ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అశ్వమేధిక పర్వ
అశ్వమేధిక పర్వ
అధ్యాయ 68
సార
మూర్ఛెయింద ఎచ్చెద్ద ఉత్తరెయు పునః రోదిసిదుదు (1-15). కృష్ణను బ్రహ్మాస్త్రవన్ను ఉపశమనగొళిసి పరిక్షితనన్ను బదుకిసిదుదు (16-24).
14068001 వైశంపాయన ఉవాచ
14068001a సైవం విలప్య కరుణం సోన్మాదేవ తపస్వినీ।
14068001c ఉత్తరా న్యపతద్భూమౌ కృపణా పుత్రగృద్ధినీ।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “పుత్రప్రియళూ శోచనీయళు ఆగిద్ద తపస్వినీ ఉత్తరెయు ఈ రీతి కరుణాజనకవాగి విలపిసుత్తా హుచ్చుహిడిదవళంతె భూమియ మేలె బిద్దుబిట్టళు.
14068002a తాం తు దృష్ట్వా నిపతితాం హతబంధుపరిచ్చదామ్।
14068002c చుక్రోశ కుంతీ దుఃఖార్తా సర్వాశ్చ భరతస్త్రియః।।
బంధుగళన్నూ పుత్రనన్నూ కళెదుకొండ అవళు బిద్దుదన్ను నోడి దుఃఖార్తరాద కుంతీ మత్తు భరతస్త్రీయరెల్లరూ గట్టియాగి గోళిట్టరు.
14068003a ముహూర్తమివ తద్రాజన్పాండవానాం నివేశనమ్।
14068003c అప్రేక్షణీయమభవదార్తస్వరనినాదితమ్।।
రాజన్! ఒందు ముహూర్తకాల పాండవర ఆ నివేశనవు ఆర్తస్వర గోళాటద ధ్వనియింద ప్రతిధ్వనిగొండు అప్రేక్షణీయవాగిత్తు.
14068004a సా ముహూర్తం చ రాజేంద్ర పుత్రశోకాభిపీడితా।
14068004c కశ్మలాభిహతా వీర వైరాటీ త్వభవత్తదా।।
రాజేంద్ర! వీర! పుత్రశోకదింద పీడితళాగిద్ద వైరాటియు ముహూర్తకాల మూర్ఛితళాగియే బిద్దిద్దళు.
14068005a ప్రతిలభ్య తు సా సంజ్ఞాముత్తరా భరతర్షభ।
14068005c అంకమారోప్య తం పుత్రమిదం వచనమబ్రవీత్।।
భరతర్షభ! అనంతర ఉత్తరెయు ఎచ్చెత్తు తన్న పుత్రనన్ను తొడెయమేలిరిసికొండు ఈ మాతుగళన్నాడిదళు:
14068006a ధర్మజ్ఞస్య సుతః సంస్త్వమధర్మమవబుధ్యసే।
14068006c యస్త్వం వృష్ణిప్రవీరస్య కురుషే నాభివాదనమ్।।
“ధర్మజ్ఞన మగనాగిరువ నీను ఈగ అధర్మవన్ను మాడుత్తిద్దీయె ఎందు తిళియదవనాగిరువె! ఆదుదరిందలే నీను వృష్ణిప్రవీరనిగె నమస్కరిసుత్తిల్ల!
14068007a పుత్ర గత్వా మమ వచో బ్రూయాస్త్వం పితరం తవ।
14068007c దుర్మరం ప్రాణినాం వీర కాలే ప్రాప్తే కథం చన।।
పుత్ర! హోగి నిన్న తందెగె నన్న ఈ మాతుగళన్ను హేళు: “వీర! కాలవు సన్నిహితవాగదే ప్రాణిగళిగె ఎందూ మరణవుంటాగువుదిల్ల!
