પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શાંતિ પર્વ
મોક્ષધર્મ પર્વ
અધ્યાય 337
સાર
વ્યાસન પૂર્વજન્મ વૃત્તાંત (1-69).
12337001 જનમેજય ઉવાચ।
12337001a સાંખ્યં યોગં પંચરાત્રં વેદારણ્યકમેવ ચ।
12337001c જ્ઞાનાન્યેતાનિ બ્રહ્મર્ષે લોકેષુ પ્રચરંતિ હ।।
જનમેજયનુ હેળિદનુ: “બ્રહ્મર્ષે! લોકગળલ્લિ સાંખ્ય, યોગ, પંચરાત્ર, મત્તુ ઉપનિષદ્ ऎંબ જ્ઞાનગળુ પ્રચલિતવાગિવॆ.
12337002a કિમેતાન્યેકનિષ્ઠાનિ પૃથઘ્નિષ્ઠાનિ વા મુને।
12337002c પ્રબ્રૂહિ વૈ મયા પૃષ્ટઃ પ્રવૃત્તિં ચ યથાક્રમમ્।।
ઈ નાલ્કૂ શાસ્ત્રગળૂ ऒંદે લક્ષ્યવન્નુ કુરિતુ હેળુત્તવॆયે અથવા ऒંદॊંદક્કૂ પ્રત્યેક પ્રત્યેકવાદ ગુરિગળિવॆયે? નન્ન ઈ પ્રશ્નॆગॆ ઉત્તરવન્નૂ પ્રવૃત્તિમાર્ગવન્નૂ યથાક્રમવાગિ હેળબેકુ.”
12337003 વૈશંપાયન ઉવાચ।
12337003a જજ્ઞે બહુજ્ઞં પરમત્યુદારં યં દ્વીપમધ્યે સુતમાત્મવંતમ્।
12337003c પરાશરાદ્ગંધવતી મહર્ષિં તસ્મૈ નમોઽજ્ઞાનતમોનુદાય।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “બહુજ્ઞાની પરમ ઉદારિ પરાશર-ગંધવતિયરિગॆ દ્વીપમધ્યદલ્લિ હુટ્ટિદ આત્મવંત સુત મહર્ષિ અજ્ઞાનતમવન્નુ હોગલાડિસુવ વ્યાસનિગॆ નાનુ નમસ્કરિસુત્તેનॆ.
12337004a પિતામહાદ્યં પ્રવદંતિ ષષ્ઠં મહર્ષિમાર્ષેયવિભૂતિયુક્તમ્।
12337004c નારાયણસ્યાંશજમેકપુત્રં દ્વૈપાયનં વેદમહાનિધાનમ્।।
પિતામહનિગૂ મॊદલિગનાદ નારાયણનિંદ આરનॆયવનॆંદુ1 યારન્નુ કરॆયુત્તારો, ઋષિગળ ઐશ્વર્યદિંદ કૂડિરુવ મહર્ષિ, નારાયણન અંશજ, પરાશરન એકમાત્ર પુત્ર વેદગળ મહાનિધિ દ્વૈપાયનનન્નુ નમસ્કરિસુત્તેનॆ.
12337005a તમાદિકાલેષુ મહાવિભૂતિર્ નારાયણો બ્રહ્મમહાનિધાનમ્।
12337005c સસર્જ પુત્રાર્થમુદારતેજા વ્યાસં મહાત્માનમજઃ પુરાણઃ।।
આદિકાલદલ્લિ મહાવૈભવસંપન્ન નારાયણનુ બ્રહ્મમહાનિધિયાદ ઉદારતેજસ્વી મહાત્મા અજ પુરાણ વ્યાસનન્નુ પુત્રનન્નાગિ સૃષ્ટિસિદનુ.”
