026: આંગિરસતીર્થયાત્રા

પ્રવેશ

।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।

શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત

શ્રી મહાભારત

અનુશાસન પર્વ

દાનધર્મ પર્વ

અધ્યાય 26

સાર

યુધિષ્ઠિરનુ તીર્થગળ કુરિતુ કેળલુ ભીષ્મનુ – તીર્થગળલ્લિ સ્નાનમાડુવુદરિંદ મરણાનંતરદલ્લિ યાવ ફલગળુ દॊરॆયુત્તવॆ? ऎંબ ગૌતમન પ્રશ્નॆગॆ અંગિરસનુ ઉત્તરવાગિ હેળિદ તીર્થવંશવન્નુ હેળિદુદુ (1-66).

13026001 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
13026001a તીર્થાનાં દર્શનં શ્રેયઃ સ્નાનં ચ ભરતર્ષભ।
13026001c શ્રવણં ચ મહાપ્રાજ્ઞ શ્રોતુમિચ્ચામિ તત્ત્વતઃ।।

યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ભરતર્ષભ! મહાપ્રાજ્ઞ! તીર્થગળ દર્શન, અવુગળલ્લિ સ્નાન મત્તુ અવુગળ મહાત્મ્યશ્રવણગળુ શ્રેયસ્કરવુ. અદર કુરિતુ તત્ત્વતઃ કેળબયસુત્તેનॆ.

13026002a પૃથિવ્યાં યાનિ તીર્થાનિ પુણ્યાનિ ભરતર્ષભ।
13026002c વક્તુમર્હસિ મે તાનિ શ્રોતાસ્મિ નિયતઃ પ્રભો।।

ભરતર્ષભ! પ્રભો! પૃથ્વિયલ્લિ યાવ પુણ્ય તીર્થગળિવॆયો અવુગળ કુરિતુ હેળબેકુ. નિયતનાગિ કેળુત્તેનॆ.”

13026003 ભીષ્મ ઉવાચ।
13026003a ઇમમંગિરસા પ્રોક્તં તીર્થવંશં મહાદ્યુતે।
13026003c શ્રોતુમર્હસિ ભદ્રં તે પ્રાપ્સ્યસે ધર્મમુત્તમમ્।।

ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “મહાદ્યુતે! નિનગॆ મંગળવાગલિ! અંગિરસનુ હેળિરુવ ઈ તીર્થવંશવન્નુ નીનુ કેળલુ અર્હનાગિરુવॆ. ઇદરિંદ ઉત્તમ ધર્મવન્નુ હॊંદુત્તીયॆ.

13026004a તપોવનગતં વિપ્રમભિગમ્ય મહામુનિમ્।
13026004c પપ્રચ્ચાંગિરસં વીર ગૌતમઃ સંશિતવ્રતઃ।।

વીર! સંશિતવ્રત ગૌતમનુ તપોવનક્કॆ હોગિ મહામુનિ વિપ્ર અંગિરસન બળિસારિ અવનલ્લિ કેળિદનુ:

13026005a અસ્તિ મે ભગવન્કશ્ચિત્તીર્થેભ્યો ધર્મસંશયઃ।
13026005c તત્સર્વં શ્રોતુમિચ્ચામિ તન્મે શંસ મહામુને।।

“મહામુને! ભગવન્! તીર્થગળ કુરિતુ નન્નલ્લિ કॆલવુ ધર્મસંશયગળિવॆ. અવॆલ્લવન્નૂ કેળબયસુત્તેનॆ. અદન્નુ નનગॆ હેળુ.

13026006a ઉપસ્પૃશ્ય ફલં કિં સ્યાત્તેષુ તીર્થેષુ વૈ મુને।
13026006c પ્રેત્યભાવે મહાપ્રાજ્ઞ તદ્યથાસ્તિ તથા વદ।।

મુને! મહાપ્રાજ્ઞ! આ તીર્થગળલ્લિ સ્નાનમાડુવુદરિંદ મરણાનંતરદલ્લિ યાવ ફલગળુ દॊરॆયુત્તવॆ? ઈ વિષયદ કુરિતુ ઇદ્દહાગॆ હેળુ.”

13026007 અંગિરા ઉવાચ।
13026007a સપ્તાહં ચંદ્રભાગાં વૈ વિતસ્તામૂર્મિમાલિનીમ્।
13026007c વિગાહ્ય વૈ નિરાહારો નિર્મમો મુનિવદ્ભવેત્।।

અંગિરસનુ હેળિદનુ: “ચંદ્રભાગા1 મત્તુ અલॆગળન્ને માલॆગળન્નાગિ ધરિસિરુવ વિતસ્તા2 નદિગળલ્લિ એળુ દિનગળુ નિરાહારનાગિ સ્નાનમાડિદરॆ નિર્મલ મુનિયંતॆયે આગુત્તાનॆ.

