ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అనుశాసన పర్వ
దానధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 113
సార
పాపవన్ను కళెదుకొళ్ళువ విధాన; అన్నదానద మహిమె (1-28).
13113001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
13113001a అధర్మస్య గతిర్బ్రహ్మన్కథితా మే త్వయానఘ।
13113001c ధర్మస్య తు గతిం శ్రోతుమిచ్చామి వదతాం వర।
13113001e కృత్వా కర్మాణి పాపాని కథం యాంతి శుభాం గతిమ్।।
యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “బ్రహ్మన్! అనఘ! మాతనాడువవరల్లి శ్రేష్ఠ! నీను ననగె అధర్మియు హోగువ గతియ కురితు హేళిదె. ధర్మమార్గదల్లిరువవను హోగువ గతియ కురితు కేళ బయసుత్తేనె. పాప కర్మగళన్ను మాడిదవను హేగె శుభ గతియన్ను పడెయబహుదు?”
13113002 బృహస్పతిరువాచ।
13113002a కృత్వా పాపాని కర్మాణి అధర్మవశమాగతః।
13113002c మనసా విపరీతేన నిరయం ప్రతిపద్యతే।।
బృహస్పతియు హేళిదను: “పాపకర్మగళన్ను మాడి అధర్మవశనాగి విపరీత మనస్సుళ్ళవనాగి మనుష్యను నరకక్కె హోగుత్తానె.
13113003a మోహాదధర్మం యః కృత్వా పునః సమనుతప్యతే।
13113003c మనఃసమాధిసంయుక్తో న స సేవేత దుష్కృతమ్।।
మోహదింద అధర్మవన్నెసగి అదర కురితు పశ్చాత్తాప పడువ మనః-సమాధిసంయుక్తను పునః దుష్కృతగళన్ను మాడువుదిల్ల.
113113004a యథా యథా నరః సమ్యగధర్మమనుభాషతే।
13113004c సమాహితేన మనసా విముచ్యతి తథా తథా।
13113004e భుజంగ ఇవ నిర్మోకాత్పూర్వభుక్తాజ్జరాన్వితాత్।।
మనుష్యను హేగె హేగె సమాహిత మనస్సినింద అధర్మవన్ను నిందిసి పశ్చాత్తాపపడుత్తానో హాగె పొరెయన్ను కళచిద సర్పదంతె పాపగళింద బిడుగడె హొందుత్తానె.
13113005a అదత్త్వాపి ప్రదానాని2 వివిధాని సమాహితః।
13113005c మనఃసమాధిసంయుక్తః సుగతిం ప్రతిపద్యతే।।
మనః-సమాధిసంయుక్తనాగి సమాహితనాగి వివిధ దానగళన్ను కొడువుదరిందలూ ఉత్తమ గతియన్ను పడెదుకొళ్ళుత్తానె.
13113006a ప్రదానాని తు వక్ష్యామి యాని దత్త్వా యుధిష్ఠిర।
13113006c నరః కృత్వాప్యకార్యాణి తదా ధర్మేణ యుజ్యతే।।
యుధిష్ఠిర! యావ దానగళన్నిత్తు నరను యావుదే అకార్యగళన్ను మాడిద్దరూ ధర్మవన్ను పడెదుకొళ్ళుత్తానె ఎన్నువుదన్ను హేళుత్తేనె.
13113007a సర్వేషామేవ దానానామన్నం శ్రేష్ఠముదాహృతమ్।
13113007c పూర్వమన్నం ప్రదాతవ్యమృజునా ధర్మమిచ్చతా।।
ఎల్ల దానగళిగింతలూ అన్నదానవే శ్రేష్ఠవెందు హేళుత్తారె. ఆదుదరింద ధర్మవన్నిచ్ఛిసువ సరళబుద్ధియు మొదలు అన్నదాన మాడబేకు.
13113008a ప్రాణా హ్యన్నం మనుష్యాణాం తస్మాజ్జంతుశ్చ జాయతే।
13113008c అన్నే ప్రతిష్ఠితా లోకాస్తస్మాదన్నం ప్రకాశతే।।
మనుష్యరిగె అన్నవే ప్రాణస్వరూపవాగిదె. ప్రాణిగళు హుట్టువుదూ అన్నదిందలే. లోకగళు అన్నద మేలెయే ప్రతిష్ఠితగొండివె. ఆదుదరింద అన్నవు ప్రకాశిసుత్తదె.
13113009a అన్నమేవ ప్రశంసంతి దేవర్షిపితృమానవాః।
13113009c అన్నస్య హి ప్రదానేన స్వర్గమాప్నోతి కౌశికః3।।
దేవ-ఋషి-పితృ-మానవరు అన్నవన్నే ప్రశంసిసుత్తారె. అన్నదాన మాడియే కౌశికను స్వర్గవన్ను పడెదుకొండను.
