015

પ્રવેશ

।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।

શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત

શ્રી મહાભારત

અશ્વમેધિક પર્વ

અશ્વમેધિક પર્વ

અધ્યાય 15

સાર

ઇંદ્રપ્રસ્થદલ્લિ કૃષ્ણાર્જુનર સભાવિહાર (1-7). તાવિબ્બરૂ દ્વારકॆગॆ હોગલુ યુધિષ્ઠિરનલ્લિ અનુમતિયન્નુ કેળુ ऎંદુ કૃષ્ણનુ અર્જુનનિગॆ હેળિદુદુ (8-34).

14015001 જનમેજય ઉવાચ।
14015001a વિજિતે પાંડવેયૈસ્તુ પ્રશાંતે ચ દ્વિજોત્તમ।
14015001c રાષ્ટ્રે કિં ચક્રતુર્વીરૌ વાસુદેવધનંજયૌ।।

જનમેજયનુ હેળિદનુ: “દ્વિજોત્તમ! પાંડવરુ ગॆદ્દુ પ્રશાંતરાગિ રાષ્ટ્રવન્નુ આળુત્તિરલુ વીર વાસુદેવ-ધનંજયરુ એનુ માડિદરુ.”

14015002 વૈશંપાયન ઉવાચ।
14015002a વિજિતે પાંડવેયૈસ્તુ પ્રશાંતે ચ વિશાં પતે।
14015002c રાષ્ટ્રે બભૂવતુર્હૃષ્ટૌ વાસુદેવધનંજયૌ।।

વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “વિશાંપતે! પાંડવરિગॆ વિજયવાગિ અવરુ પ્રશાંતરાગલુ વાસુદેવ-ધનંજયરુ હર્ષિતરાદરુ.

14015003a વિજહ્રાતે મુદા યુક્તૌ દિવિ દેવેશ્વરાવિવ।
14015003c તૌ વનેષુ વિચિત્રેષુ પર્વતાનાં ચ સાનુષુ।।

મુદિતરાગિ અવનુ તમ્મ અનુયાયિગળॊંદિગॆ દિવિયલ્લિ દેવેશ્વરરંતॆ વિચિત્ર વન-પર્વતગળલ્લિ વિહરિસિદરુ.

14015004a શૈલેષુ રમણીયેષુ પલ્વલેષુ નદીષુ ચ।
14015004c ચંક્રમ્યમાણૌ સંહૃષ્ટાવશ્વિનાવિવ નંદને।।

અશ્વિનિયરુ નંદન વનદલ્લિ હેગો હાગॆ અવરિબ્બરૂ રમણીય શૈલગળલ્લિ મત્તુ નદિ-તીર્થગળલ્લિ વિહરિસુત્તા હર્ષિતરાદરુ.

14015005a ઇંદ્રપ્રસ્થે મહાત્માનૌ રેમાતે કૃષ્ણપાંડવૌ।
14015005c પ્રવિશ્ય તાં સભાં રમ્યાં વિજહ્રાતે ચ ભારત।।

ભારત! મહાત્મ કૃષ્ણ-પાંડવરુ ઇંદ્રપ્રસ્થદલ્લિ રમિસિદરુ. આ રમ્ય સભॆયન્નુ પ્રવેશિસિ વિહરિસિદરુ.

14015006a તત્ર યુદ્ધકથાશ્ચિત્રાઃ પરિક્લેશાંશ્ચ પાર્થિવ।
14015006c કથાયોગે કથાયોગે કથયામાસતુસ્તદા।।

પાર્થિવ! અલ્લિ અવરિબ્બરૂ વિચિત્ર યુદ્ધકથॆગળન્નૂ, તમગાદ પરિક્લેશગળન્નૂ હેળિકॊળ્ળુત્તા, માતુકથॆગળલ્લિયે કાલવન્નુ કળॆદરુ.

