praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
anuśāsana parva
dānadharma parva
adhyāya 134
sāra
pārvatiyu strīdharmagal̤annu varṇisidudu (1-57).
113134001 maheśvara uvāca|
13134001a parāvarajñe dharmajñe tapovananivāsini|
13134001c sādhvi subhru sukeśāṃte himavatparvatātmaje||
13134002a dakṣe śamadamopete nirmame dharmacāriṇi|
13134002c pṛccāmi tvāṃ varārohe pṛṣṭā vada mamepsitam||
maheśvaranu hel̤idanu: “parāvarajñe! dharmajñe! tapovananivāsini! sādhvi! subhru! suṃdara keśavul̤l̤aval̤e! himavatparvatātmaje! dakṣe! iṃdriyanigraha-manonigrahavul̤l̤aval̤e! nirmame! dharmacāriṇi! varārohe! nānū ninnannu kel̤uttenè. nanagè hel̤u.
13134003a sāvitrī brahmaṇaḥ sādhvī kauśikasya śacī satī|
13134003c mārtaṃḍajasya2 dhūmorṇā ṛddhirvaiśravaṇasya ca||
13134004a varuṇasya tato gaurī sūryasya ca suvarcalā|
13134004c rohiṇī śaśinaḥ sādhvī svāhā caiva vibhāvasoḥ||
13134005a aditiḥ kaśyapasyātha sarvāstāḥ patidevatāḥ|
brahmana patni sāvitrī, kauśika iṃdrana sati śacī, mārtaṃḍajana patni dhūmorṇā, vaiśravaṇa kuberana patni ṛddhi, varuṇana patni gaurī, sūryana patni suvarcalā, śaśiya patni rohiṇī, vibhāvasu agniya patni svāhā, kaśyapana patni aditi – ivarèllarū patiye devarèṃdu til̤idiruvavaru.
13134005c pṛṣṭāścopāsitāścaiva tāstvayā devi nityaśaḥ||
13134006a tena tvāṃ paripṛccāmi dharmajñe dharmavādini|
13134006c strīdharmaṃ śrotumiccāmi tvayodāhṛtamāditaḥ||
devi! ivarannu nīnu nityavū pūjisuttīyè. dharmada viṣayavāgi ivarannu nīnu kel̤iruvè kūḍa. dharmajñe! dharmavādini! ī kāraṇadiṃda ninnannu nānu praśnisuttiddenè. strīdharmavannu saṃpūrṇavāgi kel̤abayasuttenè.
13134007a sahadharmacarī me tvaṃ samaśīlā samavratā|
13134007c samānasāravīryā ca tapastīvraṃ kṛtaṃ ca te|
13134007e tvayā hyukto viśeṣeṇa pramāṇatvamupaiṣyati||
nīnu nanna sahadharmacāriṇiyāgiruvè. nīnu nanna samaśīlal̤ū samavratal̤ū āgiruvè. sāra-vīryagal̤alli nīnu nanna samal̤āgiruvè mattu nīnu tīvra tapassannu ācarisiddīyè kūḍa.
13134008a striyaścaiva viśeṣeṇa strījanasya gatiḥ sadā|
13134008c gaurgāṃ3 gaccati suśroṇi lokeṣveṣā sthitiḥ sadā||
strīyare viśeṣavāgi strījanarigè sadā paramagatiyāgiddārè. suśroṇi! govugal̤u govugal̤anne anusarisuva ide sadā lokasthitiyāgidè.
13134009a mama cārdhaṃ śarīrasya mama cārdhādviniḥsṛtā4|
13134009c surakāryakarī ca tvaṃ lokasaṃtānakāriṇī||
nanna ardha śarīravannu dharisiruvè. nanna śarīrārdhadiṃda hòrahòmmiruvè. surara kāryavannu māḍuttiruvè mattu nīne lokasaṃtānakāriṇiyāgiruvè.
