપારગાઃ।
14086009c વાજિમેધાર્થસિદ્ધ્યર્થં દેશં પશ્યંતુ યજ્ઞિયમ્।।
આદુદરિંદ વેદપારગ વિદ્વાંસ બ્રાહ્મણરન્નુ કરॆયિસબેકુ. અશ્વમેધ યજ્ઞક્કॆ પ્રશસ્ત સ્થળવન્નુ નોડબેકુ.”
14086010a ઇત્યુક્તઃ સ તુ તચ્ચક્રે ભીમો નૃપતિશાસનમ્।
14086010c હૃષ્ટઃ શ્રુત્વા નરપતેરાયાંતં સવ્યસાચિનમ્।।
સવ્યસાચિયુ બરુત્તિદ્દાનॆંદુ નરપતિયિંદ કેળિદ ભીમનુ હૃષ્ટનાગિ નૃપતિશાસનદંતॆ માડબેકાદ કાર્યગળલ્લિ તॊડગિદનુ.
14086011a તતો યયૌ ભીમસેનઃ પ્રાજ્ઞૈઃ સ્થપતિભિઃ સહ।
14086011c બ્રાહ્મણાનગ્રતઃ કૃત્વા કુશલાન્યજ્ઞકર્મસુ।।
આગ ભીમસેનનુ પ્રાજ્ઞ સ્થપતિગળુ મત્તુ યજ્ઞકર્મગળલ્લિ કુશલરાગિદ્દ બ્રાહ્મણરન્નુ મુંદુમાડિકॊંડુ હॊરટનુ.
14086012a તં સશાલચયગ્રામં સંપ્રતોલીવિટંકિનમ્।
14086012c માપયામાસ કૌરવ્યો યજ્ઞવાટં યથાવિધિ।।
કૌરવ્યનુ શાલવૃક્ષ સમૂહગળિંદ કૂડિદ્દ ભૂપ્રદેશવન્નુ યથાવિધિયાગિ યજ્ઞવાટિકॆગॆ અળતॆમાડિસિદનુ.
14086013a સદઃ સપત્નીસદનં સાગ્નીધ્રમપિ ચોત્તરમ્।
14086013c કારયામાસ વિધિવન્મણિહેમવિભૂષિતમ્।।
રાજમાર્ગગળિંદલૂ સૌદગળિંદલૂ કૂડિદ મણિહેમવિભૂષિતવાદ યજ્ઞશાલॆયન્નુ કટ્ટિસિદનુ.
14086014a સ્તંભાન્કનકચિત્રાંશ્ચ તોરણાનિ બૃહંતિ ચ।
14086014c યજ્ઞાયતનદેશેષુ દત્ત્વા શુદ્ધં ચ કાંચનમ્।।
સ્તંભગળલ્લિ ચિન્નદ ચિત્રગળિદ્દવુ. દॊડ્ડ તોરણગળિદ્દવુ. યજ્ઞાયતન પ્રદેશદલ્લિ શુદ્ધ કાંચનવન્ને બળસલાગિત્તુ.
14086015a અંતઃપુરાણિ રાજ્ઞાં ચ નાનાદેશનિવાસિનામ્।
14086015c કારયામાસ ધર્માત્મા તત્ર તત્ર યથાવિધિ।।
આ ધર્માત્મનુ અલ્લલ્લિ યથાવિધિયાગિ નાનાદેશનિવાસી રાજરિગાગિ અંતઃપુરગળન્નુ કટ્ટિસિદનુ.
14086016a બ્રાહ્મણાનાં ચ વેશ્માનિ નાનાદેશસમેયુષામ્।
14086016c કારયામાસ ભીમઃ સ વિવિધાનિ હ્યનેકશઃ।।
નાના દેશગળિંદ બંદુ સેરિદ બ્રાહ્મણરિગાગિ અનેક વિવિધ ભવનગળન્નુ ભીમનુ કટ્ટિસિદનુ.
14086017a તથા સંપ્રેષયામાસ દૂતાન્નૃપતિશાસનાત્।
14086017c ભીમસેનો મહારાજ રાજ્ઞામક્લિષ્ટકર્મણામ્।।
મહારાજ! હાગॆયે નૃપતિય શાસનદંતॆ ભીમસેનનુ અક્લિષ્ટકર્મિ રાજરિગॆ દૂતરન્નુ કળુહિસિદનુ.
14086018a તે પ્રિયાર્થં કુરુપતેરાયયુર્નૃપસત્તમાઃ।
14086018c રત્નાન્યનેકાન્યાદાય સ્ત્રિયોઽશ્વાનાયુધાનિ ચ।।
કુરુપતિગॆ પ્રિયવાગલॆંદુ નૃપસત્તમરુ અનેક રત્નગળન્નૂ, સ્ત્રીયરન્નૂ, અશ્વ-આયુધગળન્નુ તॆગॆદુકॊંડુ આગમિસિદરુ.
