ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
อนุศาสน ปรฺว
ทานธรฺม ปรฺว
อธฺยาย 147
สาร
ธรฺมท วิษยทลฺลิ วเทปฺรมาณท ศฺรเษฺฐตเะ (1-25).
13147001 วไศํปายน อุวาจฯ
13147001a อิตฺยุกฺตวติ วากฺยํ ตุ กฺฤษฺณเ ทเวกินํทนเฯ
13147001c ภีษฺมํ ศาํตนวํ ภูยห์ ปรฺยปฺฤจฺจทฺยุธิษฺฐิรห์ฯฯ
วไศํปายนนุ หเฬิทนุ: “ทเวกินํทน กฺฤษฺณนุ หีคเะ หเฬลุ ยุธิษฺฐิรนุ ภีษฺม ศาํตนวนนฺนุ ปุนห์ กเฬิทนุ:
13147002a นิรฺณยเ วา มหาพุทฺธเ สรฺวธรฺมภฺฤตาํ วรฯ
13147002c ปฺรตฺยกฺษมาคมโ วเติ กิํ ตยโห์ การณํ ภวเตฺฯฯ
“มหาพุทฺธเ! สรฺวธรฺมภฺฤตรลฺลิ ศฺรเษฺฐ! ธรฺมวนฺนุ นิรฺณยิสุวาค ปฺรตฺยกฺษ ปฺรมาณ มตฺตุ อาคม ศาสฺตฺรคฬุ อิวุคฬลฺลิ ยาวุทนฺนุ เอกเะ อาศฺรยิสพเกุ?”
13147003 ภีษฺม อุวาจฯ
13147003a นาสฺตฺยตฺร สํศยห์ กศฺจิทิติ มเ วรฺตตเ มติห์ฯ
13147003c ศฺฤณุ วกฺษฺยามิ ตเ ปฺราชฺญ สมฺยกฺตฺวมนุปฺฤจฺจสิฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “ปฺราชฺญ! อี วิษยทลฺลิ สํศยวเะนฺนุวุทเ อิลฺล เอะํทุ นนฺน พุทฺธิยุ หเฬุตฺตทเะ. นินฺน ปฺรศฺนเะยุ จเะนฺนาคิยเ อิทเะ. หเฬุตฺตเนเะ. กเฬุ.
13147004a สํศยห์ สุคมโ ราชนฺนิรฺณยสฺตฺวตฺร ทุรฺคมห์ฯ
13147004c ทฺฤษฺฏํ ศฺรุตมนํตํ หิ ยตฺร สํศยทรฺศนมฺฯฯ
ราชนฺ! ธรฺมท วิษยทลฺลิ สํศยปฑุวุทุ สุลภ. อาทรเะ อทนฺนุ นิรฺณยิสุวุทุ กษฺฏกรวาทุทุ. ปฺรตฺยกฺษ ปฺรมาณ มตฺตุ อาคม ศาสฺตฺรคฬุ อิวเะรฑู อนํตวาทวุคฬุ. อิวเะรฑร กุริตู สํทเหคฬุํฏาคุตฺตวเะ.
13147005a ปฺรตฺยกฺษํ การณํ ทฺฤษฺฏํ หเตุกาห์ ปฺราชฺญมานินห์ฯ
13147005c นาสฺตีตฺยเวํ วฺยวสฺยํติ สตฺยํ สํศยมเว จฯ
13147005e ตทยุกฺตํ วฺยวสฺยํติ พาลาห์ ปํฑิตมานินห์ฯฯ
ตมฺมนฺนุ ปฺราชฺญรเะํทุ ติฬิทุกโะฬฺฬุว ตารฺกิกรุ ปฺรตฺยกฺษวาคิ กาณุว การณคฬ มเลเ ตมฺม ทฺฤษฺฏิยนฺนิฏฺฏิรุตฺตารเะ. ปรโกฺษ การณคฬนฺนุ คณนเะคเะ ตเะคเะทุกโะฬฺฬุวุทิลฺล. สตฺยวาคิรุวุทนฺนู นาสฺติ เอะํทุ สํศยปฑุตฺติรุตฺตารเะ. อาทรเะ อวรุ พาลกรุ. อหํการวศราคิ ตมฺมนฺนุ ตาวุ ปํฑิตรเะํทุ ติฬิทิรุตฺตารเะ1.