12337006 જનમેજય ઉવાચ।
12337006a ત્વયૈવ કથિતઃ પૂર્વં સંભવો દ્વિજસત્તમ।
12337006c વસિષ્ઠસ્ય સુતઃ શક્તિઃ શક્તેઃ પુત્રઃ પરાશરઃ।।
12337007a પરાશરસ્ય દાયાદઃ કૃષ્ણદ્વૈપાયનો મુનિઃ।
12337007c ભૂયો નારાયણસુતં ત્વમેવૈનં પ્રભાષસે।।
જનમેજયનુ હેળિદનુ: “દ્વિજસત્તમ! નીને ઈ મॊદલુ હેળિદ્દॆ – વસિષ્ઠન મગ શક્તિ, શક્તિય પુત્ર પરાશર મત્તુ પરાશરન મગનાગિ મુનિ કૃષ્ણદ્વૈપાયનનુ હુટ્ટિદનુ ऎંદુ. મત્તॆ નીનુ ઈગ અવનુ નારાયણન સુતનॆંદૂ હેળુત્તિરુવॆ!
12337008a કિમતઃ પૂર્વજં જન્મ વ્યાસસ્યામિતતેજસઃ।
12337008c કથયસ્વોત્તમમતે જન્મ નારાયણોદ્ભવમ્।।
ઉત્તમ મતે! અમિતતેજસ્વી વ્યાસનિગॆ હિંદॆ મત્તॊંદુ જન્મવિદ્દિતે? નારાયણનિંદ અવન જન્મવુ યાવાગ મત્તુ હેગॆ આયિતુ?”
12337009 વૈશંપાયન ઉવાચ।
12337009a વેદાર્થાન્વેત્તુકામસ્ય ધર્મિષ્ઠસ્ય તપોનિધેઃ।
12337009c ગુરોર્મે જ્ઞાનનિષ્ઠસ્ય હિમવત્પાદ આસતઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “વેદાર્થગળન્નુ તિળિયુવ ઇચ્છॆયુળ્ળવનાગિદ્દ ધર્મનિષ્ઠ જ્ઞાનનિષ્ઠ તપોનિધિ નન્ન ગુરુવુ હિમવત્પર્વતદ તપ્પલિનલ્લિ વાસિસુત્તિદ્દનુ.
12337010a કૃત્વા ભારતમાખ્યાનં તપઃશ્રાંતસ્ય ધીમતઃ।
12337010c શુશ્રૂષાં તત્પરા રાજન્ કૃતવંતો વયં તદા।।
રાજન્! મહાભારત આખ્યાનવન્નુ રચિસિ તપસ્સિનિંદ બળલિદ્દ આ ધીમતન શુશ્રૂષॆયલ્લિ વિદ્યॆયન્નુ કલિતુ મુગિસિદ્દ નાવુ તત્પરરાગિદ્દॆવુ.
12337011a સુમંતુર્જૈમિનિશ્ચૈવ પૈલશ્ચ સુદૃઢવ્રતઃ।
12337011c અહં ચતુર્થઃ શિષ્યો વૈ શુકો વ્યાસાત્મજસ્તથા।।
સુમંતુ, જૈમિનિ, સુદૃઢવ્રત પૈલ, નાલ્કનॆયવનાગિ નાનુ મત્તુ વ્યાસન મગ શુક.
12337012a એભિઃ પરિવૃતો વ્યાસઃ શિષ્યૈઃ પંચભિરુત્તમૈઃ।
12337012c શુશુભે હિમવત્પાદે ભૂતૈર્ભૂતપતિર્યથા।।
ઈ ઐવરુ ઉત્તમ શિષ્યરિંદ પરિવૃતનાદ વ્યાસનુ હિમવત્પર્વતદ તપ્પલિનલ્લિ ભૂતગળિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટ ભૂતપતિયંતॆ શોભિસુત્તિદ્દનુ.
12337013a વેદાનાવર્તયન્સાંગાન્ભારતાર્થાંશ્ચ સર્વશઃ।
12337013c તમેકમનસં દાંતં યુક્તા વયમુપાસ્મહે।।
ષડંગયુક્ત વેદગળન્નૂ મહાભારતદ અર્થગળન્નૂ આવર્તનॆમાડુત્તા દાંત એકમનસ્ક ગુરુવન્નુ નાવॆલ્લરૂ ઉપાસિસુત્તિદ્દॆવુ.
12337014a કથાંતરેઽથ કસ્મિંશ્ચિત્પૃષ્ટોઽસ્માભિર્દ્વિજોત્તમઃ।
12337014c વેદાર્થાન્ભારતાર્થાંશ્ચ જન્મ નારાયણાત્તથા।।
વેદાર્થગળન્નૂ ભારતદ અર્થગળન્નૂ કેળુત્તિદ્દાગ યાવુદો ऒંદુ કથॆય મધ્યॆ આ નારાયણનિંદ અવનિગાદ જન્મદ કુરિતુ કેળિદॆવુ.
