ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
అనుశాసన పర్వ
దానధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 20
సార
అష్టావక్రను ఉత్తర దిశెయల్లి ప్రయాణిసుత్తా కుబేరన భవనవన్ను తలుపిదుదు (1-7). కుబేరన ఆతిథ్యవన్ను స్వీకరిసిదుదు (8-27). అల్లింద హొరటు ఒందు మనోరమ ఆశ్రమపదవన్ను తలుపిదుదు (28-39). అల్లి వృద్ధ స్త్రీయొడనె రాత్రియన్ను కళెదుదు (40-76).
13020001 అష్టావక్ర ఉవాచ।
13020001a తథాస్తు సాధయిష్యామి తత్ర యాస్యామ్యసంశయమ్।
13020001c యత్ర త్వం వదసే సాధో భవాన్భవతు సత్యవాక్।।
అష్టావక్రను హేళిదను: “హాగెయే ఆగలి! ఈ కార్యవన్ను సాధిసుత్తేనె. నీను ఎల్లిగెందు హేళిద్దీయో అల్లిగె నాను నిస్సంశయవాగియూ హోగుత్తేనె. ఆదరె నీను మాత్ర సత్యవచననాగిరబేకు.””
13020002 భీష్మ ఉవాచ।
13020002a తతోఽగచ్చత్స భగవానుత్తరాముత్తమాం దిశమ్।
13020002c హిమవంతం గిరిశ్రేష్ఠం సిద్ధచారణసేవితమ్।।
భీష్మను హేళిదను: “బళిక భగవాన్ అష్టావక్రను ఉత్తర దిశెయల్లి ప్రయాణమాడుత్తా సిద్ధచారణరు సేవిసువ గిరిశ్రేష్ఠ హిమవత్పర్వతవన్ను తలుపిదను.
13020003a స గత్వా ద్విజశార్దూలో హిమవంతం మహాగిరిమ్।
13020003c అభ్యగచ్చన్నదీం పుణ్యాం బాహుదాం ధర్మదాయినీమ్।।
మహాగిరి హిమాలయక్కె హోగి ఆ ద్విజశార్దూలను ధర్మదాయినీ పుణ్య నది బాహుదక్కె హోదను.
13020004a అశోకే విమలే తీర్థే స్నాత్వా తర్ప్య చ దేవతాః।
13020004c తత్ర వాసాయ శయనే కౌశ్యే సుఖమువాస హ।।
బాహుదద విమల అశోక తీర్థదల్లి స్నానమాడి దేవతెగళిగె తర్పణగళన్నిత్తు దర్బెయ హాసిగెయ మేలె సుఖవాగి మలగిదను.
13020005a తతో రాత్ర్యాం వ్యతీతాయాం ప్రాతరుత్థాయ స ద్విజః।
13020005c స్నాత్వా ప్రాదుశ్చకారాగ్నిం హుత్వా చైవ విధానతః।।
13020006a రుద్రాణీకూపమాసాద్య హ్రదే తత్ర సమాశ్వసత్।
13020006c విశ్రాంతశ్చ సముత్థాయ కైలాసమభితో యయౌ।।
రాత్రియన్ను కళెద నంతర బెళిగ్గె ఎద్దు ఆ ద్విజను అశోక తీర్థదల్లియే స్నానమాడి, విధానతః అగ్నియల్లి ఆహుతిగళన్నిత్తు, రుద్రాణీకూపక్కె హోగి ఆ సరోవరద దడద మేలె విశ్రాంతిపడెదను. విశ్రాంతనాగి మేలెద్దు కైలాసద కడె హొరటను.
13020007a సోఽపశ్యత్కాంచనద్వారం దీప్యమానమివ శ్రియా।
13020007c మందాకినీం చ నలినీం ధనదస్య మహాత్మనః।।
అల్లి అవను మహాత్మ ధనద కుబేరన కాంతియింద బెళగుత్తిద్ద కాంచన ద్వారవన్నూ, కమలగళింద తుంబిద్ద మందాకినియన్నూ నోడిదను.
13020008a అథ తే రాక్షసాః సర్వే యేఽభిరక్షంతి పద్మినీమ్।
13020008c ప్రత్యుత్థితా భగవంతం మణిభద్రపురోగమాః।।
ఆగ మణిభద్రన నాయకత్వదల్లి ఆ కమలగళ సరోవరవన్ను రక్షిసుత్తిద్ద రాక్షసరెల్లరూ మేలెద్దు భగవాన్ అష్టావక్రనన్ను వందిసిదరు.
13020009a స తాన్ప్రత్యర్చయామాస రాక్షసాన్భీమవిక్రమాన్।
13020009c నివేదయత మాం క్షిప్రం ధనదాయేతి చాబ్రవీత్।।
అష్టావక్రను ఆ భీమవిక్రమ రాక్షసరన్ను ప్రతియాగి అభినందిసి “బేగనే ధనద కుబేరనిగె బరలు నివేదిసి!” ఎందను.