13147006a อถ จเนฺมนฺยสเ จไกํ การณํ กิํ ภวเทิติฯ
13147006c ศกฺยํ ทีรฺฆเณ กาลเน ยุกฺตเนาตํทฺริตเน จฯ
13147006e ปฺราณยาตฺรามนเกาํ จ กลฺปยานเน ภารตฯฯ
ภารต! อปฺรตฺยกฺษวาท เอกมาตฺร พฺรหฺมวสฺตุวุ เอะลฺลกฺกู การณวุ หเคาคุตฺตทเะ เอะํพ ศํกเะคเะ ปริหารวนฺนุ ทีรฺฆกาล อาลสฺยวนฺนุ ตโะรเะทุ ยโคยุกฺตนาคิ นิรํตร ปฺรยตฺนปฏฺฏรเ กํฑุกโะฬฺฬพหุทุ.
13147007a ตตฺปรเณไว นานฺยเน ศกฺยํ หฺยเตตฺตุ การณมฺฯ
13147007c หเตูนามํตมาสาทฺย วิปุลํ ชฺญานมุตฺตมมฺฯ
13147007e ชฺยโติห์ สรฺวสฺย ลโกสฺย วิปุลํ ปฺรติปทฺยตเฯฯ
พเรเะ ยาวุทู อลฺลทเ พฺรหฺมสากฺษาตฺการทลฺลิยเ ตตฺปรนาคิทฺทรเะ มาตฺร อา เอกมาตฺร อนํต การณวนฺนุ กํฑุ วิปุล อุตฺตม ชฺญานวนฺนุ ปฑเะยลุ สาธฺย. อา ชฺญานวเ สรฺว ลโกคฬิคู วิปุล ชฺยโติยาคิทเะ.
13147008a ตตฺตฺวเนาคมนํ ราชนฺ หเตฺวํตคมนํ ตถาฯ
13147008c อคฺราหฺยมนิพทฺธํ จ วาจห์ สํปริวรฺชนมฺฯฯ
ราชนฺ! ตรฺกทิํท ปฑเะยุว ชฺญานวุ นิศฺจยวาคิยู ชฺญานวเ อลฺล. อาทุทริํท ตรฺกคมฺยวาท ชฺญานกฺกเะ มานฺยตเะยนฺนุ กโะฑพารทุ. วเทคฬุ ปฺรติปาทิสทเ อิรุววุคฬนฺนุ ปริตฺยชิสพเกุ.”
13147009 ยุธิษฺฐิร อุวาจฯ
13147009a ปฺรตฺยกฺษํ ลโกตห์ สิทฺธํ ลโกาศฺจาคมปูรฺวกาห์ฯ
13147009c ศิษฺฏาจารโ พหุวิธโ พฺรูหิ ตนฺมเ ปิตามหฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “ปิตามห! ปฺรตฺยกฺษปฺรมาณวุ ลโกตห์ สิทฺธวาคิทเะ. ลโกคฬลฺลิ อาคมปูรฺวก, ศิษฺฏาจาร มโะทลาท อนเก วิธท ปฺรมาณคฬู อิวเะ. อิวุคฬลฺลิ ยาวุทุ ปฺรพลวาทุทุ อทนฺนุ นนคเะ หเฬุ.”