14068008a యాహం త్వయా విహీనాద్య పత్యా పుత్రేణ చైవ హ।
14068008c మర్తవ్యే సతి జీవామి హతస్వస్తిరకించనా।।
పతియాద నిన్నింద మత్తు ఈగ ఈ మగనిందలూ విహీనళాగి మృతళాగబేకాగిద్ద నాను ఇన్నూ బదుకియే ఇద్దేనల్లా!”
14068009a అథ వా ధర్మరాజ్ఞాహమనుజ్ఞాతా మహాభుజ।
14068009c భక్షయిష్యే విషం తీక్ష్ణం ప్రవేక్ష్యే వా హుతాశనమ్।।
మహాభుజ! అథవా ధర్మరాజన అనుజ్ఞెయన్ను పడెదు తీక్ష్ణ విషవన్నాదరూ కుడియుత్తేనె అథవా అగ్నియన్నాదరూ ప్రవేశిసుత్తేనె.
14068010a అథ వా దుర్మరం తాత యదిదం మే సహస్రధా।
14068010c పతిపుత్రవిహీనాయా హృదయం న విదీర్యతే।।
మగూ! అథవా మరణవు కష్టసాధ్యవెనిసుత్తదె. పతి-పుత్రరన్ను కళెదుకొండు నన్న ఈ హృదయవు సావిర చూరుగళాగి ఏకె ఒడెయుత్తిల్ల?
14068011a ఉత్తిష్ఠ పుత్ర పశ్యేమాం దుఃఖితాం ప్రపితామహీమ్।
14068011c ఆర్తాముపప్లుతాం దీనాం నిమగ్నాం శోకసాగరే।।
పుత్ర! మేలేళు! శోకసాగరదల్లి ముళుగి దుఃఖితళాగిరువ ఈ నిన్న దీన ఆర్త ముత్తజ్జియన్ను నోడు!
14068012a ఆర్యాం చ పశ్య పాంచాలీం సాత్వతీం చ తపస్వినీమ్।
14068012c మాం చ పశ్య సుదుఃఖార్తాం వ్యాధవిద్ధాం మృగీమివ।।
వ్యాధను హొడెద జింకెయంతె అత్యంత దుఃఖార్తరాగిరువ ఆర్యె పాంచాలీ, తపస్వినీ సాత్వతీ మత్తు నన్నన్నూ నోడు!
14068013a ఉత్తిష్ఠ పశ్య వదనం లోకనాథస్య ధీమతః।
14068013c పుండరీకపలాశాక్షం పురేవ చపలేక్షణమ్।।
ఎద్దేళు! హిందె నాను చపలేక్షణ అభిమన్యువన్ను నోడుత్తిద్దంతెయే ఇరువ ధీమంత లోకనాథ పుండరీకపలాక్షనన్ను నోడు!”
14068014a ఏవం విప్రలపంతీం తు దృష్ట్వా నిపతితాం పునః।
14068014c ఉత్తరాం తాః స్త్రియః సర్వాః పునరుత్థాపయంత్యుత।।
ఈ రీతి రోదిసుత్తా పునః బిద్ద ఉత్తరెయన్ను నోడి ఆ ఎల్ల స్త్రీయరూ అవళన్ను పునః ఎద్దు కుళ్ళిరిసిదరు.
14068015a ఉత్థాయ తు పునర్ధైర్యాత్తదా మత్స్యపతేః సుతా।
14068015c ప్రాంజలిః పుండరీకాక్షం భూమావేవాభ్యవాదయత్।।
మత్స్యపతియ మగళు మేలెద్దు ధైర్యతందుకొండు కుళితల్లిందలే పునః పుండరీకాక్షనిగె కైముగిదళు.
14068016a శ్రుత్వా స తస్యా విపులం విలాపం పురుషర్షభః।
14068016c ఉపస్పృశ్య తతః కృష్ణో బ్రహ్మాస్త్రం సంజహార తత్।।
అవళ ఆ విపుల విలాపవన్ను కేళి పురుషర్షభ కృష్ణను ఆచమన మాడి బ్రహ్మాస్త్రవన్ను ఉపశమనగొళిసిదను.