14086019a તેષાં નિવિશતાં તેષુ શિબિરેષુ સહસ્રશઃ।
14086019c નર્દતઃ સાગરસ્યેવ શબ્દો દિવમિવાસ્પૃશત્।।
અવરુ વાસિસુત્તિદ્દ આ સહસ્રારુ શિબિરગળિંદ બંદ સમુદ્રદ ભોર્ગરॆતદંતિદ્દ શબ્ધવુ આકાશવન્ને મુટ્ટુત્તિત્તુ.
14086020a તેષામભ્યાગતાનાં સ રાજા રાજીવલોચનઃ।
14086020c વ્યાદિદેશાન્નપાનાનિ શય્યાશ્ચાપ્યતિમાનુષાઃ।।
આગમિસિદ્દ અવરિગॆ રાજીવલોચન રાજનુ અતિમાનુષ અન્ન-પાનાદિગળ મત્તુ શયનગળ વ્યવસ્થॆયન્નુ માડિસિદ્દનુ.
14086021a વાહનાનાં ચ વિવિધાઃ શાલાઃ શાલીક્ષુગોરસૈઃ।
14086021c ઉપેતાઃ પુરુષવ્યાઘ્ર વ્યાદિદેશ સ ધર્મરાટ્।।
પુરુષવ્યાઘ્ર ધર્મરાજનુ વાહનગળિગાગિ ધાન્ય, કબ્બુ મત્તુ હસુવિન હાલિનિંદ સમૃદ્ધવાદ વિવિધ ભવનગળન્નુ બિટ્ટુકॊડુવંતॆ આદેશવિત્તિદ્દનુ.
14086022a તથા તસ્મિન્મહાયજ્ઞે ધર્મરાજસ્ય ધીમતઃ।
14086022c સમાજગ્મુર્મુનિગણા બહવો બ્રહ્મવાદિનઃ।।
ધીમંત ધર્મરાજન આ મહાયજ્ઞક્કॆ અનેક બ્રહ્મવાદી મુનિગણગળુ બંદુ સેરિદવુ.
14086023a યે ચ દ્વિજાતિપ્રવરાસ્તત્રાસન્પૃથિવીપતે।
14086023c સમાજગ્મુઃ સશિષ્યાંસ્તાન્ પ્રતિજગ્રાહ કૌરવઃ।।
પૃથિવીપતે! શિષ્યરॊંદિગॆ બંદુ સેરિદ્દ આ દ્વિજાતિપ્રવરરન્નુ કૌરવનુ સ્વાગતિસિ સત્કરિસિદનુ.
14086024a સર્વાંશ્ચ તાનનુયયૌ યાવદાવસથાદિતિ।
14086024c સ્વયમેવ મહાતેજા દંભં ત્યક્ત્વા યુધિષ્ઠિરઃ।।
મહાતેજસ્વિ યુધિષ્ઠિરનુ દંભવન્નુ ત્યજિસિ અવરॆલ્લરન્નૂ અવરવર વાસસ્થળગળિગॆ તલુપુવવરॆગૂ હિંબાલિસિ હોગુત્તિદ્દનુ.
14086025a તતઃ કૃત્વા સ્થપતયઃ શિલ્પિનોઽન્યે ચ યે તદા।
14086025c કૃત્સ્નં યજ્ઞવિધિં રાજન્ધર્મરાજ્ઞે ન્યવેદયન્।।
રાજન્! યજ્ઞવિધિયॆલ્લવન્નૂ નિર્મિસિદ સ્થપતિગળુ મત્તુ અન્ય શિલ્પિગળુ ધર્મરાજનિગॆ બંદુ નિવેદિસિદરુ.
14086026a તચ્ચ્રુત્વા ધર્મરાજઃ સ કૃતં સર્વમનિંદિતમ્।
14086026c હૃષ્ટરૂપોઽભવદ્રાજા સહ ભ્રાતૃભિરચ્યુતઃ।।
અદન્નુ કેળિ રાજા અચ્યુત ધર્મરાજનુ સહોદરરॊંદિગॆ ऎલ્લવૂ કુંદુગળિલ્લદે નॆરવેરિતॆંદુ હૃષ્ટરૂપનાદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે અશ્વમેધિકપર્વણિ અશ્વમેધારંભે ષડશીતિતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અશ્વમેધિકપર્વદલ્લિ અશ્વમેધારંભ ऎન્નુવ ऎંભત્તારને અધ્યાયવુ.