14015007a ઋષીણાં દેવતાનાં ચ વંશાંસ્તાવાહતુસ્તદા।
14015007c પ્રીયમાણૌ મહાત્માનૌ પુરાણાવૃષિસત્તમૌ।।

પુરાણ ઋષિસત્તમરાદ અવરિબ્બરુ મહાત્મરૂ પ્રીતિયિંદ ઋષિગળ મત્તુ દેવતॆગળ વંશગળ કથॆગળન્નુ હેળિકॊળ્ળુત્તિદ્દરુ.

14015008a મધુરાસ્તુ કથાશ્ચિત્રાશ્ચિત્રાર્થપદનિશ્ચયાઃ।
14015008c નિશ્ચયજ્ઞઃ સ પાર્થાય કથયામાસ કેશવઃ।।

નિશ્ચયજ્ઞ કેશવનુ પાર્થનિગॆ મધુરવાદ વિચિત્ર પદ નિશ્ચયગળુળ્ળ કથॆગળન્નુ હેળતॊડગિદનુ.

14015009a પુત્રશોકાભિસંતપ્તં જ્ઞાતીનાં ચ સહસ્રશઃ।
14015009c કથાભિઃ શમયામાસ પાર્થં શૌરિર્જનાર્દનઃ।।

પુત્રશોકદિંદ મત્તુ સહસ્રારુ જ્ઞાતિબાંધવર મરણદિંદ સંતપ્તનાગિદ્દ પાર્થનન્નુ શૌરિ જનાર્દનનુ કથॆગળ મૂલક સમાધાનપડિસિદનુ.

14015010a સ તમાશ્વાસ્ય વિધિવદ્વિધાનજ્ઞો મહાતપાઃ।
14015010c અપહૃત્યાત્મનો ભારં વિશશ્રામેવ સાત્વતઃ।।

વિધાનજ્ઞ મહાતપસ્વિ સાત્વતનુ અર્જુનનન્નુ વિધિવત્તાગિ સમાધાનગॊળિસિ તાનુ હॊત્તિદ્દ ભારવન્નુ કॆળગિળિસિ વિશ્રમિસિદંતॆ તોરિદનુ.

14015011a તતઃ કથાંતે ગોવિંદો ગુડાકેશમુવાચ હ।
14015011c સાંત્વયન્શ્લક્ષ્ણયા વાચા હેતુયુક્તમિદં વચઃ।।

કથॆગળ કॊનॆયલ્લિ ગોવિંદનુ ગુડાકેશનન્નુ મધુરમાતુગળિંદ સાંત્વનગॊળિસુત્તા અર્થયુક્તવાદ ઈ માતુગળન્નાડિદનુ:

14015012a વિજિતેયં ધરા કૃત્સ્ના સવ્યસાચિન્પરંતપ।
14015012c ત્વદ્બાહુબલમાશ્રિત્ય રાજ્ઞા ધર્મસુતેન હ।।

“સવ્યસાચિ! પરંતપ! નિન્ન બાહુબલવન્નુ આશ્રયિસિ રાજા ધર્મસુતનુ ઈ ઇડી ભૂમિયન્ને ગॆદ્દિદ્દાયિતુ!

14015013a અસપત્નાં મહીં ભુંક્તે ધર્મરાજો યુધિષ્ઠિરઃ।
14015013c ભીમસેનપ્રભાવેન યમયોશ્ચ નરોત્તમ।।

નરોત્તમ! ભીમસેન મત્તુ યમળર પ્રભાવદિંદ ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરનુ દાયાદિગળિલ્લદ ઈ મહિયન્નુ ભોગિસુત્તિદ્દાનॆ

14015014a ધર્મેણ રાજ્ઞા ધર્મજ્ઞ પ્રાપ્તં રાજ્યમકંટકમ્।
14015014c ધર્મેણ નિહતઃ સંખ્યે સ ચ રાજા સુયોધનઃ।।

ધર્મજ્ઞ રાજનુ ધર્મદિંદલે કંટકવિલ્લદ રાજ્યવન્નુ પડॆદુકॊંડનુ. ધર્મદિંદલે રાજા સુયોધનનુ યુદ્ધદલ્લિ મડિદનુ.