13026008a કાશ્મીરમંડલે નદ્યો યાઃ પતંતિ મહાનદમ્।
13026008c તા નદીઃ સિંધુમાસાદ્ય શીલવાન્સ્વર્ગમાપ્નુયાત્।।

કાશ્મીરમંડલદલ્લિરુવ યાવ નદિગળુ મહાનદિ સિંધુવન્નુ સેરુવવો આ નદિગળલ્લિ મત્તુ સિંધુવિનલ્લિ સ્નાનમાડિદ શીલવંતનુ સ્વર્ગવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026009a પુષ્કરં ચ પ્રભાસં ચ નૈમિષં સાગરોદકમ્।
13026009c દેવિકામિંદ્રમાર્ગં ચ સ્વર્ણબિંદું વિગાહ્ય ચ।
13026009e વિબોધ્યતે વિમાનસ્થઃ સોઽપ્સરોભિરભિષ્ટુતઃ।।

પુષ્કર, પ્રભાસ, નૈમિષ, સમુદ્ર, દેવિકા, ઇંદ્રમાર્ગ મત્તુ સ્વર્ણબિંદુગળલ્લિ સ્નાનમાડિદવનુ વિમાનસ્થનાગિ અપ્સરॆયરિંદ સ્તુતિસલ્પટ્ટુ સ્વર્ગક્કॆ હોગુત્તાનॆ.

13026010a હિરણ્યબિંદું વિક્ષોભ્ય પ્રયતશ્ચાભિવાદ્ય તમ્।
13026010c કુશેશયં ચ દેવત્વં પૂયતે તસ્ય કિલ્બિષમ્।।

પ્રયતાત્મનાગિદ્દુકॊંડુ હિરણ્યબિંદુવિનલ્લિ સ્નાનમાડિ અલ્લિદ્દ દેવતॆ કુશેશયનન્નુ પૂજિસિદવન પાપગળુ દૂરવાગુત્તવॆ.

13026011a ઇંદ્રતોયાં સમાસાદ્ય ગંધમાદનસંનિધૌ।
13026011c કરતોયાં કુરંગેષુ ત્રિરાત્રોપોષિતો નરઃ।
13026011e અશ્વમેધમવાપ્નોતિ વિગાહ્ય નિયતઃ શુચિઃ।।

ગંધમાદનદ બળિયલ્લિરુવ ઇંદ્રતોયક્કॆ હોગિ મત્તુ કુરંગદલ્લિરુવ કરતોયા નદિગॆ હોગિ અલ્લિ નિયતનાગિ શુચિયાગિ સ્નાનમાડિ મૂરુરાત્રિગળુ ઉપવાસદલ્લિરુવવનુ અશ્વમેધયાગદ ફલવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026012a ગંગાદ્વારે કુશાવર્તે બિલ્વકે નેમિપર્વતે।
13026012c તથા કનખલે સ્નાત્વા ધૂતપાપ્મા દિવં વ્રજેત્।।

ગંગાદ્વાર, કુશાવર્ત, નેમિપર્વતદલ્લિરુવ બિલ્વક મત્તુ કનખલગળલ્લિ સ્નાનમાડિદવનુ પાપગળન્નુ કળॆદુકॊંડુ દિવક્કॆ હોગુત્તાનॆ.

13026013a અપાં હ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય વાજપેયફલં લભેત્।
13026013c બ્રહ્મચારી જિતક્રોધઃ સત્યસંધસ્ત્વહિંસકઃ।।

અપાંહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિદ બ્રહ્મચારિ જિતક્રોધ સત્યસંધ અહિંસકનિગॆ વાજપેયદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026014a યત્ર ભાગીરથી ગંગા ભજતે દિશમુત્તરામ્।
13026014c મહેશ્વરસ્ય નિષ્ઠાને3 યો નરસ્ત્વભિષિચ્યતે।
13026014e એકમાસં નિરાહારઃ સ્વયં પશ્યતિ દેવતાઃ।।

ભાગીરથિયુ બીળુવ ઉત્તરદિક્કિનલ્લિરુવ મહેશ્વરન સન્નિધાનદલ્લિ યાવ નરનુ સ્નાનમાડિ ऒંદુ માસ નિરાહારનાગિરુત્તાનો અવનુ સ્વયં મહાદેવનન્નુ કાણુત્તાનॆ.

13026015a સપ્તગંગે ત્રિગંગે ચ ઇંદ્રમાર્ગે ચ તર્પયન્।
13026015c સુધાં વૈ લભતે ભોક્તું યો નરો જાયતે પુનઃ।।

સપ્તગંગॆ, ત્રિગંગॆ મત્તુ ઇંદ્રમાર્ગગળલ્લિ તર્પણગળન્નિત્ત નરનુ પુનઃ હુટ્ટિદરॆ ભુંજિસલુ અમૃતવન્ને પડॆયુત્તાનॆ.

