প্ৰৱেশ
।। ওং ওং নমো নাৰাযণায।। শ্ৰী ৱেদৱ্যাসায নমঃ ।।
শ্ৰী কৃষ্ণদ্ৱৈপাযন ৱেদৱ্যাস ৱিৰচিত
শ্ৰী মহাভাৰত
অনুশাসন পৰ্ৱ
দানধৰ্ম পৰ্ৱ
অধ্যায 54
সাৰ
চ্যৱনন প্ৰভাৱদিংদ ৰাজদংপতিগল়ু আশ্চৰ্যময দৃশ্যগল়ন্নু নোডিদুদু (1-29). চ্যৱননু কুশিকনিগॆ ৱৰৱন্নু কেল়লু প্ৰেৰেপিসিদুদু (30-40).
13054001 ভীষ্ম উৱাচ।
13054001a ততঃ স ৰাজা ৰাত্ৰ্যংতে প্ৰতিবুদ্ধো মহামনাঃ।
13054001c কৃতপূৰ্ৱাহ্ণিকঃ প্ৰাযাত্সভাৰ্যস্তদ্ৱনং প্ৰতি।।
ভীষ্মনু হেল়িদনু: “ৰাত্ৰিযু মুগিযলু আ মহামনস্ৱি ৰাজনু পূৰ্ৱাহ্ণিককৰ্মগল়ন্নু মাডি ভাৰ্যॆযॊডনॆ আ ৱনদ কডॆ প্ৰযাণিসিদনু.
13054002a ততো দদৰ্শ নৃপতিঃ প্ৰাসাদং সৰ্ৱকাংচনম্।
13054002c মণিস্তংভসহস্ৰাঢ্যং গংধৰ্ৱনগৰোপমম্।
13054002e তত্ৰ দিৱ্যানভিপ্ৰাযান্দদৰ্শ কুশিকস্তদা।।
আগ নৃপতিযু সহস্ৰ মণিস্থংভগল়িংদ সমলংকৃতৱাগিদ্দ মত্তু গংধৰ্ৱনগৰিযংতॆ কাণুত্তিদ্দ সুৱৰ্ণময সৌধৱন্নু নোডিদনু. কুশিকনু অল্লি দিৱ্য অলংকাৰগল়ন্নু নোডিদনু.
13054003a পৰ্ৱতান্ৰম্যসানূংশ্চ নলিনীশ্চ সপংকজাঃ।
13054003c চিত্ৰশালাশ্চ ৱিৱিধাস্তোৰণানি চ ভাৰত।
13054003e শাদ্ৱলোপচিতাং ভূমিং তথা কাংচনকুট্টিমাম্।।
ভাৰত! বॆল়্ল়িয শিখৰগল়িংদ সুশোভিতৱাগিদ্দ পৰ্ৱতগল়ন্নূ, কমল পুষ্পগল়িংদ ৱ্যাপ্তৱাগিদ্দ সৰোৱৰগল়ন্নূ, নানা ৱিধদ চিত্ৰশালॆগল়ন্নূ, তোৰণগল়ন্নূ, হচ্চহসিৰাদ গৰিকॆ হুল্লিনিংদ কূডিদ্দ মত্তু স্ৱৰ্ণখচিত ভূমিযন্নূ নোডিদনু.
13054004a সহকাৰান্প্ৰফুল্লাংশ্চ কেতকোদ্দালকান্ধৱান্।
13054004c অশোকান্মুচুকুংদাংশ্চ ফুল্লাংশ্চৈৱাতিমুক্তকান্।।
13054005a চংপকাংস্তিলকান্ভৱ্যান্পনসান্ৱংজুলানপি।
13054005c পুষ্পিতান্কৰ্ণিকাৰাংশ্চ তত্ৰ তত্ৰ দদৰ্শ হ।।
চিগুৰॆলॆগল়িংদ কূডিদ্দ মাৱিন মৰগল়ন্নূ, কেদিগেমৰগল়ন্নূ, চল়্ল়েমৰগল়ন্নূ, অশোকৱৃক্ষগল়ন্নূ, কোলুমল্লিগॆবল়্ল়িগল়ন্নূ, মাধৱী লতॆগল়ন্নূ, সংপিগॆ মৰগল়ন্নূ, তিলক ৱৃক্ষগল়ন্নূ, দিৱ্য হলসিন মৰগল়ন্নূ, বॆত্তদ গিডগল়ন্নূ, পুষ্পভৰিত বॆট্টকণগিলে গিডগল়ন্নূ অল্লল্লি অৱনু নোডিদনু.
