088: ಶ್ರಾದ್ಧಕಲ್ಪಃ

ప్రవేశ

।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।

శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత

శ్రీ మహాభారత

అనుశాసన పర్వ

దానధర్మ పర్వ

అధ్యాయ 88

సార

శ్రాద్ధదల్లి పితృగళు యావుదరింద తృప్తిహొందువరెన్నువుదర నిరూపణె (1-15).

13088001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
13088001a కిం స్విద్దత్తం పితృభ్యో వై భవత్యక్షయమీశ్వర।
13088001c కిం హవిశ్చిరరాత్రాయ కిమానంత్యాయ కల్పతే।।

యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “ఈశ్వర! పితృగళిగె నీడువ యావ వస్తుగళు అక్షయవాగుత్తవె? యావ వస్తుగళన్ను దాన మాడువుదరింద పితృగళు అధిక కాలదవరెగె మత్తు యావుదర దానదింద అనంతకాలద వరెగె తృప్తరాగిరుత్తారె?”

13088002 భీష్మ ఉవాచ।
13088002a హవీంషి శ్రాద్ధకల్పే తు యాని శ్రాద్ధవిదో విదుః।
13088002c తాని మే శృణు కామ్యాని ఫలం చైషాం యుధిష్ఠిర।।

భీష్మను హేళిదను: “యుధిష్ఠిర! శ్రాద్ధవన్ను తిళిదవరు శ్రాద్ధదల్లి యావ హవిస్సుగళన్ను విధిసిద్దారో అవుగళ కామ్య ఫలగళన్ను కేళు.

13088003a తిలైర్వ్రీహియవైర్మాషైరద్భిర్మూలఫలైస్తథా।
13088003c దత్తేన మాసం ప్రీయంతే శ్రాద్ధేన పితరో నృప।।

నృప! తిల, వ్రీహి¹, జవె, ఉద్దు, నీరు, గెడ్డెగళు మత్తు హణ్ణుగళన్ను నీడి మాడిద శ్రాద్ధదింద పితృగళు ఒందు తింగళవరెగె తృప్తరాగిరుత్తారె.

13088004a వర్ధమానతిలం శ్రాద్ధమక్షయం మనురబ్రవీత్।
13088004c సర్వేష్వేవ తు భోజ్యేషు తిలాః ప్రాధాన్యతః స్మృతాః।।

తిలవు హెచ్చాగిరువ శ్రాద్ధవు అక్షయవెందు మనువు హేళిద్దానె. శ్రాద్ధదల్లిన భోజ్యవస్తుగళల్లి తిలవే ప్రధానవాగిరబేకెందు స్మృతియిదె.

²13088005a ద్వౌ మాసౌ తు భవేత్తృప్తిర్మత్స్యైః పితృగణస్య హ।
13088005c త్రీన్మాసానావికేనాహుశ్చాతుర్మాస్యం శశేన తు।।

మత్స్యగళింద పితృగళు ఎరడు మాసగళు తృప్తరాగిరుత్తారె. కురియ మాంసదింద మూరు మాసగళు మత్తు మొలద మాంసదింద నాల్కుమాసగళు తృప్తరాగిరుత్తారె.

13088006a ఆజేన మాసాన్ ప్రీయంతే పంచైవ పితరో నృప।
13088006c వారాహేణ తు షణ్మాసాన్సప్త వై శాకునేన³ తు।।

నృప! ఆడిన మాంసదింద పితృగళు ఐదు తింగళు తృప్తరాగిరుత్తారె. హందియ మాంసదింద ఆరు మాసగళూ, పక్షియ మాంసదింద ఏళు మాసగళూ తృప్తరాగిరుత్తారె.

13088007a మాసానష్టౌ పార్షతేన రౌరవేణ నవైవ తు।
13088007c గవయస్య తు మాంసేన తృప్తిః స్యాద్దశమాసికీ।।

చిత్రమృగద మాంసదింద ఎంటు మాసగళూ, రురుమృగద మాంసదింద ఒంభత్తు మాసగళూ గవయ⁴ద మాంసదింద హత్తుమాసగళ వరెగూ తృప్తరాగిరుత్తారె.

13088008a మాసానేకాదశ ప్రీతిః పితౄణాం మాహిషేణ తు।
13088008c గవ్యేన దత్తే శ్రాద్ధే తు సంవత్సరమిహోచ్యతే।।
13088009a యథా గవ్యం తథా యుక్తం పాయసం సర్పిషా సహ।

ఎమ్మెయ మాంసదింద పితృగళు హన్నొందు తింగళు ప్రీతరాగిరుత్తారె. గవ్య⁵వన్ను నీడిద శ్రాద్ధదింద పితృగళు ఒందు సంవత్సరద వరెగె తృప్తరాగిరుత్తారెందు హేళుత్తారె. గవ్యదింద హేగో హాగె తుప్పదింద కూడిద పాయసదిందలూ పితృగళు ఒందు సంవత్సరకాల తృప్తరాగిరుత్తారె.

