137 पवनार्जुनसंवादे ब्राह्मणमाहात्म्यः

प्रवेश

।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।

श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित

श्री महाभारत

अनुशासन पर्व

दानधर्म पर्व

अध्याय 137

सार

दत्तात्रेयनिंद नाल्कु वरगळन्नु पडॆदु गर्विष्टनाद कार्तवीर्यार्जुननु तनगिंतलू ब्राह्मणरु श्रेष्ठ ऎन्नुवुदन्नु आकाशवाणि मत्तु वायुविनिंद केळिदुदु (1-26).

13137001 युधिष्ठिर उवाच।
13137001a कां तु ब्राह्मणपूजायां व्युष्टिं दृष्ट्वा जनाधिप।
13137001c कं वा कर्मोदयं मत्वा तानर्चसि महामते।।

युधिष्ठिरनु हेळिदनु: “जनाधिप! महामते! ब्राह्मणपूजॆयल्लि याव प्रयोजनवन्नु कंडु नीनु अवरन्नु पूजिसुत्तीयॆ? अथवा याव कर्मद अभ्युदयवागुवुदॆंदु भाविसि नीनु अवरन्नु अर्चिसुत्तीयॆ?”

13137002 भीष्म उवाच।
13137002a अत्राप्युदाहरंतीममितिहासं पुरातनम्।
13137002c पवनस्य च संवादमर्जुनस्य च भारत।।

भीष्मनु हेळिदनु: “भारत! इदक्कॆ संबंधिसिदंतॆ पुरातन इतिहासवाद पवन मत्तु अर्जुनर संवादवन्नु उदाहरिसुत्तारॆ.

13137003a सहस्रभुजभृच्च्रीमान्कार्तवीर्योऽभवत् प्रभुः।
13137003c अस्य लोकस्य सर्वस्य माहिष्मत्यां महाबलः।।

माहिष्मतियल्लि सहस्रभुजि श्रीमान् महाबल कार्यवीर्यनु ई समस्त लोकद प्रभुवागिद्दनु.

13137004a स तु रत्नाकरवतीं सद्वीपां सागरांबराम्।
13137004c शशास सर्वां पृथिवीं हैहयः सत्यविक्रमः।।

आ सत्यविक्रम हैहयनु रत्नाकरवति सागरांबरॆ पृथ्वियन्नु संपूर्णवागि आळुत्तिद्दनु.

13137005a स्ववित्तं तेन दत्तं तु दत्तात्रेयाय कारणे।
13137005c क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य विनयं श्रुतमेव च।।
13137006a आराधयामास च तं कृतवीर्यात्मजो मुनिम्।
13137006c न्यमंत्रयत संहृष्टः स द्विजश्च वरैस्त्रिभिः।।

कृतवीर्यन मगनु क्षत्रधर्मवन्नु पुरस्करिसि विनय मत्तु शास्त्रविधिगळिंद मुनि दत्तात्रेयनिगॆ तन्न वित्तवॆल्लवन्नू दानमाडि आराधिसिदनु. आ कारणदिंद संहृष्टनाद द्विज दत्तात्रेयनु अवनिगॆ मूरु वरगळन्नु केळलु आमंत्रिसिदनु.

13137007a स वरैश्चंदितस्तेन नृपो वचनमब्रवीत्।
13137007c सहस्रबाहुर्भूयां वै चमूमध्ये गृहेऽन्यथा।।
13137008a मम बाहुसहस्रं तु पश्यंतां सैनिका रणे।
13137008c विक्रमेण महीं कृत्स्नां जयेयं विपुलव्रत।
13137008e तां च धर्मेण संप्राप्य पालयेयमतंद्रितः।।

अवनु वरवन्नु केळॆंदु हेळलु नृपनु ई मातन्नाडिदनु: “विपुलव्रत! सेनामध्यदल्लि नानु सहस्रबाहुवागबेकु. मनॆयल्लिरुवाग द्विबाहुवागिये इरबेकु. नन्न सहस्रबाहुगळन्नु रणदल्लि सैनिकरु नोडुवंतागलि. विक्रमदिंद इडी महियन्नु गॆद्दु अदन्नु नानु धर्मदिंद आलस्यरहितनागि पालिसुवंतागलि.

13137009a चतुर्थं तु वरं याचे त्वामहं द्विजसत्तम।
13137009c तं ममानुग्रहकृते दातुमर्हस्यनिंदित।
13137009e अनुशासंतु मां संतो मिथ्यावृत्तं तदाश्रयम्1।।

द्विजसत्तम! नानु निन्निंद नाल्कनॆय ई वरवन्नू केळुत्तेनॆ. अनिंदित! नन्नमेलॆ अनुग्रह माडुवुदादरॆ ननगॆ ई वरवन्नू कॊडबेकु. नानेनादरू मिथ्याचारवन्नु आश्रयिसिदरॆ सत्पुरुषरु नन्नन्नु शिक्षिसि सन्मार्गक्कॆ तरुवंतागलि.”

