પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
અશ્વમેધિક પર્વ
અશ્વમેધિક પર્વ
અધ્યાય 12
સાર
તન્નॊળગિરુવ માનસિક યુદ્ધવન્નુ ગॆલ્લબેકॆંદુ યુધિષ્ઠિરનિગॆ કૃષ્ણનુ હેળિદુદુ (1-14).
14012001 વાસુદેવ ઉવાચ।
14012001a દ્વિવિધો જાયતે વ્યાધિઃ શારીરો માનસસ્તથા।
14012001c પરસ્પરં તયોર્જન્મ નિર્દ્વંદ્વં નોપલભ્યતે।।
વાસુદેવનુ હેળિદનુ: “શારીરિક મત્તુ માનસિક ऎંદુ ऎરડુ રીતિય વ્યાધિગળિવॆ. શરીર મત્તુ મનસ્સુ ઇવુગળ પરસ્પર સહયોગવિલ્લદે વ્યાધિયુ હુટ્ટુવુદિલ્લ.
14012002a શરીરે જાયતે વ્યાધિઃ શારીરો નાત્ર સંશયઃ।
14012002c માનસો જાયતે વ્યાધિર્મનસ્યેવેતિ નિશ્ચયઃ।।
શરીરદિંદ હુટ્ટુવ વ્યાધિયુ શારીરિકવ્યાધિયॆન્નુવુદરલ્લિ સંશયવિલ્લ. મનસ્સિનિંદ હુટ્ટુવ વ્યાધિયુ માનસિક ऎન્નુવુદુ નિશ્ચિત.
14012003a શીતોષ્ણે ચૈવ વાયુશ્ચ ગુણા રાજન્શરીરજાઃ।
14012003c તેષાં ગુણાનાં સામ્યં ચેત્તદાહુઃ સ્વસ્થલક્ષણમ્।
14012003e ઉષ્ણેન બાધ્યતે શીતં શીતેનોષ્ણં ચ બાધ્યતે।।
રાજન્! શીત, ઉષ્ણ મત્તુ વાયુગળુ શરીરદ ગુણગળુ. આ ગુણગળ સામ્યવુ આરોગ્યદ લક્ષણગળॆંદુ હેળુત્તારॆ. ઉષ્ણદિંદ શીતવન્નુ હોગલાડિસબહુદુ મત્તુ શીતદિંદ ઉષ્ણવન્નુ હોગલાડિસબહુદુ.
14012004a સત્ત્વં રજસ્તમશ્ચેતિ ત્રયસ્ત્વાત્મગુણાઃ સ્મૃતાઃ।
14012004c તેષાં ગુણાનાં સામ્યં ચેત્તદાહુઃ સ્વસ્થલક્ષણમ્।
14012004e તેષામન્યતમોત્સેકે વિધાનમુપદિશ્યતે।।
સત્વ, રજ, મત્તુ તમગળॆંબ મૂરુ આત્મદ ગુણગળॆંદુ હેળુત્તારॆ. આ ગુણગળ સામ્યતॆયુ આરોગ્યદ લક્ષણવॆંદુ હેળુત્તારॆ. ઇવુગળલ્લિ યાવુદॊંદુ ગુણવૂ અધિકવાગિદ્દરॆ અદન્નુ ઇન્નॊંદુ ગુણદॊંદિગॆ સેરિસિકॊળ્ળબેકॆંબ વિધાનવન્નુ ઉપદેશિસિદ્દારॆ.
14012005a હર્ષેણ બાધ્યતે શોકો હર્ષઃ શોકેન બાધ્યતે।
14012005c કશ્ચિદ્દુઃખે વર્તમાનઃ સુખસ્ય સ્મર્તુમિચ્ચતિ।
14012005e કશ્ચિત્સુખે વર્તમાનો દુઃખસ્ય સ્મર્તુમિચ્ચતિ।।
હર્ષદિંદ શોકવુ દૂરવાગુત્તદॆ મત્તુ શોકદિંદ હર્ષવુ દૂરવાગુત્તદॆ. ऒંદુ વેળॆ વર્તમાનદલ્લિ દુઃખવુ આગુત્તિદ્દરॆ સુખદ વેળॆયન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળબેકુ. ऒંદુ વેળॆ વર્તમાનદલ્લિ સુખવુ આગુત્તિદ્દરॆ દુઃખદ વેળॆયન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળબેકુ.
14012006a સ ત્વં ન દુઃખી દુઃખસ્ય ન સુખી સુસુખસ્ય વા।
14012006c સ્મર્તુમિચ્ચસિ કૌંતેય દિષ્ટં હિ બલવત્તરમ્।।
આદરॆ નીનુ દુઃખિયાગિદ્દુકॊંડુ દુઃખદ નિવારણॆગાગિ સુખવન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળુત્તિલ્લ. સુખિયાગિદ્દુકॊંડુ આ સુખવન્નુ સમન્વયગॊળિસુવુદક્કાગિ નીનુ દુઃખવન્નૂ નॆનપિસિકॊળ્ળુત્તિલ્લ. કૌંતેય! દૈવવે બલવત્તરવॆન્નુવુદન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળબેકુ.
