praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
aśvamedhika parva
aśvamedhika parva
adhyāya 28
sāra
kṛṣṇanu arjunanigè brāhmaṇa daṃpatigal̤a saṃvādavannu muṃduvarèsi hel̤idudu (1-28).
14028001 brāhmaṇa uvāca|
14028001a gaṃdhānna jighrāmi rasānna vedmi rūpaṃ na paśyāmi na ca spṛśāmi|
14028001c na cāpi śabdānvividhānśṛṇomi na cāpi saṃkalpamupaimi kiṃ cit||
brāhmaṇanu hel̤idanu: “nānu gaṃdhavannu mūsuttilla. rasavannu rucisuttilla. rūpavannu noḍuttilla. muṭṭuttilla. vividha śabdhagal̤annū kel̤uttilla. nānu yāvude saṃkalpavannū yocisuttilla!
14028002a arthāniṣṭānkāmayate svabhāvaḥ sarvāndveṣyānpradviṣate svabhāvaḥ|
14028002c kāmadveṣāvudbhavataḥ svabhāvāt prāṇāpānau jaṃtudehānniveśya||
svabhāvavu abhīṣṭavādavugal̤annu bayasuttadè. svabhāvave dveṣisuva èllavannū dveṣisuttadè. prāṇa-apānagal̤u jaṃtuvina dehavannu praveśisi svabhāvadiṃdale kāma-dveṣagal̤annuṃṭumāḍuttavè.
14028003a tebhyaścānyāṃsteṣvanityāṃśca bhāvān bhūtātmānaṃ lakṣayeyaṃ śarīre|
14028003c tasmiṃstiṣṭhannāsmi śakyaḥ kathaṃ cit kāmakrodhābhyāṃ jarayā mṛtyunā ca||
avugal̤annu mattu anya anitya bhāvagal̤annu hāgū bhūtātmanannu ī śarīradalli kāṇuttenè. ā bhūtātmanalli manassannu sthāpisida nannannu kāma-krodhagal̤āgalī jarā-mṛtyugal̤āgalī èṃdū muṭṭuvudilla.
14028004a akāmayānasya ca sarvakāmān avidviṣāṇasya ca sarvadoṣān|
14028004c na me svabhāveṣu bhavaṃti lepās toyasya biṃdoriva puṣkareṣu||
yāvude kāmanā vastuvannu kāmisada mattu yāvude dveṣavastuvannu dveṣisada nanna ā svabhāvagal̤alli kamalada èlègè nīrina biṃdugal̤u aṃṭikòl̤l̤adaṃtè yāva doṣagal̤ū aṃṭikòl̤l̤uvudilla.
14028005a nityasya caitasya bhavaṃti nityā nirīkṣamāṇasya bahūnsvabhāvān|
14028005c na sajjate karmasu bhogajālaṃ divīva sūryasya mayūkhajālam||
iṃdriyagal̤a aneka svabhāvagal̤annu nityavū nirīkṣisuttiruva ā nitya paramātmanigè iṃdriya saṃbaṃdha bhogagal̤èllavū anityavāgiye kāṇisuttavè. aṃtaha paramātmanannu anubhavakkè taṃdukòṃḍavanigè karmagal̤allina bhogasamūhagal̤u ākāśadallina kiraṇa samūhagal̤u sūryanannu hegè aṃṭikòṃḍiruvudillavo hāgè aṃṭikòṃḍiruvudilla.
14028006a atrāpyudāharaṃtīmamitihāsaṃ purātanam|
14028006c adhvaryuyatisaṃvādaṃ taṃ nibodha yaśasvini||
yaśasvinī! ī viṣayadalli purātana itihāsavāgiruva adhvaryu mattu yatiyara saṃvādavannu udāharisuttārè. adannu kel̤u.
14028007a prokṣyamāṇaṃ paśuṃ dṛṣṭvā yajñakarmaṇyathābravīt|
14028007c yatiradhvaryumāsīno hiṃseyamiti kutsayan||
yajñakarmadalli paśuvigè prokṣaṇèmāḍuttiruvudannu noḍi alliye kul̤itidda yatiyorvanu “idu hiṃsè!” èṃdu adhvaryuvannu dhikkarisidanu.
14028008a tamadhvaryuḥ pratyuvāca nāyaṃ cāgo vinaśyati|
14028008c śreyasā yokṣyate jaṃturyadi śrutiriyaṃ tathā||
adakkè adhvaryuvu uttarisidanu: “ī āḍu nāśavāguvudilla. vedavākyavu satyavèṃdādarè ī prāṇiyu śreyassannu hòṃduttadè.