12337015a સ પૂર્વમુક્ત્વા વેદાર્થાન્ભારતાર્થાંશ્ચ તત્ત્વવિત્।
12337015c નારાયણાદિદં જન્મ વ્યાહર્તુમુપચક્રમે।।
આ તત્ત્વવિદુવુ વેદાર્થગળન્નૂ ભારતદ અર્થગળન્નૂ મॊદલુ હેળિ નંતર નારાયણનિંદાદ અવન જન્મદ કુરિતુ હેળલુ પ્રારંભિસિદનુ.
12337016a શૃણુધ્વમાખ્યાનવરમેતદાર્ષેયમુત્તમમ્।
12337016c આદિકાલોદ્ભવં વિપ્રાસ્તપસાધિગતં મયા।।
“વિપ્રરે! આદિકાલદલ્લિ નડॆદ ઋષિસંબંધવાદ ઈ ઉત્તમ આખ્યાનવન્નુ કેળિ. તપશ્ચરણॆયિંદ ઈ વિષયવન્નુ નાનુ તિળિદુકॊંડॆનુ.
12337017a પ્રાપ્તે પ્રજાવિસર્ગે વૈ સપ્તમે પદ્મસંભવે।
12337017c નારાયણો મહાયોગી શુભાશુભવિવર્જિતઃ।।
12337018a સસૃજે નાભિતઃ પુત્રં બ્રહ્માણમમિતપ્રભમ્।
12337018c તતઃ સ પ્રાદુરભવદથૈનં વાક્યમબ્રવીત્।।
એળનॆય બારિ પ્રજાસૃષ્ટિય કાલવુ પ્રાપ્તવાદાગ શુભાશુભવિવર્જિત મહાયોગી નારાયણનુ તન્ન નાભિકમલદિંદ અમિતપ્રભॆય પુત્ર બ્રહ્મનન્નુ હુટ્ટિસિદનુ. અવનુ હુટ્ટિદનંતર ઈ માતન્નાડિદનુ:
12337019a મમ ત્વં નાભિતો જાતઃ પ્રજાસર્ગકરઃ પ્રભુઃ।
12337019c સૃજ પ્રજાસ્ત્વં વિવિધા બ્રહ્મન્ સજડપંડિતાઃ।।
“પ્રજॆગળન્નુ સૃષ્ટિસુવ પ્રભુ નીનુ નન્ન નાભિયિંદ હુટ્ટિરુવॆ. બ્રહ્મન્! નીનુ જડ મત્તુ પંડિત પ્રજॆગળન્નુ સૃષ્ટિસુ!”
12337020a સ એવમુક્તો વિમુખશ્ચિંતાવ્યાકુલમાનસઃ।
12337020c પ્રણમ્ય વરદં દેવમુવાચ હરિમીશ્વરમ્।।
અવનુ હીગॆ હેળલુ બ્રહ્મનુ ચિંતાવ્યાકુલ માનસનાગિ વિમુખનાગિ નમસ્કરિસિ વરદ દેવ હરિ ઈશ્વરનિગॆ હેળિદનુ:
12337021a કા શક્તિર્મમ દેવેશ પ્રજાઃ સ્રષ્ટું નમોઽસ્તુ તે।
12337021c અપ્રજ્ઞાવાનહં દેવ વિધત્સ્વ યદનંતરમ્।।
“દેવેશ! નિનગॆ નમસ્કરિસુત્તેનॆ. પ્રજॆગળન્નુ સૃષ્ટિસલુ નન્નલ્લિ યાવ શક્તિયિદॆ? નાનુ અપ્રજ્ઞાવાનનુ. દેવ! મુંદॆ નાનેનુ માડબેકॆંદુ નીને હેળુ.”
12337022a સ એવમુક્તો ભગવાન્ ભૂત્વાથાંતર્હિતસ્તતઃ।
12337022c ચિંતયામાસ દેવેશો બુદ્ધિં બુદ્ધિમતાં વરઃ।।
અવનુ હીગॆ હેળલુ બુદ્ધિવંતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ ભગવાન્ દેવેશનુ અંતર્હિતનાગિ બુદ્ધિય કુરિતુ ચિંતિસિદનુ.