13026016a મહાશ્રમ ઉપસ્પૃશ્ય યોઽગ્નિહોત્રપરઃ શુચિઃ।
13026016c એકમાસં નિરાહારઃ સિદ્ધિં માસેન સ વ્રજેત્।।

મહાશ્રમદલ્લિ સ્નાનમાડિ અગ્નિહોત્રપરનાગિયૂ શુચિયાગિયૂ ઇદ્દુ ऒંદુ માસ નિરાહારનાગિરુવવનિગॆ ऒંદે માસદલ્લિ સિદ્ધિયાગુત્તદॆ.

13026017a મહાહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય ભૃગુતુંગે ત્વલોલુપઃ।
13026017c ત્રિરાત્રોપોષિતો ભૂત્વા મુચ્યતે બ્રહ્મહત્યયા।।

ભૃગુતુંગદલ્લિરુવ મહાહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિ અલોલુપનાગિ મૂરુ રાત્રિ ઉપવાસદલ્લિરુવવનુ બ્રહ્મહત્યાદોષદિંદ મુક્તનાગુત્તાનॆ.

13026018a કન્યાકૂપ ઉપસ્પૃશ્ય બલાકાયાં કૃતોદકઃ।
13026018c દેવેષુ કીર્તિં લભતે યશસા ચ વિરાજતે।।

કન્યાકૂપદલ્લિ સ્નાનમાડિ બલાકॆયલ્લિ ઉદક ક્રિયॆગળન્નુ માડુવવનુ દેવતॆગળલ્લિયૂ કીર્તિયન્નુ પડॆદુ યશસ્સિનિંદ વિરાજિસુત્તાનॆ.

13026019a દેશકાલ ઉપસ્પૃશ્ય4 તથા સુંદરિકાહ્રદે।
13026019c અશ્વિભ્યાં રૂપવર્ચસ્યં પ્રેત્ય વૈ લભતે નરઃ।।

દેશકાલ મત્તુ સુંદરિકાહ્રદગળલ્લિ સ્નાનમાડિદ નરનુ મરણાનંતર અશ્વિનિયર રૂપવર્ચસ્સુગળન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026020a મહાગંગામુપસ્પૃશ્ય કૃત્તિકાંગારકે તથા।
13026020c પક્ષમેકં નિરાહારઃ સ્વર્ગમાપ્નોતિ નિર્મલઃ।।

મહાગંગॆ, મત્તુ કૃત્તિક-અંગારકગળલ્લિ સ્નાનમાડિ ऒંદુ પક્ષ નિરાહારનાગિદ્દ નિર્મલનુ સ્વર્ગવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026021a વૈમાનિક ઉપસ્પૃશ્ય કિંકિણીકાશ્રમે તથા।
13026021c નિવાસેઽપ્સરસાં દિવ્યે કામચારી મહીયતે।।

વૈમાનિક મત્તુ કિંકિણીકાશ્રમગળલ્લિ સ્નાનમાડિદવનુ દિવ્ય અપ્સરॆયર નિવાસગળલ્લિ કામચારિયાગિ મॆરॆયુત્તાનॆ.

13026022a કાલિકાશ્રમમાસાદ્ય વિપાશાયાં કૃતોદકઃ।
13026022c બ્રહ્મચારી જિતક્રોધસ્ત્રિરાત્રાન્મુચ્યતે ભવાત્।।

કાલિકાશ્રમક્કॆ હોગિ વિપાશાદલ્લિ મૂરુ રાત્રિગળુ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડુવ બ્રહ્મચારી જિતક્રોધનુ ભવબંધનદિંદ મુક્તનાગુત્તાનॆ.

13026023a આશ્રમે કૃત્તિકાનાં તુ સ્નાત્વા યસ્તર્પયેત્પિતૄન્।
13026023c તોષયિત્વા મહાદેવં નિર્મલઃ સ્વર્ગમાપ્નુયાત્।।

કૃત્તિકર આશ્રમદલ્લિ સ્નાનમાડિ પિતૃગળિગॆ તર્પણગળન્નુ નીડુવ નિર્મલનુ મહાદેવનન્નુ સંતુષ્ટગॊળિસિ સ્વર્ગવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026024a મહાપુર ઉપસ્પૃશ્ય ત્રિરાત્રોપોષિતો નરઃ।
13026024c ત્રસાનાં સ્થાવરાણાં ચ દ્વિપદાનાં ભયં ત્યજેત્।।

મહાપુરદલ્લિ સ્નાનમાડિ મૂરુ રાત્રિ ઉપવાસદિંદિરુવ નરનુ ચરાચરગળિંદલૂ મત્તુ મનુષ્યરિંદલૂ ઉંટાગુવ ભયવન્નુ તॊરॆયુત્તાનॆ.

