પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
અશ્વમેધિક પર્વ
અશ્વમેધિક પર્વ
અધ્યાય 63
સાર
પાંડવરુ નિધિય બળિ બીડુબિટ્ટિદુદુ (1-17).
14063001 વૈશંપાયન ઉવાચ
14063001a તતસ્તે પ્રયયુર્હૃષ્ટાઃ પ્રહૃષ્ટનરવાહનાઃ।
14063001c રથઘોષેણ મહતા પૂરયંતો વસુંધરામ્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “અનંતર સંતોષદિંદ અવરુ હર્ષિત નર-વાહનગળॊંદિગॆ મહા રથઘોષગળિંદ ભૂમિયન્નુ મॊળગિસુત્તા પ્રયાણિસિદરુ.
14063002a સંસ્તૂયમાનાઃ સ્તુતિભિઃ સૂતમાગધબંદિભિઃ।
14063002c સ્વેન સૈન્યેન સંવીતા યથાદિત્યાઃ સ્વરશ્મિભિઃ।।
સૂત-માગધ-બંદિગળુ સ્તુતિગળિંદ પ્રશંસિસુત્તિરલુ પાંડવરુ આદિત્યરુ તમ્મ કિરણગળિંદ પ્રકાશિસુવંતॆ તમ્મ સૈન્યગળિંદ આવૃતરાગિ પ્રકાશિસુત્તિદ્દરુ.
14063003a પાંડુરેણાતપત્રેણ ધ્રિયમાણેન મૂર્ધનિ।
14063003c બભૌ યુધિષ્ઠિરસ્તત્ર પૌર્ણમાસ્યામિવોડુરાટ્।।
નॆત્તિય મેલॆ બॆળ્ગॊડॆયન્નુ ધરિસિદ્દ યુધિષ્ઠિરનુ આગ હુણ્ણિમॆયંદુ બॆળદિંગળિનિંદ આવૃતનાદ ચંદ્રનંતॆયે શોભિસુત્તિદ્દનુ.
14063004a જયાશિષઃ પ્રહૃષ્ટાનાં નરાણાં પથિ પાંડવઃ।
14063004c પ્રત્યગૃહ્ણાદ્યથાન્યાયં યથાવત્પુરુષર્ષભઃ।।
માર્ગદલ્લિ આ પુરુષર્ષભ પાંડવનુ પ્રહૃષ્ટ જનરુ ન્યાયોચિતવાગિ માડુત્તિદ્દ જયકાર-આશીર્વાદગળન્નુ યથાવત્તાગિ સ્વીકરિસિદનુ.
14063005a તથૈવ સૈનિકા રાજન્રાજાનમનુયાંતિ યે।
14063005c તેષાં હલહલાશબ્દો દિવં સ્તબ્ધ્વા વ્યતિષ્ઠત।।
રાજન્! રાજનન્નુ અનુસરિસિ હોગુત્તિદ્દ સૈનિકર હલાહલ શબ્ધવુ આકાશવન્નુ સ્તબ્ધગॊળિસુત્તિત્તુ.
14063006a સ સરાંસિ નદીશ્ચૈવ વનાન્યુપવનાનિ ચ।
14063006c અત્યક્રામન્મહારાજો ગિરિં ચૈવાન્વપદ્યત।।
વન-ઉપવન-નદિ-સરોવરગળન્નુ દાટિ મહારાજનુ ગિરિયન્નુ તલુપિદનુ.
14063007a તસ્મિન્દેશે ચ રાજેંદ્ર યત્ર તદ્દ્રવ્યમુત્તમમ્।
14063007c ચક્રે નિવેશનં રાજા પાંડવઃ સહ સૈનિકૈઃ।
14063007e શિવે દેશે સમે ચૈવ તદા ભરતસત્તમ।।
14063008a અગ્રતો બ્રાહ્મણાન્કૃત્વા તપોવિદ્યાદમાન્વિતાન્।
14063008c પુરોહિતં ચ કૌરવ્ય વેદવેદાંગપારગમ્।।
રાજેંદ્ર! ભરતસત્તમ! કૌરવ્ય! યાવ પ્રદેશદલ્લિ આ ઉત્તમ દ્રવ્યવિત્તો અલ્લિ શુભકર સમતટ્ટુ પ્રદેશદલ્લિ રાજા પાંડવનુ તપસ્સુ-વિદ્યॆ-ઇંદ્રિયનિગ્રહગળિંદ યુક્તરાદ બ્રાહ્મણરન્નૂ વેદવેદાંગપારગ પુરોહિતનન્નૂ મુંદॆ માડિકॊંડુ સૈનિકરॊંદિગॆ બિડારહૂડિદનુ.
14063009a પ્રાઙ્નિવેશાત્તુ રાજાનં બ્રાહ્મણાઃ સપુરોધસઃ।
14063009c કૃત્વા શાંતિં યથાન્યાયં સર્વતઃ પર્યવારયન્।।
પુરોહિત સહિત બ્રાહ્મણરુ મॊદલુ શાંતિકર્મગળન્નુ માડિ યથાન્યાયવાગિ રાજા યુધિષ્ઠિરન બિડારવન્નુ સુત્તુવરॆદુ ઉળિદુકॊંડરુ.