13113010a న్యాయలబ్ధం ప్రదాతవ్యం ద్విజేభ్యో హ్యన్నముత్తమమ్।
13113010c స్వాధ్యాయసముపేతేభ్యః ప్రహృష్టేనాంతరాత్మనా।।
న్యాయవాగి సంపాదిసిద ఉత్తమ అన్నవన్ను అంతరాత్మదల్లి ప్రహృష్టరాద స్వాధ్యాయనిరత ద్విజరిగె దానమాడబేకు.
13113011a యస్య హ్యన్నముపాశ్నంతి బ్రాహ్మణానాం శతా దశ।
13113011c హృష్టేన మనసా దత్తం న స తిర్యగ్గతిర్భవేత్।।
హృష్ట మనస్సినింద ఒందు సావిర బ్రాహ్మణరిగె అన్నవన్ను నీడువవను తిర్యగ్యోనిగళల్లి జన్మతాళబేకాగువుదిల్ల.
13113012a బ్రాహ్మణానాం సహస్రాణి దశ భోజ్య నరర్షభ।
13113012c నరోఽధర్మాత్ ప్రముచ్యేత పాపేష్వభిరతః సదా4।।
నరర్షభ! పాపగళల్లి నిరతనాగిరువ నరను హత్తు సావిర బ్రాహ్మణరిగె భోజన మాడిసిదరె అధర్మదింద ముక్తనాగుత్తానె.
13113013a భైక్షేణాన్నం సమాహృత్య విప్రో వేదపురస్కృతః।
13113013c స్వాధ్యాయనిరతే విప్రే దత్త్వేహ సుఖమేధతే।।
వేదవన్ను హేళికొండు భిక్షాటనెయన్ను మాడి అన్నవన్ను సంగ్రహిసి అదన్ను స్వాధ్యాయనిరత బ్రాహ్మణనిగె భోజన మాడిసిదరె అవను ఈ లోకదల్లి సుఖవాగిరుత్తానె.
13113014a అహింసన్ బ్రాహ్మణం నిత్యం న్యాయేన పరిపాల్య చ।
13113014c క్షత్రియస్తరసా ప్రాప్తమన్నం యో వై ప్రయచ్చతి।।
13113015a ద్విజేభ్యో వేదవృద్ధేభ్యః ప్రయతః సుసమాహితః।
13113015c తేనాపోహతి ధర్మాత్మా దుష్కృతం కర్మ పాండవ।।
పాండవ! బ్రాహ్మణరన్ను హింసిసదెయే, నిత్యవూ న్యాయదింద పరిపాలిసికొండు సంగ్రహిసిద అన్నవన్ను ప్రయత్నపట్టు సుసమాహితనాగి ద్విజరిగూ వేదవృద్ధరిగూ నీడువ ధర్మాత్మా క్షత్రియను మాడిద దుష్కృతకర్మగళెల్లవన్నూ కళెదుకొళ్ళుత్తానె.
13113016a షడ్భాగపరిశుద్ధం చ కృషేర్భాగముపార్జితమ్।
13113016c వైశ్యో దదద్ద్విజాతిభ్యః పాపేభ్యః పరిముచ్యతే।।
కృషియ ఆదాయద పరిశుద్ధ ఆరనే ఒందు భాగవన్ను ద్విజరిగె నీడువ వైశ్యను పాపగళింద ముక్తనాగుత్తానె.
13113017a అవాప్య ప్రాణసందేహం కార్కశ్యేన సమార్జితమ్।
13113017c అన్నం దత్త్వా ద్విజాతిభ్యః శూద్రః పాపాత్ ప్రముచ్యతే।।
ప్రాణవన్ను ముడుపాగిట్టు కార్కశ్యదింద ఉత్తమవాగి గళిసిద అన్నవన్ను ద్విజాతియరిగిత్త శూద్రను పాపగళింద ముక్తనాగుత్తానె.
13113018a ఔరసేన బలేనాన్నమర్జయిత్వావిహింసకః।
13113018c యః ప్రయచ్చతి విప్రేభ్యో న స దుర్గాణి సేవతే।।
అహింసకనాగి తన్నదే బలదింద శుద్ధ అన్నవన్ను సంపాదిసి బ్రాహ్మణరిగె దానమాడువవను నరకగళన్ను అనుభవిసువుదిల్ల.