14015015a અધર્મરુચયો લુબ્ધાઃ સદા ચાપ્રિયવાદિનઃ।
14015015c ધાર્તરાષ્ટ્રા દુરાત્માનઃ સાનુબંધા નિપાતિતાઃ।।

અધર્મદલ્લિયે રુચિયન્નિટ્ટિદ્દ, સદા અપ્રિયવાદુદન્ને માતનાડુત્તિદ્દ, આસॆબુરુક દુરાત્મ ધાર્તરાષ્ટ્રરુ બાંધવરॊંદિગॆ કॆળગુરુળિદ્દારॆ.

14015016a પ્રશાંતામખિલાં પાર્થ પૃથિવીં પૃથિવીપતિઃ।
14015016c ભુંક્તે ધર્મસુતો રાજા ત્વયા ગુપ્તઃ કુરૂદ્વહ।।

પાર્થ! કુરૂદ્વહ! નીનુ રક્ષિસુત્તિરુવ ઈ પ્રશાંત અખિલ પૃથ્વિયન્નુ પૃથ્વીપતિ ધર્મસુત રાજનુ ભોગિસુત્તિદ્દાનॆ.

14015017a રમે ચાહં ત્વયા સાર્ધમરણ્યેષ્વપિ પાંડવ।
14015017c કિમુ યત્ર જનોઽયં વૈ પૃથા ચામિત્રકર્શન।।

અમિત્રકર્શન! પાંડવ! નિન્નॊડનॆ નાનુ નિર્જન અરણ્યદલ્લિયૂ રમિસબલ્લॆનુ. ઇન્નુ જનરિરુવ મત્તુ અત્તॆ પૃથાળિરુવ ઇલ્લિ ઇન્નેનુ?

14015018a યત્ર ધર્મસુતો રાજા યત્ર ભીમો મહાબલઃ।
14015018c યત્ર માદ્રવતીપુત્રૌ રતિસ્તત્ર પરા મમ।।

ऎલ્લિ રાજા ધર્મસુતનિરુવનો, ऎલ્લિ મહાબલ ભીમનિરુવનો, ऎલ્લિ માદ્રવતી પુત્રરિરુવરો અલ્લિ નનગॆ પરમ આનંદવાગુત્તદॆ.

14015019a તથૈવ સ્વર્ગકલ્પેષુ સભોદ્દેશેષુ ભારત।
14015019c રમણીયેષુ પુણ્યેષુ સહિતસ્ય ત્વયાનઘ।।

ભારત! અનઘ! સ્વર્ગદંતિરુવ ઈ રમણીય પુણ્ય સભાપ્રદેશદલ્લિ નિન્નॊડનॆ ઇદ્દેનॆ.

14015020a કાલો મહાંસ્ત્વતીતો મે શૂરપુત્રમપશ્યતઃ।
14015020c બલદેવં ચ કૌરવ્ય તથાન્યાન્વૃષ્ણિપુંગવાન્।।

કૌરવ્ય! શૂરપુત્ર વસુદેવનન્નુ, બલદેવનન્નુ મત્તુ હાગॆયે ઇતર વૃષ્ણિપુંગવરન્નુ કાણદે બહળ કાલવુ કળॆદુહોયિતુ.

14015021a સોઽહં ગંતુમભીપ્સામિ પુરીં દ્વારવતીં પ્રતિ।
14015021c રોચતાં ગમનં મહ્યં તવાપિ પુરુષર્ષભ।।

પુરુષર્ષભ! આદુદરિંદ દ્વારવતી પુરિય કડॆ હોગલુ બયસુત્તેનॆ. નાનુ મત્તુ નીનુ ઇબ્બરૂ અલ્લિગॆ હોગબેકॆંદુ અનિસુત્તિદॆ.

14015022a ઉક્તો બહુવિધં રાજા તત્ર તત્ર યુધિષ્ઠિરઃ।
14015022c સ હ ભીષ્મેણ યદ્યુક્તમસ્માભિઃ શોકકારિતે।।

શોકિસુત્તિદ્દ રાજા યુધિષ્ઠિરનિગॆ ભીષ્મનॊંદિગॆ નાવૂ કૂડ અલ્લલ્લિ બહુવિધવાગિ હેળિદॆવુ.