13026025a દેવદારુવને સ્નાત્વા ધૂતપાપ્મા કૃતોદકઃ।
13026025c દેવલોકમવાપ્નોતિ સપ્તરાત્રોષિતઃ શુચિઃ।।

દેવદારુવનદલ્લિ સ્નાનમાડિ પાપગળન્નુ તॊળॆદુકॊંડુ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડિ એળુ રાત્રિગળુ ઉપવાસદિંદિરુવ શુચિયુ દેવલોકવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026026a કૌશંતે5 ચ કુશસ્તંબે દ્રોણશર્મપદે તથા।
13026026c આપઃપ્રપતને સ્નાતઃ સેવ્યતે સોઽપ્સરોગણૈઃ।।

કૌશાંત, કુશસ્તંબ મત્તુ દ્રોણશર્મપદગળલ્લિ ધુમુકુવ જલપાતગળલ્લિ સ્નાનમાડિદવનન્નુ અપ્સરગણગળુ સેવિસુત્તવॆ.

13026027a ચિત્રકૂટે જનસ્થાને તથા મંદાકિનીજલે।
13026027c વિગાહ્ય વૈ નિરાહારો રાજલક્ષ્મીં નિગચ્ચતિ।।

ચિત્રકૂટ, જનસ્થાન મત્તુ મંદાકિની જલગળલ્લિ નિરાહારનાગિદ્દુકॊંડુ સ્નાનમાડિદવનુ રાજલક્ષ્મિયન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026028a શ્યામાયાસ્ત્વાશ્રમં ગત્વા ઉષ્ય ચૈવાભિષિચ્ય ચ।
13026028c ત્રીંસ્ત્રિરાત્રાન્સ સંધાય ગંધર્વનગરે વસેત્6।।

શ્યામાશ્રમક્કॆ હોગિ અલ્લિ ઉળિદુ સ્નાનમાડિ મૂરુ રાત્રિગળુ કળॆદવનુ ગંધર્વનગરદલ્લિ વાસિસુત્તાનॆ.

13026029a રમણ્યાં ચ ઉપસ્પૃશ્ય તથા વૈ ગંધતારિકે।
13026029c એકમાસં નિરાહારસ્ત્વંતર્ધાનફલં લભેત્।।

રમણિ મત્તુ ગંધતારિકॆગળલ્લિ સ્નાનમાડિ ऒંદુ તિંગળુ નિરાહારનાગિરુવવનિગॆ અંતર્ધાનફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026030a કૌશિકીદ્વારમાસાદ્ય વાયુભક્ષસ્ત્વલોલુપઃ।
13026030c એકવિંશતિરાત્રેણ સ્વર્ગમારોહતે નરઃ।।

કૌશિકીદ્વારક્કॆ હોગિ વાયુભક્ષકનાગિ અલોલુપનાગિરુવ નરનુ ઇપ્પત્તॊંદુ રાત્રિગળલ્લિ સ્વર્ગવન્નેરુત્તાનॆ.

13026031a મતંગવાપ્યાં યઃ સ્નાયાદેકરાત્રેણ સિધ્યતિ।
13026031c વિગાહતિ હ્યનાલંબમંધકં વૈ સનાતનમ્।।
13026032a નૈમિષે સ્વર્ગતીર્થે ચ ઉપસ્પૃશ્ય જિતેંદ્રિયઃ।
13026032c ફલં પુરુષમેધસ્ય લભેન્માસં કૃતોદકઃ।।

મતંગવાપિયલ્લિ સ્નાનમાડુવુદરિંદ ऒંદે રાત્રિયલ્લિ સિદ્ધિયાગુત્તદॆ. અનાલંબ, અંધક, સનાતન મત્તુ નૈમિષારણ્યદ સ્વર્ગતીર્થગળલ્લિ ऒંદુ તિંગળુ સ્નાનમાડિ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડિદ જિતેંદ્રિયનિગॆ પુરુષમેધદ ફલવુ દॊરકુત્તદॆ.

13026033a ગંગાહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય તથા ચૈવોત્પલાવને।
13026033c અશ્વમેધમવાપ્નોતિ તત્ર માસં કૃતોદકઃ।।

ગંગાહ્રદ મત્તુ ઉત્પલાવનગળલ્લિ ऒંદુ તિંગળુ સ્નાનમાડિ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડિદવનિગॆ અશ્વમેધદ ફલવુ દॊરકુત્તદॆ.