13020010a తే రాక్షసాస్తదా రాజన్భగవంతమథాబ్రువన్।
13020010c అసౌ వైశ్రవణో రాజా స్వయమాయాతి తేఽంతికమ్।।
13020011a విదితో భగవానస్య కార్యమాగమనే చ యత్।
13020011c పశ్యైనం త్వం మహాభాగం జ్వలంతమివ తేజసా।।
రాజన్! ఆగ ఆ రాక్షసరు భగవాన్ అష్టావక్రనిగె “నీను ఆగమిసిరువ కార్యద కురితు అవనిగె తిళిదిదె. తేజస్సినింద ప్రజ్వలిసుత్తిరువ మహాభాగ నిన్నన్ను నోడలు స్వయం రాజ వైశ్రవణను నిన్న బళియే బరుత్తిద్దానె!” ఎందరు.
13020012a తతో వైశ్రవణోఽభ్యేత్య అష్టావక్రమనిందితమ్।
13020012c విధివత్కుశలం పృష్ట్వా తతో బ్రహ్మర్షిమబ్రవీత్।।
ఆగ వైశ్రవణ కుబేరను అనిందిత అష్టావక్రన బళిసారి విధివత్తాగి కుశలవన్ను ప్రశ్నిసి ఆ బ్రహ్మర్షిగె హేళిదను:
13020013a సుఖం ప్రాప్తో భవాన్కచ్చిత్కిం వా మత్తశ్చికీర్షసి।
13020013c బ్రూహి సర్వం కరిష్యామి యన్మాం త్వం వక్ష్యసి ద్విజ।।
“ద్విజ! నీను సుఖదిందలే ఇల్లిగె ఆగమిసిదెయల్లవే? నన్నింద ఏనాగబేకెందు బయసుత్తీయె? నాను ఏను మాడలి హేళు. ఎల్లవన్నూ నాను మాడుత్తేనె.
13020014a భవనం ప్రవిశ త్వం మే యథాకామం ద్విజోత్తమ।
13020014c సత్కృతః కృతకార్యశ్చ భవాన్యాస్యత్యవిఘ్నతః।।
ద్విజోత్తమ! ఇచ్ఛానుసార నీను నన్న భవనవన్ను ప్రవేశిసు. ఇల్లియ సత్కారగళన్ను స్వీకరిసి కృతకృత్యనాగి ఇల్లింద ముందె నిర్విఘ్నవాగి ప్రయాణిసబహుదు.”
13020015a ప్రావిశద్భవనం స్వం వై గృహీత్వా తం ద్విజోత్తమమ్।
13020015c ఆసనం స్వం దదౌ చైవ పాద్యమర్ఘ్యం తథైవ చ।।
హీగె హేళి కుబేరను ఆ ద్విజోత్తమనన్ను కరెదుకొండు తన్న భవనవన్ను ప్రవేశిసిదను. అవనిగె పాద్య-అర్ఘ్యగళన్నిత్తు తన్న ఆసనవన్నూ నీడిదను.
13020016a అథోపవిష్టయోస్తత్ర మణిభద్రపురోగమాః।
13020016c నిషేదుస్తత్ర కౌబేరా యక్షగంధర్వరాక్షసాః।।
అవరు అల్లి కుళితుకొళ్ళలు, మణిభద్రనే మొదలాద కుబేరన సేవక యక్ష-గంధర్వ-రాక్షస గణగళు కెళగె కుళితుకొండరు.
13020017a తతస్తేషాం నిషణ్ణానాం ధనదో వాక్యమబ్రవీత్।
13020017c భవచ్చందం సమాజ్ఞాయ నృత్యేరన్నప్సరోగణాః।।
13020018a ఆతిథ్యం పరమం కార్యం శుశ్రూషా భవతస్తథా।
13020018c సంవర్తతామిత్యువాచ మునిర్మధురయా గిరా।।
అవరు కుళితుకొళ్ళలు ధనదను ఈ మాతన్నాడిదను: “నిన్న అభిప్రాయవన్ను తిళిదు అప్సరగణగళు నర్తిసుత్తారె. నిన్న ఆతిథ్య మత్తు శుశ్రూషెయు నమగె పరమ కార్యవాగిదె.” ఆగ మునియు మధుర స్వరదల్లి “నడెయలి!” ఎందను.