13134010a tava sarvaḥ suviditaḥ strīdharmaḥ śāśvataḥ śubhe|
13134010c tasmādaśeṣato brūhi strīdharmaṃ vistareṇa me||
śubhe! śāśvata strīdharmavèllavū ninagè cènnāgi til̤idivè. ādudariṃda strīdharmavannu vistāravāgi enannū biḍade nanagè hel̤u.”
13134011 umovāca|
13134011a bhagavansarvabhūteśa bhūtabhavyabhavodbhava|
13134011c tvatprabhāvādiyaṃ deva vākcaiva pratibhāti me||
umèyu hel̤idal̤u: “bhagavan! sarvabhūteśa! bhūtabhavyabhavodbhava! deva! ninna prabhāvadiṃdale nanagè mātugal̤u hòl̤èyuttavè.
13134012a imāstu nadyo deveśa sarvatīrthodakairyutāḥ|
13134012c upasparśanahetostvā samīpasthā upāsate||
ādarè deveśa! ī nadigal̤u ninna snāna-ācamanagal̤igāgi mattu ninna pādagal̤annu sparśisuva saluvāgi ninna samīpa āgamisivè.
13134013a etābhiḥ saha saṃmaṃtrya pravakṣyāmyanupūrvaśaḥ|
13134013c prabhavanyo'nahaṃvādī sa vai puruṣa ucyate||
ivugal̤òṃdigè samālocisi nānu ninagè strīdharmavannu prāraṃbhadiṃda hel̤uttenè. èṣṭe samarthanāgiddarū ahaṃkāravilladavananne puruṣa ènnuttārè.
13134014a strī ca bhūteśa satataṃ striyamevānudhāvati|
13134014c mayā saṃmānitāścaiva bhaviṣyaṃti saridvarāḥ||
bhūteśa! strīyu satatavū strīyanne anusaraṇè māḍuttāl̤è. ī saridvarèyarū kūḍa nanniṃda sammānitarāgiddārè.
13134015a eṣā sarasvatī puṇyā nadīnāmuttamā nadī|
13134015c prathamā sarvasaritāṃ nadī sāgaragāminī||
nadigal̤alliye uttama nadiyāda idu puṇyè sarasvatī nadi. sāgaragāminī ī nadiyu sarvasarittugal̤alli prathamal̤u.
13134016a vipāśā ca vitastā ca caṃdrabhāgā irāvatī|
13134016c śatadrurdevikā siṃdhuḥ kauśikī gomatī tathā||
13134017a tathā devanadī ceyaṃ sarvatīrthābhisaṃvṛtā|
13134017c gaganādgāṃ gatā devī gaṃgā sarvasaridvarā||
vipāśā, vitastā, caṃdrabhāgā, irāvatī, śatadru, devikā, siṃdhu, kauśikī, mattu gomatī ī puṇya nadigal̤ū illivè. hāgèye sarvatīrthagal̤ū sevisuva, èlla nadigal̤alliye śreṣṭhal̤āda, ākāśadiṃda bhūmigè il̤idu baṃdiruva, devanadi gaṃgèyū illi upasthital̤āgiddāl̤è.”
13134018a ityuktvā devadevasya patnī dharmabhṛtāṃ varā|
13134018c smitapūrvamivābhāṣya sarvāstāḥ saritastadā||
13134019a apṛccaddevamahiṣī strīdharmaṃ dharmavatsalā|
13134019c strīdharmakuśalāstā vai gaṃgādyāḥ saritāṃ varāḥ||
hīgè hel̤i devadevana patni, dharmabhṛtaralli śreṣṭhè, devamahiṣi, dharmavatsalèyu strīdharmadalli kuśalarāgidda gaṃgèye mòdalāda śreṣṭha nadigal̤annu maṃdahāsapūrvakavāgi strīdharmada viṣayadalli praśnisidal̤u:
13134020a ayaṃ bhagavatā dattaḥ praśnaḥ strīdharmasaṃśritaḥ|
13134020c taṃ tu saṃmaṃtrya yuṣmābhirvaktumiccāmi śaṃkare||
“bhagavānanu strīdharmada kuritāda ī praśnèyannu nīḍiruvanu. nimmòṃdigè samālocisi śaṃkaranigè uttarisa bayasuttenè.
