പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
അശ്വമേധിക പര്വ
അശ്വമേധിക പര്വ
അധ്യായ 55
സാര
ഉത്തംകനു ഗുരുശുശ്രൂഷെയിംദ പഡെദുകൊംഡിദ്ദ തപഃശക്തിയ വര്ണനെ (1-13). ഉത്തംകന ഗുരുപത്നി അഹല്യെയു ഗുരുദക്ഷിണെയാഗി സൌദാസന പത്നിയല്ലിരുവ ദിവ്യ കുംഡലഗളന്നു കേളിദുദു (14-29). ഉത്തംകനു വനദല്ലിദ്ദ നരഭക്ഷക സൌദാസനന്നു നോഡിദുദു (30-35).
14055001 ജനമേജയ ഉവാച
14055001a ഉത്തംകഃ കേന തപസാ സംയുക്തഃ സുമഹാതപാഃ।
14055001c യഃ ശാപം ദാതുകാമോഽഭൂദ്വിഷ്ണവേ പ്രഭവിഷ്ണവേ।।
ജനമേജയനു ഹേളിദനു: “എല്ലവുഗള ഉത്പത്തിഗേ കാരണനാദ വിഷ്ണുവിഗേ ശാപവന്നു കൊഡലു ബയസിദ്ദ ആ മഹാതപസ്വീ ഉത്തംകനു യാവ തപസ്സിന ശക്തിയന്നു ഹൊംദിദ്ദനു?”
14055002 വൈശംപായന ഉവാച
14055002a ഉത്തംകോ മഹതാ യുക്തസ്തപസാ ജനമേജയ।
14055002c ഗുരുഭക്തഃ സ തേജസ്വീ നാന്യം കം ചിദപൂജയത്।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “ജനമേജയ! ഉത്തംകനു മഹാ തപഃശക്തിയുള്ളവനാഗിദ്ദനു. ഗുരുഭക്തനാഗിദ്ദ ആ തേജസ്വിയു അന്യ യാരന്നൂ എംദൂ പൂജിസുത്തിരലില്ല.
14055003a സര്വേഷാമൃഷിപുത്രാണാമേഷ ചാസീന്മനോരഥഃ।
14055003c ഔത്തംകീം ഗുരുവൃത്തിം വൈ പ്രാപ്നുയാമിതി ഭാരത।।
ഭാരത! എല്ല ഋഷിപുത്രര മനോരഥവൂ ഉത്തംകനിഗിദ്ദംഥഹ ഗുരുഭക്തിയന്നു പഡെയബേകു എംബുദാഗിത്തു.
14055004a ഗൌതമസ്യ തു ശിഷ്യാണാം ബഹൂനാം ജനമേജയ।
14055004c ഉത്തംകേഽഭ്യധികാ പ്രീതിഃ സ്നേഹശ്ചൈവാഭവത്തദാ।।
ഗൌതമനിഗെ അനേക ശിഷ്യരിദ്ദരു. ആദരൂ ഉത്തംകന മേലെ അവനിഗെ അധിക പ്രീതി-സ്നേഹഗളിദ്ദവു.
14055005a സ തസ്യ ദമശൌചാഭ്യാം വിക്രാംതേന ച കര്മണാ।
14055005c സമ്യക്ചൈവോപചാരേണ ഗൌതമഃ പ്രീതിമാനഭൂത്।।
അവനു ദമ, ശൌച, വിക്രമ കര്മഗളു മത്തു ഉത്തമ ഉപചാരഗളിംദ ഗൌതമനിഗെ പ്രീതിപാത്രനാഗിദ്ദനു.
14055006a അഥ ശിഷ്യസഹസ്രാണി സമനുജ്ഞായ ഗൌതമഃ।
14055006c ഉത്തംകം പരയാ പ്രീത്യാ നാഭ്യനുജ്ഞാതുമൈച്ചത।।
ഗൌതമനു തന്ന സഹസ്രാരു ശിഷ്യരിഗെ ഹോഗലു അനുമതിയന്നിത്തനു. ആദരെ പരമപ്രീതിയ കാരണദിംദ ഉത്തംകനിഗെ ഹോഗലു അനുമതിയന്നു നീഡലു ബയസലില്ല.
14055007a തം ക്രമേണ ജരാ താത പ്രതിപേദേ മഹാമുനിമ്।
14055007c ന ചാന്വബുധ്യത തദാ സ മുനിര്ഗുരുവത്സലഃ।।
മഗൂ! ക്രമേണ മഹാമുനി ഉത്തംകനു മുപ്പാദനു. ഗുരുവത്സലനാഗിദ്ദ അവനിഗെ താനു മുപ്പാഗിദ്ദുദര അരിവെയൂ ഉംടാഗിരലില്ല.