13026034a ગંગાયમુનયોસ્તીર્થે તથા કાલંજરે ગિરૌ। 7 13026034c ષષ્ટિહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય દાનં નાન્યદ્વિશિષ્યતે।।

ગંગા-યમુનॆયર તીર્થગળલ્લિ મત્તુ કાલંજર ગિરિયલ્લિન ષષ્ટિહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિદરॆ યાવ દાનક્કિંતલૂ હॆચ્ચિન પુણ્યવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026035a દશ તીર્થસહસ્રાણિ તિસ્રઃ કોટ્યસ્તથાપરાઃ।
13026035c સમાગચ્ચંતિ માઘ્યાં તુ પ્રયાગે ભરતર્ષભ।।

ભરતર્ષભ! માઘમાસદલ્લિ પ્રયાગદલ્લિ મૂરુ કોટિ હત્તુ સાવિરક્કિંતલૂ હॆચ્ચુ તીર્થગળુ બંદુ સેરુત્તવॆ.

13026036a માઘમાસં પ્રયાગે તુ નિયતઃ સંશિતવ્રતઃ।
13026036c સ્નાત્વા તુ ભરતશ્રેષ્ઠ નિર્મલઃ સ્વર્ગમાપ્નુયાત્।।

ભરતશ્રેષ્ઠ! માઘમાસદલ્લિ પ્રયાગદલ્લિ સ્નાનમાડિદ નિયત, સંશિતવ્રત નિર્મલનુ સ્વર્ગક્કॆ હોગુત્તાનॆ.

13026037a મરુદ્ગણ ઉપસ્પૃશ્ય પિતૄણામાશ્રમે શુચિઃ।
13026037c વૈવસ્વતસ્ય તીર્થે ચ તીર્થભૂતો ભવેન્નરઃ।।

મરુદ્ગણદલ્લિ, પિતૃગળ આશ્રમદલ્લિ મત્તુ વૈવસ્વત તીર્થગળલ્લિ સ્નાનમાડિદ શુચિ નરનુ તીર્થભૂતનાગુત્તાનॆ.

13026038a તથા બ્રહ્મશિરો ગત્વા ભાગીરથ્યાં કૃતોદકઃ।
13026038c એકમાસં નિરાહારઃ સોમલોકમવાપ્નુયાત્।।

હાગॆયે બ્રહ્મશિરક્કॆ હોગિ ભાગીરથિયલ્લિ ઉદક ક્રિયॆગળન્નુ માડિ ऒંદુ તિંગળુ નિરાહારિયાગિરુવવનુ સોમલોકવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026039a કપોતકે નરઃ સ્નાત્વા અષ્ટાવક્રે કૃતોદકઃ।
13026039c દ્વાદશાહં નિરાહારો નરમેધફલં લભેત્।।

કપોતકદલ્લિ સ્નાનમાડિ અષ્ટાવક્રદલ્લિ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડિ હન્નॆરડુ દિન નિરાહારનાગિરુવવનિગॆ નરમેધદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026040a મુંજપૃષ્ઠં ગયાં ચૈવ નિરૃતિં દેવપર્વતમ્।
13026040c તૃતીયાં ક્રૌંચપાદીં ચ બ્રહ્મહત્યા વિશુધ્યતિ।।

ગયॆયલ્લિરુવ મુંજપૃષ્ઠ, નિરૃતિયલ્લિરુવ દેવપર્વત મત્તુ મૂરનॆયદાદ ક્રૌંચપાદી તીર્થગળલ્લિ સ્નાનમાડુવુદરિંદ બ્રહ્મહત્યાદોષવન્નૂ કળॆદુકॊંડુ શુદ્ધનાગુત્તાનॆ.

13026041a કલશ્યાં વાપ્યુપસ્પૃશ્ય વેદ્યાં ચ બહુશોજલામ્।
13026041c અગ્નેઃ પુરે નરઃ સ્નાત્વા વિશાલાયાં કૃતોદકઃ।
13026041e દેવહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય બ્રહ્મભૂતો વિરાજતે।।

કલશદ નીરિનલ્લિ સ્નાનમાડિદરॆ અનેક તીર્થગળલ્લિ સ્નાનમાડિદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ. અગ્નિપુરદલ્લિન વિશાલાતીર્થદલ્લિ સ્નાનમાડિ ઉદકક્રિયॆગળન્નુ માડિદવનુ મત્તુ દેવહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિદવનુ બ્રહ્મભૂતનાગિ વિરાજિસુત્તાનॆ.

