pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
anuśāsana parva
dānadharma parva
adhyāya 148
sāra
dharmaniṁdakaru mattu darmācararu yāva yāva lōkagaḷige hōguttāre hāgū asatpuruṣaru-satpuruṣaru hēgiruttāre ennuvudara vivaraṇe (1-36).
13148001 yudhiṣṭhira uvāca।
13148001a yē ca dharmamasūyaṁti yē cainaṁ paryupāsatē।
13148001c bravītu bhagavānētatkva tē gaccaṁti tādr̥śāḥ।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “dharmavannu niṁdisuvavaru yāva lōkakke hōguttāre mattu dharmavannu ācarisuvavaru yāva lōkakke hōguttāre ennuvudannu hēḷabēku.”
13148002 bhīṣma uvāca।
13148002a rajasā tamasā caiva samavastīrṇacētasaḥ।
13148002c narakaṁ pratipadyaṁtē dharmavidvēṣiṇō narāḥ।।
bhīṣmanu hēḷidanu: “rajōguṇa tamōguṇagaḷiṁda kūḍida malina manassina dharma dvēṣī nararu narakakke hōguttāre.
13148003a yē tu dharmaṁ mahārāja satataṁ paryupāsatē।
13148003c satyārjavaparāḥ saṁtastē vai svargabhujō narāḥ।।
mahārāja! satatavū dharmavannu upāsisuva satya-saraḷateyiṁdiruva saṁta nararu svargavannu bhōgisuttāre.
13148004a dharma ēva ratistēṣāmācāryōpāsanādbhavēt।
13148004c dēvalōkaṁ prapadyaṁtē yē dharmaṁ paryupāsatē।।
ācāryara upāsaneyiṁda dharmadalliyē abhiruciyuṁṭāguttade. dharmavannu upāsisuvavaru dēvalōkavannu paḍeyuttāre.
13148005a manuṣyā yadi vā dēvāḥ śarīramupatāpya vai।
13148005c dharmiṇaḥ sukhamēdhaṁtē lōbhadvēṣavivarjitāḥ।।
manuṣyarāgalī dēvategaḷāgalī śarīravannu paritāpagoḷisuvudariṁda dharmigaḷāguttāre. lōbhadvēṣagaḷannu varjisidavaru sukhavannu hoṁduttāre.
13148006a prathamaṁ brahmaṇaḥ putraṁ dharmamāhurmanīṣiṇaḥ।
13148006c dharmiṇaḥ paryupāsaṁtē phalaṁ pakvamivāśayaḥ।।
dharmanu brahmana hiriya putraneṁdu manīṣiṇaru hēḷuttāre. pakvavāda haṇṇannē tinnalu bayasuvaṁte dharmavannē upāsisabēku.”
13148007 yudhiṣṭhira uvāca।
13148007a asatāṁ kīdr̥śaṁ rūpaṁ sādhavaḥ kiṁ ca kurvatē।
13148007c bravītu mē bhavānētatsaṁtō'saṁtaśca kīdr̥śāḥ।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “asatpuruṣara rūpavu hēgiruttade? satpuruṣaru ēnu māḍuttāre? satpuruṣaru mattu asatpuruṣaru hēgiruttāre? idannu nanage hēḷabēku.”
13148008 bhīṣma uvāca।
13148008a durācārāśca durdharṣā durmukhāścāpyasādhavaḥ।
13148008c sādhavaḥ śīlasaṁpannāḥ śiṣṭācārasya lakṣaṇam।।
bhīṣmanu hēḷidanu: “asatpuruṣaru durācārigaḷu, durdharṣaru mattu durmukharu. satpuruṣaru śīlasaṁpannaru. śiṣṭācāravu avara lakṣaṇa.
13148009a rājamārgē gavāṁ madhyē gōṣṭha1madhyē ca dharmiṇaḥ।
13148009c nōpasēvaṁti rājēṁdra sargaṁ mūtrapurīṣayōḥ।।
rājēṁdra! dhārmikaru rājamārgadalli, gōvugaḷa madhyadalli, mattu gōvina koṭṭigeyalli mala-mūtragaḷannu visarjisuvudilla.
13148010a paṁcānāmaśanaṁ dattvā śēṣamaśnaṁti sādhavaḥ।
13148010c na jalpaṁti ca bhuṁjānā na nidrāṁtyārdrapāṇayaḥ।।
satpuruṣaru aivarige2 annavannu nīḍi uḷidudannu tinnuttāre. ūṭamāḍuvāga haraṭuvudilla mattu kaigaḷu oddeyāgiruvāga malaguvudilla.