14055008a തതഃ കദാ ചിദ്രാജേംദ്ര കാഷ്ഠാന്യാനയിതും യയൌ।
14055008c ഉത്തംകഃ കാഷ്ഠഭാരം ച മഹാംതം സമുപാനയത്।।
രാജേംദ്ര! ഹീഗിരലു ഒമ്മെ ഉത്തംകനു കട്ടിഗെയന്നു തരലു ഹോദനു. അവനു കട്ടിഗെയ ദൊഡ്ഡ ഹൊരെയന്നു സംഗ്രഹിസിദനു.
14055009a സ തു ഭാരാഭിഭൂതാത്മാ കാഷ്ഠഭാരമരിംദമ।
14055009c നിഷ്പിപേഷ ക്ഷിതൌ രാജന്പരിശ്രാംതോ ബുഭുക്ഷിതഃ।।
രാജന്! അരിംദമ! കട്ടിഗെയ ഭാരദിംദ അവനു ബളലിദനു. ആഗ അവനു ഹൊത്തിദ്ദ കട്ടിഗെയ ഹൊരെയന്നു കെളഗിളിസലു പ്രയത്നിസിദനു.
14055010a തസ്യ കാഷ്ഠേ വിലഗ്നാഭൂജ്ജടാ രൂപ്യസമപ്രഭാ।
14055010c തതഃ കാഷ്ഠൈഃ സഹ തദാ പപാത ധരണീതലേ।।
ബെള്ളിയംതെ ഹൊളെയുത്തിദ്ദ അവന ജടെയു കട്ടിഗെയ ഹൊരെയല്ലി സിലുകികൊംഡിദ്ദുദരിംദ ആഗ അവനു കട്ടിഗെയ ഹൊരെയൊംദിഗെ നെലദ മേലെ ബിദ്ദനു.
14055011a തതഃ സ ഭാരനിഷ്പിഷ്ടഃ ക്ഷുധാവിഷ്ടശ്ച ഭാര്ഗവഃ।
14055011c ദൃഷ്ട്വാ താം വയസോഽവസ്ഥാം രുരോദാര്തസ്വരം തദാ।।
കട്ടിഗെയ ഹൊരെയ ഭാരദിംദ ജജ്ജിഹോഗിദ്ദ മത്തു ഹസിവെയിംദ ബളലിദ്ദ ആ ഭാര്ഗവനു തന്ന മുപ്പിന അവസ്ഥെയന്നു കംഡു ആര്തസ്വരദല്ലി രോദിസിദനു.
14055012a തതോ ഗുരുസുതാ തസ്യ പദ്മപത്രനിഭേക്ഷണാ।
14055012c ജഗ്രാഹാശ്രൂണി സുശ്രോണീ കരേണ പൃഥുലോചനാ।
14055012e പിതുര്നിയോഗാദ്ധര്മജ്ഞാ ശിരസാവനതാ തദാ।।
ആഗ തംദെയ ആജ്ഞെയംതെ പദ്മപത്രദംതെ വിശാല മുഖവിദ്ദ, വിശാല കണ്ണുഗളിദ്ദ, ഗുരു ഗൌതമന മഗളു ധര്മജ്ഞെ സുശ്രോണിയു തലെയന്നു തഗ്ഗിസി തന്ന കൈഗളിംദ ഉത്തംകന കണ്ണീരന്നു ഹിഡിദളു.
14055013a തസ്യാ നിപേതതുര്ദഗ്ധൌ കരൌ തൈരശ്രുബിംദുഭിഃ।
14055013c ന ഹി താനശ്രുപാതാന്വൈ ശക്താ ധാരയിതും മഹീ।।
ഉത്തംകന കണ്ണീരിന ഹനിഗളിംദ അവള കൈഗളു സുട്ടു കെളക്കെ ബിദ്ദവു. ഹാഗെ കെളഗെ ബിദ്ദ കണ്ണീരന്നു ഭൂമിയൂ കൂഡ തഡെദുകൊള്ളലു ശക്തളാഗലില്ല.
14055014a ഗൌതമസ്ത്വബ്രവീദ്വിപ്രമുത്തംകം പ്രീതമാനസഃ।
14055014c കസ്മാത്താത തവാദ്യേഹ ശോകോത്തരമിദം മനഃ।
14055014e സ സ്വൈരം ബ്രൂഹി വിപ്രര്ഷേ ശ്രോതുമിച്ചാമി തേ വചഃ।।
ആഗ പ്രീതമാനസനാദ ഗൌതമനു ഉത്തംകനിഗെ ഹേളിദനു: “മഗൂ! ഇംദു നിന്ന മനസ്സേകെ ശോകദിംദ വ്യാകുലഗൊംഡിദെ? വിപ്രര്ഷേ! ബേഗ ഹേളു! നിന്ന മാതന്നു കേളലു ബയസുത്തേനെ!”