13147010 ภีษฺม อุวาจฯ
13147010a ธรฺมสฺย หฺริยมาณสฺย พลวทฺภิรฺทุราตฺมภิห์ฯ
13147010c สํสฺถา ยตฺนไรปิ กฺฤตา กาลเน ปริภิทฺยตเฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “พลิษฺฐ ทุราตฺมรุ ธรฺมกฺกเะ หานิยนฺนุํฏุมาฑ ตโะฑคิทรเะ สามานฺย ชนรุ ธรฺมวนฺนุ รกฺษิสลุ มาฑิท ปฺรยตฺนคฬู พหุพเค วิปลวาคุตฺตวเะ.
13147011a อธรฺมา ธรฺมรูปเณ ตฺฤณไห์ กูปา อิวาวฺฤตาห์ฯ
13147011c ตตสฺตไรฺภิทฺยตเ วฺฤตฺตํ ศฺฤณุ จไว ยุธิษฺฐิรฯฯ
ยุธิษฺฐิร! หุลฺลุ มุจฺจิท พาวิยํตเะ อธรฺมวุ ธรฺมท หโะทิกเะยนฺนุ หโะทเะทุกโะํฑิรุตฺตทเะ. อาค ทุราจาริคฬุ ศิษฺฏาจารคฬนฺนุ โอะฑเะยุตฺตารเะ. อิทร กุริตุ อินฺนู กเฬุ.
13147012a อวฺฤตฺตฺยา ยเ จ ภิํทํติ ศฺรุตตฺยาคปรายณาห์ฯ
13147012c ธรฺมวิทฺวเษิณโ มํทา อิตฺยุกฺตสฺตเษุ สํศยห์ฯฯ
อาจารหีน, วเท-ศาสฺตฺรคฬนฺนุ ตฺยชิสิรุว, ธรฺมทฺวเษี มูรฺขรุ สชฺชนรุ อนุสริสุว ธรฺมคฬนฺนู ศิษฺฏาจารคฬนฺนู ภคฺนคโะฬิสุตฺตารเะ.
13147013a อตฺฤปฺยํตสฺตุ สาธูนาํ ย เอวาคมพุทฺธยห์ฯ
13147013c ปรมิตฺยเว สํตุษฺฏาสฺตานุปาสฺสฺว จ ปฺฤจฺจ จฯฯ
อํตห สมยคฬลฺลิ สตฺปุรุษริคเะ ตฺฤปฺติยนฺนุํฏุมาฑุว, วเทโกฺตกรฺมคฬนฺนุ อาจริสพเกเะํทิรุว, วเทโกฺตปฺรมาณวเ ศฺรเษฺฐวเะํทิรุว, นิตฺยตฺฤปฺต วิทฺวาํสร อุปาสนเะยนฺนุ มาฑุ มตฺตุ ธรฺมท วิษยทลฺลิ อวรนฺนุ ปฺรศฺนิสุ.
13147014a กามารฺถเา ปฺฤษฺฐตห์ กฺฤตฺวา ลโภมโหานุสาริณเาฯ
13147014c ธรฺม อิตฺยเว สํพุทฺธาสฺตานุปาสฺสฺว จ ปฺฤจฺจ จฯฯ
ลโภมโหคฬนฺนุ อนุสริสิ หโคุว อรฺถ-กามคฬนฺนุ หิํทิฏฺฏุ ธรฺมวเ ปรมศฺรเษฺฐวเะํทุ ภาวิสิรุว วิทฺวาํสรนฺนุ สเวิสุ มตฺตุ อวรนฺนุ ธรฺมท วิษยทลฺลิ ปฺรศฺนิสุ.
13147015a น ตเษาํ ภิทฺยตเ วฺฤตฺตํ ยชฺญสฺวาธฺยายกรฺมภิห์ฯ
13147015c อาจารห์ การณํ จไว ธรฺมศฺจไว ตฺรยํ ปุนห์ฯฯ
อํตห สตฺปุรุษร อาจารคฬาคลี, ยชฺญ-สฺวาธฺยายคฬาคลี นาศหโะํทุวุทิลฺล. อวร อาจาร, อาจารวนฺนุ ติฬิสิกโะฑุว อาคม มตฺตุ ธรฺม อี มูรุ ปุนห์ โอะํทเ อาคุตฺตวเะ.”