13054006a শ্যামাং ৱাৰণপুষ্পীং চ তথাষ্টাপদিকাং লতাম্।
13054006c তত্ৰ তত্ৰ পৰিক্ল়্প্তা দদৰ্শ স মহীপতিঃ।।
আ মহীপতিযু অল্লল্লি শ্যামলৱৰ্ণদ ৱাৰণপুষ্পগল়ন্নূ, অষ্টপদিকালতॆগল়ন্নূ নোডিদনু.
13054007a ৱৃক্ষান্পদ্মোত্পলধৰান্সৰ্ৱৰ্তুকুসুমাংস্তথা।
13054007c ৱিমানচ্চংদকাংশ্চাপি প্ৰাসাদান্পদ্মসংনিভান্।।
13054008a শীতলানি চ তোযানি ক্ৱ চিদুষ্ণানি ভাৰত।
13054008c আসনানি ৱিচিত্ৰাণি শযনপ্ৰৱৰাণি চ।।
13054009a পৰ্যংকান্সৰ্ৱসৌৱৰ্ণান্পৰাৰ্ধ্যাস্তৰণাস্তৃতান্।
13054009c ভক্ষ্যভোজ্যমনংতং চ তত্ৰ তত্ৰোপকল্পিতম্।।
13054010a ৱাণীৱাদান্চুকাংশ্চাপি শাৰিকাভৃংগৰাজকান্।
13054010c কোকিলান্চতপত্ৰাংশ্চ কোযষ্টিমককুক্কুটান্।।
13054011a মযূৰান্কুক্কুটাংশ্চাপি পুত্ৰকান্জীৱজীৱকান্।
13054011c চকোৰান্ৱানৰান্ হংসান্সাৰসাংশ্চক্ৰসাহ্ৱযান্।।
13054012a সমংততঃ প্ৰণদিতান্দদৰ্শ সুমনোহৰান্।
13054012c ক্ৱ চিদপ্সৰসাং সংঘান্গংধৰ্ৱাণাং চ পাৰ্থিৱ।।
13054013a কাংতাভিৰপৰাংস্তত্ৰ পৰিষ্ৱক্তান্দদৰ্শ হ।
13054013c ন দদৰ্শ চ তান্ভূযো দদৰ্শ চ পুনৰ্নৃপঃ।।
ভাৰত! পাৰ্থিৱ! পদ্মগল়ংতॆ অৰল়িদ সৰ্ৱঋতুগল় কুসুমগল়িংদ কূডিদ ৱৃক্ষগল়ন্নূ, ৱিমানদংতিদ্দ পদ্মসন্নিভ সদনগল়ন্নূ, শীতল মত্তু বিসি নীৰিৰুৱ চিলুমॆগল়ন্নূ, ৱিচিত্ৰ আসন-শযনাদিগল়ন্নূ, অত্যমূল্য ৰত্নগংবল়িগল়ন্নু হাসিদ্দ ৰত্নখচিত মংচগল়ন্নূ, অল্লল্লি কল্পিসিদ্দ অনংত ভক্ষ্য-ভোজ্যগল়ন্নূ, মনুষ্যৰংতॆযে মাতনাডুত্তিদ্দ গিল়িগল়ন্নূ, আনংদদিংদ কিলকিল শব্ধমাডুত্তিদ্দ সুমনোহৰ সাৰিকা পক্ষিগল়ন্নূ, সুমনোহৰ কোগিলॆগল়ন্নূ, শতপত্ৰগল়ন্নূ, বিল়িয কॊক্কৰॆগল়ন্নূ, বকবক্ষিগল়ন্নূ, কাডুকোল়িগল়ন্নূ, চকোৰপক্ষিগল়ন্নূ, কপিগল়ন্নূ, হংসগল়ন্নূ, সাৰসপক্ষিগল়ন্নূ, চক্ৰৱাক পক্ষিগল়ন্নূ নোডিদনু. আ নৃপনু কॆলৱু কডॆ অপ্সৰॆযৰ গুংপুগল়ন্নূ, গংধৰ্ৱৰ গুংপুগল়ন্নূ, প্ৰিযতমॆযৰন্নু বাহুলতॆগল়িংদ অপ্পিকॊংডিদ্দ গংধৰ্ৱৰন্নূ নোডিদনু. অৱৰॆল্লৰূ ऒম্মॆ কাণিসিকॊল়্ল়ুত্তিদ্দৰॆ মত্তॊম্মॆ মাযৱাগুত্তিদ্দৰু.
