প্ৰৱেশ
।। ওং ওং নমো নাৰাযণায।। শ্ৰী ৱেদৱ্যাসায নমঃ ।।
শ্ৰী কৃষ্ণদ্ৱৈপাযন ৱেদৱ্যাস ৱিৰচিত
শ্ৰী মহাভাৰত
অশ্ৱমেধিক পৰ্ৱ
অশ্ৱমেধিক পৰ্ৱ
অধ্যায 59
সাৰ
কৃষ্ণনু তন্ন তংদॆ-তাযিযৰিগॆ কুৰুৱীৰৰ সংগ্ৰাম-নিধনগল় কুৰিতু ৱৰ্ণিসিদুদু (1-36).
14059001 ৱসুদেৱ উৱাচ
14059001a শ্ৰুতৱানস্মি ৱাৰ্ষ্ণেয সংগ্ৰামং পৰমাদ্ভুতম্।
14059001c নৰাণাং ৱদতাং পুত্ৰ কথোদ্ঘাতেষু নিত্যশঃ।।
ৱসুদেৱনু হেল়িদনু: “ৱাৰ্ষ্ণেয! পৰম অদ্ভুতৱাদ আ সংগ্ৰামদ কুৰিতু জনৰু মাতনাডিকॊল়্ল়ুৱুদন্নু কেল়িদ্দেনॆ. পুত্ৰ! অনুদিনদ যুদ্ধদ কুৰিতু হেল়ু!
14059002a ত্ৱং তু প্ৰত্যক্ষদৰ্শী চ কাৰ্যজ্ঞশ্চ মহাভুজ।
14059002c তস্মাত্প্ৰব্ৰূহি সংগ্ৰামং যাথাতথ্যেন মেঽনঘ।।
মহাভুজ! নীনাদৰো অদৰ প্ৰত্যক্ষদৰ্শিযূ কাৰ্যজ্ঞনূ আগিৰুৱॆ. অনঘ! আদুদৰিংদ আ সংগ্ৰামৱু হেগॆ নডॆযিতো হাগॆ হেল়ু!
14059003a যথা তদভৱদ্যুদ্ধং পাংডৱানাং মহাত্মনাম্।
14059003c ভীষ্মকৰ্ণকৃপদ্ৰোণশল্যাদিভিৰনুত্তমম্।।
14059004a অন্যেষাং ক্ষত্ৰিযাণাং চ কৃতাস্ত্ৰাণামনেকশঃ।
14059004c নানাৱেষাকৃতিমতাং নানাদেশনিৱাসিনাম্।।
মহাত্ম পাংডৱৰॊডনॆ নডॆদ ভীষ্ম-কৰ্ণ-কৃপ-দ্ৰোণ-শল্যৰে মॊদলাদৱৰ মত্তু নানাদেশ নিৱাসিগল়, নানাৱেষ-আকৃতি-বুদ্ধিগল়িদ্দ অনেক অস্ত্ৰকোৱিদ অন্য ক্ষত্ৰিযৰ আ যুদ্ধৱু হেগॆ নডॆযিতু?”
14059005a ইত্যুক্তঃ পুংডৰীকাক্ষঃ পিত্ৰা মাতুস্তদংতিকে।
14059005c শশংস কুৰুৱীৰাণাং সংগ্ৰামে নিধনং যথা।।
হীগॆ কেল়লু বল়িযল্লিদ্দ তংদॆ-তাযিযৰিগॆ পুংডৰীকাক্ষনু কুৰুৱীৰৰ সংগ্ৰাম-নিধনগল় কুৰিতু ৱৰ্ণিসিদনু.
14059006 ৱাসুদেৱ উৱাচ
14059006a অত্যদ্ভুতানি কৰ্মাণি ক্ষত্ৰিযাণাং মহাত্মনাম্।
14059006c বহুলত্ৱান্ন সংখ্যাতুং শক্যান্যব্দশতৈৰপি।।
ৱাসুদেৱনু হেল়িদনু: “মহাত্ম ক্ষত্ৰিযৰ অতি অদ্ভুত কৰ্মগল়ু বহল়ৱাগিদ্দৱু. অৱুগল়ন্নু ৱৰ্ণিসলু নূৰু ৱৰ্ষগল়ূ সাকাগুৱুদিল্ল.