13147016 ยุธิษฺฐิร อุวาจฯ
13147016a ปุนรเวเห มเ พุทฺธิห์ สํศยเ ปริมุหฺยตเฯ
13147016c อปารเ มารฺคมาณสฺย ปรํ ตีรมปศฺยตห์ฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “นีนุ เอะษฺฏุ วิวริสิ หเฬิทรู นนฺน พุทฺธิยุ สํศยทลฺลิ มุฬุคิหโคิทเะ. อี อปาร สํศยวนฺนุ ทาฏพเกเะํทิทฺทรู ทฑวุ กาณุตฺติลฺล.
13147017a วเทาห์ ปฺรตฺยกฺษมาจารห์ ปฺรมาณํ ตตฺตฺรยํ ยทิฯ
13147017c ปฺฤถกฺตฺวํ ลภฺยตเ จไษาํ ธรฺมศฺจไกสฺตฺรยํ กถมฺฯฯ
วเท, ปฺรตฺยกฺษ มตฺตุ สทาจาร อี มูรุ ธรฺมกฺกเะ ปฺรมาณคฬาทรเะ ธรฺมวู อวุคฬิคเะ ตกฺกํตเะ พเรเะ พเรเะยาคพเกาคุตฺตทเะ. อาทรเะ ธรฺม เอะนฺนุวุทุ โอะํทเ อาทรู มูรุ หเคาคุตฺตทเะ?”
13147018 ภีษฺม อุวาจฯ
13147018a ธรฺมสฺย หฺริยมาณสฺย พลวทฺภิรฺทุราตฺมภิห์ฯ
13147018c ยทฺยเวํ มนฺยสเ ราชํสฺตฺริธา ธรฺมวิจารณาฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “ราชนฺ! พลศาลี ทุราตฺมริํท ธรฺมวุ หีนวาคุตฺติรุวาค ธรฺมวุ ปฺรมาณภเททิํท มูรายิตเะํทุ ติฬิยพเฑ.
13147019a เอก เอวเติ ชานีหิ ตฺริธา ตสฺย ปฺรทรฺศนมฺฯ
13147019c ปฺฤถกฺตฺวเ จไว มเ พุทฺธิสฺตฺรยาณามปิ วไ ตถาฯฯ
ธรฺมวุ โอะํทเ เอะนฺนุวุทนฺนุ สฺปษฺฏวาคิ ติฬิทุกโ. มูรู ปฺรมาณคฬ มูลก อี โอะํทเ ธรฺมท สมฺยคฺทรฺศวาคุตฺตทเะ. อา มูรู ปฺรมาณคฬู ปฺรตฺยเก-ปฺรตฺยเกวาคิ มูรุ ธรฺมคฬนฺนุ ปฺรติปาทิสุตฺตวเะยเะํทุ นนคนิสุวุทิลฺล.
13147020a อุกฺตโ มารฺคสฺตฺรยาณาํ จ ตตฺตถไว สมาจรฯ
13147020c ชิชฺญาสา ตุ น กรฺตวฺยา ธรฺมสฺย ปริตรฺกณาตฺฯฯ
มูรุ ปฺรมาณคฬ มูลก ปฺรติปาทิตวาคิรุว ธรฺมมารฺควนฺนเ อนุสริสุ. ตรฺกวนฺนุ พฬสิ ธรฺมท ชิชฺญาสเะมาฑุวุทุ สริยลฺล.
13147021a สทไว ภรตศฺรเษฺฐ มา ตเ ภูทตฺร สํศยห์ฯ
13147021c อํธโ ชฑ อิวาศํกโ ยทฺพฺรวีมิ ตทาจรฯฯ
ภรตศฺรเษฺฐ! นนฺน อี มาตินลฺลิ นินคเะ สทไว สํศยวุํฏาคทิรลิ. นานุ หเฬุวุทนฺนุ อํธ อถวา ชฑนํตเะ ยาว ศํกเะยู อิลฺลทเ อาจริสุ.
