ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అశ్వమేధిక పర్వ
అశ్వమేధిక పర్వ
అధ్యాయ 52
సార
మార్గదల్లి దొరకిద ముని ఉత్తంకను కురు-పాండవర నడువె సంధియు యశస్వియాయితే ఎందు కృష్ణనల్లి కేళువుదు (1-14). కృష్ణను యుద్ధదల్లి సర్వ ధార్తరాష్ట్రరూ నాశవాదుదన్ను హేళలు ఉత్తంకను అవనిగె శాపవన్ను కొడలు ముందాదుదు (15-26).
14052001 వైశంపాయన ఉవాచ
14052001a తథా ప్రయాంతం వార్ష్ణేయం ద్వారకాం భరతర్షభాః।
14052001c పరిష్వజ్య న్యవర్తంత సానుయాత్రాః పరంతపాః।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “హీగె వార్ష్ణేయను ద్వారకెగె హొరడువాగ పరంతప భరతర్షభరు అవనన్ను గాఢవాగి ఆలంగిసి బీళ్కొట్టు సేవకరొడనె హిందిరుగిదరు.
14052002a పునః పునశ్చ వార్ష్ణేయం పర్యష్వజత ఫల్గునః।
14052002c ఆ చక్షుర్విషయాచ్చైనం దదర్శ చ పునః పునః।।
ఫల్గునను వార్ష్ణేయనన్ను పునః పునః తబ్బికొండను. అవను కాణువవరెగె పునః పునః అవన కడె నోడుత్తలే ఇద్దను.
14052003a కృచ్చ్రేణైవ చ తాం పార్థో గోవిందే వినివేశితామ్।
14052003c సంజహార తదా దృష్టిం కృష్ణశ్చాప్యపరాజితః।।
గోవిందనన్నే నోడుత్తిద్ద పార్థను అవను కాణదంతాదాగ కష్టదిందలే తన్న దృష్టియన్ను హిందె తెగెదుకొండను. అపరాజిత కృష్ణనూ కూడ హాగెయే మాడిదను.
14052004a తస్య ప్రయాణే యాన్యాసన్నిమిత్తాని మహాత్మనః।
14052004c బహూన్యద్భుతరూపాణి తాని మే గదతః శృణు।।
ఆ మహాత్మను ప్రయాణిసువాగ అనేక అద్భుత నిమిత్తగళు కండుబందవు. అవుగళ కురితు హేళుత్తేనె. కేళు.
14052005a వాయుర్వేగేన మహతా రథస్య పురతో వవౌ।
14052005c కుర్వన్నిఃశర్కరం మార్గం విరజస్కమకంటకమ్।।
భిరుగాళియు వేగదింద రథద ముందె బీసి మార్గదల్లి కల్లు, ధూళు మత్తు ముళ్ళుగళు ఇరదంతె మాడితు.
14052006a వవర్ష వాసవశ్చాపి తోయం శుచి సుగంధి చ।
14052006c దివ్యాని చైవ పుష్పాణి పురతః శార్ఙ్రధన్వనః।।
ఇంద్రనూ కూడ శాంఙ్రధన్వియ ఎదిరు శుభ్రవూ సుగంధయుక్తవూ ఆద మళెయన్నూ దివ్య పుష్పగళన్నూ సురిసిదను.
14052007a స ప్రయాతో మహాబాహుః సమేషు మరుధన్వసు।
14052007c దదర్శాథ మునిశ్రేష్ఠముత్తంకమమితౌజసమ్।।
ఆ మహాబాహువు సమప్రదేశగళల్లి మత్తు మరుభూమిగళల్లి ప్రయాణిసుత్తిద్దాగ అల్లి అమితౌజస మునిశ్రేష్ఠ ఉత్తంకనన్ను కండను.
14052008a స తం సంపూజ్య తేజస్వీ మునిం పృథులలోచనః।
14052008c పూజితస్తేన చ తదా పర్యపృచ్చదనామయమ్।।
విశాలాక్షను ఆ తేజస్వీ మునియన్ను పూజిసిదను. అవనింద ప్రతిపూజెయన్ను పడెదు కృష్ణను అవన యోగక్షేమవన్ను విచారిసిదను.
