pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
anuśāsana parva
dānadharma parva
adhyāya 74
sāra
vrata, niyama, dama, satya, brahmacarya, mātā-pitā mattu guru modalādavara sēveya mahatva (1-39).
13074001 yudhiṣṭhira uvāca।
13074001a visraṁbhitō'haṁ bhavatā dharmān pravadatā vibhō।
13074001c pravakṣyāmi tu saṁdēhaṁ tanmē brūhi pitāmaha।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “vibhō! ninna dharmōpadēśagaḷiṁda nanage adaralli dr̥ḍha viśvāsavannuṁṭumāḍiruve. nanna oṁdu saṁdēhavannu kēḷuttēne. pitāmaha! adannu nanage hēḷu.
13074002a vratānāṁ kiṁ phalaṁ prōktaṁ kīdr̥śaṁ vā mahādyutē।
13074002c niyamānāṁ phalaṁ kiṁ ca svadhītasya ca kiṁ phalam।।
mahādyutē! vratagaḷa phalavu ēnu athavā eṁthahudeṁdu hēḷiddāre? niyamapālaneya phalavēnu mattu svādhyāyada phalavēnu?
13074003a damasyēha1 phalaṁ kiṁ ca vēdānāṁ dhāraṇē ca kim।
13074003c adhyāpanē phalaṁ kiṁ ca sarvamiccāmi vēditum।।
dama2diṁdiruvudara phalavēnu? vēdagaḷannu hr̥dgatamāḍikoḷḷuvudara phalavēnu? vēdagaḷa adhyāpane māḍuvudara phalavēnu? ellavannū tiḷiyalu icchisuttēne.
13074004a apratigrāhakē kiṁ ca phalaṁ lōkē pitāmaha।
13074004c tasya kiṁ ca phalaṁ dr̥ṣṭaṁ śrutaṁ yaḥ saṁprayaccati।।
pitāmaha! lōkadalli yāvudannū pratigrahisadē iruvavanige dorakuva phalavēnu? mattu vēdajñānavannu nīḍuvavanige yāva phalavu doreyuttade?
13074005a svakarmaniratānāṁ ca śūrāṇāṁ cāpi kiṁ phalam।
13074005c satyē3 ca kiṁ phalaṁ prōktaṁ brahmacaryē ca kiṁ phalam।।
svakarmaniratarige mattu śūrarige yāva phalavu doreyuttade? satyada phalavēnu mattu brahmacaryada phalavēneṁdu hēḷiddāre?
13074006a pitr̥śuśrūṣaṇē kiṁ ca mātr̥śuśrūṣaṇē tathā।
13074006c ācāryaguruśuśrūṣāsvanukrōśānukaṁpanē।।
pitr̥śuśrūṣaṇe, mātr̥śuśrūṣaṇe, ācāryaguruśuśrūṣaṇe, anukrōśa-anukaṁpagaḷa phalagaḷēnu?
13074007a ētatsarvamaśēṣēṇa pitāmaha yathātatham।
13074007c vēttumiccāmi dharmajña paraṁ kautūhalaṁ hi mē।।
pitāmaha! ivellavannu saṁpūrṇavāgi iddahāge tiḷidukoḷḷalu icchisuttēne. dharmajña! idaralli nanage parama kutūhalavide.”
13074008 bhīṣma uvāca।
13074008a yō vrataṁ vai yathōddiṣṭaṁ tathā saṁpratipadyatē।
13074008c akhaṁḍaṁ samyagārabdhaṁ tasya lōkāḥ sanātanāḥ।।
bhīṣmanu hēḷidanu: “śāstrōktavidhiyiṁda yāru vratavannu cennāgi prāraṁbhisi akhaṁḍavāgi pūraisuttānō avanige sanātana lōkagaḷu doreyuttave.
13074009a niyamānāṁ phalaṁ rājan pratyakṣamiha dr̥śyatē।
13074009c niyamānāṁ kratūnāṁ ca tvayāvāptamidaṁ phalam।।
rājan! niyamapālaneya phalavannādarō nāvu illi pratyakṣavāgi kāṇuttēve. nīnū kūḍa niyamapālaneya mattu kratugaḷa phalavannu paḍedukoṁḍiddīye.
13074010a svadhītasyāpi ca phalaṁ dr̥śyatē'mutra cēha ca।
13074010c ihalōkē'rthavānnityaṁ brahmalōkē ca mōdatē।।
svādhyāyada phalavū kūḍa ihalōka mattu paralōkagaḷeraḍarallū kāṇa siguttave. svādhyāyaśīlanu ihalōka mattu brahmalōkadalli nitya ānaṁdavannu bhōgisuttāne.