13020019a అథోర్వరా మిశ్రకేశీ రంభా చైవోర్వశీ తథా।
13020019c అలంబుసా ఘృతాచీ చ చిత్రా చిత్రాంగదా రుచిః।।
13020020a మనోహరా సుకేశీ చ సుముఖీ హాసినీ ప్రభా।
13020020c విద్యుతా ప్రశమా దాంతా విద్యోతా రతిరేవ చ।।
13020021a ఏతాశ్చాన్యాశ్చ వై బహ్వ్యః ప్రనృత్తాప్సరసః శుభాః।
13020021c అవాదయంశ్చ గంధర్వా వాద్యాని వివిధాని చ।।
కూడలే ఉర్వరా, మిశ్రకేశీ, రంభా, ఊర్వశీ, అలంబుసా, ఘృతాచీ, చిత్రా, చిత్రాంగదా, రుచి, మనోహరా, సుకేశీ, సుముఖీ, హాసినీ, ప్రభా, విద్యుతా, ప్రశమా, దాంతా, విద్యోతా, రతి మత్తు ఇన్నూ అన్య అనేక శుభ అప్సరెయరు నృత్యవన్ను ప్రారంభిసిదరు. గంధర్వరు వివిధ వాద్యగళన్ను బారిసుత్తిద్దరు.
13020022a అథ ప్రవృత్తే గాంధర్వే దివ్యే ఋషిరుపావసత్।
13020022c దివ్యం సంవత్సరం తత్ర రమన్వై సుమహాతపాః।।
దివ్య నృత్యగీతెగళు నడెయుత్తిరలు ఋషియు అల్లియే కుళితుకొండను. అల్లి ఆ మహాతపస్వియు రమిసుత్తిరలు ఒందు దివ్య సంవత్సరవే కళెదుహోయితు.
13020023a తతో వైశ్రవణో రాజా భగవంతమువాచ హ।
13020023c సాగ్రః సంవత్సరో యాతస్తవ విప్రేహ పశ్యతః।।
ఆగ రాజా వైశ్రవణను భగవాన్ అష్టావక్రనిగె హేళిదను: “నీను ఇదన్ను నోడుత్తిరువాగలే ఒందు వర్షక్కింతలూ హెచ్చాగి హోయితు.
13020024a హార్యోఽయం విషయో బ్రహ్మన్గాంధర్వో నామ నామతః।
13020024c చందతో వర్తతాం విప్ర యథా వదతి వా భవాన్।।
బ్రహ్మన్! గంధర్వ ఎంబ హెసరిన ఇదర విషయవే హాగె. నినగె ఇష్టవాదరె ఇదన్ను ముందువరిసోణ. నీను హేగె హేళుత్తీయో హాగె!
13020025a అతిథిః పూజనీయస్త్వమిదం చ భవతో గృహమ్।
13020025c సర్వమాజ్ఞాప్యతామాశు పరవంతో వయం త్వయి।।
నీను నమ్మ అతిథి మత్తు పూజనీయనాగిరువె. ఇదు నిన్నదే మనె. నావెల్లరూ నిన్న వశవర్తిగళాగిద్దేవె. బేగనే ఆజ్ఞాపిసు!”
13020026a అథ వైశ్రవణం ప్రీతో భగవాన్ప్రత్యభాషత।
13020026c అర్చితోఽస్మి యథాన్యాయం గమిష్యామి ధనేశ్వర।।
ఆగ ప్రీతనాద భగవాన్ అష్టావక్రను వైశ్రవణనిగె హేళిదను: “ధనేశ్వర! యథాన్యాయవాగి పూజిసల్పట్టిద్దేనె. నానిన్ను హొరడుత్తేనె.
13020027a ప్రీతోఽస్మి సదృశం చైవ తవ సర్వం ధనాధిప।
13020027c తవ ప్రసాదాద్భగవన్మహర్షేశ్చ మహాత్మనః।
13020027e నియోగాదద్య యాస్యామి వృద్ధిమానృద్ధిమాన్భవ।।
ధనాధిప! ప్రీతనాగిద్దేనె. ఎల్లవూ నిన్న ఘనతెగె సరియాగియే ఇవె. భగవన్! నిన్న అనుగ్రహవన్ను పడెదు మహాత్మ మహర్షియ నియోగదంతె ఇందు హొరడుత్తేనె. వృద్ధిమాననాగు! వృద్ధిమాననాగు!”
13020028a అథ నిష్క్రమ్య భగవాన్ప్రయయావుత్తరాముఖః।
13020028c కైలాసం మందరం హైమం సర్వాననుచచార హ।।
అల్లింద హొరటు భగవాన్ అష్టావక్రను ఉత్తరాభిముఖవాగి ప్రయాణిసిదను. కైలాస, మందర మత్తు హిమవత్పర్వతగళన్ను దాటిదను.
13020029a తానతీత్య మహాశైలాన్కైరాతం స్థానముత్తమమ్।
13020029c ప్రదక్షిణం తతశ్చక్రే ప్రయతః శిరసా నమన్।
13020029e ధరణీమవతీర్యాథ పూతాత్మాసౌ తదాభవత్।।
ఆ మహాశైలగళన్ను దాటి అవను కిరాతరూపీ శివన ఉత్తమ స్థానక్కె ఆగమిసిదను. ప్రదక్షిణె మాడి శిరసా వందిసి ధరణిగిళిద అవను పూతాత్మనాదను.