13054014a গীতধ্ৱনিং সুমধুৰং তথৈৱাধ্যযনধ্ৱনিম্।
13054014c হংসান্সুমধুৰাংশ্চাপি তত্ৰ শুশ্ৰাৱ পাৰ্থিৱঃ।।
পাৰ্থিৱনু অল্লি সুমধুৰ গীতধ্ৱনিযন্নূ, হাগॆযে ৱেদাধ্যযনদ ধ্ৱনিযন্নূ, হংসগল় মধুৰ ধ্ৱনিযন্নূ কেল়িদনু.
13054015a তং দৃষ্ট্ৱাত্যদ্ভুতং ৰাজা মনসাচিংতযত্তদা।
13054015c স্ৱপ্নোঽযং চিত্তৱিভ্ৰংশ উতাহো সত্যমেৱ তু।।
আ অদ্ভুতৱন্নু নোডি ৰাজনু মনস্সিনল্লিযে চিংতিসিদনু: “ইদেনু স্ৱপ্নৱে? চিত্তভ্ৰমণॆযিংদ হীগॆল্লা কাণুত্তিৰুৱুদে? অথৱা ইল্লিৰুৱুদॆল্লৱূ সত্যৱে?
13054016a অহো সহ শৰীৰেণ প্ৰাপ্তোঽস্মি পৰমাং গতিম্।
13054016c উত্তৰান্ৱা কুৰূন্পুণ্যানথ ৱাপ্যমৰাৱতীম্।।
অথৱা নানু সশৰীৰিযাগিযে পৰম গতিযন্নু হॊংদিবিট্টিদ্দেনॆযে? অথৱা ইদু উত্তৰ কুৰুৱে? অথৱা অমৰাৱতিযে?
13054017a কিং ত্ৱিদং মহদাশ্চৰ্যং সংপশ্যামীত্যচিংতযত্।
13054017c এৱং সংচিংতযন্নেৱ দদৰ্শ মুনিপুংগৱম্।।
নানু কাণুত্তিৰুৱ ঈ মহদাশ্চৰ্যৱু এনাগিৰবহুদু?” হীগॆ চিংতিসুত্তিৰুৱাগলে অৱনু মুনিপুংগৱনন্নু কংডনু.
13054018a তস্মিন্ৱিমানে সৌৱৰ্ণে মণিস্তংভসমাকুলে।
13054018c মহাৰ্হে শযনে দিৱ্যে শযানং ভৃগুনংদনম্।।
মণিস্তংভগল়িংদ কূডিদ্দ আ সুৱৰ্ণময ৱিমানদল্লি ভৃগুনংদননু অত্যমূল্য দিৱ্য শযনদল্লি পৱডিসিদ্দনু.
13054019a তমভ্যযাত্প্ৰহৰ্ষেণ নৰেংদ্ৰঃ সহ ভাৰ্যযা।
13054019c অংতৰ্হিতস্ততো ভূযশ্চ্যৱনঃ শযনং চ তত্।।
আগ হৰ্ষদিংদ নৰেংদ্ৰনু ভাৰ্যॆযॊডনॆ অৱন সমীপহোগলু শযনদॊংদিগॆ চ্যৱননু পুনঃ অংতৰ্হিতনাদনু.