13148011a citrabhānumanaḍvāhaṁ dēvaṁ gōṣṭhaṁ catuṣpatham।
13148011c brāhmaṇaṁ dhārmikaṁ caityaṁ tē kurvaṁti pradakṣiṇam।।
avaru agniyannū, ettannū, dēvateyannū, koṭṭigeyannū, nālku hādigaḷu sēruva caukavannū, brāhmaṇanannū, dhārmikanannū pradakṣiṇe māḍi hōguttāre.
13148012a vr̥ddhānāṁ bhārataptānāṁ strīṇāṁ bālāturasya3 ca।
13148012c brāhmaṇānāṁ gavāṁ rājñāṁ paṁthānaṁ dadatē ca tē।।
avaru vr̥ddharigū, bhāravannu hottavarigū, strīyarigū, āturarāgiruva bālakarigū, brāhmaṇarigū, gōvugaḷigū mattu rājarigū dārinīḍuttāre.
13148013a atithīnāṁ ca sarvēṣāṁ prēṣyāṇāṁ svajanasya ca।
13148013c tathā śaraṇakāmānāṁ gōptā syātsvāgatapradaḥ।।
satpuruṣanu sarva atithigaḷigū, sēvakarigū, svajanarigū mattu śaraṇubaṁdavarigū rakṣakanū svāgata kōruvavanū āgiruttāne.
13148014a sāyaṁ prātarmanuṣyāṇāmaśanaṁ dēvanirmitam।
13148014c nāṁtarā bhōjanaṁ dr̥ṣṭamupavāsavidhirhi saḥ।।
manuṣyaru sāyaṁkāla mattu prātaḥkāla bhōjana māḍabēkennuvudu dēvanirmita niyamavu. ī eraḍu bhōjanagaḷa madhye uṭamāḍabāradu. idannē upavāsavidhiyeṁdū hēḷuttāre.
13148015a hōmakālē yathā vahniḥ kālamēva pratīkṣatē।
13148015c r̥tukālē tathā nārī r̥tumēva pratīkṣatē।
13148015e na cānyāṁ gaccatē yastu brahmacaryaṁ hi tat smr̥tam।।
hōmakālavu prāptavādoḍaneyē agniyu hēge hōmavannu pratīkṣisuttānō hāge r̥tukāladalli nāriyu patisamāgamavannu nirīkṣisuttāḷe. anya kāladalli patniyoṁdige kūḍadē iddare adē brahmacaryaveṁdu hēḷuttāre.
13148016a amr̥taṁ brāhmaṇā gāva ityētattrayamēkataḥ।
13148016c tasmādgōbrāhmaṇaṁ nityamarcayēta yathāvidhi।।
amr̥ta, brāhmaṇaru mattu gōvugaḷu ī mūrū oṁdē. ādudariṁda gō-brāhmaṇarannu nityavū yathāvidhiyāgi arcisabēku.
13148017a yajuṣā saṁskr̥taṁ māṁsamupabhuṁjanna duṣyati।
13148017c pr̥ṣṭhamāṁsaṁ vr̥thāmāṁsaṁ putramāṁsaṁ ca tatsamam।।
yajussiniṁda saṁskr̥tavāda māṁsavannu sēvisuvudariṁda dōṣavuṁṭāguvudilla.
13148018a svadēśē paradēśē vāpyatithiṁ nōpavāsayēt।
13148018c karma vai saphalaṁ kr̥tvā gurūṇāṁ pratipādayēt।।
svadēśadalliyāgalī paradēśadalliyāgalī atithiyannu upavāsakeḍisabāradu. gurugaḷu hēḷida kāryavannu saphalavāgi māḍi avarige tiḷisabēku.
13148019a gurubhya āsanaṁ dēyamabhivādyābhipūjya ca।
13148019c gurūnabhyarcya vardhaṁtē āyuṣā yaśasā śriyā।।
guruvannu namaskarisi pūjisi āsanavannu nīḍabēku. gurujanarannu arcisuvudariṁda āyussu, yaśassu mattu saṁpattugaḷu vardhisuttave.
13148020a vr̥ddhānnātivadējjātu na ca saṁprēṣayēdapi।
13148020c nāsīnaḥ syāt sthitēṣvēvamāyurasya na riṣyatē।।
vr̥ddharannu yāvāgalū tiraskarisabāradu. avarannu kelasakke kaḷuhisabāradu. avaru niṁtiruvāga tānu kuḷitukoḷḷabāradu. hīge māḍuvavana āyussu kṣīṇisuvudilla.