14059007a প্ৰাধান্যতস্তু গদতঃ সমাসেনৈৱ মে শৃণু।
14059007c কৰ্মাণি পৃথিৱীশানাং যথাৱদমৰদ্যুতে।।
অমৰদ্যুতে! পৃথ্ৱীশৰ কৰ্মগল়ল্লি প্ৰধানৱাদৱুগল়ন্নু সংক্ষিপ্তৱাগি হেল়ুত্তেনॆ. কেল়ু.
14059008a ভীষ্মঃ সেনাপতিৰভূদেকাদশচমূপতিঃ।
14059008c কৌৰৱ্যঃ কৌৰৱেযাণাং দেৱানামিৱ ৱাসৱঃ।।
দেৱতॆগল়িগॆ ৱাসৱ ইংদ্ৰনু হেগো হাগॆ কৌৰৱৰ হন্নॊংদু অক্ষোহিণী সেনॆগল়িগॆ কৌৰৱ্য ভীষ্মনু সেনাপতিযাগিদ্দনু.
14059009a শিখংডী পাংডুপুত্ৰাণাং নেতা সপ্তচমূপতিঃ।
14059009c বভূৱ ৰক্ষিতো ধীমান্ধীমতা সৱ্যসাচিনা।।
পাংডুপুত্ৰৰ এল়ু অক্ষোহিণিগॆ ধীমান্ শিখংডিযু, ধীমত সৱ্যসাচিযিংদ ৰক্ষণॆযডিযল্লি, নেতাৰনাগিদ্দনু[^1].
14059010a তেষাং তদভৱদ্যুদ্ধং দশাহানি মহাত্মনাম্।
14059010c কুৰূণাং পাংডৱানাং চ সুমহদ্ৰোমহৰ্ষণম্।।
মহাত্ম কুৰু-পাংডৱৰ নডুৱॆ হত্তু দিনগল়ু ৰোমাংচকাৰী মহা যুদ্ধৱু নডॆযিতু.
14059011a ততঃ শিখংডী গাংগেযমযুধ্যংতং মহাহৱে।
14059011c জঘান বহুভিৰ্বাণৈঃ সহ গাংডীৱধন্ৱনা।।
অনংতৰ মহাৰণদল্লি যুদ্ধমাডুত্তিদ্দ গাংগেযনন্নু গাংডীৱধন্ৱিযॊডনॆ শিখংডিযু অনেক বাণগল়িংদ হॊডॆদনু.
14059012a অকৰোত্স ততঃ কালং শৰতল্পগতো মুনিঃ।
14059012c অযনং দক্ষিণং হিত্ৱা সংপ্ৰাপ্তে চোত্তৰাযণে।।
আগ শৰতল্পগতনাদ আ মুনিযু দক্ষিণাযনৱন্নু কল়ॆদু উত্তৰাযণৱু বংদাগ কালন ৱশনাদনু.
14059013a ততঃ সেনাপতিৰভূদ্দ্ৰোণোঽস্ত্ৰৱিদুষাং ৱৰঃ।
14059013c প্ৰৱীৰঃ কৌৰৱেংদ্ৰস্য কাৱ্যো দৈত্যপতেৰিৱ।।
অনংতৰ দৈত্যৰিগॆ কাৱ্যনু হেগো হাগॆ কৌৰৱেংদ্ৰনিগॆ অস্ত্ৰৱিদুষৰল্লি শ্ৰেষ্ঠ প্ৰৱীৰ দ্ৰোণনু সেনাপতিযাদনু.
14059014a অক্ষৌহিণীভিঃ শিষ্টাভিৰ্নৱভিৰ্দ্ৱিজসত্তমঃ।
14059014c সংৱৃতঃ সমৰশ্লাঘী গুপ্তঃ কৃপৱৃষাদিভিঃ।।
দ্ৱিজসত্তম সমৰশ্লাঘী দ্ৰোণনু কৃপ-কৰ্ণাদিগল়িংদ ৰক্ষিতগॊংডিদ্দ কৌৰৱৰ অল়িদুল়িদ ऒংভত্তু অক্ষোহিণী সেনॆয নেতাৰনাগিদ্দনু.
14059015a ধৃষ্টদ্যুম্নস্ত্ৱভূন্নেতা পাংডৱানাং মহাস্ত্ৰৱিত্।
14059015c গুপ্তো ভীমেন তেজস্ৱী মিত্ৰেণ ৱৰুণো যথা।।
মিত্ৰনিংদ ৱৰুণনু হেগো হাগॆ তেজস্ৱী ভীমনিংদ ৰক্ষিসল্পট্ট মহাস্ত্ৰৱিদু ধৃষ্টদ্যুম্ননু পাংডৱৰ নেতাৰনাদনু.