13137010a इत्युक्तः स द्विजः प्राह तथास्त्विति नराधिपम्।
13137010c एवं समभवंस्तस्य वरास्ते दीप्ततेजसः।।

इदन्नु हेळिद नराधिपनिगॆ आ द्विजनु हागॆये आगलि ऎंदु हेळिदनु. हीगॆ आ दीप्ततेजस्विगॆ ई वरगळु दॊरकिदवु.

13137011a ततः स रथमास्थाय ज्वलनार्कसमद्युतिः।
13137011c अब्रवीद्वीर्यसंमोहात्को न्वस्ति सदृशो मया।
13137011e वीर्यधैर्ययशःशौचैर्विक्रमेणौजसापि वा।।

आग आ ज्वलनार्कसमद्युतियु रथवन्नेरि “वीर्य, धैर्य, यशस्सु, शौच, विक्रम अथवा ओजस्सिनल्लि नन्न समनादवरु यारिद्दारॆ?” ऎंदु उद्घोषिसिदनु. 13137012a तद्वाक्यांते चांतरिक्षे वागुवाचाशरीरिणी।

13137012c न त्वं मूढ विजानीषे ब्राह्मणं क्षत्रियाद्वरम्।
13137012e सहितो ब्राह्मणेनेह क्षत्रियो रक्षति प्रजाः।।

अवनु आ मातन्नु मुगिसुवुदरॊळगागिये अंतरिक्षदल्लि अशरीरवाणियु हेळितु: “मूढ! क्षत्रियनिगिंतलू ब्राह्मणनु श्रेष्ठनॆंब विषयवु निनगॆ तिळियदु. ब्राह्मणन जॊतॆगूडिये क्षत्रियनु प्रजॆगळन्नु रक्षिसुत्तानॆ.”

13137013 अर्जुन उवाच।
13137013a कुर्यां भूतानि तुष्टोऽहं क्रुद्धो नाशं तथा नये।
13137013c कर्मणा मनसा वाचा न मत्तोऽस्ति वरो द्विजः।।

अर्जुननु हेळिदनु: “प्रसन्ननादरॆ नानु भूतगळन्नु सृष्टिसबल्लॆनु. कृद्धनादरॆ अवुगळन्नु विनाशगॊळिसबल्लॆनु. कर्म, मनसा अथवा वाचा ब्राह्मणनु ननगिंतलू श्रेष्ठनल्ल!

13137014a पूर्वो ब्रह्मोत्तरो वादो द्वितीयः क्षत्रियोत्तरः।
13137014c त्वयोक्तौ यौ तु तौ हेतू विशेषस्त्वत्र दृश्यते।।

ब्राह्मणनु श्रेष्ठनु ऎन्नुवुदु हिंदिन वादवायितु. ईग क्षत्रियने श्रेष्ठनॆंबुदु सिद्धांतवागिदॆ. प्रजापालनॆयल्लि इवरिब्बरू सेरिरुवरॆंदु हेळुत्तीयॆ. आदरॆ इदरल्लि ऒंदु विशेषवु काणुत्तदॆ.

13137015a ब्राह्मणाः संश्रिताः क्षत्रं न क्षत्रं ब्राह्मणाश्रितम्।
13137015c श्रितान् ब्रह्मोपधा विप्राः खादंति क्षत्रियान्भुवि।।

ब्राह्मणरु क्षत्रियनन्नु आश्रयिसिरुत्तारॆये हॊरतु क्षत्रियनु ब्राह्मणरन्नु आश्रयिसिरुवुदिल्ल. भुवियल्लि वेदगळ अध्ययन-अध्यापनगळन्नु आश्रयिसिरुव विप्ररु क्षत्रियर अन्नवन्ने ऊटमाडुत्तारॆ.

13137016a क्षत्रियेष्वाश्रितो धर्मः प्रजानां परिपालनम्।
13137016c क्षत्राद्वृत्तिर्ब्राह्मणानां तैः कथं ब्राह्मणो वरः।।

प्रजॆगळ परिपालना धर्मवु क्षत्रियरन्ने आश्रयिसिदॆ. क्षत्रियरिंदले ब्राह्मणर वृत्तियु नडॆयुत्तिरुवाग ब्राह्मणनु हेगॆ श्रेष्ठनागुत्तानॆ?

13137017a सर्वभूतप्रधानांस्तान् भैक्षवृत्तीनहं सदा।
13137017c आत्मसंभावितान्विप्रान् स्थापयाम्यात्मनो वशे।।

इंदिनिंद नानु सर्वभूतप्रधानरॆंदु हेळिकॊळ्ळुव, सदा भैक्षवृत्तियल्लिये इरुव, तम्मन्ने संभावितरॆंदु तिळिदिरुव विप्ररन्नु नन्न वशदल्लि इरिसिकॊळ्ळुत्तेनॆ.