13020030a స తం ప్రదక్షిణం కృత్వా త్రిః శైలం చోత్తరాముఖః।
13020030c సమేన భూమిభాగేన యయౌ ప్రీతిపురస్కృతః।।
ఆ శైలక్కె మూరు ప్రదక్షిణెగళన్ను హాకి ఉత్తరాభిముఖనాగి హొరటు ప్రీతిపురస్కృతనాగి సమభూమి ప్రదేశక్కె బందను.
13020031a తతోఽపరం వనోద్దేశం రమణీయమపశ్యత।
13020031c సర్వర్తుభిర్మూలఫలైః పక్షిభిశ్చ సమన్వితమ్।
13020031e రమణీయైర్వనోద్దేశైస్తత్ర తత్ర విభూషితమ్।।
అనంతర అల్లి ఇన్నొందు రమణీయ వనప్రదేశవన్ను కండను. అదు సర్వఋతుగళ ఫల-మూలగళింద మత్తు పక్షిగళింద తుంబిత్తు. అల్లల్లి విభూషితవాగి రమణీయ వనోద్దేశగళన్ను నోడిదను.
13020032a తత్రాశ్రమపదం దివ్యం దదర్శ భగవానథ।
13020032c శైలాంశ్చ వివిధాకారాన్కాంచనాన్రత్నభూషితాన్।
13020032e మణిభూమౌ నివిష్టాశ్చ పుష్కరిణ్యస్తథైవ చ।।
అల్లి ఆ భగవానను వివిధాకారద కాంచన-రత్నభూషిత శైలగళన్నూ, మణిమయ భూమియన్నూ, దివ్య సరోవరగళ మధ్యె ఇద్ద ఒందు దివ్య ఆశ్రమపదవన్నూ కండను.
13020033a అన్యాన్యపి సురమ్యాణి దదర్శ సుబహూన్యథ।
13020033c భృశం తస్య మనో రేమే మహర్షేర్భావితాత్మనః।।
అన్య అనేక సురమ్య దృశ్యగళన్ను కండ ఆ భావితాత్మ మహర్షియ మనస్సు అత్యంత ఆహ్లాదగొండితు.
13020034a స తత్ర కాంచనం దివ్యం సర్వరత్నమయం గృహమ్।
13020034c దదర్శాద్భుతసంకాశం ధనదస్య గృహాద్వరమ్।।
అల్లి అవను సర్వరత్నమయ దివ్య కాంచన గృహవన్ను నోడిదను. అదు ధనదన భవనక్కింతలూ అద్భుతవాగిత్తు.
13020035a మహాంతో యత్ర వివిధాః ప్రాసాదాః పర్వతోపమాః।
13020035c విమానాని చ రమ్యాణి రత్నాని వివిధాని చ।।
అల్లి పర్వతోపమ వివిధ ప్రాసాదగళిద్దవు. విమానగళూ, వివిధ రమ్య రత్నగళూ ఇద్దవు.
13020036a మందారపుష్పైః సంకీర్ణా తథా మందాకినీ నదీ।
13020036c స్వయంప్రభాశ్చ మణయో వజ్రైర్భూమిశ్చ భూషితా।।
అల్లి హరియుత్తిద్ద మందాకినీ నదియు మందారపుష్పగళింద తుంబిత్తు మత్తు భూమియు స్వయం ప్రభెయ మణి-వజ్రగళింద భూషితవాగిత్తు.
13020037a నానావిధైశ్చ భవనైర్విచిత్రమణితోరణైః।
13020037c ముక్తాజాలపరిక్షిప్తైర్మణిరత్నవిభూషితైః।
13020037e మనోదృష్టిహరై రమ్యైః సర్వతః సంవృతం శుభైః।।
ఆ ఆశ్రమ పదద ఎల్లెడెయల్లియూ మనోదృష్టిగళన్ను అపహరిసువ నానావిధద రమ్య శుభ భవనగళిద్దవు. ఆ భవనగళిగె విచిత్ర మణి తోరణగళిద్దవు. ముత్తిన గుచ్చుగళింద హాగూ మణి-రత్నగళింద అలంకరిస్పట్టిద్దవు.
13020038a ఋషిః సమంతతోఽపశ్యత్తత్ర తత్ర మనోరమమ్।
13020038c తతోఽభవత్తస్య చింతా క్వ మే వాసో భవేదితి।।
సుత్తలూ అల్లల్లి మనోరమ దృశ్యగళన్ను నోడిద ఋషిగె “నాను ఇల్లి వాసిసబహుదే?” ఎంబ యోచనెయు ఉంటాయితు.