14059016a পংচসেনাপৰিৱৃতো দ্ৰোণপ্ৰেপ্সুৰ্মহামনাঃ।
14059016c পিতুৰ্নিকাৰান্সংস্মৃত্য ৰণে কৰ্মাকৰোন্মহত্।।
ঐদু অক্ষোহিণী সেনॆগল়িংদ পৰিৱৃতনাদ আ মহামনস্ৱী ধৃষ্টদ্যুম্ননু দ্ৰোণনিংদ তন্ন তংদॆগাদ অপমানৱন্নু স্মৰিসিকॊল়্ল়ুত্তা ৰণদল্লি মহাকৰ্মগল়ন্নॆসগিদনু.
14059017a তস্মিংস্তে পৃথিৱীপালা দ্ৰোণপাৰ্ষতসংগৰে।
14059017c নানাদিগাগতা ৱীৰাঃ প্ৰাযশো নিধনং গতাঃ।।
দ্ৰোণ-পাৰ্ষতৰ আ সংগ্ৰামদল্লি নানা দিক্কুগল়িংদ আগমিসিদ্দ প্ৰাযশঃ ऎল্ল ৱীৰ পৃথ্ৱীপালৰ নিধনৱাযিতু.
14059018a দিনানি পংচ তদ্যুদ্ধমভূত্পৰমদাৰুণম্।
14059018c ততো দ্ৰোণঃ পৰিশ্ৰাংতো ধৃষ্টদ্যুম্নৱশং গতঃ।।
আ পৰমদাৰুণ যুদ্ধৱু ঐদু দিনগল়ু নডॆযিতু. নংতৰ পৰিশ্ৰাংতনাদ দ্ৰোণনু ধৃষ্টদ্যুম্নন ৱশনাদনু.
14059019a ততঃ সেনাপতিৰভূত্কৰ্ণো দৌৰ্যোধনে বলে।
14059019c অক্ষৌহিণীভিঃ শিষ্টাভিৰ্ৱৃতঃ পংচভিৰাহৱে।।
অনংতৰ দুৰ্যোধনন সেনॆযল্লি যুদ্ধদল্লি অল়িদুল়িদিদ্দ ঐদু অক্ষোহিণী সেনॆগॆ কৰ্ণনু সেনাপতিযাদনু.
14059020a তিস্ৰস্তু পাংডুপুত্ৰাণাং চম্ৱো বীভত্সুপালিতাঃ।
14059020c হতপ্ৰৱীৰভূযিষ্ঠা বভূৱুঃ সমৱস্থিতাঃ।।
আগ পাংডুপুত্ৰৰ মূৰু অক্ষোহিণী সেনॆযন্নু বীভত্সুৱু ৰক্ষিসুত্তিদ্দনু. বহল়ষ্টু প্ৰৱীৰৰু হতৰাগিদ্দৰূ অদু যুদ্ধসন্নদ্ধৱাগিত্তু.
14059021a ততঃ পাৰ্থং সমাসাদ্য পতংগ ইৱ পাৱকম্।
14059021c পংচত্ৱমগমত্সৌতিৰ্দ্ৱিতীযেঽহনি দাৰুণে।।
অনংতৰ ऎৰডনॆয দিনদ দাৰুণ যুদ্ধদল্লি পতংগৱু পাৱকদ কডॆ হাৰি হোগুৱংতॆ পাৰ্থনন্নু ऎদুৰিসি সৌতিযু পংচত্ৱৱন্নু হॊংদিদনু.
14059022a হতে কৰ্ণে তু কৌৰৱ্যা নিৰুত্সাহা হতৌজসঃ।
14059022c অক্ষৌহিণীভিস্তিসৃভিৰ্মদ্ৰেশং পৰ্যৱাৰযন্।।
কৰ্ণনু হতনাগলু নিৰুত্সাহগॊংড হতৌজস কৌৰৱ্যৰ মূৰু অক্ষোহিণী সেনॆগॆ মদ্ৰেশনু নাযকনাদনু.
14059023a হতৱাহনভূযিষ্ঠাঃ পাংডৱাস্তু যুধিষ্ঠিৰম্।
14059023c অক্ষৌহিণ্যা নিৰুত্সাহাঃ শিষ্টযা পৰ্যৱাৰযন্।।
অনেক ৱাহনগল়ন্নু কল়ॆদুকॊংডু নিৰুত্সাহগॊংডিদ্দ অল়িদুল়িদ পাংডৱৰ ऒংদু অক্ষোহিণী সেনॆগॆ যুধিষ্ঠিৰনু নাযকনাদনু.