13137018a कथितं ह्यनया सत्यं2 गायत्र्या कन्यया दिवि।
13137018c विजेष्याम्यवशान्सर्वान् ब्राह्मणांश्चर्मवाससः।।
13137019a न च मां च्यावयेद्राष्ट्रात्त्रिषु लोकेषु कश्चन।
13137019c देवो वा मानुषो वापि तस्माज्ज्येष्ठो द्विजादहम्।।

दिवियल्लि कन्यॆ गायत्रियु हेळुव ई मातु सत्यवल्ल. इदूवरॆगॆ अवशरागिरुव मृगचर्मधारी ब्राह्मणरॆल्लरन्नू नानु जयिसुत्तेनॆ. मूरु लोकगळल्लि यारू – अवरु देवतॆगळे आगिरलि अथवा मनुष्यरागिरलि – नन्नन्नु राज्यभ्रष्टनन्नागि माडलाररु. आदुदरिंद ब्राह्मणरिगिंत नाने श्रेष्ठनु.

13137020a अद्य ब्रह्मोत्तरं लोकं करिष्ये क्षत्रियोत्तरम्।
13137020c न हि मे संयुगे कश्चित्सोढुमुत्सहते बलम्।।

इंदु ब्राह्मणने श्रेष्ठवॆंब लोकवन्नु क्षत्रियने श्रेष्ठनॆन्नुवंतॆ माडुत्तेनॆ. युद्धदल्लि नन्न बलवन्नु सहिसलु यारिगॆ उत्साहविदॆ?”

13137021a अर्जुनस्य वचः श्रुत्वा वित्रस्ताभून्निशाचरी।
13137021c अथैनमंतरिक्षस्थस्ततो वायुरभाषत।।

अर्जुनन मातन्नु केळि निशाचरी आकाशवाणियु भयग्रस्तळादळु. आग अंतरिक्षदल्लिद्द वायुवु मातनाडिदनु:

13137022a त्यजैनं कलुषं भावं ब्राह्मणेभ्यो नमस्कुरु।
13137022c एतेषां कुर्वतः पापं राष्ट्रक्षोभो हि ते भवेत्।।

“ई कलुष भाववन्नु तॊरॆदु ब्राह्मणरिगॆ नमस्करिसु. अवर कुरितु पापवन्नॆसगुववन राष्ट्रदल्लि क्षोभॆयुंतागुत्तदॆ.

13137023a अथ वा त्वां महीपाल शमयिष्यंति वै द्विजाः।
13137023c निरसिष्यंति वा राष्ट्राद्धतोत्साहं महाबलाः।।

महीपाल! इल्लदिद्दरॆ ब्राह्मणरे निन्न ई गर्ववन्नु उपशमनगॊळिसुत्तारॆ. महाबलशालिगळु हतोत्साहिगळागि निन्न राष्ट्रवन्ने बिट्टु होगुत्तारॆ.”

13137024a तं राजा कस्त्वमित्याह ततस्तं प्राह मारुतः।
13137024c वायुर्वै देवदूतोऽस्मि हितं त्वां प्रब्रवीम्यहम्।।

नीन्यारॆंदु राजनु केळलु मारुतनु हेळिदनु: “नानु देवदूत वायुवु. निनगॆ हितवादुदन्ने हेळुत्तिद्देनॆ.”

13137025 अर्जुन उवाच।
13137025a अहो त्वयाद्य विप्रेषु भक्तिरागः प्रदर्शितः।
13137025c यादृशं पृथिवी भूतं तादृशं ब्रूहि वै द्विजम्।।

अर्जुननु हेळिदनु: “अहो! इंदु नीनु विप्रर कुरितु भक्तिरागवन्नु प्रदर्शिसुत्तिद्दीयॆ. भूमियंतिरुव ब्राह्मणनु यारादरू इद्दरॆ अवनु यारॆंदु हेळु.

13137026a वायोर्वा सदृशं किं चिद्ब्रूहि त्वं ब्राह्मणोत्तमम्।
13137026c अपां वै सदृशं ब्रूहि सूर्यस्य नभसोऽपि वा।।

अथवा गुणदल्लि वायु, जल, अग्नि, सूर्य, आकाश इवुगळिगॆ समनाद ब्राह्मणोत्तमनिद्दरॆ ननगॆ हेळु.”

समाप्ति

इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि दानधर्मपर्वणि पवनार्जुनसंवादे ब्राह्मणमाहात्म्ये सप्तत्रिंशत्यधिकशततमोऽध्यायः।।
इदु श्रीमहाभारतदल्लि अनुशासनपर्वदल्लि दानधर्मपर्वदल्लि पवनार्जुनसंवादे ब्राह्मणमहात्म्यॆ ऎन्नुव नूरामूवत्तेळने अध्यायवु.


  1. त्वदाश्रयम् (भारत दर्शन). ↩︎

  2. त्वनयासत्यं (भारत दर्शन). ↩︎