ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అనుశాసన పర్వ
దానధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 114
సార
బృహస్పతియు యుధిష్ఠిరనిగె అహింసెయ మహిమెయన్ను తిళిసి స్వర్గక్కె హిందిరుగిదుదు (1-11).
13114001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
13114001a అహింసా వైదికం కర్మ ధ్యానమింద్రియసంయమః।
13114001c తపోఽథ గురుశుశ్రూషా కిం శ్రేయః పురుషం ప్రతి।।
యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “అహింసె, వైదిక కర్మ, ధ్యాన, ఇంద్రియ సంయమ, తపస్సు మత్తు గురుశుశ్రూషె ఇవుగళల్లి యావుదు పురుషనిగె శ్రేయస్సన్నుంటుమాడుత్తదె?”
13114002 బృహస్పతిరువాచ।
13114002a సర్వాణ్యేతాని ధర్మస్య పృథగ్ద్వారాణి సర్వశః।
13114002c శృణు సంకీర్త్యమానాని షడేవ భరతర్షభ।।
బృహస్పతియు హేళిదను: “భరతర్షభ! ఇవెల్లవూ ధర్మక్కె బేరె బేరె ద్వారగళాగివె. ఈ ఆరరల్లి యావ ద్వారద మూలక హోదరూ ధర్మద సాధనెయాగుత్తదె. ఈ ఆరన్నూ వివరిసుత్తేనె. కేళు.
13114003a హంత నిఃశ్రేయసం జంతోరహం వక్ష్యామ్యనుత్తమమ్।
13114003c అహింసాపాశ్రయం ధర్మం యః సాధయతి వై నరః।।
13114004a త్రీన్ దోషాన్సర్వభూతేషు నిధాయ పురుషః సదా।
13114004c కామక్రోధౌ చ సంయమ్య తతః సిద్ధిమవాప్నుతే।।
ఈగ నాను మనుష్యర శ్రేయస్సిగాగిరువ సర్వశ్రేష్ఠ ఉపాయవన్ను హేళుత్తేనె. అహింసాయుక్త ధర్మవన్ను పాలిసుత్తా అపరాధ, అపచార మత్తు అపకారగళెంబ మూరు దోషగళన్నూ యార కురితూ మాడువుదిల్లవెంబ నియమవన్నిట్టుకొండు కామక్రోధగళన్ను సంయమిసిదవను సిద్ధియన్ను హొందుత్తానె.
13114005a అహింసకాని భూతాని దండేన వినిహంతి యః।
13114005c ఆత్మనః సుఖమన్విచ్చన్న స ప్రేత్య సుఖీ భవేత్।।
తన్న సుఖక్కాగి అహింసక ప్రాణిగళన్ను కోలినింద హొడెయువవను పరలోకదల్లి సుఖియాగిరువుదిల్ల.
13114006a ఆత్మోపమశ్చ భూతేషు యో వై భవతి పూరుషః।
13114006c న్యస్తదండో జితక్రోధః స ప్రేత్య సుఖమేధతే।।
తన్నంతెయే ఎల్లరూ ఎందు భావిసి దండవన్ను త్యజిసి క్రోధవన్ను జయిసిదవను పరలోకదల్లి సుఖవన్ను హొందుత్తానె.
13114007a సర్వభూతాత్మభూతస్య సర్వభూతాని పశ్యతః।
13114007c దేవాపి మార్గే ముహ్యంతి అపదస్య పదైషిణః।।
సర్వభూతాత్మభూతనన్ను సర్వప్రాణిగళల్లి కాణువ అపదద పదవన్ను1 బయసువవనన్ను నోడి మార్గదల్లి దేవతెగళూ మోహగొళ్ళుత్తారె.
13114008a న తత్పరస్య సందద్యాత్ప్రతికూలం యదాత్మనః।
13114008c ఏష సంక్షేపతో ధర్మః కామాదన్యః ప్రవర్తతే।।
తనగె ప్రతికూలవాదుదన్ను ఇతరర విషయదల్లి ఆచరిసబారదు. ఇదు ధర్మద సంక్షిప్త లక్షణ. ఇదక్కె హొరతాదుదెల్లవూ కామజన్యవాదవుగళు.
13114009a ప్రత్యాఖ్యానే చ దానే చ సుఖదుఃఖే ప్రియాప్రియే।
13114009c ఆత్మౌపమ్యేన పురుషః సమాధిమధిగచ్చతి।।
తిరస్కార, దాన, సుఖ-దుఃఖగళు మత్తు ప్రియ-అప్రియగళు తనగె ఉంటాదాగ హేగె హర్ష-శోకగళుంటాగువవో హాగె ఇతరరిగూ ఆగుత్తవెయెందు భావిసబేకు. హీగె భావిసువవను సమాధిస్థితియన్ను హొందుత్తానె.
13114010a యథా పరః ప్రక్రమతేఽపరేషు తథాపరః ప్రక్రమతే పరస్మిన్।
13114010c ఏషైవ తేఽస్తూపమా జీవలోకే యథా ధర్మో నైపుణేనోపదిష్టః।।
ఇందు ఇతరర విషయదల్లి హేగె నడెదుకొళ్ళుత్తానో హాగె ముందె అవన విషయదల్లియూ ఇతరరు నడెదుకొళ్ళుత్తారె. జీవలోకదల్లి ఇదన్నే నీను దృష్టాంతవాగిట్టుకొండు ఇతరర విషయదల్లి సరియాగి నడెదుకో. హీగె నాను నైపుణ్యదింద ధర్మవన్ను ఉపదేశిసిద్దేనె.””
13114011 వైశంపాయన ఉవాచ।
13114011a ఇత్యుక్త్వా తం సురగురుర్ధర్మరాజం యుధిష్ఠిరమ్।
13114011c దివమాచక్రమే ధీమాన్ పశ్యతామేవ నస్తదా।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ధర్మరాజ యుధిష్ఠిరనిగె హీగె హేళి ఆ ధీమాన్ సురగురువు నావెల్లరూ2 నోడుత్తిద్దంతెయే దివవన్నేరిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసనపర్వణి దానధర్మపర్వణి సంసారచక్రసమాప్తౌ చతుర్దశాధికశతతమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అనుశాసనపర్వదల్లి దానధర్మపర్వదల్లి సంసారచక్రసమాప్తి ఎన్నువ నూరాహదినాల్కనే అధ్యాయవు.