13054020a ততোঽন্যস্মিন্ৱনোদ্দেশে পুনৰেৱ দদৰ্শ তম্।
13054020c কৌশ্যাং বৃস্যাং সমাসীনং জপমানং মহাৱ্ৰতম্।
13054020e এৱং যোগবলাদ্ৱিপ্ৰো মোহযামাস পাৰ্থিৱম্।।
অনংতৰ ইন্নॊংদু প্ৰদেশদল্লি পুনঃ দৰ্ভাসনদ মেলॆ কুল়িতু জপিসুত্তিৰুৱ আ মহাৱ্ৰতনন্নু কংডনু. হীগॆ ৱিপ্ৰনু তন্ন যোগবলদিংদ পাৰ্থিৱনন্নু মোহগॊল়িসিদনু.
13054021a ক্ষণেন তদ্ৱনং চৈৱ তে চৈৱাপ্সৰসাং গণাঃ।
13054021c গংধৰ্ৱাঃ পাদপাশ্চৈৱ সৰ্ৱমংতৰধীযত।।
ক্ষণদল্লিযে আ ৱন, অপ্সৰগণগল়ু, গংধৰ্ৱৰু, ৱৃক্ষগল়ু ऎল্লৱূ অংতৰ্ধানৱাদৱু.
13054022a নিঃশব্দমভৱচ্চাপি গংগাকূলং পুনৰ্নৃপ।
13054022c কুশৱল্মীকভূযিষ্ঠং বভূৱ চ যথা পুৰা।।
নৃপ! গংগাকূলৱু পুনঃ নিঃশব্ধৱাযিতু. হিংদিনংতॆযে দৰ্ভॆগল়িংদলূ হুত্তগল়িংদলূ তুংবিতু.
13054023a ততঃ স ৰাজা কুশিকঃ সভাৰ্যস্তেন কৰ্মণা।
13054023c ৱিস্মযং পৰমং প্ৰাপ্তস্তদ্দৃষ্ট্ৱা মহদদ্ভুতম্।।
মুনিয কৰ্মগল়িংদাদ আ মহা অদ্ভুতৱন্নু নোডি ৰাজ কুশিকনু ভাৰ্যॆযॊডনॆ পৰম ৱিস্মিতনাদনু.
13054024a ততঃ প্ৰোৱাচ কুশিকো ভাৰ্যাং হৰ্ষসমন্ৱিতঃ।
13054024c পশ্য ভদ্ৰে যথা ভাৱাশ্চিত্ৰা দৃষ্টাঃ সুদুৰ্লভাঃ।।
আগ হৰ্ষসমন্ৱিতনাদ কুশিকনু ভাৰ্যॆগॆ হেল়িদনু: “ভদ্ৰে! নোডলু দুৰ্লভৱাগিৰুৱ ঈ ৱিচিত্ৰ ভাৱগল়ন্নু নোডু!
13054025a প্ৰসাদাদ্ভৃগুমুখ্যস্য কিমন্যত্ৰ তপোবলাত্।
13054025c তপসা তদৱাপ্যং হি যন্ন শক্যং মনোৰথৈঃ।।
ভৃগুমুখ্যন প্ৰসাদ-তপোবলগল়িংদল্লদে বেৰॆ যাৱুদৰিংদ ইদু সাধ্য? মনোৰথগল়ॆল্লৱন্নূ তপস্সিন মূলক প্ৰত্যক্ষ পডॆদুকॊল়্ল়বহুদু.
13054026a ত্ৰৈলোক্যৰাজ্যাদপি হি তপ এৱ ৱিশিষ্যতে।
13054026c তপসা হি সুতপ্তেন ক্ৰীডত্যেষ তপোধনঃ।।
ত্ৰৈলোক্যৰাজ্যক্কিংদলূ তপস্সে শ্ৰেষ্ঠৱাদুদু. উত্তম তপস্সিনিংদলে ঈ তপোধননু আটৱাডুত্তিদ্দানॆ.
13054027a অহো প্ৰভাৱো ব্ৰহ্মৰ্ষেশ্চ্যৱনস্য মহাত্মনঃ।
13054027c ইচ্চন্নেষ তপোৱীৰ্যাদন্যাঽল্লোকান্সৃজেদপি।।
আহা! মহাত্ম ব্ৰহ্মৰ্ষি চ্যৱনন প্ৰভাৱৱে! ইৱনু তপোৱীৰ্যদিংদ অন্য লোকগল়ন্নে সৃষ্টিসবল্লনু.
