019: अष्टावक्रादिक्संवादः

प्रवेश

।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।

श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित

श्री महाभारत

अनुशासन पर्व

दानधर्म पर्व

अध्याय 19

सार

युधिष्ठिरनु दांपत्यदल्लिन सहधर्मद कुरितु केळलु, भीष्मनु अष्टावक्र मत्तु दिक्कुगळ संवादवन्नु उदाहरिसिदुदु (1-10). अष्टावक्रनु वदान्यन मगळन्नु बयसि केळलु, वदान्यनु अवनिगॆ उत्तर दिक्किनल्लि रुद्रन स्थानवन्नु दाटि वनप्रदेशदल्लिरुव वृद्ध तपस्विनियन्नु पूजिसि बंदरॆ तन्न मगळु अष्टावक्रनिगॆ विवाहदल्लि दॊरॆयुत्ताळॆ ऎंदुदु (11-25).

13019001 युधिष्ठिर उवाच।
13019001a यदिदं सहधर्मेति प्रोच्यते भरतर्षभ।
13019001c पाणिग्रहणकाले तु स्त्रीणामेतत्कथं स्मृतम्।।

युधिष्ठिरनु हेळिदनु: “भरतर्षभ! पाणिग्रहण कालदल्लि स्त्रीयर विषयदल्लि “सहधर्म1” ऎंदु हेळुत्तारॆ. इदु हेगॆ बंदितु?

13019002a आर्ष एष भवेद्धर्मः प्राजापत्योऽथ वासुरः।
13019002c यदेतत्सहधर्मेति पूर्वमुक्तं महर्षिभिः।।

हिंदॆ महर्षिगळु ई रीति “सहधर्म” ऎंदु हेळिरुवुदु आर्ष धर्म2वागिरबहुदु अथवा संतानोत्पत्ति3गागिरबहुदु अथवा असुरधर्म4वागिरबहुदु.

13019003a संदेहः सुमहानेष विरुद्ध इति मे मतिः।
13019003c इह यः सहधर्मो वै प्रेत्यायं विहितः क्व नु।।

इदर कुरितु नन्नल्लि महा संदेहवे उंटागिदॆ. “सहधर्म” ऎन्नुवुदु विरुद्धवादुदु ऎंदु ननगन्निसुत्तदॆ. इल्लिरुव सहधर्मवु मरणद नंतर ऎल्लिरुत्तदॆ?

13019004a स्वर्गे मृतानां भवति सहधर्मः पितामह।
13019004c पूर्वमेकस्तु म्रियते क्व चैकस्तिष्ठते वद।।

पितामह! सहधर्मदल्लिद्दुकॊंडिरुववरिगॆ मृतराद नंतर स्वर्गवु प्राप्तियागुत्तदॆ ऎंदु हेळुत्तारॆ. पति-पत्नियरल्लि मॊदलु ऒब्बरु तीरिकॊंडरॆ इल्लि एकांगियागि उळिदिरुव इन्नॊब्बरिगॆ सहधर्मवॆन्नुवुदु हेगॆ अन्वयिसुत्तदॆ? ई विषयद कुरितु हेळु.

13019005a नानाकर्मफलोपेता नानाकर्मनिवासिनः।
13019005c नानानिरयनिष्ठांता मानुषा बहवो यदा।।

मनुष्यरु नाना कर्मफलगळन्नु पडॆयुत्तिरुवाग, नाना कर्मगळल्लि तॊडगिरुवाग मत्तु नाना अवस्थॆगळन्नु हॊंदुवाग स्त्री-पुरुषरल्लि सहधर्मद निर्वाहवु हेगॆ साध्यवागुत्तदॆ?

13019006a अनृताः स्त्रिय इत्येवं सूत्रकारो व्यवस्यति।
13019006c यदानृताः स्त्रियस्तात सहधर्मः कुतः स्मृतः।।

स्त्रीयरु सुळ्ळुहेळुववरु ऎंदु सूत्रकाररु निश्चयिसिद्दारॆ5. अय्या! स्त्रीयरु अनृतरॆंदादरॆ अवरॊडनॆ सहधर्मवु हेगॆ साध्य?

13019007a अनृताः स्त्रिय इत्येवं वेदेष्वपि हि पठ्यते।
13019007c धर्मोऽयं पौर्विकी संज्ञा उपचारः क्रियाविधिः।।

स्त्रीयरु असत्यरु ऎंदु वेदगळू हेळुत्तवॆ. ई सहधर्म ऎन्नुवुदु औपचारिकवागि दांपत्यक्कॆ कॊट्टिरुव संज्ञॆये हॊरतु अदरल्लि धर्मद अंशव्यावुदू इल्ल.