13148021a na nagnāmīkṣatē nārīṁ na vidvānpuruṣānapi4।
13148021c maithunaṁ satataṁ guptamāhāraṁ ca samācarēt।।
bettaleyāgiruva nāriya kaḍe nōḍabāradu. nagnarāda puruṣarannū nōḍabāradu. maithunavannāgalī bhōjanavannāgalī ēkāṁtadalli māḍabēku.
13148022a tīrthānāṁ guravastīrthaṁ śucīnāṁ hr̥dayaṁ śuci।
13148022c darśanānāṁ paraṁ jñānaṁ saṁtōṣaḥ paramaṁ sukham।।
tīrthagaḷalellā guruvē sarvōttama tīrthavu. śuciyādavaralli hr̥dayaśuddhaviruvavarē sarvōttama śucigaḷu. darśanagaḷalli jñānavē śrēṣṭhavādudu mattu saṁtōṣavē parama sukhavu.
13148023a sāyaṁ prātaśca vr̥ddhānāṁ śr̥ṇuyātpuṣkalā giraḥ।
13148023c śrutamāpnōti hi naraḥ satataṁ vr̥ddhasēvayā।।
sāyaṁkāla mattu prātaḥkāla vr̥ddhara puṣkala mātugaḷannu kēḷuttirabēku. satatavū vr̥ddhasēveyalliruva naranu śāstrajñānavannu paḍedukoḷḷuttāne.
13148024a svādhyāyē bhōjanē caiva dakṣiṇaṁ pāṇimuddharēt।
13148024c yaccēdvāṅmanasī nityamiṁdriyāṇāṁ ca vibhramam।।
svādhyāyadalli mattu bhōjanadalli balagaiyannē upayōgisabēku. mātannū, manassannū, iṁdriyagaḷannū nityavū svacchaṁdavāgiralu biḍabāradu.
13148025a saṁskr̥taṁ pāyasaṁ nityaṁ yavāgūṁ kr̥saraṁ haviḥ।
13148025c aṣṭakāḥ pitr̥daivatyā vr̥ddhānāmabhipūjanam5।।
cennāgi māḍida pāyasa, gaṁji, tilānna, mattu havissannu aṣṭakā śrāddhagaḷalli6 pitr̥dēvategaḷige arpisabēku. vr̥ddharannu pūjisabēku.
13148026a śmaśrukarmaṇi maṁgalyaṁ kṣutānāmabhinaṁdanam।
13148026c vyādhitānāṁ ca sarvēṣāmāyuṣaḥ pratinaṁdanam।।
kṣaurakarmavu naḍeyuvāga maṁgaḷakara śabdagaḷannu kēḷabēku. sīnidāga āśīrvadisabēku. vyādhigrastarāgiruva ellarannū dīrghāyugaḷāgaleṁdu harasabēku.
13148027a na jātu tvamiti brūyādāpannō'pi mahattaram।
13148027c tvaṁkārō vā vadhō vēti vidvatsu na viśiṣyatē।
13148027e avarāṇāṁ samānānāṁ śiṣyāṇāṁ ca samācarēt।।
yāvudē mahākaṣṭadalliddarū gurujanara viṣayadalli nīnu eṁba śabdavannu prayōgisabāradu. nīnu eṁdu ēkavacanadalli mātanāḍuvudu mattu vadhe iveraḍaralli bhēdavillaveṁdu hēḷuttāre. tanage samanādavara, kiriyara mattu śiṣyara viṣayadalli nīnu eṁba śabdavannu upayōgisabahudu.
13148028a pāpamācakṣatē nityaṁ hr̥dayaṁ pāpakarmiṇām।
713148028c jñānapūrvaṁ vinaśyaṁti gūhamānā mahājanē।।
pāpakarmigaḷa hr̥dayavu nityavū pāpakarmagaḷa kuritu hēḷuttiruttade. jñānapūrvakavāgi māḍida pāpavannu mahājanariṁda bacciḍuvavanu vināśahoṁduttāne.
13148029a jñānapūrvaṁ kr̥taṁ karma ccādayaṁtē hyasādhavaḥ।
13148029c na māṁ manuṣyāḥ paśyaṁti na māṁ paśyaṁti dēvatāḥ।
13148029e pāpēnābhihataḥ pāpaḥ pāpamēvābhijāyatē।।
duṣṭaru jñānapūrvakavāgi māḍida karmagaḷannu mucciḍuttāre. “nannannu bēre yāva manuṣyanū nōḍuvudilla. nannannu dēvategaḷū nōḍuvudilla” eṁdu bhāvisikoṁḍu pāpadiṁda muccihōgiruvavanu punaḥ punaḥ pāpakarmagaḷannē māḍuttiruttāne.