13074011a damasya tu phalaṁ rājan śr̥ṇu tvaṁ vistarēṇa mē।
13074011c dāṁtāḥ sarvatra sukhinō dāṁtāḥ sarvatra nirvr̥tāḥ।।
rājan! damada phalavannu vistāravāgi kēḷu. jitēṁdriyanu sarvatra sukhiyāgiruttāne mattu sarvatra saṁtuṣṭanāgiruttāne.
13074012a yatrēccāgāminō dāṁtāḥ sarvaśatruniṣūdanāḥ।
13074012c prārthayaṁti ca yaddāṁtā labhaṁtē tanna saṁśayaḥ।।
jitēṁdriyanu elli bēkādaralli hōguttāne mattu bayasidudannu paḍeyuttāne. aṁthavaru sarvaśatrugaḷannū nāśapaḍisuttāre. idaralli saṁśayavē illa.
13074013a yujyaṁtē sarvakāmairhi dāṁtāḥ sarvatra pāṁḍava।
13074013c svargē tathā pramōdaṁtē tapasā vikramēṇa ca।।
13074014a dānairyajñaiśca vividhairyathā dāṁtāḥ kṣamānvitāḥ।
pāṁḍava! jitēṁdriyaru sarvatra sarvakāmagaḷannū paḍedukoḷḷuttāre. avaru tamma tapassu, vikrama, dāna, mattu vividha yajñagaḷiṁda svargadalli ānaṁdisuttāre. jitēṁdriyaru kṣamānvitarāgiruttāre.
413074014c dātā kupyati nō dāṁtastasmāddānātparō damaḥ।।
13074015a yastu dadyādakupyan hi tasya lōkāḥ sanātanāḥ।
dānamāḍuvavanu kōpisikoḷḷabahudu. ādare jitēṁdriyanige kōpaviruvudilla. ādudariṁda dānakkiṁtalū damavē śrēṣṭhavu. yāru krōdhagoḷḷadē dānavannu māḍuttānō avanige sanātana lōkagaḷu doreyuttave.
13074015c krōdhō haṁti hi yaddānaṁ tasmāddānātparō damaḥ।।
13074016a adr̥śyāni mahārāja sthānānyayutaśō divi।
13074016c r̥ṣīṇāṁ sarvalōkēṣu yānītō yāṁti dēvatāḥ।।
13074017a damēna yāni nr̥patē gaccaṁti paramarṣayaḥ।
13074017c kāmayānā mahat sthānaṁ tasmāddānātparō damaḥ।।
krōdhavu māḍida dānada phalavannu naṣṭagoḷisuttade. ādudariṁda dānakkiṁtalū damavē śrēṣṭhavādudu. mahārāja! nr̥patē! diviyalli sarvalōkagaḷalliruva r̥ṣigaḷigāgi sāvirāru adr̥śyasthānagaḷive. aṁtaha mahāsthānagaḷannu bayasida parama r̥ṣigaḷu mattu dēvategaḷu damadiṁdalē avugaḷannu paḍedukoḷḷuttāre. ādudariṁda dānakkiṁtalū damavē śrēṣṭhavu.
13074018a adhyāpakaḥ pariklēśādakṣayaṁ phalamaśnutē।
13074018c vidhivatpāvakaṁ hutvā brahmalōkē narādhipa।।
narādhipa! adhyāpakanu pariklēśagaḷannu sahisikoṁḍidudakkāgi akṣaya phalavannu paḍedukoḷḷuttāne. vidhivattāgi pāvakanalli hōmamāḍidavanu brahmalōkadalli nelesuttāne.
13074019a adhītyāpi hi yō vēdānnyāyavidbhyaḥ prayaccati।
13074019c gurukarmapraśaṁsī ca sō'pi svargē mahīyatē।।
vēdādhyayana māḍi nyāyavidhiyiṁda adannu nīḍuva mattu gurukarmavannu praśaṁsisuvavanū kūḍa svargadalli mereyuttāne.
13074020a kṣatriyō'dhyayanē yuktō yajanē dānakarmaṇi।
13074020c yuddhē yaśca paritrātā sō'pi svargē mahīyatē।।
adhyayana-yajana-dānakarmagaḷalli yuktanāda mattu satpuruṣarannu rakṣisuva saluvāgi yuddhamāḍuva kṣatriyanu svargadalli mereyuttāne.
13074021a vaiśyaḥ svakarmanirataḥ pradānāllabhatē mahat।
13074021c śūdraḥ svakarmanirataḥ svargaṁ śuśrūṣayārccati।।
svakarmanirata vaiśyanu dānadiṁda mahāsthānagaḷannu paḍeyuttāne. svakarmanirata śūdranu śuśrūṣeyiṁda svargavannu paḍedukoḷḷuttāne.