14063010a કૃત્વા ચ મધ્યે રાજાનમમાત્યાંશ્ચ યથાવિધિ।
14063010c ષટ્પથં નવસંસ્થાનં નિવેશં ચક્રિરે દ્વિજાઃ।।
યથાવિધિયાગિ રાજનન્નૂ અમાત્યરન્નૂ મધ્યદલ્લિરિસિ દ્વિજરુ આરુ માર્ગગળલ્લિ ऒંભત્તુ નિવેશનગળ ગુંપુગળન્નુ રચિસિદરુ.
14063011a મત્તાનાં વારણેંદ્રાણાં નિવેશં ચ યથાવિધિ।
14063011c કારયિત્વા સ રાજેંદ્રો બ્રાહ્મણાનિદમબ્રવીત્।।
મદિસિદ આનॆગળિગૂ યથાવિધિયાગિ નિવેશનગળન્નુ નિર્મિસિ રાજેંદ્રનુ બ્રાહ્મણરિગॆ ઇંતॆંદનુ:
14063012a અસ્મિન્કાર્યે દ્વિજશ્રેષ્ઠા નક્ષત્રે દિવસે શુભે।
14063012c યથા ભવંતો મન્યંતે કર્તુમર્હથ તત્તથા।।
“દ્વિજશ્રેષ્ઠરે! ઈ કાર્યવન્નુ યાવ શુભ નક્ષત્ર-દિનદલ્લિ માડબેકॆંદુ નીવુ અભિપ્રાયપડુત્તીરો આગલે માડબેકુ.
14063013a ન નઃ કાલાત્યયો વૈ સ્યાદિહૈવ પરિલંબતામ્।
14063013c ઇતિ નિશ્ચિત્ય વિપ્રેંદ્રાઃ ક્રિયતાં યદનંતરમ્।।
વિપ્રેંદ્રરે! ઇલ્લિયે હॆચ્ચુ સમય ઉળિયુવંતાગિ નમ્મ કાલવુ વ્યર્થવાગદ રીતિયલ્લિ નંતરદ કર્મગળન્નુ માડબેકુ.”
14063014a શ્રુત્વૈતદ્વચનં રાજ્ઞો બ્રાહ્મણાઃ સપુરોધસઃ।
14063014c ઇદમૂચુર્વચો હૃષ્ટા ધર્મરાજપ્રિયેપ્સવઃ।।
રાજન આ માતન્નુ કેળિદ પુરોહિતનॊડગૂડિદ બ્રાહ્મણરુ હૃષ્ટરાગિ ધર્મરાજન પ્રિયવન્ને બયસિ ઈ માતુગળન્નાડિદરુ:
14063015a અદ્યૈવ નક્ષત્રમહશ્ચ પુણ્યં યતામહે શ્રેષ્ઠતમં ક્રિયાસુ।
14063015c અંભોભિરદ્યેહ વસામ રાજન્ ઉપોષ્યતાં ચાપિ ભવદ્ભિરદ્ય।।
“રાજન્! ઇંદે પવિત્ર નક્ષત્ર મત્તુ પુણ્ય દિનવાગિદॆ. આદુદરિંદ ઇંદિનિંદલે નાવુ શ્રેષ્ઠતમ ક્રિયॆગળન્નુ માડલુ પ્રયત્નિસુત્તેવॆ. ઇંદુ નાવુ કેવલ નીરન્નુ કુડિયુત્તેવॆ. નીનૂ કૂડ ઇંદુ ઉપવાસદિંદિરબેકુ.”
14063016a શ્રુત્વા તુ તેષાં દ્વિજસત્તમાનાં કૃતોપવાસા રજનીં નરેંદ્રાઃ।
14063016c ઊષુઃ પ્રતીતાઃ કુશસંસ્તરેષુ યથાધ્વરેષુ જ્વલિતા હવ્યવાહાઃ।।
દ્વિજસત્તમર આ માતન્નુ કેળિ નરેંદ્રરુ ઉપવાસદલ્લિદ્દુકॊંડુ દર્ભॆય હાસિન મેલॆ મલગિ આ રાત્રિયન્નુ કળॆદરુ. આગ અવરુ યજ્ઞદલ્લિ પ્રજ્વલિસુવ હવ્યવાહનરંતॆયે કાણુત્તિદ્દરુ.
14063017a તતો નિશા સા વ્યગમન્મહાત્મનાં સંશૃણ્વતાં વિપ્રસમીરિતા ગિરઃ।
14063017c તતઃ પ્રભાતે વિમલે દ્વિજર્ષભા વચોઽબ્રુવન્ધર્મસુતં નરાધિપમ્।।
વિપ્રર સુમધુર માતુગળન્નુ કેળુત્તલે મહાત્મરિગॆ આ રાત્રિયુ કળॆદુ હોયિતુ. નિર્મલ પ્રભાતવાગલુ દ્વિજર્ષભરુ નરાધિપ ધર્મસુતનિગॆ ઈ માતુગળન્નાડિદરુ.
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે અશ્વમેધિકપર્વણિ દ્રવ્યાનયનોપક્રમે ત્રિષષ્ટિતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અશ્વમેધિકપર્વદલ્લિ દ્રવ્યાનયનોપક્રમ ऎન્નુવ અરવત્મૂરને અધ્યાયવુ.