13134021a na caikasādhyaṃ paśyāmi vijñānaṃ bhuvi kasya cit|
13134021c divi vā sāgaragamāstena vo mānayāmyaham||
sāgaragāmi nadigal̤e! svargadalliyāgalī bhūmiyalliyāgalī vijñānavèllavū òbbanige til̤idiruvudu asādhya èṃdu nānu kaṃḍiddenè. ādudariṃda nimma matagal̤annu nānu mannisuttenè.””
13134022 bhīṣma uvāca|
13134022a evaṃ sarvāḥ sariccreṣṭhāḥ pṛṣṭāḥ puṇyatamāḥ śivāḥ|
13134022c tato devanadī gaṃgā niyuktā pratipūjya tām||
bhīṣmanu hel̤idanu: “hīgè aval̤u ā èlla puṇyatamè maṃgal̤akara nadiśreṣṭharannu kel̤alu pārvatigè uttarakòḍalu avaru devanadī gaṃgèyannu gauravisi niyojisidaru.
13134023a bahvībhirbuddhibhiḥ sphītā strīdharmajñā śucismitā|
13134023c śailarājasutāṃ devīṃ puṇyā pāpāpahāṃ śivām||
13134024a buddhyā vinayasaṃpannā sarvajñānaviśāradā|
13134024c sasmitaṃ bahubuddhyāḍhyā gaṃgā vacanamabravīt||
āga nānāviṣayagal̤a parijñānavidda, strīdharmavannu til̤ida, śucismitè, buddhi-vinaya saṃpannè sarvajñānaviśāradè bahubuddhyāḍhyè gaṃgèyu nasunaguttā śailarājasutè puṇyè pāpanāśinī śivè devigè hel̤idal̤u:
13134025a dhanyāḥ smo'nugṛhītāḥ smo devi dharmaparāyaṇā|
13134025c yā tvaṃ sarvajaganmānyā nadīrmānayase'naghe||
“anaghe! devi! dharmaparāyaṇe! nānu dhanyal̤āgiddenè. anugṛhītal̤āgiddenè. sarvajagattigū mānyal̤āgiruva nīnu nadiyāda nannannu gauravisuttiruvèyallave?
13134026a prabhavan pṛccate yo hi saṃmānayati vā punaḥ|
13134026c nūnaṃ janamaduṣṭātmā paṃḍitākhyāṃ sa gaccati||
samarthanāgiddarū, yāvude duṣṭabhāvavillade innòbbarannu sammānisi kel̤uvavaru paṃḍitarèṃba khyātiyannu paḍèyuttārè.
13134027a jñānavijñānasaṃpannānūhāpohaviśāradān|
13134027c pravaktṝn pṛccate yo'nyānsa vai nā padamarccati||
saṃśayavidda viṣayada kuritu jñāna-vijñānasaṃpannarannu mattu ūhāpohaviśāradarannu kel̤uvavanu āpattinalli bīl̤uvudilla.
13134028a anyathā bahubuddhyāḍhyo vākyaṃ vadati saṃsadi|
13134028c anyathaiva hyahaṃmānī durbalaṃ vadate vacaḥ||
bahubuddhyāḍhyanu saṃsadiyalli berè rītiyalli mātanāḍuttānè. mattu ahaṃkāri durbalanu berèye rītiyalli mātanāḍuttānè.
13134029a divyajñāne divi śreṣṭhe divyapuṇye sadotthite|
13134029c tvamevārhasi no devi strīdharmamanuśāsitum||
divyajñāni! diviyalli śreṣṭhal̤e! divyapuṇye! sadā utsāhaśīlè! devi! strīdharmada kuritāgi nammèllarigè upadeśisalu nīne arhal̤āgiruvè.””