13020039a అథ ద్వారం సమభితో గత్వా స్థిత్వా తతోఽబ్రవీత్।
13020039c అతిథిం మామనుప్రాప్తమనుజానంతు యేఽత్ర వై।।
కూడలే అవను ద్వారద బళిహోగి నింతు గట్టియాగి “అతిథియోర్వను బందిరువనెందు ఇల్లిరువవరిగె తిళియలి!” ఎందు కూగిదను.
13020040a అథ కన్యాపరివృతా గృహాత్తస్మాద్వినిఃసృతాః।
13020040c నానారూపాః సప్త విభో కన్యాః సర్వా మనోహరాః।।
విభో! కూడలే ఆ భవనదింద హొరబంద ఏళు నానా రూపద ఏళు, సర్వరూ మనోహర కన్యెయరు, అవనన్ను సుత్తువరెదరు.
13020041a యాం యామపశ్యత్కన్యాం స సా సా తస్య మనోఽహరత్।
13020041c నాశక్నువద్ధారయితుం మనోఽథాస్యావసీదతి।।
అవను యావ కన్యెయన్ను నోడుత్తిద్దనో అవళు అవన మనస్సన్ను అపహరిసుత్తిద్దళు. అవర కడె హోగుత్తిద్ద తన్న మనస్సన్ను హిడితదల్లిట్టుకొళ్ళలు అవనిగె సాధ్యవాగలిల్ల.
13020042a తతో ధృతిః సముత్పన్నా తస్య విప్రస్య ధీమతః।
13020042c అథ తం ప్రమదాః ప్రాహుర్భగవాన్ప్రవిశత్వితి।।
ఆగ ఆ ధీమత విప్రనిగె ధైర్యవుంటాయితు. కూడలే ఆ ప్రమదెయరు అవనిగె “భగవాన్! భవనవన్ను ప్రవేశిసు!” ఎందరు.
13020043a స చ తాసాం సురూపాణాం తస్యైవ భవనస్య చ।
13020043c కౌతూహలసమావిష్టః ప్రవివేశ గృహం ద్విజః।।
ఆ సురూపిగళ కురితూ మత్తు ఆ భవనద కురితూ అత్యంత కుతూహలనాగిద్ద ద్విజను భవనవన్ను ప్రవేశిసిదను.
13020044a తత్రాపశ్యజ్జరాయుక్తామరజోంబరధారిణీమ్।
13020044c వృద్ధాం పర్యంకమాసీనాం సర్వాభరణభూషితామ్।।
అల్లి పర్యంకద మేలె కుళితిద్ద, శుభ్రవస్త్రవన్నుట్టిద్ద, సర్వాభరణ భూషితళాగిద్ద ముప్పినింద జీర్ణళాగి హోగిద్ద వృద్ధ స్త్రీయన్ను అవను నోడిదను.
13020045a స్వస్తీతి చాథ తేనోక్తా సా స్త్రీ ప్రత్యవదత్తదా।
13020045c ప్రత్యుత్థాయ చ తం విప్రమాస్యతామిత్యువాచ హ।।
“మంగళవాగలి!” ఎందు అవను అవళిగె హేళలు ఆ స్త్రీయు మేలెద్దు “బరబేకు!” ఎందు విప్రనిగె హేళిదళు.
13020046 అష్టావక్ర ఉవాచ।
13020046a సర్వాః స్వానాలయాన్యాంతు ఏకా మాముపతిష్ఠతు।
13020046c సుప్రజ్ఞాతా సుప్రశాంతా శేషా గచ్చంతు చ్చందతః।।
అష్టావక్రను హేళిదను: “ఇవరెల్లరూ తమ్మ తమ్మ మనెగళిగె తెరళలి. సుప్రజ్ఞళాద సుప్రశాంతళాద ఒబ్బళే నన్న బళియల్లిరలి. ఉళిదవరు అవరిగిష్టవాదల్లిగె హోగలి!”
13020047a తతః ప్రదక్షిణీకృత్య కన్యాస్తాస్తమృషిం తదా।
13020047c నిరాక్రామన్గృహాత్తస్మాత్సా వృద్ధాథ వ్యతిష్ఠత।।
ఆగ ఆ కన్యెయరు ఋషిగె ప్రదక్షిణె నమస్కార మాడి తమ్మ తమ్మ మనెగళిగె తెరళిదరు. వృద్ధెయు మాత్ర అల్లి ఉళిదుకొండళు.
13020048a అథ తాం సంవిశన్ప్రాహ శయనే భాస్వరే తదా।
13020048c త్వయాపి సుప్యతాం భద్రే రజనీ హ్యతివర్తతే।।
హొళెయుత్తిరువ శయనదల్లి మలగికొండ అవను అవళిగె “భద్రే! రాత్రియు కళెయుత్తిదె. నీనూ కూడ నిద్రిసు!” ఎందను.