13054028a ব্ৰাহ্মণা এৱ জাযেৰন্পুণ্যৱাগ্বুদ্ধিকৰ্মণঃ।
13054028c উত্সহেদিহ কৰ্তুং হি কোঽন্যো ৱৈ চ্যৱনাদৃতে।।
বুদ্ধি-কৰ্মগল়ল্লি পুণ্যৱংতৰাদ ব্ৰাহ্মণৰে হুট্টবেকু! চ্যৱনন হॊৰতাগি বেৰॆ যাৰু তানে ইংথহদন্নু মাডলু উত্সাহিসুত্তানॆ?
13054029a ব্ৰাহ্মণ্যং দুৰ্লভং লোকে ৰাজ্যং হি সুলভং নৰৈঃ।
13054029c ব্ৰাহ্মণ্যস্য প্ৰভাৱাদ্ধি ৰথে যুক্তৌ স্ৱধুৰ্যৱত্।।
লোকদল্লি মনুষ্যৰু ৰাজ্যৱন্নু সুলভৱাগি পডॆদুকॊল়্ল়বহুদু. আদৰॆ ব্ৰাহ্মণ্যৱু দুৰ্লভৱাদুদু. ব্ৰাহ্মণন প্ৰভাৱদিংদ নাৱুগল়ু কুদুৰॆগল়ংতॆ ৰথক্কॆ কট্টল্পট্টॆৱু!”
13054030a ইত্যেৱং চিংতযানঃ স ৱিদিতশ্চ্যৱনস্য ৱৈ।
13054030c সংপ্ৰেক্ষ্যোৱাচ স নৃপং ক্ষিপ্ৰমাগম্যতামিতি।।
অৱনু হীগॆ যোচিসুত্তিদ্দুদু চ্যৱননিগॆ তিল়িযিতু. কাণিসিকॊংডু নৃপনিগॆ বেগনে বৰবেকॆংদু হেল়িদনু.
13054031a ইত্যুক্তঃ সহভাৰ্যস্তমভ্যগচ্চন্মহামুনিম্।
13054031c শিৰসা ৱংদনীযং তমৱংদত স পাৰ্থিৱঃ।।
ইদন্নু কেল়ি পাৰ্থিৱনু ভাৰ্যॆযॊডনॆ আ মহামুনিযিদ্দল্লিগॆ হোগি ৱংদনীযনাদ অৱনন্নু শিৰসা ৱংদিসিদনু.
13054032a তস্যাশিষঃ প্ৰযুজ্যাথ স মুনিস্তং নৰাধিপম্।
13054032c নিষীদেত্যব্ৰৱীদ্ধীমান্সাংত্ৱযন্পুৰুষৰ্ষভ।।
পুৰুষৰ্ষভ! ধীমান্ চ্যৱননু নৰাধিপনিগॆ আশীৰ্ৱাদগল়ন্নিত্তু সাংত্ৱনগॊল়িসি কুল়িতুকॊল়্ল়লু হেল়িদনু.
13054033a ততঃ প্ৰকৃতিমাপন্নো ভাৰ্গৱো নৃপতে নৃপম্।
13054033c উৱাচ শ্লক্ষ্ণযা ৱাচা তৰ্পযন্নিৱ ভাৰত।।
নৃপতে! ভাৰত! আগ তন্ন সহজগুণৱন্নু পডॆদিদ্দ ভাৰ্গৱনু নৃপতিযন্নু তৃপ্তিপডিসুত্তিৰুৱনো ऎন্নুৱংতॆ মৃদু মাতুগল়ন্নু আডিদনু:
13054034a ৰাজন্সম্যগ্জিতানীহ পংচ পংচসু যত্ত্ৱযা।
13054034c মনঃষষ্ঠানীংদ্ৰিযাণি কৃচ্চ্ৰান্মুক্তোঽসি তেন ৱৈ।।
“ৰাজন্! নীনু ঐদু জ্ঞানেংদ্ৰিযগল়ন্নূ, ঐদু কৰ্মেংদ্ৰিযগল়ন্নূ মত্তু আৰনॆযদাদ মনস্সন্নূ সংপূৰ্ণৱাগি জযিসিৰুৱॆ. আদুদৰিংদলে নীনু মহাসংকটদিংদ পাৰাগিদ্দীযॆ.