13134030 bhīṣma uvāca|
13134030a tataḥ sārādhitā devī gaṃgayā bahubhirguṇaiḥ|
13134030c prāha sarvamaśeṣeṇa strīdharmaṃ surasuṃdarī||
bhīṣmanu hel̤idanu: “hīgè gaṃgèyu bahuguṇagal̤iṃda deviyannu ārādhisalu surasuṃdarī umèyu strīdharmavannu samagravāgi hel̤idal̤u:
13134031a strīdharmo māṃ prati yathā pratibhāti yathāvidhi|
13134031c tamahaṃ kīrtayiṣyāmi tathaiva prathito bhavet||
“nanna buddhigè hòl̤èyuvaṃtè yathāvidhiyāgi nānu ninagè strīdharmavannu hel̤uttenè. hīgèye idu lokaprathitavāgali.
13134032a strīdharmaḥ pūrva evāyaṃ vivāhe baṃdhubhiḥ kṛtaḥ|
13134032c sahadharmacarī bharturbhavatyagnisamīpataḥ||
mòdalu vivāhasamayadalliye baṃdhugal̤u strīdharmavannu upadeśisuttārè. agnisamīpadalliye aval̤u patiya sahadharmacāriṇiyāguttāl̤è.
13134033a susvabhāvā suvacanā suvṛttā sukhadarśanā|
13134033c ananyacittā sumukhī bhartuḥ sā dharmacāriṇī||
òl̤l̤èya svabhāvaviruva, òl̤l̤èya mātanāḍuva, òl̤l̤èya naḍatègal̤iruva, noḍidarè sukhavannīḍuva, anyara kuritu manassannu harisada, patiya sammukhadalli nagumukhadiṃdiruvaval̤u strīdharmacāriṇiyu.
13134034a sā bhaveddharmaparamā sā bhaveddharmabhāginī|
13134034c devavatsatataṃ sādhvī yā bhartāraṃ prapaśyati||
satatavū patiyannu devatèyaṃtè kāṇuvaval̤e parama dharmiṣṭhal̤u. aval̤e dharmaphalakkè bhāgiyāguttāl̤è.
13134035a śuśrūṣāṃ paricāraṃ ca devavadyā karoti ca|
13134035c nānyabhāvā hyavimanāḥ suvratā sukhadarśanā||
13134036a putravaktramivābhīkṣṇaṃ bharturvadanamīkṣate|
13134036c yā sādhvī niyatācārā sā bhaveddharmacāriṇī||
devanèṃdu til̤idu patiya śuśrūṣè paricāragal̤annu māḍuva, anyaralli premabhāvavanniṭṭirada, magana mukhavannu noḍuvaṃtè patiya mukhavannū noḍuva, vimanaskal̤āgirada, suvratè, sukhadarśanè, sādhvī, niyamagal̤annu ācarisuvaval̤u dharmacāriṇiyu.
13134037a śrutvā daṃpatidharmaṃ vai sahadharmakṛtaṃ śubham|
13134037c ananyacittā sumukhī bhartuḥ sā dharmacāriṇī||
daṃpatidharmavannu kel̤i sahadharmigal̤āgiye śubhakarmagal̤annu māḍuttā ananyacittal̤āgi patigè sumukhiyāgiruvaval̤u dharmacāriṇiyu.
13134038a paruṣāṇyapi coktā yā dṛṣṭā vā krūracakṣuṣā5|
13134038c suprasannamukhī bharturyā nārī sā pativratā||
patiyu kaṭhoravāgi mātanāḍidarū athavā krūra dṛṣṭiyiṃda noḍidarū patiya èdiru suprasannamukhiyāgiye iruva nāriyu pativratèyu.
13134039a na caṃdrasūryau na taruṃ puṃnāmno yā nirīkṣate|
13134039c bhartṛvarjaṃ varārohā sā bhaveddharmacāriṇī||
patiyannu biṭṭu sūryanannāgalī, caṃdranannāgalī, athavā vṛkṣavannāgalī puruṣanèṃba bhāvanèyiṃda noḍadiruva varārohèyu dharmacāriṇiyu.
13134040a daridraṃ vyādhitaṃ dīnamadhvanā parikarśitam|
13134040c patiṃ putramivopāste sā nārī dharmabhāginī||
patiyu daridranāgirali, vyādhitanāgirali, athavā naḍèdu daṇidirali, avanannu putranaṃtè upacarisuva nāriyu dharmabhāginiyāguttāl̤è6.
