081: અર્જુનપ્રત્યુજ્જીવનઃ

પ્રવેશ

।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।

શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત

શ્રી મહાભારત

અશ્વમેધિક પર્વ

અશ્વમેધિક પર્વ

અધ્યાય 81

સાર

ઉલૂપિયુ નાગલોકદિંદ સંજીવિની મણિયન્નુ તરિસિ, અદરિંદ અર્જુનનન્નુ પુનર્જીવગॊળિસિદુદુ (1-12). ऎચ્ચॆત્ત અર્જુનનુ રણભૂમિયલ્લિ ઉલૂપિ-ચિત્રાંગદॆયરન્નુ નોડિ વિસ્મિતનાગિ બભ્રુવાહનનન્નુ પ્રશ્નિસિદુદુ (13-21).

14081001 વૈશંપાયન ઉવાચ
14081001a પ્રાયોપવિષ્ટે નૃપતૌ મણિપૂરેશ્વરે તદા।
14081001c પિતૃશોકસમાવિષ્ટે સહ માત્રા પરંતપ।।

વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “પરંતપ! પિતૃશોકદિંદ મુળુગિહોગિદ્દ મણિપૂરેશ્વર નૃપતિયુ આગ તાયિયॊડનॆ પ્રાયોપવેશ માડિદનુ.

14081002a ઉલૂપી ચિંતયામાસ તદા સંજીવનં મણિમ્।
14081002c સ ચોપાતિષ્ઠત તદા પન્નગાનાં પરાયણમ્।।

આગ ઉલૂપિયુ સંજીવન મણિયન્નુ સ્મરિસિકॊંડળુ. પન્નગગળ પરાયણવાદ આ મણિયુ કૂડલે અલ્લિગॆ બંદિતુ.

14081003a તં ગૃહીત્વા તુ કૌરવ્ય નાગરાજપતેઃ સુતા।
14081003c મનઃપ્રહ્લાદનીં વાચં સૈનિકાનામથાબ્રવીત્।।

કૌરવ્ય! આ મણિયન્નુ હિડિદુકॊંડુ નાગરાજપતિય આ મગળુ સૈનિકર મનસ્સિગॆ આહ્લાદકરવાદ ઈ માતન્નાડિદળુ:

14081004a ઉત્તિષ્ઠ મા શુચઃ પુત્ર નૈષ જિષ્ણુસ્ત્વયા હતઃ।
14081004c અજેયઃ પુરુષૈરેષ દેવૈર્વાપિ સવાસવૈઃ।।

“મગૂ! ऎદ્દેળુ! શોકિસબેડ! જિષ્ણુવુ નિન્નિંદ હતનાગલિલ્લ. ઇવનુ ઇંદ્રસહિતનાદ દેવતॆગળિગૂ મનુષ્યરિગૂ અજેયનુ.

14081005a મયા તુ મોહિની નામ માયૈષા સંપ્રયોજિતા।
14081005c પ્રિયાર્થં પુરુષેંદ્રસ્ય પિતુસ્તેઽદ્ય યશસ્વિનઃ।।

યશસ્વિની નિન્ન ઈ તંદॆ પુરુષેંદ્રનિગॆ પ્રિયવાદુદન્નુ માડલોસુગ નાને ઈ મોહિની ऎંબ હॆસરિન માયॆયન્નુ પ્રદર્શિસિદॆનુ.

14081006a જિજ્ઞાસુર્હ્યેષ વૈ પુત્ર બલસ્ય તવ કૌરવઃ।
14081006c સંગ્રામે યુધ્યતો રાજન્નાગતઃ પરવીરહા।।

રાજન્! ઈ પરવીરહ કૌરવનુ તન્ન મગન બલવॆષ્ટિરબહુદॆંબ જિજ્ઞાસॆયિંદલે નિન્નॊડનॆ સંગ્રામદલ્લિ યુદ્ધમાડલુ બયસિદ્દનુ.

14081007a તસ્માદસિ મયા પુત્ર યુદ્ધાર્થં પરિચોદિતઃ।
14081007c મા પાપમાત્મનઃ પુત્ર શંકેથાસ્ત્વણ્વપિ પ્રભો।।

પ્રભો! પુત્ર! આદુદરિંદલે નાનુ નિન્નન્નુ યુદ્ધક્કાગિ પ્રચોદિસિદॆ! નીનુ નિન્નન્નુ પાપિયॆંદુ સ્વલ્પવૂ શંકિસબેકાગિલ્લ!