14055015 ഉത്തംക ഉവാച
14055015a ഭവദ്ഗതേന മനസാ ഭവത്പ്രിയചികീര്ഷയാ।
14055015c ഭവദ്ഭക്തിഗതേനേഹ ഭവദ്ഭാവാനുഗേന ച।।
ഉത്തംകനു ഹേളിദനു: “നിമഗെ പ്രിയവന്നുംടുമാഡലു ബയസി നിമ്മല്ലിയേ മനസ്സന്നിട്ടു നിമ്മമേലിന ഭക്തിയിംദാഗി നിമ്മന്നേ അനുസരിസുത്താ ബംദിദ്ദേനെ.
14055016a ജരേയം നാവബുദ്ധാ മേ നാഭിജ്ഞാതം സുഖം ച മേ।
14055016c ശതവര്ഷോഷിതം ഹി ത്വം ന മാമഭ്യനുജാനഥാഃ।।
നനഗെ മുപ്പാഗിദുദര അരിവെയൂ നനഗാഗലില്ല. നാനു സുഖവന്നേ അനുഭവിസില്ല. നിമ്മൊഡനെ നൂരു വര്ഷഗളന്നു കളെദരൂ ഹോഗലു നനഗെ നിമ്മിംദ അനുമതിയു ദൊരകലില്ല.
14055017a ഭവതാ ഹ്യഭ്യനുജ്ഞാതാഃ ശിഷ്യാഃ പ്രത്യവരാ മയാ।
14055017c ഉപപന്നാ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ ശതശോഽഥ സഹസ്രശഃ।।
ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ! നന്ന നംതര ബംദിദ്ദ നിമ്മ നൂരാരു സഹസ്രാരു ശിഷ്യരിഗെ ഹോഗലു നീവു അനുമതിയന്നു നീഡിദ്ദീരി.”
14055018 ഗൌതമ ഉവാച
14055018a ത്വത്പ്രീതിയുക്തേന മയാ ഗുരുശുശ്രൂഷയാ തവ।
14055018c വ്യതിക്രാമന്മഹാന്കാലോ നാവബുദ്ധോ ദ്വിജര്ഷഭ।।
ഗൌതമനു ഹേളിദനു: “ദ്വിജര്ഷഭ! പ്രീതിയുക്തവാദ നിന്ന ഗുരുശുശ്രൂഷെയിംദ നനഗെ ദീര്ഘ കാലവു കളെദദ്ദേ തിളിയലില്ല!
14055019a കിം ത്വദ്യ യദി തേ ശ്രദ്ധാ ഗമനം പ്രതി ഭാര്ഗവ।
14055019c അനുജ്ഞാം ഗൃഹ്യ മത്തസ്ത്വം ഗൃഹാന്ഗച്ചസ്വ മാ ചിരമ്।।
ഭാര്ഗവ! ഒംദുവേളെ നിനഗെ ഹോഗുവ ശ്രദ്ധെയിദ്ദരെ നന്ന അനുജ്ഞെയന്നു പഡെദു തഡമാഡദേ നിന്ന മനെഗെ ഹോഗു!”
14055020 ഉത്തംക ഉവാച
14055020a ഗുര്വര്ഥം കം പ്രയച്ചാമി ബ്രൂഹി ത്വം ദ്വിജസത്തമ।
14055020c തമുപാകൃത്യ ഗച്ചേയമനുജ്ഞാതസ്ത്വയാ വിഭോ।।
ഉത്തംകനു ഹേളിദനു: “ദ്വിജസത്തമ! വിഭോ! ഗുരുവിഗാഗി നാനു ഏനു മാഡബേകെംദു ഹേളി. അദന്നു മാഡി നിമ്മ അനുജ്ഞെയംതെ ഹോഗുത്തേനെ.”
14055021 ഗൌതമ ഉവാച
14055021a ദക്ഷിണാ പരിതോഷോ വൈ ഗുരൂണാം സദ്ഭിരുച്യതേ।
14055021c തവ ഹ്യാചരതോ ബ്രഹ്മംസ്തുഷ്ടോഽഹം വൈ ന സംശയഃ।।
ഗൌതമനു ഹേളിദനു: “ബ്രാഹ്മണ! ഗുരുസേവെയേ ഗുരുവിഗെ നീഡുവ ദക്ഷിണെയെംദു സത്പുരുഷരു ഹേളുത്താരെ. നിന്ന ആചരണെയിംദ നാനു സംതുഷ്ടനാഗിദ്ദേനെ എന്നുവുദരല്ലി സംശയവേ ഇല്ല.
