087: ಶ್ರಾದ್ಧಕಲ್ಪಃ

ప్రవేశ

।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।

శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత

శ్రీ మహాభారత

అనుశాసన పర్వ

దానధర్మ పర్వ

అధ్యాయ 87

సార

భీష్మను యుధిష్ఠిరనిగె ప్రతి తిథిగళల్లి మాడువ శ్రాద్ధగళ ఫలగళన్ను వర్ణిసువుదు (1-19).

13087001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
13087001a చాతుర్వర్ణ్యస్య ధర్మాత్మన్ధర్మః ప్రోక్తస్త్వయానఘ।
13087001c తథైవ మే శ్రాద్ధవిధిం కృత్స్నం ప్రబ్రూహి పార్థివ।।

యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “అనఘ! ధర్మాత్మన్! చాతుర్వణగళ ధర్మవన్ను నీను హేళిద్దీయె. హాగెయే శ్రాద్దవిధియ కురితూ సంపూర్ణవాగి హేళు.”

13087002 వైశంపాయన ఉవాచ।
13087002a యుధిష్ఠిరేణైవముక్తో భీష్మః శాంతనవస్తదా।
13087002c ఇమం శ్రాద్ధవిధిం కృత్స్నం ప్రవక్తుముపచక్రమే।।

వైశంపాయనను హేళిదను: “యుధిష్ఠిరను హీగె హేళలు భీష్మ శాంతనవను ఈ శ్రాద్ధవిధియ సకలవన్నూ హేళలు ప్రారంభిసిదను.

13087003 భీష్మ ఉవాచ।
13087003a శృణుష్వావహితో రాజన్ శ్రాద్ధకల్పమిమం శుభమ్।
13087003c ధన్యం యశస్యం పుత్రీయం పితృయజ్ఞం పరంతప।।

భీష్మను హేళీదను: “రాజన్! పరంతప! శుభవాద, ధన్యగొళిసువ, యశస్సన్నూ పుత్రరన్నూ నీడువ శ్రాద్ధకల్పవెంబ ఈ పితృయజ్ఞద కురితు ఏకాగ్రచిత్తనాగి కేళు.

13087004a దేవాసురమనుష్యాణాం గంధర్వోరగరక్షసామ్।
13087004c పిశాచకింనరాణాం చ పూజ్యా వై పితరః సదా।।

దేవాసురమనుష్యరిగె గంధర్వోరగరాక్షసరిగె మత్తు పిశాచకిన్నరరిగె పితృగళు సదా పూజ్యరే.

13087005a పితౄన్పూజ్యాదితః పశ్చాద్దేవాన్సంతర్పయంతి వై।
13087005c తస్మాత్సర్వప్రయత్నేన పురుషః పూజయేత్సదా।।

మొదలు పితృగళన్ను పూజిసి నంతర దేవతెగళన్ను తృప్తిపడిసుత్తారె. ఆదుదరింద పురుషను ఇవరన్ను సర్వప్రయత్నదింద సదా పూజిసబేకు.

13087006a అన్వాహార్యం మహారాజ పితౄణాం శ్రాద్ధముచ్యతే।
13087006c తచ్చామిషేణ¹ విధినా విధిః ప్రథమకల్పితః।।

మహారాజ! పితృగళ శ్రాద్ధవన్ను అన్వాహార్య² ఎందు హేళుత్తారె. విధివత్తాగి ఆమిష³గళింద ఈ విధియన్ను మొదలు మాడువ సంప్రదాయవిదె.

13087007a సర్వేష్వహఃసు ప్రీయంతే కృతైః శ్రాద్ధైః పితామహాః।
13087007c ప్రవక్ష్యామి తు తే సర్వాంస్తిథ్యాం తిథ్యాం గుణాగుణాన్।।

ప్రతినిత్యమాడువ శ్రాద్ధగళింద పితామహరు తృప్తరాగుత్తారె. ఎల్ల తిథిగళన్నూ మత్తు ఆయాతిథిగళ గుణాగుణగళన్ను హేళుత్తేనె.