14028009a yo hyasya pārthivo bhāgaḥ pṛthivīṃ sa gamiṣyati|
14028009c yadasya vārijaṃ kiṃ cidapastatpratipadyate||
idara pārthiva bhāgavu pṛthviyannu seruttadè. idaralliruva nīrina aṃśavu āpadalli serihoguttadè.
14028010a sūryaṃ cakṣurdiśaḥ śrotre prāṇo'sya divameva ca|
14028010c āgame vartamānasya na me doṣo'sti kaścana||
idara kaṇṇugal̤u sūryanannū, kivigal̤u dikkugal̤annū, prāṇavu divavannū seruttavè. āgama śāstragal̤a prakāra naḍèdukòl̤l̤uttiruva nanagè yāva doṣavū aṃṭikòl̤l̤uvudilla.”
14028011 yatiruvāca|
14028011a prāṇairviyoge cāgasya yadi śreyaḥ prapaśyasi|
14028011c cāgārthe vartate yajño bhavataḥ kiṃ prayojanam||
yatiyu hel̤idanu: “ī āḍina prāṇavannu tègèyuvudariṃda adakkè śreyassuṃṭāguttadèyèṃdādarè āḍigāgi naḍèsuttiruva ī yajñadiṃda ninagenu prayojana?
14028012a anu tvā manyatāṃ mātā pitā bhrātā sakhāpi ca|
14028012c maṃtrayasvainamunnīya paravaṃtaṃ viśeṣataḥ||
viśeṣavāgi parādhīnavāgiruva ī āḍina tāyi, taṃdè, sahodararu mattu snehitaròḍanè vicārisi avara anumatiyannu paḍèyabekāgittu1.
14028013a ya evamanumanyeraṃstānbhavānpraṣṭumarhati|
14028013c teṣāmanumataṃ śrutvā śakyā kartuṃ vicāraṇā||
idakkè anumatiyannu kòḍabekādavarannu nīnu kel̤abekāgittu. avara anumatiyannu kel̤ida naṃtarave idannu hananamāḍuva kuritu vicārisalu śakyavidè.
14028014a prāṇā apyasya cāgasya prāpitāste svayoniṣu|
14028014c śarīraṃ kevalaṃ śiṣṭaṃ niśceṣṭamiti me matiḥ||
melāgi ī āḍina prāṇa, āpa mòdalāda iṃdriyagal̤annu avugal̤a ugamasthānagal̤alli mòdale līnagòl̤isibiṭṭiruvèyādudariṃda2, kevala idara niśceṣṭa śarīravu ul̤idukòṃḍidèyèṃdu nanna abhiprāyavāgidè.
14028015a iṃdhanasya tu tulyena śarīreṇa vicetasā|
14028015c hiṃsā nirveṣṭukāmānāmiṃdhanaṃ paśusaṃjñitam||
cetanavannu kal̤èdukòṃḍa śarīravu iṃdhanakkè samānavu. hiṃsèyannu māḍalu bayasuvavaru paśurūpada iṃdhanavannu bal̤asuttārè!
14028016a ahiṃsā sarvadharmāṇāmiti vṛddhānuśāsanam|
14028016c yadahiṃsraṃ bhavetkarma tatkāryamiti vidmahe||
èlladharmagal̤alli ahiṃsādharmave śreṣṭhavèṃdu vṛddhara anuśāsanavāgidè. yāva karmadalli hiṃsèyillavo ā kāryave māḍalu yogyavèṃdu til̤ididdevè.
14028017a ahiṃseti pratijñeyaṃ yadi vakṣyāmyataḥ param|
14028017c śakyaṃ bahuvidhaṃ vaktuṃ bhavataḥ kāryadūṣaṇam||
idakkū hèccu hel̤uvudādarè ahiṃsèyannu pālisuttenè èṃdu pratijñèyannu māḍisabeku. ninna ī kāryavannu innū bahuvidhadalli dūṣisalu śakyavidè.
14028018a ahiṃsā sarvabhūtānāṃ nityamasmāsu rocate|
14028018c pratyakṣataḥ sādhayāmo na parokṣamupāsmahe||
sarvabhūtagal̤igū hiṃsèmāḍade iruvudu namagè nityavū priyavāgidè. idannu parokṣavāgi upāsanè māḍade pratyakṣavāgiye sādhisoṇa!”
14028019 adhvaryuruvāca 14028019a bhūmergaṃdhaguṇānbhuṃkṣe pibasyāpomayānrasān|
14028019c jyotiṣāṃ paśyase rūpaṃ spṛśasyanilajān guṇān||
adhvaryuvu hel̤idanu: “nīnu bhūmiya gaṃdhavannu āghrāṇisuvè. āpadalliruva rasavannu kuḍiyuttīyè. tejoguṇavāda rūpavannu kāṇuttīyè. mattu vāyuguṇada sparṣavannu anubhavisuttīyè.