14052009a స పృష్టః కుశలం తేన సంపూజ్య మధుసూదనమ్।
14052009c ఉత్తంకో బ్రాహ్మణశ్రేష్ఠస్తతః పప్రచ్చ మాధవమ్।।
కుశల ప్రశ్నెయన్ను కేళిద మధుసూదననన్ను పూజిసి బ్రాహ్మణశ్రేష్ఠ ఉత్తంకను మాధవనన్ను ప్రశ్నిసిదను:
14052010a కచ్చిచ్చౌరే త్వయా గత్వా కురుపాండవసద్మ తత్।
14052010c కృతం సౌభ్రాత్రమచలం తన్మే వ్యాఖ్యాతుమర్హసి।।
“శౌరే! నీను కురు-పాండవర సదనగళిగె హోగి ఎరడూ పంగడగళల్లి ఉత్తమ భ్రాతృభావవన్ను ఉంటుమాడిసి బందెయా? అదర కురితు నీను ననగె హేళబేకు.
14052011a అభిసంధాయ తాన్వీరానుపావృత్తోఽసి కేశవ।
14052011c సంబంధినః సుదయితాన్సతతం వృష్ణిపుంగవ।।
కేశవ! వృష్ణిపుంగవ! సతతవూ నిన్న సంబంధిగళూ ప్రీతిపాత్రరూ ఆద ఆ వీరర నడువె సంధియన్ను నడెసికొట్టు బందెయా?
14052012a కచ్చిత్పాండుసుతాః పంచ ధృతరాష్ట్రస్య చాత్మజాః।
14052012c లోకేషు విహరిష్యంతి త్వయా సహ పరంతప।।
పరంతప! ఐవరు పాండుసుతరు మత్తు ధృతరాష్ట్రన మక్కళు నిన్నొడనె లోకగళల్లి విహరిసుత్తిద్దారె తానే?
14052013a స్వరాష్ట్రేషు చ రాజానః కచ్చిత్ప్రాప్స్యంతి వై సుఖమ్।
14052013c కౌరవేషు ప్రశాంతేషు త్వయా నాథేన మాధవ।।
మాధవ! నాథనాద నీను కౌరవరల్లి శాంతియన్ను ఏర్పడిసిద నంతర రాజరు తమ్మ తమ్మ రాష్ట్రగళల్లి సుఖదింద ఇరువరు తానే?
14052014a యా మే సంభావనా తాత త్వయి నిత్యమవర్తత।
14052014c అపి సా సఫలా కృష్ణ కృతా తే భరతాన్ప్రతి।।
కృష్ణ! మగూ! నీను హాగెయే మాడుత్తీయె ఎందు ననగె సంపూర్ణవాద భరవసెయిద్దితు. ఏకెందరె భారతర ప్రతి నినగిరువ ప్రీతియిందాగి సంధియు సఫలవాగలే బేకిత్తు!”
14052015 వాసుదేవ ఉవాచ
14052015a కృతో యత్నో మయా బ్రహ్మన్సౌభ్రాత్రే కౌరవాన్ప్రతి।
14052015c న చాశక్యంత సంధాతుం తేఽధర్మరుచయో మయా।।
వాసుదేవను హేళిదను: “బ్రహ్మన్! కౌరవరల్లి పరస్పర సౌభ్రాతృత్వవన్నుంటుమాడలు నాను ప్రయత్నిసిదె. ఆదరె అధర్మదల్లియే ఆసక్తరాద అవరు సంధిమాడికొళ్ళువంతె మాడలు ననగె శక్యవాగలిల్ల.
14052016a తతస్తే నిధనం ప్రాప్తాః సర్వే ససుతబాంధవాః।
14052016c న దిష్టమభ్యతిక్రాంతుం శక్యం బుద్ధ్యా బలేన వా।
14052016e మహర్షే విదితం నూనం సర్వమేతత్తవానఘ।।
అనంతర అవరెల్లరూ మక్కళు-బాంధవరొందిగె నిధనహొందిదరు. బుద్ధి అథవా బలగళింద దైవవన్ను అతిక్రమిసలు శక్యవిల్ల. మహర్షే! అనఘ! ఇవెల్లవూ నినగె తిళిదిద్దే ఆగివె!
14052017a తేఽత్యక్రామన్మతిం మహ్యం భీష్మస్య విదురస్య చ।
14052017c తతో యమక్షయం జగ్ముః సమాసాద్యేతరేతరమ్।।
మహామతి భీష్మ మత్తు విదురర సలహెగళన్ను అతిక్రమిసి అవరు పరస్పరరరొడనె హోరాడి యమక్షయక్కె హోదరు.
14052018a పంచ వై పాండవాః శిష్టా హతమిత్రా హతాత్మజాః।
14052018c ధార్తరాష్ట్రాశ్చ నిహతాః సర్వే ససుతబాంధవాః।।
మక్కళన్నూ మిత్రరన్ను కళెదుకొండ ఐవరు పాండవరు మాత్ర ఉళిదుకొండిద్దారె. ధార్తరాష్ట్రరెల్లరూ మక్కళు-బాంధవరొడనె హతరాగిద్దారె.”