13054035a সম্যগাৰাধিতঃ পুত্ৰ ত্ৱযাহং ৱদতাং ৱৰ।
13054035c ন হি তে ৱৃজিনং কিং চিত্সুসূক্ষ্মমপি ৱিদ্যতে।।
পুত্ৰ! ৱাগ্মিগল়ল্লি শ্ৰেষ্ঠ! নিন্নিংদ নানু চॆন্নাগি আৰাধিসল্পট্টিদ্দেনॆ. নিন্নল্লি অণুৱষ্টু অপৰাধৱন্নূ নানু কাণলিল্ল.
13054036a অনুজানীহি মাং ৰাজন্গমিষ্যামি যথাগতম্।
13054036c প্ৰীতোঽস্মি তৱ ৰাজেংদ্ৰ ৱৰশ্চ প্ৰতিগৃহ্যতাম্।।
ৰাজন্! ইন্নু ননগॆ অনুমতিযন্নু কॊডু. ऎল্লিংদ বংদিদ্দॆনো অল্লিগॆ হॊৰটুহোগুত্তেনॆ. ৰাজেংদ্ৰ! নিন্নিংদ প্ৰীতনাগিদ্দেনॆ. ৱৰৱন্নু পডॆদুকো.”
13054037 কুশিক উৱাচ।
13054037a অগ্নিমধ্যগতেনেদং ভগৱন্সংনিধৌ মযা।
13054037c ৱৰ্তিতং ভৃগুশাৰ্দূল যন্ন দগ্ধোঽস্মি তদ্বহু।।
কুশিকনু হেল়িদনু: “ভগৱন্! ভৃগুশাৰ্দূল! প্ৰজ্ৱলিসুৱ অগ্নিয মধ্যদল্লিদ্দংতॆযে নানু নিন্ন সন্নিধানদল্লি নডॆদুকॊংডॆনু. আদৰূ নীনু নন্নন্নু সুডলিল্ল.
13054038a এষ এৱ ৱৰো মুখ্যঃ প্ৰাপ্তো মে ভৃগুনংদন।
13054038c যত্প্ৰীতোঽসি সমাচাৰাত্কুলং পূতং মমানঘ।।
ভৃগুনংদন! অনঘ! ইদে ননগॆ দॊৰকিৰুৱ মুখ্য ৱৰৱাগিদॆ. নন্নিংদ প্ৰীতনাগি নীনু কুলৱন্নে পৱিত্ৰগॊল়িসিৰুৱॆ.
13054039a এষ মেঽনুগ্ৰহো ৱিপ্ৰ জীৱিতে চ প্ৰযোজনম্।
13054039c এতদ্ৰাজ্যফলং চৈৱ তপশ্চৈতত্পৰং মম।।
ৱিপ্ৰ! ইদে ননগॆ নিন্ন অনুগ্ৰহৱাগিদॆ মত্তু জীৱিতদ প্ৰযোজনৱূ আগিদॆ. ইদু নন্ন ৰাজ্য মত্তু তপস্সিন ফলৱূ আগিদॆ.
13054040a যদি তু প্ৰীতিমান্ৱিপ্ৰ মযি ত্ৱং ভৃগুনংদন।
13054040c অস্তি মে সংশযঃ কশ্চিত্তন্মে ৱ্যাখ্যাতুমৰ্হসি।।
ভৃগুনংদন! ৱিপ্ৰ! ऒংদু ৱেল়ॆ নিনগॆ নন্ন মেলॆ প্ৰীতিযিৰুৱুদাদৰॆ নন্নল্লি ऒংদু সংশযৱিৱॆ. অদন্নু বগॆহৰিসবেকু.”
সমাপ্তি
ইতি শ্ৰীমহাভাৰতে অনুশাসন পৰ্ৱণি দানধৰ্ম পৰ্ৱণি চ্যৱনকুশিকসংৱাদে চতুঃপংচাশত্তমোঽধ্যাযঃ।।
ইদু শ্ৰীমহাভাৰতদল্লি অনুশাসন পৰ্ৱদল্লি দানধৰ্ম পৰ্ৱদল্লি চ্যৱনকুশিকসংৱাদ ऎন্নুৱ ঐৱত্নাল্কনে অধ্যাযৱু.