13020049a సంలాపాత్తేన విప్రేణ తథా సా తత్ర భాషితా।
13020049c ద్వితీయే శయనే దివ్యే సంవివేశ మహాప్రభే।।
సల్లాపగళు నడెయుత్తిద్దాగ విప్రను హీగె హేళలు అవళు మహాప్రభెయ ఇన్నొందు దివ్య శయనదల్లి మలగికొండళు.
13020050a అథ సా వేపమానాంగీ నిమిత్తం శీతజం తదా।
13020050c వ్యపదిశ్య మహర్షేర్వై శయనం చాధ్యరోహత।।
ఆగ అవళు ఛళియ నిమిత్తవన్ను మాడికొండు మైనడుగిసుత్తా ఆ మహర్షియ శయనవన్ను ఏరిదళు.
13020051a స్వాగతం స్వాగతేనాస్తు భగవాంస్తామభాషత।
13020051c సోపాగూహద్భుజాభ్యాం తు ఋషిం ప్రీత్యా నరర్షభ।।
నరర్షభ! “స్వాగత! స్వాగత!” ఎందు భగవాన్ అష్టావక్రను అవళిగె హేళలు అవళు ప్రీతియింద తన్నెరడూ భుజగళింద అవనన్ను బిగిదప్పి మలగికొండళు.
13020052a నిర్వికారమృషిం చాపి కాష్ఠకుడ్యోపమం తదా।
13020052c దుఃఖితా ప్రేక్ష్య సంజల్పమకార్షీదృషిణా సహ।।
మరద తుండినంతె అథవా గోడెయంతె ఆ ఋషియు నిర్వికారనాగిరువుదన్ను నోడి దుఃఖితళాగి అవళు ఋషియొడనె సరస-సల్లాపగళన్ను ప్రారంభిసిదళు.
13020053a బ్రహ్మన్న కామకారోఽస్తి స్త్రీణాం పురుషతో ధృతిః।
13020053c కామేన మోహితా చాహం త్వాం భజంతీం భజస్వ మామ్।।
13020054a ప్రహృష్టో భవ విప్రర్షే సమాగచ్చ మయా సహ।
“బ్రహ్మన్! కామకార్యద హొరతాగి బేరె యావుదరల్లియూ స్త్రీయరిగె పురుషరిగింతలూ హెచ్చిన ధైర్యవిరువుదిల్ల. కామమోహితళాద నాను నిన్నన్ను బయసుత్తేనె. నీనూ నన్నన్ను బయసు. విప్రర్షే! నన్నొడనె కూడి ప్రహృష్టనాగు!
13020054c ఉపగూహ చ మాం విప్ర కామార్తాహం భృశం త్వయి।।
13020055a ఏతద్ధి తవ ధర్మాత్మంస్తపసః పూజ్యతే ఫలమ్।
13020055c ప్రార్థితం దర్శనాదేవ భజమానాం భజస్వ మామ్।।
నన్నన్ను ఆలంగిసు. విప్ర! నాను నిన్నల్లి అత్యంత కామార్తళాగిద్దేనె. ధర్మాత్మన్! ఇదే నిన్న తపస్సిన పూజ్య ఫలవెందు తిళి. నిన్నన్ను నోడిదొడనెయే నాను నిన్నల్లి అనురక్తళాగిద్దేనె. ఈ సేవకియన్ను పరిగ్రహిసు!
13020056a సద్మ చేదం వనం చేదం యచ్చాన్యదపి పశ్యసి।
13020056c ప్రభుత్వం తవ సర్వత్ర మయి చైవ న సంశయః।।
నాను, నన్న ఈ భవన, వన మత్తు ఏనెల్ల నీను నోడుత్తీయో ఎల్లవక్కూ నీను ప్రభు ఎన్నువుదరల్లి సంశయవిల్ల.
13020057a సర్వాన్కామాన్విధాస్యామి రమస్వ సహితో మయా।
13020057c రమణీయే వనే విప్ర సర్వకామఫలప్రదే।।
విప్ర! సర్వకామగళన్నూ పూరైసుత్తేనె. సర్వకామఫలగళన్నూ నీడువ ఈ రమణీయ వనదల్లి నన్నొడనె రమిసు.
13020058a త్వద్వశాహం భవిష్యామి రంస్యసే చ మయా సహ।
13020058c సర్వాన్కామానుపాశ్నానో యే దివ్యా యే చ మానుషాః।।
నాను నిన్న వశళాగుత్తేనె. మత్తు నన్నొడనె నీను రమిసుత్తీయె. దివ్య మత్తు మానుష ఎల్ల కామగళన్నూ పడెదుకొళ్ళుత్తీయె.
13020059a నాతః పరం హి నారీణాం కార్యం కిం చన విద్యతే।
13020059c యథా పురుషసంసర్గః పరమేతద్ధి నః ఫలమ్।।
స్త్రీయరిగె పురుషసంసర్గదింద దొరెయువ పరమ ఫలక్కింత హెచ్చు ప్రియవాదుదు బేరె యావుదూ ఇల్ల. అదే నమగె సర్వోత్తమ ఫలవాగిదె.