14015023a શિષ્ટો યુધિષ્ઠિરોઽસ્માભિઃ શાસ્તા સન્નપિ પાંડવઃ।
14015023c તેન તચ્ચ વચઃ સમ્યગ્ગૃહીતં સુમહાત્મના।।

પાંડવ યુધિષ્ઠિરનાદરો નમ્મિંદ ઉપદેશગળન્નુ પડॆદુ આળુત્તિદ્દાનॆ. આ મહાત્મનુ નમ્મ વચનગળॆલ્લવન્નૂ સંપૂર્ણવાગિ સ્વીકરિસિદ્દાનॆ.

14015024a ધર્મપુત્રે હિ ધર્મજ્ઞે કૃતજ્ઞે સત્યવાદિનિ।
14015024c સત્યં ધર્મો મતિશ્ચાગ્ર્યા સ્થિતિશ્ચ સતતં સ્થિરા।।

ધર્મજ્ઞ કૃતજ્ઞ સત્યવાદિનિ ધર્મપુત્રનલ્લિ સતતવૂ સત્ય-ધર્મગળુ મત્તુ ઉન્નત બુદ્ધિયુ સ્થિરવાગિ નॆલॆસિવॆ.

14015025a તદ્ગત્વા તં મહાત્માનં યદિ તે રોચતેઽર્જુન।
14015025c અસ્મદ્ગમનસંયુક્તં વચો બ્રૂહિ જનાધિપમ્।।

અર્જુન! નીનુ બયસુવॆયાદરॆ આ મહાત્મનલ્લિગॆ હોગિ નમ્મ પ્રયાણદ કુરિતુ જનાધિપનિગॆ હેળુ.

14015026a ન હિ તસ્યાપ્રિયં કુર્યાં પ્રાણત્યાગેઽપ્યુપસ્થિતે।
14015026c કુતો ગંતું મહાબાહો પુરીં દ્વારવતીં પ્રતિ।।

મહાબાહો! પ્રાણત્યાગક્કૂ સિદ્ધનાગિદ્દ અવનિગॆ અપ્રિયવાદુદન્નુ માડિ નાવુ દ્વારવતી પુરિગॆ હેગॆ હોગબલ્લॆવુ?

14015027a સર્વં ત્વિદમહં પાર્થ ત્વત્પ્રીતિહિતકામ્યયા।
14015027c બ્રવીમિ સત્યં કૌરવ્ય ન મિથ્યૈતત્કથં ચન।।

પાર્થ! ઇવॆલ્લવન્નૂ નિન્ન પ્રીતિ-હિતગળન્નુ બયસિ હેળુત્તિદ્દેનॆ. કૌરવ્ય! નિનગॆ સત્યવન્ને હેળુત્તેનॆ. સુળ્ળનॆંદૂ હેળુવુદિલ્લ.

14015028a પ્રયોજનં ચ નિર્વૃત્તમિહ વાસે મમાર્જુન।
14015028c ધાર્તરાષ્ટ્રો હતો રાજા સબલઃ સપદાનુગઃ।।

અર્જુન! નાનુ ઇલ્લિ ઇદ્દુ આગબેકાગિદ્દ પ્રયોજનવુ આગિહોયિતુ. રાજા ધાર્તરાષ્ટ્રનુ અવન સેનॆ મત્તુ અનુયાયિગળॊંદિગॆ હતનાદનુ.

14015029a પૃથિવી ચ વશે તાત ધર્મપુત્રસ્ય ધીમતઃ।
14015029c સ્થિતા સમુદ્રવસના સશૈલવનકાનના।
14015029e ચિતા રત્નૈર્બહુવિધૈઃ કુરુરાજસ્ય પાંડવ।।

અય્યા! પૃથ્વિયૂ કૂડ ધીમંત ધર્મપુત્રન વશવાયિતુ. પાંડવ! સમુદ્રવે વસ્ત્રવાગુળ્ળ શૈલ-વન-કાનન યુક્તળાદ બહુવિધદ રત્નગળ ખનિયાદ ભૂમિયુ કુરુરાજનદ્દાગિદॆ.