14081008a ઋષિરેષ મહાતેજાઃ પુરુષઃ શાશ્વતોઽવ્યયઃ।
14081008c નૈનં શક્તો હિ સંગ્રામે જેતું શક્રોઽપિ પુત્રક।।

પુત્રક! ઈ પુરુષનુ મહાતેજસ્વી ઋષિયુ. શાશ્વતનુ મત્તુ અવ્યયનુ. સંગ્રામદલ્લિ ઇવનન્નુ શક્રનિગૂ જયિસલુ સાધ્યવિલ્લ!

14081009a અયં તુ મે મણિર્દિવ્યઃ સમાનીતો વિશાં પતે।
14081009c મૃતાન્મૃતાન્પન્નગેંદ્રાન્યો જીવયતિ નિત્યદા।।

વિશાંપતે! મૃતગॊંડ પન્નગેંદ્રરન્નુ નિત્યવૂ બદુકિસુવ ઈ દિવ્ય મણિયન્નુ ઇગો તરિસિદ્દેનॆ.

14081010a એતમસ્યોરસિ ત્વં તુ સ્થાપયસ્વ પિતુઃ પ્રભો।
14081010c સંજીવિતં પુનઃ પુત્ર તતો દ્રષ્ટાસિ પાંડવમ્।।

પ્રભો! પુત્ર! ઇદન્નુ નીનુ નિન્ન તંદॆય ऎદॆય મેલॆ ઇડુ. આગ નીનુ પુનઃ પાંડવ અર્જુનનન્નુ જીવંતનાગિ કાણુવॆ!”

14081011a ઇત્યુક્તઃ સ્થાપયામાસ તસ્યોરસિ મણિં તદા।
14081011c પાર્થસ્યામિતતેજાઃ સ પિતુઃ સ્નેહાદપાપકૃત્।।

હીગॆ હેળલુ પાપવન્નॆસગિદ્દ અમિતતેજસ્વી બભ્રુવાહનનુ સ્નેહપૂર્વકવાગિ આ મણિયન્નુ તંદॆ પાર્થન ऎદॆયમેલॆ ઇટ્ટનુ.

14081012a તસ્મિન્ન્યસ્તે મણૌ વીર જિષ્ણુરુજ્જીવિતઃ પ્રભુઃ।
14081012c સુપ્તોત્થિત ઇવોત્તસ્થૌ મૃષ્ટલોહિતલોચનઃ।।

વીર! આ મણિયન્નુ ઇટ્ટॊડનॆયે પ્રભુ જિષ્ણુવુ પુનઃ જીવિતનાદનુ. મલગિદ્દવનુ ऎદ્દેળુવંતॆ તન્ન કॆંપુ કણ્ણુગળન્નુ ऒરॆસિકॊળ્ળુત્તા અવનુ ऎદ્દુ કુળિતનુ.

14081013a તમુત્થિતં મહાત્માનં લબ્ધસંજ્ઞં મનસ્વિનમ્।
14081013c સમીક્ષ્ય પિતરં સ્વસ્થં વવંદે બભ્રુવાહનઃ।।

સંજ્ઞॆગળન્નુ પડॆદુ સ્વસ્થનાગિ મેલॆદ્દ આ મહાત્મ મનસ્વી તંદॆયન્નુ નોડિ બભ્રુવાહનનુ વંદિસિદનુ.

14081014a ઉત્થિતે પુરુષવ્યાઘ્રે પુનર્લક્ષ્મીવતિ પ્રભો।
14081014c દિવ્યાઃ સુમનસઃ પુણ્યા વવૃષે પાકશાસનઃ।।

પ્રભો! આ પુરુષવ્યાઘ્ર શ્રીમંતનુ પુનઃ મેલેળલુ સંતોષગॊંડ પાકશાસન ઇંદ્રનુ અવન મેલॆ પુણ્ય દિવ્યવૃષ્ટિયન્નુ સુરિસિદનુ.