13134041a yā nārī prayatā dakṣā yā nārī putriṇī bhavet|
13134041c patipriyā patiprāṇā sā nārī dharmabhāginī||
pariśuddha aṃtaḥkaraṇada nāri, dakṣanāri, putrarannu paḍèda, patigè priyal̤āda mattu patiyanne prāṇavèṃdu til̤ida nāriyu dharmabhāginiyāguttāl̤è.
13134042a śuśrūṣāṃ paricaryāṃ ca karotyavimanāḥ sadā|
13134042c supratītā vinītā ca sā nārī dharmabhāginī||
patiya melina viśvāsadòṃdigè prasanna manassiniṃda, vinītal̤āgi sadā śuśrūṣè-paricaryagal̤annu māḍuva nāriyu dharmabhāginiyāguttāl̤è.
13134043a na kāmeṣu na bhogeṣu naiśvarye na sukhe tathā|
13134043c spṛhā yasyā yathā patyau sā nārī dharmabhāginī||
patiyalliruvaṣṭu prītiyu kāmagal̤allāgalī, bhogagal̤allāgalī, aiśvaryadallāgalī, sukhadallāgalī illadiruva nāriyu dharmabhāginiyāguttāl̤è.
13134044a kalyotthānaratā nityaṃ guru7śuśrūṣaṇe ratā|
13134044c susaṃmṛṣṭakṣayā caiva gośakṛtkṛtalepanā||
13134045a agnikāryaparā nityaṃ sadā puṣpabalipradā|
13134045c devatātithibhṛtyānāṃ nirupya patinā saha||
13134046a śeṣānnamupabhuṃjānā yathānyāyaṃ yathāvidhi|
13134046c tuṣṭapuṣṭajanā nityaṃ nārī dharmeṇa yujyate||
bèl̤iggè bega el̤uva, nityavū guruśuśrūṣaṇèyalli niratal̤āda, manèyannu guḍisi gomayadiṃda sārisi còkkavāgi iṭṭukòl̤l̤uva, nityavū agnikāryamāḍuva, sadā puṣpabaliyannu nīḍuva, devatè-atithigal̤u-bhṛtyara bhojanavāda naṃtara śeṣānnavannu patiyòṃdigè yathānyāyavāgi yathāvidhiyāgi uṇṇuva, manèya janaru nityavū tuṣṭapuṣṭarāgiruvaṃtè noḍikòl̤l̤uva nāriyu dharmadiṃdiruvaval̤u.
13134047a śvaśrūśvaśurayoḥ pādau toṣayaṃtī guṇānvitā|
13134047c mātāpitṛparā nityaṃ yā nārī sā tapodhanā||
attè-māvara pādasevèyalli niratal̤āgiruva mattu nityavū mātā-pitṛparal̤āgiruva guṇānvitè nāriyu tapodhanal̤u.
13134048a brāhmaṇāndurbalānāthāndīnāṃdhakṛpaṇāṃstathā|
13134048c bibhartyannena yā nārī sā pativratabhāginī||
brāhmaṇarannū, durbalarannū, anātharannū, dīnarannū, aṃdha-kṛpaṇarannū annavannittu poṣisuva nāriyu pativratapuṇyada bhāgiyāguttāl̤è.
13134049a vrataṃ carati yā nityaṃ duścaraṃ laghusattvayā|
13134049c paticittā patihitā sā pativratabhāginī||
duścara vratavannū nityavū sarāl̤avāgi māḍuva, patiyalliye cittavanniṭṭiruva, patiyahitadalliye iruvaval̤u pativratapuṇyada bhāgiyāguttāl̤è.
13134050a puṇyametattapaścaiva svargaścaiṣa sanātanaḥ|
13134050c yā nārī bhartṛparamā bhavedbhartṛvratā śivā||
patiyanne parama daivavèṃdu til̤idu pativratal̤āgiruva kalyāṇī nārigè ade tapassina puṇyavannu nīḍuttadè mattu ade sanātana svargavannū dòrakisuttadè.