13020060a ఆత్మచ్చందేన వర్తంతే నార్యో మన్మథచోదితాః।
13020060c న చ దహ్యంతి గచ్చంత్యః సుతప్తైరపి పాంసుభిః।।
మన్మథనింద ప్రేరిత నారియరు స్వచ్ఛందరాగి వర్తిసుత్తారె. ఆగ అవరు కాద ధూళినల్లి నడెదుకొండు హోదరూ అదు అవరన్ను సుడువుదిల్ల!”
13020061 అష్టావక్ర ఉవాచ।
13020061a పరదారానహం భద్రే న గచ్చేయం కథం చన।
13020061c దూషితం ధర్మశాస్త్రేషు పరదారాభిమర్శనమ్।।
అష్టావక్రను హేళిదను: “భద్రే! నాను ఎందూ పరపత్నియరన్ను కూడువుదిల్ల. పరదారెయర సమాగమవన్ను ధర్మశాస్త్రగళు దూషిసుత్తవె.
13020062a భద్రే నివేష్టుకామం మాం విద్ధి సత్యేన వై శపే।
13020062c విషయేష్వనభిజ్ఞోఽహం ధర్మార్థం కిల సంతతిః।।
భద్రే! సత్యద మేలె ఆణెయన్నిట్టు హేళుత్తిద్దేనె. నాను కామక్కాగి ఏనన్నూ మాడువవనల్లవెందు తిళి. విషయ సుఖగళన్ను నాను అరియె. కేవల ధర్మార్థక్కాగి సంతతియన్ను బయసుత్తేనల్లవే?
13020063a ఏవం లోకాన్గమిష్యామి పుత్రైరితి న సంశయః।
13020063c భద్రే ధర్మం విజానీష్వ జ్ఞాత్వా చోపరమస్వ హ।।
హీగె పడెద పుత్రరిందలే నాను ఉత్తమ లోకగళిగె హోగుత్తేనె. భద్రే! ధర్మవన్ను తిళిదుకో. తిళిదు ఈ రీతి మాడువుదన్ను నిల్లిసు!”
13020064 స్త్ర్యువాచ।
13020064a నానిలోఽగ్నిర్న వరుణో న చాన్యే త్రిదశా ద్విజ।
13020064c ప్రియాః స్త్రీణాం యథా కామో రతిశీలా హి యోషితః।।
స్త్రీయు హేళిదళు: “ద్విజ! స్త్రీయరిగె వాయు, అగ్ని, వరుణ మత్తు అన్య దేవతెగళూ కామదేవనష్టు ప్రియరల్ల. నారియరు స్వభావతః రతిప్రియరు.
13020065a సహస్రైకా యతా నారీ ప్రాప్నోతీహ కదా చన।
13020065c తథా శతసహస్రేషు యది కా చిత్పతివ్రతా।।
సహస్ర స్త్రీయరల్లి ఒబ్బళు రతిసుఖదల్లి అనాసక్తళాగిరబహుదు. హాగెయే నూరు సావిర స్త్రీయరల్లి ఒబ్బళు పతివ్రతెయూ ఆగిరబహుదు.
13020066a నైతా జానంతి పితరం న కులం న చ మాతరమ్।
13020066c న భ్రాతౄన్న చ భర్తారం న పుత్రాన్న చ దేవరాన్।।
కాముక స్త్రీయరు తందెయన్నూ లెక్కిసువుదిల్ల. తాయియన్నూ లెక్కిసువుదిల్ల. కులవన్నూ లెక్కిసువుదిల్ల. సహోదరరన్నాగలీ, పతియన్నాగలీ, మక్కళన్నాగలీ, బావ-మైదునరన్నాగలీ లెక్కిసువుదిల్ల.
13020067a లీలాయంత్యః కులం ఘ్నంతి కూలానీవ సరిద్వరాః।
13020067c దోషాంశ్చ మందాన్మందాసు ప్రజాపతిరభాషత।।
ప్రవాహదల్లిరువ నదిగళు దడవన్ను కొచ్చికొండు హోగువంతె స్వేచ్ఛాచారీ నారియరు కులగళన్నే హాళుమాడిబిడుత్తారె. స్త్రీయర ఈ దోషగళన్ను తిళిదే బ్రహ్మను ఈ మాతుగళన్ను హేళిద్దానె.””
13020068 భీష్మ ఉవాచ।
13020068a తతః స ఋషిరేకాగ్రస్తాం స్త్రియం ప్రత్యభాషత।
13020068c ఆస్యతాం రుచిరం చందః కిం వా కార్యం బ్రవీహి మే।।
భీష్మను హేళిదను: “అనంతర ఋషియు ఏకాగ్రచిత్తనాగి స్త్రీగె ఉత్తరిసిదను: “సుమ్మనాగు! కామదింద నీను మాతనాడుత్తిరువె! ఈగ నానేను మాడబేకెందు హేళు!”