13147022a อหิํสา สตฺยมกฺรโธโ ทานมเตจฺจตุษฺฏยมฺฯ
13147022c อชาตศตฺรโ สเวสฺว ธรฺม เอษ สนาตนห์ฯฯ
อชาตศตฺรโ! อหิํสเะ, สตฺย, อกฺรโธ มตฺตุ ทาน อี นาลฺกนฺนู สทา สเวิสุตฺติรุ. อิทเ สนาตน ธรฺมวาคิทเะ.
13147023a พฺราหฺมณเษุ จ วฺฤตฺติรฺยา ปิตฺฤปไตามหโจิตาฯ
13147023c ตามนฺวเหิ มหาพาหโ สฺวรฺคสฺยไตเ2 หิ ทเศิกาห์ฯฯ
มหาพาหโ! นินฺน ปิตฺฤ-ปิตามหรุ พฺราหฺมณรโะฑนเะ หเคเะ วรฺติสุตฺติทฺทรโ หาคเะยเ นีนู กูฑ อวร วิษยทลฺลิ วฺยวหริสุ. เอกเะํทรเะ พฺราหฺมณรเ สฺวรฺควนฺนุ ตโริสุววรุ.
13147024a ปฺรมาณมปฺรมาณํ วไ ยห์ กุรฺยาทพุธโ นรห์ฯ
13147024c น ส ปฺรมาณตามรฺหโ วิวาทชนนโ หิ สห์ฯฯ
ปฺรมาณวนฺนุ อปฺรมาณวเะํทุ ตรฺกวนฺนุ พฬสิ สาธิสุว มูรฺขน มาตินลฺลิ วิศฺวาสวนฺนิฑพารทุ. เอกเะํทรเะ อวนุ ยาวาคลู วิวาทวนฺนเ อุํฏุมาฑุตฺติรุตฺตานเะ.
13147025a พฺราหฺมณานเว สเวสฺว สตฺกฺฤตฺย พหุมนฺย จฯ
13147025c เอตเษฺวเว ตฺวิมเ ลโกาห์ กฺฤตฺสฺนา อิติ นิพโธ ตานฺฯฯ
พฺราหฺมณรนฺนเ สตฺกริสิ คเารวิสุตฺตา อวร สเวเะยลฺลิยเ นิรตนาคิรุ. อวรลฺลิยเ สมคฺร ลโกคฬเะลฺลวู ปฺรติษฺฐิตคโะํฑิวเะยเะํทุ ติฬิ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ อนุศาสน ปรฺวณิ ทานธรฺม ปรฺวณิ ธรฺมปฺรมาณกถนเ สปฺตจตฺวาริํศตฺยธิกศตตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ อนุศาสน ปรฺวทลฺลิ ทานธรฺม ปรฺวทลฺลิ ธรฺมปฺรมาณกถน เอะนฺนุว นูรานลฺวตฺตเฬนเ อธฺยายวุ.
-
อากาศวนฺนุ นโฑิทรเะ อทุ นีลิย พณฺณทํตเะ กาณุตฺตทเะ. วสฺตุตห์ อากาศกฺกเะ พณฺณวาคลี อาการวาคลี อิลฺล. อาทุทริํท ปฺรตฺยกฺษปฺรมาณทิํทลเ สตฺยท นิรฺณยวาคุวุทิลฺล. ธรฺม, อีศฺวร, มตฺตุ ปรลโกาทิคฬ วิษยทลฺลิ อาคม ปฺรมาณวเ มุขฺยวาทุทุ. เอกเะํทรเะ อิตร ปฺรมาณคฬิคเะ อลฺลิคเะ หโคุว สาธฺยตเะยเ อิลฺล. (ภารต ทรฺศน) ↩︎
-
ธรฺมสฺยไตเ (ภารต ทรฺศน). ↩︎