13113019a న్యాయేనావాప్తమన్నం తు నరో లోభవివర్జితః।
13113019c ద్విజేభ్యో వేదవృద్ధేభ్యో దత్త్వా పాపాత్ప్రముచ్యతే।।
న్యాయపూర్వకవాగి గళిసిద అన్నవన్ను లోభవర్జిత నరను ద్విజరిగూ వేదవృద్ధరిగూ నీడి పాపగళింద ముక్తనాగుత్తానె.
13113020a అన్నమూర్జస్కరం లోకే దత్త్వోర్జస్వీ భవేన్నరః।
13113020c సతాం పంథానమాశ్రిత్య సర్వపాపాత్ప్రముచ్యతే।।
అన్నవు లోకదల్లి బలవన్ను హెచ్చిసుత్తదె. ఆదుదరింద అన్నవన్ను నీడిద నరను బలశాలియాగుత్తానె. సత్పురుషర మార్గవన్ను ఆశ్రయిసి అవను సర్వపాపగళింద ముక్తనాగుత్తానె.
13113021a దానకృద్భిః కృతః పంథా యేన యాంతి మనీషిణః।
13113021c తే స్మ ప్రాణస్య దాతారస్తేభ్యో ధర్మః సనాతనః।।
దానిగళు మాడికొట్ట మార్గవన్నే మనీషిణరూ అనుసరిసుత్తారె. అన్నదానిగళు ప్రాణవన్నే నీడువవరు. అవర ధర్మవు సనాతనవాదుదు.
13113022a సర్వావస్థం మనుష్యేణ న్యాయేనాన్నముపార్జితమ్।
13113022c కార్యం పాత్రగతం నిత్యమన్నం హి పరమా గతిః।।
సర్వావస్థెగళల్లియూ న్యాయదింద సంపాదిసిద అన్నవన్ను మనుష్యను సత్పాత్రరల్లి దానమాడబేకు. నిత్యవూ అన్నవే పరమ గతియు.
13113023a అన్నస్య హి ప్రదానేన నరో దుర్గం న సేవతే।
13113023c తస్మాదన్నం ప్రదాతవ్యమన్యాయపరివర్జితమ్।।
అన్నదానదింద నరను నరకక్కె హోగువుదిల్ల. ఆదుదరింద అన్యాయవన్ను తొరెదు అన్నవన్ను దానమాడబేకు.
13113024a యతేద్బ్రాహ్మణపూర్వం హి భోక్తుమన్నం గృహీ సదా।
13113024c అవంధ్యం దివసం కుర్యాదన్నదానేన మానవః।।
గృహస్థనాదవను సదా మొదలు బ్రాహ్మణనిగె ఊటమాడిసి నంతర తాను ఊటమాడలు ప్రయత్నిసబేకు. అన్నదానదింద మానవను ఆ దినవన్ను వ్యర్థవాగదంతె మాడబేకు.
13113025a భోజయిత్వా దశశతం నరో వేదవిదాం నృప।
13113025c న్యాయవిద్ధర్మవిదుషామితిహాసవిదాం తథా।।
13113026a న యాతి నరకం ఘోరం సంసారాంశ్చ న సేవతే।
13113026c సర్వకామసమాయుక్తః ప్రేత్య చాప్యశ్నుతే ఫలమ్।।
నృప! వేదవిదరాద, న్యాయవిదుగళాద, ధర్మవిదుషరూ ఇతిహాసవిదుగళూ ఆద ఒందు సావిర బ్రాహ్మణరిగె భోజన మాడిసిద నరను నరకక్కె హోగువుదిల్ల, ఘోర సంసారచక్రదల్లి బీళువుదిల్ల మత్తు సర్వకామసమాయుక్తనాగి మరణానంతర ఫలవన్ను పడెయుత్తానె.
13113027a ఏవం సుఖసమాయుక్తో రమతే విగతజ్వరః।
13113027c రూపవాన్కీర్తిమాంశ్చైవ ధనవాంశ్చోపపద్యతే।।
హీగె సుఖసమాయుక్తనాగి విగతజ్వరనాగి రూపవాననూ కీర్తివంతనూ మత్తు ధనవంతనూ ఆగి రమిసుత్తానె.
13113028a ఏతత్తే సర్వమాఖ్యాతమన్నదానఫలం మహత్।
13113028c మూలమేతద్ధి ధర్మాణాం ప్రదానస్య చ భారత।।
భారత! ఇదో నాను అన్నదానద మహా ఫలద కురితు ఎల్లవన్నూ హేళిద్దేనె. దానవు ఎల్ల ధర్మగళ మూలవెందు తిళి.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసనపర్వణి దానధర్మపర్వణి సంసారచక్రం నామ త్రయోదశాధికశతతమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అనుశాసనపర్వదల్లి దానధర్మపర్వదల్లి సంసారచక్ర ఎన్నువ నూరాహదిమూరనే అధ్యాయవు.