13087008a యేష్వహఃసు కృతైః శ్రాద్ధైర్యత్ఫలం ప్రాప్యతేఽనఘ।
13087008c తత్సర్వం కీర్తయిష్యామి యథావత్తన్నిబోధ మే।।

అనఘ! యావ తిథియల్లి మాడిద శ్రాద్ధవు యావ ఫలవన్ను కొడుత్తదె ఎన్నువుదెల్లవన్నూ యథావత్తాగి హేళుత్తేనె. కేళు.

13087009a పితౄనర్చ్య ప్రతిపది ప్రాప్నుయాత్ స్వగృహే స్త్రియః।
13087009c అభిరూపప్రజాయిన్యో దర్శనీయా బహుప్రజాః।।

పాడ్య ప్రతిపదియల్లి స్వగృహదల్లి శ్రాద్ధమాడిదరె తన్నంతెయే ఇరువ బహుసంతానవుళ్ళ సుందర స్త్రీయన్ను పడెదుకొళ్ళుత్తానె.

13087010a స్త్రియో ద్వితీయాం జాయంతే తృతీయాయాం తు వందినః।
13087010c చతుర్థ్యాం క్షుద్రపశవో భవంతి బహవో గృహే।।

ద్వితీయ బిదిగెయల్లి శ్రాద్ధమాడిదరె హెణ్ణుమక్కళు హుట్టుత్తారె. తదిగెయ దివస మాడిదరె మనెయల్లి అశ్వసమృద్ధియాగుత్తదె. చతుర్థియ దివస మాడిదరె సణ్ణ-సణ్ణ ప్రాణిగళ సమృద్ధియాగుత్తదె.

13087011a పంచమ్యాం బహవః పుత్రా జాయంతే కుర్వతాం నృప।
13087011c కుర్వాణాస్తు నరాః షష్ఠ్యాం భవంతి ద్యుతిభాగినః।।

నృప! పంచమియందు మాడిదరె బహుపుత్రరు జనిసుత్తారె. షష్ఠియల్లి మాడువ నరరు కాంతియుతరాగుత్తారె.

13087012a కృషిభాగీ భవేచ్చ్రాద్ధం కుర్వాణః సప్తమీం నృప।
13087012c అష్టమ్యాం తు ప్రకుర్వాణో వాణిజ్యే లాభమాప్నుయాత్।।

నృప! సప్తమియందు శ్రాద్ధవన్ను మాడువవను కృషిభాగి⁴యాగుత్తానె. అష్టమియందు మాడువవను వాణిజ్యదల్లి లాభవన్ను పడెదుకొళ్ళుత్తానె.

13087013a నవమ్యాం కుర్వతః శ్రాద్ధం భవత్యేకశఫం బహు।
13087013c వివర్ధంతే తు దశమీం గావః శ్రాద్ధాని కుర్వతః।।

నవమియల్లి శ్రాద్ధవన్ను మాడువవన ఏకశఫ⁵గళు అనేకవాగుత్తవె. దశమియల్లి శ్రాద్ధవన్ను మాడువవన గోవుగళు వృద్ధియాగుత్తదె.

13087014a కుప్యభాగీ భవేన్మర్త్యః కుర్వన్నేకాదశీం నృప।
13087014c బ్రహ్మవర్చస్వినః పుత్రా జాయంతే తస్య వేశ్మని।।

నృప! ఏకాదశియల్లి శ్రాద్ధవన్ను మాడువ మనుష్యను కుప్యభాగి⁶యాగుత్తానె. అవన మనెయల్లి బ్రహ్మవర్చస్వీ పుత్రరు హుట్టుత్తారె.

13087015a ద్వాదశ్యామీహమానస్య నిత్యమేవ ప్రదృశ్యతే।
13087015c రజతం బహు చిత్రం చ సువర్ణం చ మనోరమమ్।।

ద్వాదశియల్లి శ్రాద్ధమాడువవనిగె నిత్యవూ అనేక బెళ్ళియ మత్తు చిన్నగళ మనోహర చిత్రగళు నోడదొరెయుత్తవె.