13074022a śūrā bahuvidhāḥ prōktāstēṣāmarthāṁśca mē śr̥ṇu।
13074022c śūrānvayānāṁ nirdiṣṭaṁ phalaṁ śūrasya caiva ha।।
bahuvidhada śūrara kuritu hēḷiddāre. avarige prāptavāguva lōkagaḷannu hēḷuttēne. kēḷu. śūrarigū mattu avara vaṁśadavarigū iṁtahudē phalaveṁdu nirdiṣṭavāgide.
13074023a yajñaśūrā damē śūrāḥ satyaśūrāstathāparē।
13074023c yuddhaśūrāstathaivōktā dānaśūrāśca mānavāḥ।।
kelavaru yajñaśūraru. kelavaru iṁdriyasaṁyamadalli śūraru. innu kelavaru satyaśūraru. hāgeyē yuddhaśūra mattu dānaśūra mānavara kuritu hēḷiddāre.
13074024a buddhiśūrāstathaivānyē kṣamāśūrāstathāparē।
13074024c ārjavē ca tathā śūrāḥ śamē vartaṁti mānavāḥ।।
hāgeyē anyaru buddhiśūrarādare innū bēreyavaru kṣamāśūrarāgiruttāre. hāgeyē saraḷateyalli śūrariddāre. manōnigraha śameyalli śūrarāda mānavariddāre.
13074025a taistaistu niyamaiḥ śūrā bahavaḥ saṁti cāparē।
13074025c vēdādhyayanaśūrāśca śūrāścādhyāpanē ratāḥ।।
hāgeyē niyamapālaneyalli anēka śūrariddāre. innū vēdādhyayana śūrariddāre. adhyāpanadalli niratarāda śūrariddāre.
13074026a guruśuśrūṣayā śūrāḥ pitr̥śuśrūṣayāparē।
13074026c mātr̥śuśrūṣayā śūrā bhaikṣyaśūrāstathāparē।।
guruśuśrūṣeyalli śūrarādavariddāre. innu pitr̥śuśrūṣe, mātr̥śuśrūṣegaḷalli śūraru hāgū bhikṣāṭane māḍi jīvisuvudaralli śūrariddāre.
13074027a sāṁkhyaśūrāśca bahavō yōgaśūrāstathāparē।
513074027c araṇyē gr̥havāsē ca śūrāścātithipūjanē।
13074027e sarvē yāṁti parā'llōkānsvakarmaphalanirjitān।।
anēka sāṁkhyaśūrarū innu yōga śūrarū iddāre. araṇya vāsa, gr̥havāsa mattu atithipūjanagaḷalliyū śūrariddāre. ī ella vidhada śūrarū tamma karmaphalagaḷannu geddu śrēṣṭha lōkagaḷige hōguttāre.
13074028a dhāraṇaṁ sarvavēdānāṁ sarvatīrthāvagāhanam।
13074028c satyaṁ ca bruvatō nityaṁ samaṁ vā syānna vā samam।।
sarvavēdagaḷannu dhāraṇemāḍikoḷḷuvudu mattu sarvatīrthagaḷige hōguvudu ivugaḷa phalavu nityavū satyavannu nuḍiyuvudara phalakke samanāgirabahudu athavā illadē irabahudu.
13074029a aśvamēdhasahasraṁ ca satyaṁ ca tulayā dhr̥tam।
13074029c aśvamēdhasahasrāddhi satyamēva viśiṣyatē।।
sahasra aśvamēdhagaḷa phala mattu satyaniṣṭheya phala iveraḍannū tulane māḍidare sahasra aśvamēdhagaḷigiṁta satyavē heccina bhāravuḷḷaddāguttade.
13074030a satyēna sūryastapati satyēnāgniḥ pradīpyatē।
13074030c satyēna mārutō vāti sarvaṁ satyē pratiṣṭhitam।।
satyadiṁda sūryanu suḍuttāne. satyadiṁda agniyu uriyuttāne. satyadiṁda gāḷiyu bīsuttade. sarvavū satyadalliyē pratiṣṭhitavāgide.
13074031a satyēna dēvānprīṇāti pitr̥̄nvai brāhmaṇāṁstathā।
13074031c satyamāhuḥ paraṁ dharmaṁ tasmātsatyaṁ na laṁghayēt।।
satyadiṁdalē dēvategaḷu, pitr̥gaḷu mattu brāhmaṇaru prītarāguttāre. satyavē parama dharmaveṁdū hēḷuttāre. ādudariṁda satyavannu ullaṁghisabāradu.