13088009c వాధ్రీణసస్య మాంసేన తృప్తిర్ద్వాదశవార్షికీ।।
13088010a ఆనంత్యాయ భవేద్దత్తం ఖడ్గమాంసం పితృక్షయే।
13088010c కాలశాకం చ లౌహం చాప్యానంత్యం చాగ ఉచ్యతే।।

ఘేండామృగదింద పితృగళు హన్నెరడు వర్షగళు తృప్తరాగిరుత్తారె. పితృక్షయ⁶దల్లి ఖడ్గమృగద మాంసవన్ను నీడిదరె అవరు అనంతకాలదవరెగె తృప్తరాగిరుత్తారె. కరిబేవు, కాంచన వృక్షద హూవు మత్తు ఆడిన మాంస ఇవు పితృగళిగె అనంత తృప్తియన్ను నీడుత్తవెయెందు హేళుత్తారె.

13088011a గాథాశ్చాప్యత్ర గాయంతి పితృగీతా యుధిష్ఠిర।
13088011c సనత్కుమారో భగవాన్ పురా మయ్యభ్యభాషత।।

యుధిష్ఠిర! ఇదక్కె సంబంధిసిదంతె పితృగీతెయన్ను ఉదాహరిసుత్తారె. ఇదన్ను హిందె భగవాన్ సనత్కుమారను ననగె హేళిద్దను⁷:

13088012a అపి నః స కులే జాయాద్యో నో దద్యాత్త్రయోదశీమ్।
13088012c మఘాసు సర్పిషా యుక్తం పాయసం దక్షిణాయనే।।

“నమ్మ కులదల్లి నమ్మ ప్రీత్యర్థవాగి దక్షిణాయనదల్లి భాద్రపద బహుళదల్లి మఖానక్షత్రదింద యుక్తవాగిరువ త్రయోదశియందు ఘృతయుక్తవాద పాయసవన్ను కొడువవను హుట్టువనే?

13088013a ఆజేన వాపి లౌహేన మఘాస్వేవ యతవ్రతః।
13088013c హస్తిచ్చాయాసు విధివత్కర్ణవ్యజనవీజితమ్।।

మఖానక్షత్రయుక్తవాద దినదల్లి గజచ్ఛాయాపుణ్యకాల⁸దల్లి వ్యజనరూపవాద ఆనెయ కివిగళింద గాళియు బీసల్పడుత్తిరువాగ ఆడిన కెంపు మాంసవన్ను నమ్మ ప్రీత్యర్థవాగి అర్పిసువవను హుట్టువనే?

13088014a ఏష్టవ్యా బహవః పుత్రా యద్యేకోఽపి గయాం వ్రజేత్।
13088014c యత్రాసౌ ప్రథితో లోకేష్వక్షయ్యకరణో వటః।।

ఒబ్బనాదరూ గయెగె హోగియాను ఎందు అనేక పుత్రరన్ను బయసబేకు. అల్లి లోకగళల్లియే ప్రథితవాద శ్రాద్ధవన్ను అక్షయవన్నాగి మాడిసువ వటవృక్షవిదె.

13088015a ఆపో మూలం ఫలం మాంసమన్నం వాపి పితృక్షయే।
13088015c యత్కిం చిన్మధుసంమిశ్రం తదానంత్యాయ కల్పతే।।

పితృక్షయదల్లి నీరు, గెడ్డె-గెణసుగళు, ఫల, మాంస, అన్న ఇవుగళల్లి యావుదన్నాదరూ జేనుతుప్పదొడనె సేరిసి పితృగళ తృప్యర్థవాగి సమర్పిసిదరె అదు అవరిగె అనంతకాలదవరెగూ తృప్తియన్ను నీడుత్తదె.””

సమాప్తి

ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసన పర్వణి దానధర్మ పర్వణి శ్రాద్ధకల్పే అష్టాశీతితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అనుశాసన పర్వదల్లి దానధర్మ పర్వదల్లి శ్రాద్ధకల్ప ఎన్నువ ఎంబత్తెంటనే అధ్యాయవు.

కెంబత్త (భారత దర్శన). ↩︎
ఈ శ్లోకవన్నూ సేరిసి ముందిన ఐదు శ్లోకగళు గీతా ప్రెస్ ప్రకాశనదల్లి ఇల్ల. ఆదరె ఇవు భారత దర్శన ప్రకాశనదల్లిదె. ↩︎
పక్షియ మాంస ఎందర్థ. భారత దర్శనదల్లి శాకులేన అర్థాత్ కెంపుమీను ఎంబ పాఠాంతరవిదె. ↩︎
కాడు హసు. ↩︎
గోసంబంధవాద హాలు-మొసరు-తుప్పగళు (భారత దర్శన). ↩︎
పితృగళు మరణహొందిద తిథి (భారత దర్శన). ↩︎
భీష్మ మత్తు సనత్కుమారర సంభాషణెయు ముందె హరివంశద హరివంశపర్వదల్లి శ్రాద్ధకల్పదల్లి పునః బరుత్తదె. ↩︎
ప్రేతపక్షే త్రయోదశ్యాం మఘాస్విందుః కరే రవిః। ప్రేతపక్ష (భాద్రపద కృష్ణపక్ష) ద త్రయోదశియల్లి చంద్రను మఖా నక్షత్రదల్లియూ సూర్యను హస్తానక్షత్రదల్లియూ ఇరువాగ గజచ్ఛాయా ఎంబ పుణ్యకాలవు ఉదయవాగుత్తదె (భారత దర్శన). ↩︎