14055022a ഇത്ഥം ച പരിതുഷ്ടം മാം വിജാനീഹി ഭൃഗൂദ്വഹ।
14055022c യുവാ ഷോഡശവര്ഷോ ഹി യദദ്യ ഭവിതാ ഭവാന്।।
ഭൃഗൂദ്വഹ! ഈഗാഗലേ നീനു നന്നന്നു സംതുഷ്ടിഗൊളിസിദ്ദീയെ എംദു തിളിദുകോ! നീനു ഇംദു ഹദിനാരു വര്ഷദ യുവകനാഗുവെ!
14055023a ദദാമി പത്നീം കന്യാം ച സ്വാം തേ ദുഹിതരം ദ്വിജ।
14055023c ഏതാമൃതേ ഹി നാന്യാ വൈ ത്വത്തേജോഽര്ഹതി സേവിതുമ്।।
ദ്വിജ! നന്ന പുത്രി കന്യെയന്നു നിനഗെ പത്നിയന്നാഗി കൊഡുത്തേനെ. അവള ഹൊരതു ബേരെ യാരൂ തേജോന്വിതനാദ നിന്ന സേവെഗൈയലാരരു.”
14055024a തതസ്താം പ്രതിജഗ്രാഹ യുവാ ഭൂത്വാ യശസ്വിനീമ്।
14055024c ഗുരുണാ ചാഭ്യനുജ്ഞാതോ ഗുരുപത്നീമഥാബ്രവീത്।।
അനംതര അവനു യുവകനാഗി യശസ്വിനീ ഗുരുപുത്രിയന്നു സ്വീകരിസിദനു. ഗുരുവിനിംദ അപ്പണെപഡെദു അവനു ഗുരുപത്നിയല്ലി ഹീഗെ കേളിദനു:
14055025a കിം ഭവത്യൈ പ്രയച്ചാമി ഗുര്വര്ഥം വിനിയുംക്ഷ്വ മാമ്।
14055025c പ്രിയം ഹി തവ കാംക്ഷാമി പ്രാണൈരപി ധനൈരപി।।
“ഗുരുദക്ഷിണെയാഗി നിമഗെ ഏനന്നു തരലി? നനഗെ അപ്പണെ കൊഡി. പ്രാണദിംദലാദരൂ ധനഗളിംദലാദരൂ നിമഗെ പ്രിയവാദുദന്നു മാഡലു ബയസുത്തേനെ.
14055026a യദ്ദുര്ലഭം ഹി ലോകേഽസ്മിന്രത്നമത്യദ്ഭുതം ഭവേത്।
14055026c തദാനയേയം തപസാ ന ഹി മേഽത്രാസ്തി സംശയഃ।।
ഈ ലോകദല്ലി ദുര്ലഭവൂ അദ്ഭുതവൂ ആദ രത്നവിദ്ദരെ അദന്നൂ നന്ന തപസ്സിന പ്രഭാവദിംദ തംദുകൊഡുത്തേനെ. അദരല്ലി സംശയവില്ലദിരലി!”
14055027 അഹല്യോവാച
14055027a പരിതുഷ്ടാസ്മി തേ പുത്ര നിത്യം ഭഗവതാ സഹ।
14055027c പര്യാപ്തയേ തദ്ഭദ്രം തേ ഗച്ച താത യഥേച്ചകമ്।।
അഹല്യെയു ഹേളിദളു: “പുത്ര! നിത്യവൂ നിന്ന സേവെയിംദ നാനു പരിതുഷ്ടളാഗിദ്ദേനെ. ഇദേ സാകു. മഗൂ! നിനഗെ മംഗളവാഗലി! ഇഷ്ടവിദ്ദല്ലിഗെ ഹോഗു!””
14055028 വൈശംപായന ഉവാച
14055028a ഉത്തംകസ്തു മഹാരാജ പുനരേവാബ്രവീദ്വചഃ।
14055028c ആജ്ഞാപയസ്വ മാം മാതഃ കര്തവ്യം ഹി പ്രിയം തവ।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “മഹാരാജ! ഉത്തംകനാദരോ “മാതേ! നിമഗെ പ്രിയവാദ ഏനന്നു മാഡലി ആജ്ഞാപിസി!” എംദു പുനഃ കേളികൊംഡനു.