13134051a patirhi devo nārīṇāṃ patirbaṃdhuḥ8 patirgatiḥ|
13134051c patyā samā gatirnāsti daivataṃ vā yathā patiḥ||
nāriyarigè patiye devanu. patiye baṃdhuvu. patiye gati. patiya samanāda gatiyilla mattu patiyaṃthaha devatèyilla.
13134052a patiprasādaḥ svargo vā tulyo nāryā na vā bhavet|
13134052c ahaṃ svargaṃ na hīcceyaṃ tvayyaprīte maheśvara||
patiya anugraha mattu svarga ivèraḍu nārigè samanāgirabahudu athavā illade irabahudu. maheśvara! nīnu aprītanādarè nānu mātra svargavannū bayasuvudilla.
13134053a yadyakāryamadharmaṃ vā yadi vā prāṇanāśanam|
13134053c patirbrūyāddaridro vā vyādhito vā kathaṃ cana||
13134054a āpanno ripusaṃstho vā brahmaśāpārdito'pi vā|
13134054c āpaddharmānanuprekṣya tatkāryamaviśaṃkayā||
patiyu daridranāgirali, vyādhitanāgirali, āpattinallirali, śatrugal̤a madhyè irali, brahmaśāpadiṃda pīḍitanāgirali – nāriyu avanu hel̤uvudannu – adu akāryavāgirali, adharmavāgirali, athavā prāṇanāśakavāgirali – āpaddharmavèṃdu til̤idu māḍabeku.
13134055a eṣa deva mayā proktaḥ strīdharmo vacanāttava|
13134055c yā tvevaṃbhāvinī nārī sā bhaveddharmabhāginī||
deva! ninna mātinaṃtè nānu strīdharmavannu hel̤iddenè. hīgiruva nāriyu dharmabhāginiyāguttāl̤è.””
13134056 bhīṣma uvāca|
13134056a ityuktaḥ sa tu deveśaḥ pratipūjya gireḥ sutām|
13134056c lokānvisarjayāmāsa sarvairanucaraiḥ saha||
bhīṣmanu hel̤idanu: “aval̤u hīgè hel̤alu deveśanu girisutèyannu pratipūjisi sarva anucararòṃdigè allidda èllarannū bīl̤kòṭṭanu.
13134057a tato yayurbhūtagaṇāḥ saritaśca yathāgatam|
13134057c gaṃdharvāpsarasaścaiva praṇamya śirasā bhavam||
anaṃtara bhavanannu śirasā namaskarisi bhūtagaṇagal̤u, nadigal̤u, gaṃdharva-apsarèyaru èlliṃda baṃdiddaro alligè hòraṭu hodaru.””
samāpti
iti śrīmahābhārate anuśāsanaparvaṇi dānadharmaparvaṇi umāmaheśvarasaṃvāde strīdharmakathane catustriṃśatyadhikaśatatamo'dhyāyaḥ||
idu śrīmahābhāratadalli anuśāsanaparvadalli dānadharmaparvadalli umāmaheśvarasaṃvāde strīdharmakathana ènnuva nūrāmūvatnālkane adhyāyavu.
-
idakkè mòdalu ī òṃdu adhika ślokavidè: nārada uvāca| evamuktvā mahādevaḥ śrotukāmaḥ svayaṃ prabhuḥ| anukūlāṃ priyāṃ bhāryāṃ pārśvasthāṃ samabhāṣata|| (bhārata darśana). ↩︎
-
mārkaṃḍeyasya (bhārata darśana). ↩︎
-
gauryāṃ (bhārata darśana). ↩︎
-
tava cārdhena nirmitam| (bhārata darśana). ↩︎
-
dṛṣṭā duṣṭena cakṣuṣā| (bhārata darśana). ↩︎
-
strīdharmada phalavannu paḍèyuttāl̤è (bhārata darśana). ↩︎
-
gṛha (bhārata darśana). ↩︎
-
patirbaṃdhaḥ (bhārata darśana). ↩︎