13087016a జ్ఞాతీనాం తు భవేచ్చ్రేష్ఠః కుర్వన్ శ్రాద్ధం త్రయోదశీమ్।

త్రయోదశియల్లి శ్రాద్ధవన్ను మాడి జ్ఞాతిబాంధవరల్లి శ్రేష్ఠనాగబహుదు.

13087016c అవశ్యం తు యువానోఽస్య ప్రమీయంతే నరా గృహే।।
13087017a యుద్ధభాగీ భవేన్మర్త్యః శ్రాద్ధం కుర్వంశ్చతుర్దశీమ్।

ఆదరె చతుర్దశియల్లి శ్రాద్ధవన్ను మాడువ మనుష్యను యుద్ధభాగి⁷యాగుత్తానె మత్తు అవన మనెయల్లి యువకరు అవశ్యవాగి సాయుత్తారె.

13087017c అమావాస్యాం తు నివపన్సర్వాన్కామానవాప్నుయాత్।।

అవావాస్యెయందు మాడిదరంతూ యజమానను సర్వకామనెగళన్నూ పడెదుకొళ్ళుత్తానె.

13087018a కృష్ణపక్షే దశమ్యాదౌ వర్జయిత్వా చతుర్దశీమ్।
13087018c శ్రాద్ధకర్మణి తిథ్యః స్యుః ప్రశస్తా న తథేతరాః।।

కృష్ణపక్షదల్లి చతుర్దశియన్ను బిట్టు దశమియింద అమవాస్యెయవరెగిన తిథి శ్రాద్ధగళు బహళ ప్రశస్తవాగివె. ఇతర తిథిశ్రాద్ధగళు⁸ అష్టొందు ప్రశస్తవల్ల.

13087019a యథా చైవాపరః పక్షః పూర్వపక్షాద్విశిష్యతే।
13087019c తథా శ్రాద్ధస్య పూర్వాహ్ణాదపరాహ్ణో విశిష్యతే।।

హేగె శ్రాద్ధగళిగె పూర్వపక్ష⁹క్కింత అపరపక్ష¹⁰వు శ్రేష్ఠవో హాగె శ్రాద్ధక్కె పూర్వాహ్ణ¹¹క్కింతలూ అపరాహ్ణ¹²వు శ్రేష్ఠవు.”

సమాప్తి

ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసన పర్వణి దానధర్మ పర్వణి శ్రాద్ధకల్పే సప్తాశీతితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అనుశాసన పర్వదల్లి దానధర్మ పర్వదల్లి శ్రాద్ధకల్ప ఎన్నువ ఎంభత్తేళనే అధ్యాయవు.

తస్మాద్విశేషవిధినా (గీతా ప్రెస్, సంపుట 6). ↩︎
మాసిక శ్రాద్ధ, ప్రతితింగళూ మాడువ శ్రాద్ధ, అమవాస్యె మాడువ శ్రాద్ధ (సంస్కృత-కన్నడ నిఘంటు: జి. ఎన్. చక్రవర్తి, 2009). ↩︎
మాంస, భోగ్య వస్తు, సుఖసామగ్రి (సంస్కృత-కన్నడ నిఘంటు: జి. ఎన్. చక్రవర్తి, 2009). ↩︎
కృషియల్లి లాభ (భారత దర్శన). ↩︎
ఒందే గొరసిరువ కుదురె మొదలాద ప్రాణిగళు (భారత దర్శన). ↩︎
బెళ్ళి-చిన్నగళన్ను బిట్టు ఉళిద లోహగళ సమృద్ధి (భారత దర్శన). ↩︎
తానూకూడ యుద్ధదల్లి భాగవహిసబేకాగుత్తదె (భారత దర్శన). ↩︎
పాడ్యదింద నవమియ వరెగిన శ్రాద్ధగళు (భారత దర్శన). ↩︎
శుక్లపక్షద ఇన్నొందు హెసరు ↩︎
కృష్ణపక్షద ఇన్నొందు హెసరు ↩︎
సూర్యోదయదింద మధ్యాహ్నదవరెగె ↩︎
మధ్యాహ్నదింద సూర్యాస్తదవరెగె ↩︎