14081015a અનાહતા દુંદુભયઃ પ્રણેદુર્મેઘનિસ્વનાઃ।
14081015c સાધુ સાધ્વિતિ ચાકાશે બભૂવ સુમહાન્સ્વનઃ।।

યારૂ બારિસદે ઇદ્દરૂ મેઘદ ધ્વનિયલ્લિ દુંદુભિગળુ મॊળગિદવુ. આકાશદલ્લિ “સાધુ! સાધુ!” ऎંબ મહા ધ્વનિયુ કેળિબંદિતુ.

14081016a ઉત્થાય તુ મહાબાહુઃ પર્યાશ્વસ્તો ધનંજયઃ।
14081016c બભ્રુવાહનમાલિંગ્ય સમાજિઘ્રત મૂર્ધનિ।।

મહાબાહુ ધનંજયનુ સમાધાનહॊંદિ મેલॆદ્દુ બભ્રુવાહનનન્નુ આલંગિસિ નॆત્તિયન્નુ આઘ્રાણિસિદનુ.

14081017a દદર્શ ચાવિદૂરેઽસ્ય માતરં શોકકર્શિતામ્।
14081017c ઉલૂપ્યા સહ તિષ્ઠંતીં તતોઽપૃચ્ચદ્ધનંજયઃ।।

અનતિ દૂરદલ્લિયે ઉલૂપિયॊડનॆ શોકકર્શિતળાગિ નિંતિદ્દ અવન તાયિ ચિત્રાંગદॆયન્નૂ નોડિ, ધનંજયનુ બભ્રુવાહનનિગॆ કેળિદનુ:

14081018a કિમિદં લક્ષ્યતે સર્વં શોકવિસ્મયહર્ષવત્।
14081018c રણાજિરમમિત્રઘ્ન યદિ જાનાસિ શંસ મે।।

“અમિત્રઘ્ન! ઈ રણાંગણવુ શોક-વિસ્મય-હર્ષગળિંદ કૂડિદંતॆ કાણુત્તિદॆ. ઇદક્કॆ કારણવેનાદરૂ નિનગॆ તિળિદિદ્દરॆ હેળુ!

14081019a જનની ચ કિમર્થં તે રણભૂમિમુપાગતા।
14081019c નાગેંદ્રદુહિતા ચેયમુલૂપી કિમિહાગતા।।

નિન્ન જનનિયુ એકॆ ઈ રણભૂમિગॆ બંદિદ્દાળॆ? નાગેંદ્રન મગળુ ઉલૂપિયૂ કૂડ ઇલ્લિગॆ એકॆ બંદિદ્દાળॆ?

14081020a જાનામ્યહમિદં યુદ્ધં ત્વયા મદ્વચનાત્કૃતમ્।
14081020c સ્ત્રીણામાગમને હેતુમહમિચ્ચામિ વેદિતુમ્।।

નન્ન હેળિકॆયંતॆયે નમ્મિબ્બરॊડનॆ યુદ્ધવુ નડॆયિતુ ऎન્નુવુદુ નનગॆ તિળિદિદॆ. આદરॆ ઈ સ્ત્રીયરુ ઇલ્લિગॆ બરલુ કારણવેનॆંદુ તિળિયલુ બયસુત્તેનॆ.”

14081021a તમુવાચ તતઃ પૃષ્ટો મણિપૂરપતિસ્તદા।
14081021c પ્રસાદ્ય શિરસા વિદ્વાનુલૂપી પૃચ્ચ્યતામિતિ।।

હીગॆ કેળલુ મણિપૂરપતિયુ અર્જુનનિગॆ શિરસા નમસ્કરિસિ પ્રસન્નગॊળિસિ ઇદન્નુ ઉલૂપિયલ્લિ કેળિ તિળિદુકॊળ્ળબેકॆંદુ પ્રાર્થિસિકॊંડનુ.

સમાપ્તિ

ઇતિ શ્રીમહાભારતે અશ્વમેધિકપર્વણિ અર્જુનપ્રત્યુજ્જીવને એકાશીતિતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અશ્વમેધિકપર્વદલ્લિ અર્જુનપ્રત્યુજ્જીવન ऎન્નુવ ऎંભત્તॊંદને અધ્યાયવુ.