14015030a ધર્મેણ રાજા ધર્મજ્ઞઃ પાતુ સર્વાં વસુંધરામ્।
14015030c ઉપાસ્યમાનો બહુભિઃ સિદ્ધૈશ્ચાપિ મહાત્મભિઃ।
14015030e સ્તૂયમાનશ્ચ સતતં બંદિભિર્ભરતર્ષભ।।

ભરતર્ષભ! અનેક મહાત્મ સિદ્ધરિંદ ઉપાસિસલ્પટ્ટુ મત્તુ બંદિગળિંદ સતતવૂ સ્તુતિસલ્પડુત્તિરુવ ધર્મજ્ઞ રાજનુ ઇડી વસુંધરॆયન્નુ ધર્મદિંદ પાલિસલિ!

14015031a તન્મયા સહ ગત્વાદ્ય રાજાનં કુરુવર્ધનમ્।
14015031c આપૃચ્ચ કુરુશાર્દૂલ ગમનં દ્વારકાં પ્રતિ।।

કુરુશાર્દૂલ! ઇંદુ નીનુ નન્નॊડનॆ કુરુવર્ધન રાજનલ્લિગॆ હોગિ દ્વારકॆગॆ હોગુવ કુરિતુ કેળુ.

14015032a ઇદં શરીરં વસુ યચ્ચ મે ગૃહે નિવેદિતં પાર્થ સદા યુધિષ્ઠિરે।
14015032c પ્રિયશ્ચ માન્યશ્ચ હિ મે યુધિષ્ઠિરઃ સદા કુરૂણામધિપો મહામતિઃ।।

ઈ શરીર મત્તુ નન્ન મનॆયલ્લિ એનॆલ્લ સંપત્તિદॆયો અદુ સદા યુધિષ્ઠિરનિગે મુડુપાગિદॆ. કુરુગળ અધિપ મહામતિ યુધિષ્ઠિરનુ નનગॆ પ્રિયનાદવનૂ મત્તુ માન્યનૂ આગિદ્દાનॆ.

14015033a પ્રયોજનં ચાપિ નિવાસકારણે ન વિદ્યતે મે ત્વદૃતે મહાભુજ।
14015033c સ્થિતા હિ પૃથ્વી તવ પાર્થ શાસને ગુરોઃ સુવૃત્તસ્ય યુધિષ્ઠિરસ્ય હ।।

મહાભુજ! નિન્નॊડનॆ ઇરુવ સુખવલ્લદે ઇલ્લિ નાનુ ઇન્નૂ ઉળિદુકॊંડરॆ યાવ પ્રયોજનવન્નૂ નાનુ કાણુત્તિલ્લ. પાર્થ! ઈ પૃથ્વિયે નિન્ન ગુરુવૂ ઉત્તમ નડતॆયુળ્ળવનૂ આદ યુધિષ્ઠિરન શાસનદલ્લિદॆ!”

14015034a ઇતીદમુક્તં સ તદા મહાત્મના જનાર્દનેનામિતવિક્રમોઽર્જુનઃ।
14015034c તથેતિ કૃચ્ચ્રાદિવ વાચમીરયન્ જનાર્દનં સંપ્રતિપૂજ્ય પાર્થિવ।।

આ મહાત્મ જનાર્દનનુ હીગॆ હેળલુ અમિત વિક્રમિ અર્જુનનુ કષ્ટદિંદલે “હાગॆયે આગલિ” ऎંદુ હેળિ જનાર્દનનન્નુ પૂજિસિદનુ.”

સમાપ્તિ

ઇતિ શ્રીમહાભારતે અશ્વમેધિકપર્વણિ પંચદશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અશ્વમેધિકપર્વદલ્લિ હદિનૈદને અધ્યાયવુ.