12337023a સ્વરૂપિણી તતો બુદ્ધિરુપતસ્થે હરિં પ્રભુમ્।
12337023c યોગેન ચૈનાં નિર્યોગઃ સ્વયં નિયુયુજે તદા।।
આગ બુદ્ધિયુ શરીરવન્નુ ધરિસિ પ્રભુ હરિય બળિ નિંતુકॊંડળુ. નિર્યોગનાદ અવનુ સ્વયં તાને અવળન્નુ યોગદિંદ સંયોજિસિદનુ.
12337024a સ તામૈશ્વર્યયોગસ્થાં બુદ્ધિં શક્તિમતીં સતીમ્।
12337024c ઉવાચ વચનં દેવો બુદ્ધિં વૈ પ્રભુરવ્યયઃ।।
પ્રભુ અવ્યય દેવનુ હાગॆ યોગૈશ્વર્યયુક્તળાગિદ્દ શક્તિમતી સતી બુદ્ધિગॆ ઈ માતન્નાડિદનુ:
12337025a બ્રહ્માણં પ્રવિશસ્વેતિ લોકસૃષ્ટ્યર્થસિદ્ધયે।
12337025c તતસ્તમીશ્વરાદિષ્ટા બુદ્ધિઃ ક્ષિપ્રં વિવેશ સા।।
“લોકસૃષ્ટિગાગિ નીનુ બ્રહ્મનન્નુ પ્રવેશિસુ!” ઈશ્વરન આદેશદંતॆ આ બુદ્ધિયુ ક્ષિપ્રવાગિ બ્રહ્મનન્નુ પ્રવેશિસિદળુ.
12337026a અથૈનં બુદ્ધિસંયુક્તં પુનઃ સ દદૃશે હરિઃ।
12337026c ભૂયશ્ચૈનં વચઃ પ્રાહ સૃજેમા વિવિધાઃ પ્રજાઃ।।
આગ બુદ્ધિસંયુક્તનાદ બ્રહ્મનન્નુ હરિયુ પુનઃ નોડિદનુ મત્તુ “વિવિધ પ્રજॆગળન્નુ સૃષ્ટિસુ!” ऎંદુ પુનઃ હેળિદનુ.
12337027a એવમુક્ત્વા સ ભગવાંસ્તત્રૈવાંતરધીયત।
12337027c પ્રાપ ચૈવ મુહૂર્તેન સ્વસ્થાનં દેવસંજ્ઞિતમ્।।
હીગॆ હેળિ ભગવાનનુ અલ્લિયે અંતર્ધાનનાદનુ મત્તુ મુહૂર્તમાત્રદલ્લિયે દેવસંજ્ઞિતવાદ સ્વસ્થાનક્કॆ તॆરળિદનુ.
12337028a તાં ચૈવ પ્રકૃતિં પ્રાપ્ય એકીભાવગતોઽભવત્।
12337028c અથાસ્ય બુદ્ધિરભવત્ પુનરન્યા તદા કિલ।।
અલ્લિ તન્ન મૂલપ્રકૃતિયન્નુ હॊંદિ અવળॊડનॆ એકીભૂતનાદનુ. અનંતર પુનઃ અવન મનસ્સિનલ્લિ ઇન્નॊંદુ વિચારવુ હુટ્ટિતુ.
12337029a સૃષ્ટા ઇમાઃ પ્રજાઃ સર્વા બ્રહ્મણા પરમેષ્ઠિના।
12337029c દૈત્યદાનવગંધર્વરક્ષોગણસમાકુલાઃ।
12337029e જાતા હીયં વસુમતી ભારાક્રાંતા તપસ્વિની।।
“પરમેષ્ઠિ બ્રહ્મનુ દૈત્ય, દાનવ, ગંધર્વ, રાક્ષસ ગણ સમાકુલગળ ઈ ऎલ્લ પ્રજॆગળન્નૂ સૃષ્ટિસિદ્દાનॆ. આદરॆ ઇવર ભારદિંદ તપસ્વિની વસુમતિયુ પીડિતળાગિદ્દાળॆ.