13074032a munayaḥ satyaniratā munayaḥ satyavikramāḥ।
13074032c munayaḥ satyaśapathāstasmātsatyaṁ viśiṣyatē।
13074032e satyavaṁtaḥ svargalōkē mōdaṁtē bharatarṣabha।।
bharatarṣabha! munigaḷu satyanirataru. munigaḷu satyavikramigaḷu. munigaḷu satyaśapatharu. ādudariṁda satyavē śrēṣṭhavu. satyavaṁtaru svargalōkadalli mereyuttāre.
13074033a damaḥ satyaphalāvāptiruktā sarvātmanā mayā।
13074033c asaṁśayaṁ vinītātmā sarvaḥ svargē mahīyatē।।
iṁdriyanigrahavu satyaphalakke mūla eṁdu nānu saṁpūrṇahr̥dayadiṁda hēḷuttēne. vinītātmarellarū svargadalli mereyuttāre ennuvudaralli saṁśayavilla.
13074034a brahmacaryasya tu guṇān śr̥ṇu mē vasudhādhipa।
13074034c ā janmamaraṇādyastu brahmacārī bhavēdiha।
13074034e na tasya kiṁ cidaprāpyamiti viddhi janādhipa।।
vasudhādhipa! janādhipa! brahmacaryada guṇagaḷannu kēḷu. janmadiṁda maraṇaparyaṁtavāgi brahmacāriyāgiddavanige illi doreyadē iruvudu yāvudū illa eṁdu tiḷi.
13074035a bahvyaḥ kōṭyastvr̥ṣīṇāṁ tu brahmalōkē vasaṁtyuta।
13074035c satyē ratānāṁ satataṁ dāṁtānāmūrdhvarētasām।।
satyaratarāda, satatavū dāṁtarāda mattu ūrdhvarētasarāda anēka kōṭi r̥ṣigaḷu brahmalōkadalli vāsisuttiddāre.
13074036a brahmacaryaṁ dahēdrājansarvapāpānyupāsitam।
13074036c brāhmaṇēna viśēṣēṇa brāhmaṇō hyagnirucyatē।।
rājan! brahmacaryavannu pālisuvavanu tanna sarvapāpagaḷannū suṭṭubiḍuttāne. brāhmaṇanige idu viśēṣavāgi anvayisuttade. ēkeṁdare brāhmaṇanu agniyeṁdu hēḷuttāre.
13074037a pratyakṣaṁ ca tavāpyētadbrāhmaṇēṣu tapasviṣu।
13074037c bibhēti hi yathā śakrō brahmacāripradharṣitaḥ।
13074037e tadbrahmacaryasya phalamr̥ṣīṇāmiha dr̥śyatē।।
tapasvī brāhmaṇaralli pratyakṣavāgi kāṇisuttade. brahmacāriyannu edurisalu śakranū bhayagoḷḷuttāne. ā brahmacaryada phalavu illiruva r̥ṣigaḷalli kāṇuttade.
13074038a mātāpitrōḥ pūjanē yō dharmastamapi mē śr̥ṇu।
13074038c śuśrūṣatē yaḥ pitaraṁ na cāsūyētkathaṁ cana।
13074038e mātaraṁ vānahaṁvādī6 gurumācāryamēva ca।।
13074039a tasya rājan phalaṁ viddhi svarlōkē sthānamuttamam।
13074039c na ca paśyēta narakaṁ guruśuśrūṣurātmavān।।
matāpitr̥gaḷa pūjaneya dharmadiṁda doreyuva phalavannu kēḷu. taṁde, tāyi mattu guru ācāryanannū asūyepaḍadē ahaṁkāravilladē śuśrūṣemāḍuvavanige phalavu svarlōkadalli uttama sthāna eṁdu tiḷi. guruśuśrūṣe māḍida ātmavaṁtanu narakavannē nōḍuvudilla.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē anuśāsana parvaṇi dānadharma parvaṇi catuḥsaptatitamō'dhyāyaḥ।।
idu śrīmahābhāratadalli anuśāsana parvadalli dānadharma parvadalli eppatnālkanē adhyāyavu.
-
dattasyēha (bhārata darśana/gītā pres). ↩︎
-
iṁdriya nigraha. ↩︎
-
śaucē (bhārata darśana/gītā pres). ↩︎
-
idakke modalu ī oṁdu ślōkārdavide: dānāddamō viśiṣṭō hi dadatkiṁciddvijātayē। (bhārata darśana/gītā pres). ↩︎
-
idakke modalu ī ślōkārdhavide: araṇyē gr̥havāsē ca tyāgē śūrāstathāparē। (gītā pres). ↩︎
-
mātaraṁ bhrātaraṁ vāpi (bhārata darśana/gītā pres). ↩︎