13148030a yathā vārdhuṣikō vr̥ddhiṁ dēhabhēdē pratīkṣatē।
13148030c dharmēṇāpihitaṁ pāpaṁ dharmamēvābhivardhayēt।।
baḍḍihaṇadiṁda jīvisuvavanu dinavuruḷuttalē tanna baḍḍiya haṇavu heccāguvudannu hēge nirīkṣisuttiruttānō hāge dharmakāryagaḷannē heccu heccu māḍuttiddare adariṁda pāpavu muccalpaṭṭu dharmavē heccāguttā hōguttade.
13148031a yathā lavaṇamaṁbhōbhirāplutaṁ pravilīyatē।
13148031c prāyaścittahataṁ pāpaṁ tathā sadyaḥ praṇaśyati।।
nīrinalli hākida uppu kūḍalē karagihōguvaṁte prāyaścittadiṁda hatagoṁḍa pāpavu kūḍalē nāśavāguttade.
13148032a tasmātpāpaṁ na gūhēta gūhamānaṁ vivardhatē।
13148032c kr̥tvā tu sādhuṣvākhyēyaṁ tē tat praśamayaṁtyuta।।
ādudariṁda pāpavannu guṭṭāgiḍabāradu. guṭṭāgiṭṭare pāpavu vardhisuttade. māḍida pāpakarmagaḷannu satpuruṣaralli hēḷikoḷḷabēku. avaru adannu praśamanagoḷisuttāre.
13148033a āśayā saṁcitaṁ dravyaṁ yatkālē nōpabhujyatē।
13148033c anyē caitat prapadyaṁtē viyōgē tasya dēhinaḥ।।
āseyiṁda kūḍiṭṭa dhanavannu oṁdē samayadalli bhōgisalu sādhyavilla. ādare adakke modalē dēhada viyōgavādare ā dhanavannu itararu baḷasuttāre.
13148034a mānasaṁ sarvabhūtānāṁ dharmamāhurmanīṣiṇaḥ।
13148034c tasmātsarvāṇi bhūtāni dharmamēva samāsatē।।
sarvabhūtagaḷa dharmavū manassē eṁdu manīṣiṇaru hēḷuttāre. ādudariṁda sarva bhūtagaḷū dharmavannē avalaṁbisive.
13148035a ēka ēva carēddharmaṁ na dharmadhvajikō bhavēt।
13148035c dharmavāṇijakā hyētē yē dharmamupabhuṁjatē।।
manuṣyanu ēkākiyāgiyē dharmavannu ācarisabēku. dharmadhvajiyāgabāradu. dharmakāryagaḷa mūlaka jīvisuvavaru dharmada vyāpārigaḷāguttāre.
13148036a arcēddēvānadaṁbhēna sēvētāmāyayā gurūn।
13148036c nidhiṁ nidadhyātpāratryaṁ yātrārthaṁ dānaśabditam।।
dāṁbhikateyilladē dēvategaḷannu pūjisabēku. kapaṭavilladē gurujanara sēveyannu māḍabēku. paralōkada yātregāgi dānaveṁba nidhiyannu saṁgrahisikoḷḷabēku.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē anuśāsana parvaṇi dānadharma parvaṇi dharmapramāṇakathanē aṣṭacatvāriṁśatyadhikaśatatamō'dhyāyaḥ।।
idu śrīmahābhāratadalli anuśāsana parvadalli dānadharma parvadalli dharmapramāṇakathana ennuva nūrānalvatteṁṭanē adhyāyavu.
-
dhānya (bhārata darśana). ↩︎
-
dēvategaḷu, pitr̥gaḷu, r̥ṣigaḷu, atithigaḷu mattu bhūtagaḷu (bhārata darśana). ↩︎
-
cakradharasya (bhārata darśana). ↩︎
-
nagnānpuruṣānapi। (bhārata darśana). ↩︎
-
grahāṇāmabhipūjanam (bhārata darśana). ↩︎
-
mārgaśīrṣada modala nālku tiṁgaḷugaḷa (mārgaśīrṣa, puṣya, māgha mattu phālguṇa) kr̥ṣṇapakṣada saptamī, aṣṭamī mattu navamī ī mūru tithigaḷalli māḍuva śrāddhakke aṣṭakā śrāddhaveṁdu hesaru (bhārata darśana). ↩︎
-
idakke modalu ī oṁdu adhika ślōkārdhavide: jñānapūrvakr̥taṁ karma cchādayaṁtē hyasādhavaḥ। (bhārata darśana). ↩︎