14059024a অৱধীন্মদ্ৰৰাজানং কুৰুৰাজো যুধিষ্ঠিৰঃ।
14059024c তস্মিংস্তথাৰ্ধদিৱসে কৰ্ম কৃত্ৱা সুদুষ্কৰম্।।
অংদিন অৰ্ধ দিনদল্লিযে মদ্ৰৰাজনন্নু সংহৰিসি কুৰুৰাজ যুধিষ্ঠিৰনু দুষ্কৰ কৰ্মৱন্নॆসগিদনু.
14059025a হতে শল্যে তু শকুনিং সহদেৱো মহামনাঃ।
14059025c আহৰ্তাৰং কলেস্তস্য জঘানামিতৱিক্ৰমঃ।।
শল্যনু হতনাগলু মহামনস্ৱি অমিতৱিক্ৰমি সহদেৱনু আ কলহক্কॆ মূলকাৰণনাগিদ্দ শকুনিযন্নু সংহৰিসিদনু.
14059026a নিহতে শকুনৌ ৰাজা ধাৰ্তৰাষ্ট্ৰঃ সুদুৰ্মনাঃ।
14059026c অপাক্ৰামদ্গদাপাণিৰ্হতভূযিষ্ঠসৈনিকঃ।।
শকুনিযু হতনাদ নংতৰ ধাৰ্তৰাষ্ট্ৰ দুৰ্মনস্ৱি ৰাজ দুৰ্যোধননু গদাপাণিযাগি হতৰাগদে উল়িদিদ্দ সৈনিকৰন্নু বিট্টু হॊৰটুহোদনু.
14059027a তমন্ৱধাৱত্সংক্ৰুদ্ধো ভীমসেনঃ প্ৰতাপৱান্।
14059027c হ্ৰদে দ্ৱৈপাযনে চাপি সলিলস্থং দদৰ্শ তম্।।
সংক্ৰুদ্ধনাদ প্ৰতাপৱান্ ভীমসেননু অৱনন্নে হিংবালিসি হোগি দ্ৱৈপাযন সৰোৱৰদল্লি নীৰিনॊল়গॆ কুল়িতিদ্দ অৱনন্নু নোডিদনু.
14059028a ততঃ শিষ্টেন সৈন্যেন সমংতাত্পৰিৱাৰ্য তম্।
14059028c উপোপৱিৱিশুৰ্হৃষ্টা হ্ৰদস্থং পংচ পাংডৱাঃ।।
আগ পংচ পাংডৱৰু হৃষ্টৰাগি উল়িদ সেনॆগল়িংদ সৰোৱৰদল্লিদ্দ অৱনন্নু সুত্তুৱৰॆদু নিংতৰু.
14059029a ৱিগাহ্য সলিলং ত্ৱাশু ৱাগ্বাণৈৰ্ভৃশৱিক্ষতঃ।
14059029c উত্থায স গদাপাণিৰ্যুদ্ধায সমুপস্থিতঃ।।
নীৰিনॊল়গিদ্দ দুৰ্যোধননু পাংডৱৰ ৱাগ্বাণগল়িংদ অত্যংত গাসিযাগি যুদ্ধমাডলু গদাপাণিযাগি নীৰিনিংদ মেলॆদ্দনু.
14059030a ততঃ স নিহতো ৰাজা ধাৰ্তৰাষ্ট্ৰো মহামৃধে।
14059030c ভীমসেনেন ৱিক্ৰম্য পশ্যতাং পৃথিৱীক্ষিতাম্।।
আগ পৃথ্ৱীপালৰু নোডুত্তিদ্দংতॆযে নডॆদ মহা যুদ্ধদল্লি ৰাজা ধাৰ্তৰাষ্ট্ৰনু ভীমসেনন ৱিক্ৰমদিংদ হতনাদনু.
14059031a ততস্তত্পাংডৱং সৈন্যং সংসুপ্তং শিবিৰে নিশি।
14059031c নিহতং দ্ৰোণপুত্ৰেণ পিতুৰ্ৱধমমৃষ্যতা।।
অনংতৰ পিতুৰ্ৱধॆযন্নু সহিসিকॊল়্ল়লাৰদ দ্ৰোণপুত্ৰনু ৰাত্ৰি শিবিৰদল্লি মলগিদ্দ পাংডৱ সেনॆযন্নু সংহৰিসিদনু.