13026042a પુરાપવર્તનં નંદાં મહાનંદાં ચ સેવ્ય વૈ।
13026042c નંદને સેવ્યતે દાંતસ્ત્વપ્સરોભિરહિંસકઃ।।

અવર્તન, નંદા મત્તુ મહાનંદગળલ્લિ સ્નાનમાડિ દાંતનાગિરુવ અહિંસકનુ નંદનદલ્લિ અપ્સરॆયરિંદ સેવિસલ્પડુત્તાનॆ.

13026043a ઉર્વશીકૃત્તિકાયોગે ગત્વા યઃ સુસમાહિતઃ।
13026043c લૌહિત્યે વિધિવત્સ્નાત્વા પુંડરીકફલં લભેત્।।

કાર્તીક હુણ્ણિમॆયંદુ કૃત્તિકા યોગદલ્લિ સુસમાહિતનાગિ ઉર્વશી તીર્થદલ્લિ સ્નાનમાડિદરॆ પુંડરીકયાગદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026044a રામહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય વિશાલાયાં કૃતોદકઃ।
13026044c દ્વાદશાહં નિરાહારઃ કલ્મષાદ્વિપ્રમુચ્યતે।।

રામહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિ વિશાલાદલ્લિ ઉદક ક્રિયॆગળન્નુ માડુત્તા હન્નॆરડુ દિન નિરાહારિયાગિરુવવનુ પાપગળિંદ મુક્તનાગુત્તાનॆ.

13026045a મહાહ્રદ ઉપસ્પૃશ્ય શુદ્ધેન મનસા નરઃ।
13026045c એકમાસં નિરાહારો જમદગ્નિગતિં લભેત્।।

શુદ્ધમનસ્સિનિંદ મહાહ્રદદલ્લિ સ્નાનમાડિ ऒંદુ તિંગળુ નિરાહારિયાગિરુવવનુ જમદગ્નિગતિયન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026046a વિંધ્યે સંતાપ્ય ચાત્માનં સત્યસંધસ્ત્વહિંસકઃ।
13026046c ષણ્માસં પદમાસ્થાય માસેનૈકેન શુધ્યતિ।।

વિંધ્યદલ્લિ વ્રતાદિગળિંદ શરીરવન્નુ સંતાપગॊળિસિ તપસ્સન્નુ માડુવવનુ ऒંદે તિંગળિનલ્લિ સિદ્ધિયન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026047a નર્મદાયામુપસ્પૃશ્ય તથા સૂર્પારકોદકે।
13026047c એકપક્ષં નિરાહારો રાજપુત્રો વિધીયતે।।

નર્મદॆયલ્લિ મત્તુ સૂર્પારકોદકદલ્લિ સ્નાનમાડિ ऒંદુ પક્ષ નિરાહારિયાગિરુવનુ રાજપુત્રનાગુત્તાનॆ.

13026048a જંબૂમાર્ગે ત્રિભિર્માસૈઃ સંયતઃ સુસમાહિતઃ।
13026048c અહોરાત્રેણ ચૈકેન સિદ્ધિં સમધિગચ્ચતિ।।

જંબૂમાર્ગદલ્લિ સંયતનાગિ સુસમાહિતનાગિ અનુદિનવૂ સ્નાનમાડુત્તિદ્દરॆ મૂરુ તિંગળુગળલ્લિયે સિદ્ધિયન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026049a કોકામુખે વિગાહ્યાપો ગત્વા ચંડાલિકાશ્રમમ્।
13026049c શાકભક્ષશ્ચીરવાસાઃ કુમારીર્વિંદતે દશ।।

કોકામુખદલ્લિ સ્નાનમાડિ ચંડાલિકાશ્રમક્કॆ હોગિ નારુમડિયન્નુટ્ટુ શાકાહારિયાગિરુવવનુ કુમારીતીર્થદલ્લિ હત્તુ બારિ સ્નાનમાડિદ ફલવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026050a વૈવસ્વતસ્ય સદનં ન સ ગચ્ચેત્કદા ચન।
13026050c યસ્ય કન્યાહ્રદે વાસો દેવલોકં સ ગચ્ચતિ।।

અનંતર અવનુ ऎંદૂ વૈવસ્વત સદનક્કॆ હોગબેકાગુવુદિલ્લ. કન્યાહ્રદદલ્લિ વાસિસુવવનુ દેવલોકક્કॆ હોગુત્તાનॆ.

13026051a પ્રભાસે ત્વેકરાત્રેણ અમાવાસ્યાં સમાહિતઃ।
13026051c સિધ્યતેઽત્ર મહાબાહો યો નરો જાયતે પુનઃ।।

મહાબાહો! પ્રભાસદલ્લિ અમવાસ્યॆયંદુ સુસમાહિતનાગિરુવવનિગॆ ऒંદુ રાત્રિયલ્લિયે સિદ્ધિયાગુત્તદॆ. અ નરનુ પુનઃ હુટ્ટબેકાગિલ્લ.