14012007a અથ વા તે સ્વભાવોઽયં યેન પાર્થાવકૃષ્યસે।
14012007c દૃષ્ટ્વા સભાગતાં કૃષ્ણામેકવસ્ત્રાં રજસ્વલામ્।
14012007e મિષતાં પાંડવેયાનાં ન તત્સંસ્મર્તુમિચ્ચસિ।।
અથવા પાર્થ! દુઃખિસુત્તિરુવુદે નિન્ન સ્વભાવવૂ આગિરબહુદુ. પાંડવરુ નોડુત્તિદ્દંતॆયે એકવસ્ત્રદલ્લિદ્દ રજસ્વલॆ કૃષ્ણॆયન્નુ સભॆગॆ ऎળॆદુતંદ દૃશ્યવન્નુ ઈગ નીનુ સ્મરિસિકॊળ્ળુત્તિલ્લ!
14012008a પ્રવ્રાજનં ચ નગરાદજિનૈશ્ચ વિવાસનમ્।
14012008c મહારણ્યનિવાસશ્ચ ન તસ્ય સ્મર્તુમિચ્ચસિ।।
જિનગળન્નુટ્ટુ નગરદિંદ હॊરબંદિદ્દુદન્નુ, મત્તુ મહારણ્યદલ્લિ વાસિસુદન્નુ નીનુ ઈગ નॆનપિસિકॊળ્ળુત્તિલ્લ!
14012009a જટાસુરાત્પરિક્લેશશ્ચિત્રસેનેન ચાહવઃ।
14012009c સૈંધવાચ્ચ પરિક્લેશો ન તસ્ય સ્મર્તુમિચ્ચસિ।।
જટાસુરનિંદુંટાદ કષ્ટવન્નુ, ચિત્રસેનનॊડનॆ નડॆદ યુદ્ધવન્નુ, મત્તુ સૈંધવનિંદુંટાદ કષ્ટવન્નુ નીનુ નॆનપિસિકॊળ્ળલુ બયસુત્તિલ્લ!
14012010a પુનરજ્ઞાતચર્યાયાં કીચકેન પદા વધઃ।
14012010c યાજ્ઞસેન્યાસ્તદા પાર્થ ન તસ્ય સ્મર્તુમિચ્ચસિ।।
પાર્થ! પુનઃ અજ્ઞાતવાસદલ્લિ પરિચારિકॆગળન્નુ માડિદુદુ, યાજ્ઞસેનિયન્નુ કીચકનુ કાલિનિંદ ऒદॆદુદુ ઇદન્નુ નીનુ નॆનપિસિકॊળ્ળલુ બયસુત્તિલ્લ.
14012011a યચ્ચ તે દ્રોણભીષ્માભ્યાં યુદ્ધમાસીદરિંદમ।
14012011c મનસૈકેન યોદ્ધવ્યં તત્તે યુદ્ધમુપસ્થિતમ્।
14012011e તસ્માદભ્યુપગંતવ્યં યુદ્ધાય ભરતર્ષભ।।
અરિંદમ! નીનુ દ્રોણ-ભીષ્મરॊંદિગॆ માડિદ યુદ્ધવન્નુ માત્ર નॆનપિસિકॊળ્ળુત્તિદ્દીયॆ. નિન્ન મનસ્સિનલ્લિરુવ ઈ યુદ્ધવન્ને નીનુ હોરાડબેકુ. ભરતર્ષભ! આ યુદ્ધદિંદ ગॆદ્દુ નીનુ મેલॆ બરબેકુ!
14012012a પરમવ્યક્તરૂપસ્ય પરં મુક્ત્વા સ્વકર્મભિઃ।
14012012c યત્ર નૈવ શરૈઃ કાર્યં ન ભૃત્યૈર્ન ચ બંધુભિઃ।
14012012e આત્મનૈકેન યોદ્ધવ્યં તત્તે યુદ્ધમુપસ્થિતમ્।।
સ્વકર્મગળિંદ મનસ્સન્નુ ગॆદ્દુ પરમ અવ્યક્તરૂપનન્નુ પડॆયબેકુ. અલ્લિ શરગળદ્દાગલી, સેવકરદ્દાગલી મત્તુ બંધુગળદ્દાગલી યાવ કાર્યવૂ ઇલ્લ. અલ્લિરુવ યુદ્ધવન્નુ આત્મનॊબ્બને હોરાડબેકુ.
14012013a તસ્મિન્નનિર્જિતે યુદ્ધે કામવસ્થાં ગમિષ્યસિ।
14012013c એતજ્ઞાત્વા તુ કૌંતેય કૃતકૃત્યો ભવિષ્યસિ।।
કૌંતેય! અંથહ યુદ્ધવન્નુ ગॆલ્લદે ઇદ્દરॆ નીનુ ऎંતહ અવસ્થॆયન્નુ હॊંદુવॆ ऎન્નુવુદન્નુ તિળિદુકॊંડરૂ નીનુ કૃતકૃત્યનાગુવॆ!
14012014a એતાં બુદ્ધિં વિનિશ્ચિત્ય ભૂતાનામાગતિં ગતિમ્।
14012014c પિતૃપૈતામહે વૃત્તે શાધિ રાજ્યં યથોચિતમ્।।
ભૂતગળ આગુ હોગુગળ કુરિતુ હીગॆ બુદ્ધિયલ્લિ નિશ્ચયિસિ નિન્ન પિતૃ-પિતામહર વૃત્તિયન્નનુસરિસિ યથોચિતવાગિ રાજ્યવન્નાળુ!”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે અશ્વમેધિકપર્વણિ કૃષ્ણધર્મસંવાદે દ્વાદશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અશ્વમેધિકપર્વદલ્લિ કૃષ્ણધર્મસંવાદ ऎન્નુવ હન્નॆરડને અધ્યાયવુ.