14059032a হতপুত্ৰা হতবলা হতমিত্ৰা মযা সহ।
14059032c যুযুধানদ্ৱিতীযেন পংচ শিষ্টাঃ স্ম পাংডৱাঃ।।
নানু, ऎৰডনॆযৱনাগি যুযুধান সাত্যকি মত্তু ঐৱৰু পাংডৱৰু ইৱৰন্নু বিট্টু সেনॆগল়ॆল্লৱূ নাশৱাদৱু, পুত্ৰৰু হতৰাদৰু মত্তু মিত্ৰৰূ হতৰাদৰু.
14059033a সহৈৱ কৃপভোজাভ্যাং দ্ৰৌণিৰ্যুদ্ধাদমুচ্যত।
14059033c যুযুত্সুশ্চাপি কৌৰৱ্যো মুক্তঃ পাংডৱসংশ্ৰযাত্।।
অৱৰ কডॆযল্লি কৃপ-ভোজ কৃতৱৰ্মৰॊংদিগॆ দ্ৰৌণিযু যুদ্ধদিংদ মুক্তৰাগি বদুকুল়িদৰু. কৌৰৱ্য যুযুত্সুৱূ কূড পাংডৱৰ আশ্ৰযৱন্নু পডॆদুদৰিংদ উল়িদুকॊংডনু.
14059034a নিহতে কৌৰৱেংদ্ৰে চ সানুবংধে সুযোধনে।
14059034c ৱিদুৰঃ সংজযশ্চৈৱ ধৰ্মৰাজমুপস্থিতৌ।।
অনুযাযিগল়ॊংদিগॆ কৌৰৱেংদ্ৰ সুযোধননু হতনাগলু ৱিদুৰ-সংজযৰু ধৰ্মৰাজনন্নে আশ্ৰযিসিদৰু.
14059035a এৱং তদভৱদ্যুদ্ধমহান্যষ্টাদশ প্ৰভো।
14059035c যত্ৰ তে পৃথিৱীপালা নিহতাঃ স্ৱৰ্গমাৱসন্।।
প্ৰভো! হদিনॆংটু অক্ষোহিণী সেনॆগল়ু মত্তু পৃথ্ৱীপালৰু হতৰাগি স্ৱৰ্গৱন্নু সেৰিদ আ মহাযুদ্ধৱু ঈ ৰীতি নডॆযিতু.””
14059036 ৱৈশংপাযন উৱাচ 14059036a শৃণ্ৱতাং তু মহাৰাজ কথাং তাং ৰোমহৰ্ষণীম্।
14059036c দুঃখহৰ্ষপৰিক্লেশা ৱৃষ্ণীনামভৱংস্তদা।।
ৱৈশংপাযননু হেল়িদনু: “মহাৰাজ! আ ৰোমহৰ্ষণ কথॆযন্নু কেল়িদ ৱৃষ্ণিগল়ু দুঃখ-হৰ্ষগল়িংদ পীডিতৰাদৰু.”
সমাপ্তি
ইতি শ্ৰীমহাভাৰতে অশ্ৱমেধিকপৰ্ৱণি ৱাসুদেৱৱাক্যে একোনষষ্টিতমোঽধ্যাযঃ।।
ইদু শ্ৰীমহাভাৰতদল্লি অশ্ৱমেধিকপৰ্ৱদল্লি ৱাসুদেৱৱাক্য ऎন্নুৱ ঐৱত্তॊংভত্তনে অধ্যাযৱু.
[^1] সংজযনু ধৃতৰাষ্ট্ৰনিগॆ নীডিদ যুদ্ধৱিৱৰণॆয প্ৰকাৰ মহাভাৰত যুদ্ধদ মॊদলিনিংদ কডॆযৱৰॆগূ ধৃষ্টদ্যুম্ননে পাংডৱৰ সেনানাযকনাগিদ্দনু. আদৰॆ ভীষ্মনন্নু সংহৰিসলু শিখংডিযন্নু অৱন ऎদিৰু নিল্লিসলু পাংডৱৰু প্ৰযত্নপট্টিদ্দুদৰিংদ কৃষ্ণনু ভীষ্মন ৱধॆয প্ৰসংগদল্লি শিখংডিযে পাংডৱৰ নাযকনাগিদ্দনॆংদু হেল়ুত্তানॆ.