13019008a गह्वरं प्रतिभात्येतन्मम चिंतयतोऽनिशम्।
13019008c निःसंदेहमिदं सर्वं पितामह यथा श्रुतिः।।

पितामह! यावागलू चिंतिसुत्तिरुव ई विषयवु इन्नू गहनवागुत्ता होगुवुदे हॊरतु समस्यॆगॆ परिहार दॊरकुत्तिल्ल. आदुदरिंद ई विषयदल्लि श्रुतिय अभिमतवु हेगिदॆयो हागॆ ऎल्लवन्नू हेळि नन्न ई संदेहवन्नु दूरगॊळिसु!

13019009a यदेतद्यादृशं चैतद्यथा चैतत्प्रवर्तितम्।
13019009c निखिलेन महाप्राज्ञ भवानेतद्ब्रवीतु मे।।

महाप्राज्ञ! ई सहधर्मवॆन्नुवुदु ऎंदिनिंद प्रचलितवागिदॆ? यावरीतियल्लि आचारक्कॆ बंदितु? इवुगळन्नु संपूर्णवागि ननगॆ हेळबेकु!”

13019010 भीष्म उवाच।
13019010a अत्राप्युदाहरंतीममितिहासं पुरातनम्।
13019010c अष्टावक्रस्य संवादं दिशया सह भारत।।

भीष्मनु हेळिदनु: “भारत! इदर संबंधवागि दिक्कुगळॊडनॆ अष्टावक्रन संवादद ई पुरातन इतिहासवन्नु उदाहरिसुत्तारॆ.

13019011a निवेष्टुकामस्तु पुरा अष्टावक्रो महातपाः।
13019011c ऋषेरथ वदान्यस्य कन्यां वव्रे महात्मनः।।

हिंदॆ विवाहवागलु बयसि महातपस्वि महात्म अष्टावक्रनु ऋषि वदान्यन कन्यॆयन्नु केळिदनु.

13019012a सुप्रभां नाम वै नाम्ना रूपेणाप्रतिमां भुवि।
13019012c गुणप्रबर्हां शीलेन साध्वीं चारित्रशोभनाम्।।

सुप्रभा ऎंब हॆसरिद्द अवळु रूपदल्लि भूमियल्लिये अप्रतिमळागिद्दळु. अवळु गुण-प्रभाव-शील मत्तु चारित्र्यगळिंद सुशोभितळागिद्दळु.

13019013a सा तस्य दृष्ट्वैव मनो जहार शुभलोचना।
13019013c वनराजी यथा चित्रा वसंते कुसुमाचिता।।

वसंतदल्लि बण्ण बण्णद कुसुमगळिंद तुंबिद वनराजियु चित्तवन्नु हेगो हागॆ नोडिदॊडनॆये आ शुभलोचनॆयु अवन मनस्सन्नु कद्दळु.

13019014a ऋषिस्तमाह देया मे सुता तुभ्यं शृणुष्व मे।
13019014c गच्च तावद्दिशं पुण्यामुत्तरां द्रक्ष्यसे ततः।।

आ ऋषियु अवनिगॆ हेळिदनु: “निनगॆ नानु नन्न मगळन्नु कॊडुत्तेनॆ. आदरॆ नन्न मातन्नु केळु. पुण्य उत्तर दिशॆयल्लि होगु! अल्लि निनगॆ अवळु दॊरॆयुत्ताळॆ!”

13019015 अष्टावक्र उवाच।
13019015a किं द्रष्टव्यं मया तत्र वक्तुमर्हति मे भवान्।
13019015c तथेदानीं मया कार्यं यथा वक्ष्यति मां भवान्।।

अष्टावक्रनु हेळिदनु: “अल्लि नानु यारन्नु नोडबेकु ऎंदु ननगॆ हेळु! नानु ई कार्यवन्नु हेगॆ माडबेकु ऎन्नुवुदन्नु हेळु!”

13019016 वदान्य उवाच।
13019016a धनदं समतिक्रम्य हिमवंतं तथैव च।
13019016c रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्।।

वदान्यनु हेळिदनु: “धनद कुबेरन प्रदेशवन्नू हिमत्पर्वतवन्नू दाटिद नंतर सिद्धचारणरिंद सेवितवागिरुव रुद्रन स्थानवु काणुत्तदॆ.