14028020a śṛṇoṣyākāśajaṃ śabdaṃ manasā manyase matim|
14028020c sarvāṇyetāni bhūtāni prāṇā iti ca manyase||
ākāśadalli huṭṭuva śabdhavannu kel̤uttīyè. manassiniṃda buddhiyannu bal̤asuvè. ādarè ī èlla bhūtagal̤igū prāṇagal̤ivèyèṃdu bhāvisuttīyè.
14028021a prāṇādāne ca nityo'si hiṃsāyāṃ vartate bhavān|
14028021c nāsti ceṣṭā vinā hiṃsāṃ kiṃ vā tvaṃ manyase dvija||
hīgè nityavū nīnu prāṇavannu hīruttiruttīyè mattu hiṃsāpūrvakavāgi vartisuttiruttīyè. dvija! hiṃsèyillade yāva kāryavū naḍèyuvudilla èṃdu nanagannisuttadè.”
14028022 yatiruvāca 14028022a akṣaraṃ ca kṣaraṃ caiva dvaidhībhāvo'yamātmanaḥ|
14028022c akṣaraṃ tatra sadbhāvaḥ svabhāvaḥ kṣara ucyate||
yatiyu hel̤idanu: “ī ātmanigè akṣara mattu kṣara èṃba èraḍu bhāvagal̤ivè. idaralli sadbhāva (iruvikèya bhāva) vannu akṣara mattu svabhāva (jīviya svabhāva) vannu kṣara èṃdu hel̤uttārè.
14028023a prāṇo jihvā manaḥ sattvaṃ svabhāvo rajasā saha|
14028023c bhāvairetairvimuktasya nirdvaṃdvasya nirāśiṣaḥ||
prāṇa, jihva, manassu, sattva, mattu rajassugal̤u òṭṭigè svabhāvagal̤ènisikòl̤l̤uttavè. ī bhāvagal̤iṃda vimuktanādavanu nirdvaṃdvanū āśègal̤illadavannū āgiruvanu.
14028024a samasya sarvabhūteṣu nirmamasya jitātmanaḥ|
14028024c samaṃtātparimuktasya na bhayaṃ vidyate kva cit||
ā jitātmanu sarvabhūtagal̤alliyū samanāgi vartisuvanu. mamakāravanniṭṭukòṃḍiruvudilla. èllarītiyalliyū parimuktanāda avanigè yāvude bhayaviruvudilla.”
14028025 adhvaryuruvāca 14028025a sadbhireveha saṃvāsaḥ kāryo matimatāṃ vara|
14028025c bhavato hi mataṃ śrutvā pratibhāti matirmama||
adhvaryuvu hel̤idanu: “mativaṃtaralli śreṣṭhane! ninna ī abhiprāyavannu kel̤i uttama puruṣara sahavāsavannu māḍabeku èṃdu nanna buddhigè hòl̤èyuttidè.
14028026a bhagavanbhagavadbuddhyā pratibuddho bravīmyaham|
14028026c mataṃ maṃtuṃ kratuṃ kartuṃ nāparādho'sti me dvija||
bhagavan! dvija! ninna buddhiyiṃda nānu innū hèccu til̤idukòṃḍavanāgiddenè èṃdu hel̤aballè. vedoktavāda kratuvannu māḍisuttiruva nānu yāva aparādhavannū èsaguttilla!””
14028027 brāhmaṇa uvāca|
14028027a upapattyā yatistūṣṇīṃ vartamānastataḥ param|
14028027c adhvaryurapi nirmohaḥ pracacāra mahāmakhe||
brāhmaṇanu hel̤idanu: “idannu kel̤i yatiyu summanādanu. adhvaryuvū kūḍa ā mahāyajñavannu muṃduvarisidanu.
14028028a evametādṛśaṃ mokṣaṃ susūkṣmaṃ brāhmaṇā viduḥ|
14028028c viditvā cānutiṣṭhaṃti kṣetrajñenānudarśinā||
hīgè mokṣavu atyaṃta sūkṣma svarūpavul̤l̤addu èṃdu brāhmaṇaru til̤idiruttārè. idannu til̤ide avaru kṣetrajñanu torisikòṭṭaṃtè naḍèdukòl̤l̤uttārè.”
samāpti
iti śrīmahābhārate aśvamedhikaparvaṇi anugītāyāṃ brāhmaṇagītāsu aṣṭāviṃśo'dhyāyaḥ||
idu śrīmahābhāratadalli aśvamedhikaparvadalli anugītāyāṃ brāhmaṇagītā ènnuva ippattèṃṭane adhyāyavu.