13026052a ઉજ્જાનક ઉપસ્પૃશ્ય આર્ષ્ટિષેણસ્ય ચાશ્રમે।
13026052c પિંગાયાશ્ચાશ્રમે સ્નાત્વા સર્વપાપૈઃ પ્રમુચ્યતે।।

આર્ષ્ટિષેણન આશ્રમદલ્લિ ઉજ્જાનકદલ્લિ સ્નાનમાડિ પિંગાશ્રમદલ્લિ સ્નાનમાડિદવનુ સર્વપાપગળિંદ મુક્તનાગુત્તાનॆ.

13026053a કુલ્યાયાં સમુપસ્પૃશ્ય જપ્ત્વા ચૈવાઘમર્ષણમ્।
13026053c અશ્વમેધમવાપ્નોતિ ત્રિરાત્રોપોષિતઃ શુચિઃ।।

અઘમર્ષણવન્નુ જપિસુત્તા કુલ્યદલ્લિ સ્નાનમાડિ અલ્લિ મૂરુરાત્રિ ઉપવાસદિંદિરુવ શુચિગॆ અશ્વમેધદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026054a પિંડારક ઉપસ્પૃશ્ય એકરાત્રોષિતો નરઃ।
13026054c અગ્નિષ્ટોમમવાપ્નોતિ પ્રભાતાં શર્વરીં શુચિઃ।।

પિંડારકદલ્લિ સ્નાનમાડિ ऒંદુ રાત્રિ ઉપવાસદિંદિરુવ શુચિ નરનુ રાત્રિકળॆદુ પ્રભાતવાગુત્તલે અગ્નિષ્ટોમયાગદ ફલવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026055a તથા બ્રહ્મસરો ગત્વા ધર્મારણ્યોપશોભિતમ્।
13026055c પુંડરીકમવાપ્નોતિ પ્રભાતાં શર્વરીં શુચિઃ।।

હાગॆયે ધર્મારણ્યદલ્લિ શોભિસુવ બ્રહ્મસરક્કॆ હોદવનુ રાત્રિકળॆદુ પ્રભાતવાગુત્તલે પુંડરીક યાગદ ફલવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026056a મૈનાકે પર્વતે સ્નાત્વા તથા સંધ્યામુપાસ્ય ચ।
13026056c કામં જિત્વા ચ વૈ માસં સર્વમેધફલં લભેત્।।

મૈનાક પર્વતદલ્લિ સ્નાનમાડિ સંધ્યોપાસનॆયન્નુ માડિ કામવન્નુ ગॆદ્દ ऒંદુ માસદલ્લિયે સર્વમેધયાગદ ફલવુ દॊરॆયુત્તદॆ.

13026057a વિખ્યાતો હિમવાન્પુણ્યઃ શંકરશ્વશુરો ગિરિઃ।
13026057c આકરઃ સર્વરત્નાનાં સિદ્ધચારણસેવિતઃ।।

સર્વરત્નગળ આકરવાદ, સિદ્ધચારણ સેવિતવાદ મત્તુ શંકરન માવનાદ પુણ્ય હિમવાન્ ગિરિયુ વિખ્યાતવાદુદુ.

13026058a શરીરમુત્સૃજેત્તત્ર વિધિપૂર્વમનાશકે।
13026058c અધ્રુવં જીવિતં જ્ઞાત્વા યો વૈ વેદાંતગો દ્વિજઃ।।
13026059a અભ્યર્ચ્ય દેવતાસ્તત્ર નમસ્કૃત્ય મુનીંસ્તથા।
13026059c તતઃ સિદ્ધો દિવં ગચ્ચેદ્બ્રહ્મલોકં સનાતનમ્।।

જીવિતવુ અનિશ્ચિતવॆંદુ તિળિદ વેદાંતગ દ્વિજનુ અલ્લિ દેવતॆગળન્નુ અર્ચિસિ, મુનિગળન્નુ નમસ્કરિસિ વિધિપૂર્વકવાગિ નિરાહારિયાગિદ્દુ શરીરવન્નુ તॊરॆદરॆ સિદ્ધનાગિ સનાતન બ્રહ્મલોકક્કॆ હોગુત્તાનॆ.

13026060a કામં ક્રોધં ચ લોભં ચ યો જિત્વા તીર્થમાવસેત્।
13026060c ન તેન કિં ચિન્ન પ્રાપ્તં તીર્થાભિગમનાદ્ભવેત્।।

કામ, ક્રોધ, લોભગળન્નુ જયિસિ અલ્લિરુવ તીર્થગળલ્લિ વાસિસુવવનિગॆ તીર્થયાત્રॆગળિંદ પડॆયબેકાગુવ યાવ પુણ્યવૂ બેકાગુવુદિલ્લ.