13019017a प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः।
13019017c दिव्यांगरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा।।
13019018a पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा।
13019018c संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते।।

अल्लि नाना तरहद मुखवुळ्ळ, दिव्य अंगांगळुळ्ळ पिशाचि-भूत-बेताळादि शिवन पार्षदरु संहृष्टरागि उल्लासदिंद नर्तन माडुत्ता, चप्पाळॆ-कंचिनताळ-विद्युत्तिनंतॆ थळथळिसुव ताळगळिगॆ तक्कंतॆ नृत्यमाडुत्ता शर्वन सेवॆगैयुत्तिरुत्तारॆ.

13019019a इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम।
13019019c नित्यं सन्निहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः।।

गिरिय आ दिव्य स्थानवु शिवनिगॆ इष्टवादुदॆंदु केळिद्देवल्लवे? अल्लि नित्यवू देवनु शुभ पारिषदरॊंदिगॆ सन्निहितनागिरुत्तानॆ.

13019020a तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्।
13019020c अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः।।

अल्लिये शंकरन सलुवागि देवियु सुदुश्चर तपस्सन्नु तपिसिदळु. आदुदरिंद अदु उमा मत्तु देवनिगॆ इष्टवादुदॆंदु केळिद्देवॆ.

13019021a तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा।
13019021c ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः।।
13019022a सर्वे देवमुपासंते रूपिणः किल तत्र ह।
13019022c तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि।।

अदर पूर्वभागदल्लिरुव महापार्श्ववॆंब पर्वतदल्लियू मत्तु अदर उत्तर भागदल्लियू ऋतुगळु, कालरात्रि, मत्तु मनुष्य-देव भावगळु ऎल्लवू मूर्तिमत्तागि देवनन्नु पूजिसुत्तवॆयल्लवे? आ भवनवन्नू दाटि नीनु मुंदॆ होगबेकु.

13019023a ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसन्निभम्।
13019023c रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्।।
13019024a तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्।

बळिक नीनु मेघसदृशवाद नीलवर्णद रमणीय मनोहर वनप्रदेशवन्नु काणुवॆ. अल्लि महाभागॆ दीक्षापरायणि वृद्ध तपस्विनि स्त्रीयन्नु नोडुवॆ.

13019024c द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः।।
13019025a तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि।
13019025c यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्।।

अवळन्नु नोडि नीनु अल्लि पयत्नपूर्वकवागि अवळन्नु पूजिसबेकु. अवळन्नु संदर्शिसि हिंदिरुगिद नंतर नीनु नन्न मगळन्नु पाणिग्रहण माडिकॊळ्ळबहुदु.”

समाप्ति

इति श्रीमहाभारते अनुशासनपर्वणि दानधर्मपर्वणि अष्टावक्रादिक्संवादे एकोनविंशोऽध्यायः।।
इदु श्रीमहाभारतदल्लि अनुशासनपर्वदल्लि दानधर्मपर्वदल्लि अष्टावक्रादिक्संवाद ऎन्नुव हत्तॊंभत्तने अध्यायवु.


  1. “सहोभौ चरतां धर्मं” ऎंब मंत्रवन्नु विवाहकालदल्लि हेळुत्तारॆ (भारत दर्शन). ↩︎

  2. ऋषिगळु ई पदवन्नु वेदमंत्रगळ रूपवागि हेळिरबहुदु (भारत दर्शन). ↩︎

  3. सहधर्मवु – नापुत्रस्य लोकोऽस्ति – ऎंब स्मृतियन्नु अवलंबिसि प्रजोत्पत्तिगागिये हेळिद्दिरबहुदु (भारत दर्शन). ↩︎

  4. असुषु रमते तेऽसुराः तेषामयं असुरः – ऎंब व्युत्पत्तियंतॆ असुर शब्धक्कॆ इंद्रियगळॆंब अर्थविदॆ . सहधर्मवॆंब ई पदवु केवल इंद्रिय तृप्तिगागि हेळल्पट्टिरबहुदु (भारत दर्शन). ↩︎

  5. स्त्रीयर स्वभावधर्मवन्नु वर्णिसुवाग सूत्रकाररु – अनृतं साहसं माया मूर्खत्वमतिलोभिता – ऎंदु हेळिद्दारॆ (भारत दर्शन). ↩︎