13020069a సా స్త్రీ ప్రోవాచ భగవన్ద్రక్ష్యసే దేశకాలతః।
13020069c వస తావన్మహాప్రాజ్ఞ కృతకృత్యో గమిష్యసి।।
ఆ స్త్రీయు ఉత్తరిసిదళు: “భగవన్! దేశకాలగళిగనుసారవాగి నీనే ఎల్లవన్నూ కాణుత్తీయె. మహాప్రాజ్ఞ! అల్లియవరెగె నీను ఇల్లియే ఇరు. కృతకృత్యనాగువె!”
13020070a బ్రహ్మర్షిస్తామథోవాచ స తథేతి యుధిష్ఠిర।
13020070c వత్స్యేఽహం యావదుత్సాహో భవత్యా నాత్ర సంశయః।।
యుధిష్ఠిర! ఆ బ్రహ్మర్షియు అవళిగె “హాగెయే ఆగలి! నినగె ఉత్సాహవిరువల్లియవరెగె నాను ఇల్లియే వాసిసుత్తేనె. అదరల్లి సంశయవిరదిరలి!” ఎందను.
13020071a అథర్షిరభిసంప్రేక్ష్య స్త్రియం తాం జరయాన్వితామ్।
13020071c చింతాం పరమికాం భేజే సంతప్త ఇవ చాభవత్।।
ఆగ ముప్పు ఆవరిసిద్ద ఆ స్త్రీయన్ను నోడి ఋషియల్లి పరమ చింతెయు హుట్టికొండితు మత్తు అవను సంతప్తనాదను కూడ.
13020072a యద్యదంగం హి సోఽపశ్యత్తస్యా విప్రర్షభస్తదా।
13020072c నారమత్తత్ర తత్రాస్య దృష్టీ రూపపరాజితా।।
అవళ యావ అంగవన్ను ఆ విప్రర్షియు నోడిదనో ఆ అంగద విషయదల్లి అవనిగె జిగుప్సెయుంటాగుత్తిద్దితే హొరతు అనుకంపవాగుత్తిరలిల్ల. ఆ అంగవన్ను పునః నోడ కూడదెందు విరాగవుంటాగుత్తిద్దితే హొరతు మత్తొమ్మె నోడబేకెంబ అనురాగవుంటాగుత్తిరలిల్ల.
13020073a దేవతేయం గృహస్యాస్య శాపాన్నూనం విరూపితా।
13020073c అస్యాశ్చ కారణం వేత్తుం న యుక్తం సహసా మయా।।
“ఇవళు ఈ గృహద దేవతె! యావుదో శాపదింద ఇవళు విరూపియాగిరబహుదు. కూడలే ఇదర కారణవన్ను కేళువుదు సరియల్ల.”
13020074a ఇతి చింతావిషక్తస్య తమర్థం జ్ఞాతుమిచ్చతః।
13020074c వ్యగమత్తదహఃశేషం మనసా వ్యాకులేన తు।।
హీగె యోచిసి అదర అర్థవన్ను తిళిదుకొళ్ళలు బయసిద అవన మనస్సు వ్యాకులగొండిరలు ఉళిద హగలెల్లవూ కళెదుహోయితు.
13020075a అథ సా స్త్రీ తదోవాచ భగవన్పశ్య వై రవేః।
13020075c రూపం సంధ్యాభ్రసంయుక్తం కిముపస్థాప్యతాం తవ।।
ఆగ ఆ స్త్రీయు అవనిగె హేళిదళు: “భగవన్! రక్తమయవాగి కాణుత్తిరువ సంధ్యాకాలద సూర్యన రూపవన్ను నోడు! ఈగ సంధ్యాకాలద విధిగాగి యావ యావ వస్తుగళన్ను తందుకొడలి?”
13020076a స ఉవాచ తదా తాం స్త్రీం స్నానోదకమిహానయ।
13020076c ఉపాసిష్యే తతః సంధ్యాం వాగ్యతో నియతేంద్రియః।।
ఆగ అవను ఆ స్త్రీగె “స్నానక్కె నీరన్ను తందుకొడు. స్నానమాడి మౌనియాగి జితేంద్రియనాగి సంధ్యోపాసనెయన్ను మాడుత్తేనె.” ఎందు హేళిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీమహాభారతే అనుశాసనపర్వణి దానధర్మపర్వణి అష్టావక్రాదిక్సంవాదే వింశోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీమహాభారతదల్లి అనుశాసనపర్వదల్లి దానధర్మపర్వదల్లి అష్టావక్రాదిక్సంవాద ఎన్నువ ఇప్పత్తనే అధ్యాయవు.