13026061a યાન્યગમ્યાનિ તીર્થાનિ દુર્ગાણિ વિષમાણિ ચ।
13026061c મનસા તાનિ ગમ્યાનિ સર્વતીર્થસમાસતઃ।।

યાવ તીર્થગળિગॆ હોગલિક્કાગુવુદિલ્લવો, દુર્ગમવાગિવॆયો મત્તુ દારિયુ કષ્ટકરવાગિરુવુદો અવુગળિગॆ મનસ્સિનલ્લિયે હોદરૂ સર્વતીર્થગળિગॆ હોદંતાગુત્તદॆ.

13026062a ઇદં મેધ્યમિદં ધન્યમિદં સ્વર્ગ્યમિદં સુખમ્।
13026062c ઇદં રહસ્યં દેવાનામાપ્લાવ્યાનાં ચ પાવનમ્।।

ઈ તીર્થગળ મહાત્મॆયુ ધન્યતॆયન્નુ નીડુત્તદॆ. સ્વર્ગસુખવન્નુ નીડુત્તદॆ. દેવતॆગળ ઈ તીર્થગળ રહસ્યવુ પાવનવાદુદુ.

13026063a ઇદં દદ્યાદ્દ્વિજાતીનાં સાધૂનામાત્મજસ્ય વા।
13026063c સુહૃદાં ચ જપેત્કર્ણે શિષ્યસ્યાનુગતસ્ય વા।।

ઇદન્નુ દ્વિજાતિયવરિગૂ, સાધુગળિગૂ, મક્કળિગૂ, સુહૃદયરિગૂ, અનુયાયિ શિષ્યરિગૂ કિવિયલ્લિ હેળબેકુ.”

13026064a દત્તવાન્ગૌતમસ્યેદમંગિરા વૈ મહાતપાઃ।
13026064c ગુરુભિઃ સમનુજ્ઞાતઃ કાશ્યપેન ચ ધીમતા।।

મહાતપસ્વિ અંગિરસનુ ઇદન્નુ ગૌતમનિગॆ ઉપદેશવન્નાગિત્તનુ. ઇદક્કॆ મॊદલુ ગુરુ ધીમત કાશ્યપનિંદ ઇદન્નુ પડॆદુકॊંડિદ્દનુ.

13026065a મહર્ષીણામિદં જપ્યં પાવનાનાં તથોત્તમમ્।
13026065c જપંશ્ચાભ્યુત્થિતઃ શશ્વન્નિર્મલઃ સ્વર્ગમાપ્નુયાત્।।

ઈ પાવનતીર્થગળ આખ્યાનવુ મહર્ષિગળિગૂ જપિસલુ ઉત્તમવાગિદॆ. પ્રાતઃકાલદલ્લિ ઇદન્નુ જપિસુવવનુ નિર્મલ સ્વર્ગવન્નુ પડॆયુત્તાનॆ.

13026066a ઇદં યશ્ચાપિ શૃણુયાદ્રહસ્યં ત્વંગિરોમતમ્।
13026066c ઉત્તમે ચ કુલે જન્મ લભેજ્જાતિં ચ સંસ્મરેત્।।

અંગિરસન ઈ મતદ રહસ્યવન્નુ કેળુવુદરિંદ ઉત્તમ કુલદલ્લિ જન્મવૂ પૂર્વજન્મગળ સંસ્મરણॆયૂ દॊરॆયુત્તવॆ.”

સમાપ્તિ

ઇતિ શ્રીમહાભારતે અનુશાસન પર્વણિ દાનધર્મ પર્વણિ આંગિરસતીર્થયાત્રાયાં ષડ્વિંશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ અનુશાસન પર્વદલ્લિ દાનધર્મ પર્વદલ્લિ આંગિરસતીર્થયાત્રા ऎન્નુવ ઇપ્પત્તારને અધ્યાયવુ.


  1. ચીનાબ્ (ભારત દર્શન). ↩︎

  2. જીલં (ભારત દર્શન). ↩︎

  3. ત્રિસ્થાને ऎંબ પાઠાંતરવિદॆ (ભારત દર્શન). ↩︎

  4. દેવિકાયામુપસ્પૃશ્ય ऎંબ પાઠાંતરવિદॆ (ભારત દર્શન). ↩︎

  5. શરસ્તંભે (ભારત દર્શન). ↩︎

  6. એકપક્ષં ન્રાહારસ્તંર્ધાનફલં લભેત્। (ભારત દર્શન). ↩︎

  7. ઇદર નંતર ઈ ऒંદુ અધિક શ્લોકાર્ધવિદॆ: દશાશ્વમેધાનાપ્નોતિ તત્ર માસં કૃતોદકઃ।। (ભારત દર્શન). ↩︎