14052019a ఇత్యుక్తవచనే కృష్ణే భృశం క్రోధసమన్వితః।
14052019c ఉత్తంకః ప్రత్యువాచైనం రోషాదుత్ఫాల్య లోచనే।।
కృష్ణను హీగె హేళలు ఉత్తంకను అత్యంత క్రోధసమన్వితనాదను. రోషదింద కణ్ణుగళన్ను అరళిసికొండు అవను ఈ మాతుగళన్నాడిదను:
14052020a యస్మాచ్చక్తేన తే కృష్ణ న త్రాతాః కురుపాండవాః।
14052020c సంబంధినః ప్రియాస్తస్మాచ్చప్స్యేఽహం త్వామసంశయమ్।।
“కృష్ణ! శక్తనాగిద్దరూ సంబంధిగళూ ప్రియరూ ఆగిద్ద కురు-పాండవరన్ను నీను రక్షిసలిల్ల. ఆదుదరింద నిన్నన్నీగ శపిసుత్తేనె. ఇదరల్లి సంశయవే ఇల్ల!
14052021a న చ తే ప్రసభం యస్మాత్తే నిగృహ్య నివర్తితాః।
14052021c తస్మాన్మన్యుపరీతస్త్వాం శప్స్యామి మధుసూదన।।
మధుసూదన! బలవన్ను ప్రయోగిసియాదరూ నీను అవరన్ను తడెయబహుదాగిత్తు. వినాశదింద పారుమాడబహుదాగిత్తు. ఆదరె నీను హాగె మాడలిల్ల. ఇదరింద కుపితనాగి నాను నిన్నన్ను శపిసుత్తేనె.
14052022a త్వయా హి శక్తేన సతా మిథ్యాచారేణ మాధవ।
14052022c ఉపచీర్ణాః కురుశ్రేష్ఠా యస్త్వేతాన్సముపేక్షథాః।।
మాధవ! తడెయలు శక్తనాగిద్దరూ నీను పరస్పరరన్ను నాశగొళిసిద కురుశ్రేష్ఠరన్ను మిథ్యాచారదింద ఉపేక్షిసిదె!”
14052023 వాసుదేవ ఉవాచ
14052023a శృణు మే విస్తరేణేదం యద్వక్ష్యే భృగునందన।
14052023c గృహాణానునయం చాపి తపస్వీ హ్యసి భార్గవ।।
వాసుదేవను హేళిదను: “భృగునందన! భార్గవ! నీను తపస్వియాగిరువె! కోపగొళ్ళబేడ! నాను హేళువుదన్ను సమగ్రవాగి కేళి నన్న ప్రార్థనెయన్ను అంగీకరిసు.
14052024a శ్రుత్వా త్వమేతదధ్యాత్మం ముంచేథాః శాపమద్య వై।
14052024c న చ మాం తపసాల్పేన శక్తోఽభిభవితుం పుమాన్।।
నన్నింద ఆధ్యాత్మతత్త్వవన్ను కేళిదనంతర నీను ననగె శాపవన్ను కొడబహుదు. అల్ప తపస్సినింద యావ పురుషనూ నన్నన్ను తిరస్కరిసలారను.
14052025a న చ తే తపసో నాశమిచ్చామి జపతాం వర।
14052025c తపస్తే సుమహద్దీప్తం గురవశ్చాపి తోషితాః।।
జపిగళల్లి శ్రేష్ఠనే! నిన్న తపస్సు నాశవాగువుదన్ను నాను బయసువుదిల్ల. గురువన్ను తృప్తిగొళిసురువ నిన్న తపస్సు మహా దీప్తవాదుదు.
14052026a కౌమారం బ్రహ్మచర్యం తే జానామి ద్విజసత్తమ।
14052026c దుఃఖార్జితస్య తపసస్తస్మాన్నేచ్చామి తే వ్యయమ్।।
ద్విజసత్తమ! బాల్యదిందలే నీను బ్రహ్మచర్యవన్ను పాలిసుత్తిరువె ఎందు తిళిదిద్దేనె. ఆదుదరింద కష్టదింద సంపాదిసిద నిన్న ఈ తపస్సన్ను వ్యయగొళిసలు నాను ఇష్టపడువుదిల్ల.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అశ్వమేధికపర్వణి ఉత్తంకోపాఖ్యానే కృష్ణోత్తంకసమాగమే ద్విపంచాశత్తమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అశ్వమేధికపర్వదల్లి ఉత్తంకోపాఖ్యానే కృష్ణోత్తంకసమాగమ ఎన్నువ ఐవత్తెరడనే అధ్యాయవు.