14068017a ప్రతిజజ్ఞే చ దాశార్హస్తస్య జీవితమచ్యుతః।
14068017c అబ్రవీచ్చ విశుద్ధాత్మా సర్వం విశ్రావయన్జగత్।।
విశుద్ధాత్మా దాశార్హ అచ్యుతను మగువన్ను జీవితగొళిసలోసుగ జగత్తెల్లవూ కేళువంతె ప్రతిజ్ఞెమాడి ఇంతెందను:
14068018a న బ్రవీమ్యుత్తరే మిథ్యా సత్యమేతద్భవిష్యతి।
14068018c ఏష సంజీవయామ్యేనం పశ్యతాం సర్వదేహినామ్।।
“ఉత్తరే! నాను సుళ్ళుహేళువవనల్ల. ఇదు సత్యవాగియే నడెయుత్తదె. సర్వదేహిగళూ నోడుత్తిరువంతెయే నాను ఇవనన్ను బదుకిసుత్తేనె!
14068019a నోక్తపూర్వం మయా మిథ్యా స్వైరేష్వపి కదా చన।
14068019c న చ యుద్ధే పరావృత్తస్తథా సంజీవతామయమ్।।
ఈ మొదలు నాను పరిహాసక్కాగియూ ఎందూ సుళ్ళుహేళిరదే ఇద్దరె మత్తు యుద్ధదింద పరాఙ్ముఖనాగదే ఇద్దిద్దరె ఇవను బదుకలి!
14068020a యథా మే దయితో ధర్మో బ్రాహ్మణాశ్చ విశేషతః।
14068020c అభిమన్యోః సుతో జాతో మృతో జీవత్వయం తథా।।
ననగె ధర్మ మత్తు అదరల్లూ విశేషవాగి బ్రాహ్మణరు ప్రియరాగిద్దారె ఎందాదరె అభిమన్యువిన ఈ సత్తుహుట్టిరువ మగను జీవితనాగలి!
14068021a యథాహం నాభిజానామి విజయేన కదా చన।
14068021c విరోధం తేన సత్యేన మృతో జీవత్వయం శిశుః।।
విజయ అర్జుననిగె ఎందూ విరోధవాగి నాను నడెదుకొండిదుదు నెనపిల్ల. ఆ సత్యదింద ఈ మృత శిశువు జీవితగొళ్ళలి!
14068022a యథా సత్యం చ ధర్మశ్చ మయి నిత్యం ప్రతిష్ఠితౌ।
14068022c తథా మృతః శిశురయం జీవతామభిమన్యుజః।।
సత్య-ధర్మగళు నిత్యవూ నన్నల్లి హేగె ప్రతిష్ఠితగొండివెయో హాగె అభిమన్యువిన ఈ మృత శిశువు జీవితనాగలి!
14068023a యథా కంసశ్చ కేశీ చ ధర్మేణ నిహతౌ మయా।
14068023c తేన సత్యేన బాలోఽయం పునరుజ్జీవతామిహ।।
కంస-కేశియరు నన్నింద ధర్మపూర్వకవాగియే హతరాదరెన్నువ ఆ సత్యదింద ఈ బాలకను పునః జీవితనాగలి!”
14068024a ఇత్యుక్తో వాసుదేవేన స బాలో భరతర్షభ।
14068024c శనైః శనైర్మహారాజ ప్రాస్పందత సచేతనః।।
భరతర్షభ! మహారాజ! వాసుదేవను హీగె హేళలు ఆ బాలకను మెల్ల మెల్లనే చేతనగొండు అవయవగళన్ను ఆడిసతొడగిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అశ్వమేధికపర్వణి పరిక్షిత్సంజీవనే అష్టషష్టితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అశ్వమేధికపర్వదల్లి పరిక్షిత్సంజీవన ఎన్నువ అరవత్తెంటనే అధ్యాయవు.