14055029 അഹല്യോവാച
14055029a സൌദാസപത്ന്യാ വിദിതേ ദിവ്യേ വൈ മണികുംഡലേ।
14055029c തേ സമാനയ ഭദ്രം തേ ഗുര്വര്ഥഃ സുകൃതോ ഭവേത്।।
അഹല്യെയു ഹേളിദളു: “സൌദാസന പത്നിയു ദിവ്യവാദ മണികുംഡലഗളന്നു പഡെദിദ്ദാളെ എംദു തിളിദിദെ. അവുഗളന്നു താ! ഗുരുദക്ഷിണെയാഗി ഇദേ സാകാഗുത്തദെ. നിനഗെ മംഗളവാഗലി!”
14055030a സ തഥേതി പ്രതിശ്രുത്യ ജഗാമ ജനമേജയ।
14055030c ഗുരുപത്നീപ്രിയാര്ഥം വൈ തേ സമാനയിതും തദാ।।
ജനമേജയ! ഹാഗെയേ ആഗലെംദു ഹേളി അവനു ഗുരുപത്നിഗാഗി അവുഗളന്നു തരലു ഹോദനു.
14055031a സ ജഗാമ തതഃ ശീഘ്രമുത്തംകോ ബ്രാഹ്മണര്ഷഭഃ।
14055031c സൌദാസം പുരുഷാദം വൈ ഭിക്ഷിതും മണികുംഡലേ।।
അനംതര ആ ബ്രാഹ്മണര്ഷഭ ഉത്തംകനു നരഭക്ഷകനാഗിദ്ദ സൌദാസനല്ലി മണികുംഡലഗള ഭിക്ഷെയന്നു കേളലു ശീഘ്രവാഗി ഹോദനു.
14055032a ഗൌതമസ്ത്വബ്രവീത്പത്നീമുത്തംകോ നാദ്യ ദൃശ്യതേ।
14055032c ഇതി പൃഷ്ടാ തമാചഷ്ട കുംഡലാര്ഥം ഗതം തു വൈ।।
ഗൌതമനു “ഇംദു ഉത്തംകനു കാണുത്തില്ലവല്ല!” എംദു പത്നിയല്ലി കേളിദനു. അദക്കെ അവളു “കുംഡലഗളന്നു തരലു ഹോഗിദ്ദാനെ” എംദു ഹേളിദളു.
14055033a തതഃ പ്രോവാച പത്നീം സ ന തേ സമ്യഗിദം കൃതമ്।
14055033c ശപ്തഃ സ പാര്ഥിവോ നൂനം ബ്രാഹ്മണം തം വധിഷ്യതി।।
ആഗ അവനു പത്നിഗെ ഹേളിദനു: “നീനു മാഡിദുദു ഒള്ളെയദാഗലില്ല. ആ രാജനു ശാപഗ്രസ്തനാഗിദ്ദാനെ. അവനു ബ്രാഹ്മണനന്നു വധിസുത്താനെ!”
14055034 അഹല്യോവാച
14055034a അജാനംത്യാ നിയുക്തഃ സ ഭഗവന്ബ്രാഹ്മണോഽദ്യ മേ।
14055034c ഭവത്പ്രസാദാന്ന ഭയം കിം ചിത്തസ്യ ഭവിഷ്യതി।।
അഹല്യെയു ഹേളിദളു: “ഭഗവന്! തിളിയദേ ഇംദു നാനു ആ ബ്രാഹ്മണനന്നു കളുഹിസിബിട്ടെ! ആദരെ നിമ്മ അനുഗ്രഹവിരുവാഗ അവനിഗെ ഏനൂ ആഗുവുദില്ല.”
14055035a ഇത്യുക്തഃ പ്രാഹ താം പത്നീമേവമസ്ത്വിതി ഗൌതമഃ।
14055035c ഉത്തംകോഽപി വനേ ശൂന്യേ രാജാനം തം ദദര്ശ ഹ।।
ഇദക്കെ ഗൌതമനു തന്ന പത്നിഗെ “അദു ഹാഗെയേ ആഗലി!” എംദു ഹേളിദനു. ഉത്തംകനാദരോ ശൂന്യ വനദല്ലി രാജ സൌദാസനന്നു കംഡനു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീമഹാഭാരതേ അശ്വമേധികപര്വണി ഉത്തംകോപാഖ്യാനേ കുംഡലാഹരണേ പംചപംചാശത്തമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീമഹാഭാരതദല്ലി അശ്വമേധികപര്വദല്ലി ഉത്തംകോപാഖ്യാനേ കുംഡലാഹരണ എന്നുവ ഐവത്തൈദനേ അധ്യായവു.