12337030a બહવો બલિનઃ પૃથ્વ્યાં દૈત્યદાનવરાક્ષસાઃ।
12337030c ભવિષ્યંતિ તપોયુક્તા વરાન્પ્રાપ્સ્યંતિ ચોત્તમાન્।।
અનેક બલશાલિ દૈત્ય-દાનવ-રાક્ષસરુ ભૂમિય મેલॆ હુટ્ટુત્તારॆ. અવરુ તપોયુક્તરાગિ ઉત્તમ વરગળન્નુ પડॆદુકॊળ્ળુત્તારॆ.
12337031a અવશ્યમેવ તૈઃ સર્વૈર્વરદાનેન દર્પિતૈઃ।
12337031c બાધિતવ્યાઃ સુરગણા ઋષયશ્ચ તપોધનાઃ।
12337031e તત્ર ન્યાય્યમિદં કર્તું ભારાવતરણં મયા।।
વરદાનગળિંદ દર્પિતરાદ અવરॆલ્લરિંદ સુરગણગળૂ મત્તુ તપોધન ઋષિગળૂ અવશ્યવાગિ બાધॆગॊળગાગુત્તારॆ. આદુદરિંદ નાનુ અવતરિસિ ભારવન્નુ કડિમॆમાડુવુદુ ન્યાયવાદ કર્તવ્યવાગિદॆ.
12337032a અથ નાનાસમુદ્ભૂતૈર્વસુધાયાં યથાક્રમમ્।
12337032c નિગ્રહેણ ચ પાપાનાં સાધૂનાં પ્રગ્રહેણ ચ।।
12337033a ઇમાં તપસ્વિનીં સત્યાં ધારયિષ્યામિ મેદિનીમ્2।
વસુધॆયલ્લિ યથાક્રમવાગિ નાના અવતારગળન્નॆત્તિ પાપિગળન્નુ નિગ્રહિસિ મત્તુ સાધુગળન્નુ અનુગ્રહિસિ ઈ તપસ્વિની સત્યॆ મેદિનિયન્નુ ધરિસુત્તેનॆ.
12337033c મયા હ્યેષા હિ ધ્રિયતે પાતાલસ્થેન ભોગિના।।
12337034a મયા ધૃતા ધારયતિ જગદ્ધિ સચરાચરમ્।
12337034c તસ્માત્ પૃથ્વ્યાઃ પરિત્રાણં કરિષ્યે સંભવં ગતઃ।।
પાતાલદલ્લિરુવ નાગનાગિ નાનુ ઇવળન્નુ હॊરુત્તેનॆ. નન્નિંદ હॊરલ્પટ્ટ ઇવળુ ચરાચરગળॊંદિગॆ જગત્તન્નુ ધારણॆમાડુત્તાળॆ. આદુદરિંદ નાનુ પૃથ્વિયમેલॆ અવતરિસિ અવળન્નુ રક્ષિસુત્તેનॆ.”
12337035a એવં સ ચિંતયિત્વા તુ ભગવાન્ મધુસૂદનઃ।
12337035c રૂપાણ્યનેકાન્યસૃજત્ પ્રાદુર્ભાવભવાય સઃ।।
12337036a વારાહં નારસિંહં ચ વામનં માનુષં તથા।
12337036c એભિર્મયા નિહંતવ્યા દુર્વિનીતાઃ સુરારયઃ।।
ભગવાન્ મધુસૂદનનનુ હીગॆ યોચિસિ વરાહ, નારસિંહ, વામન મત્તુ મનુષ્ય હીગॆ અનેક રૂપગળન્નુ સૃષ્ટિસિ “ઇવુગળિંદ સુરર દુર્વિનીત શત્રુગળન્નુ સંહરિસુત્તેનॆ” ऎંદુ અવતરિસિદનુ.
12337037a અથ ભૂયો જગત્સ્રષ્ટા ભોઃશબ્દેનાનુનાદયન્।
12337037c સરસ્વતીમુચ્ચચાર તત્ર સારસ્વતોઽભવત્।।
અનંતર જગત્સ્રષ્ટનુ “ભોઃ” ऎંબ શબ્દદિંદ પ્રતિધ્વનિયન્નુંટુમાડુત્તા સરસ્વતિયન્નુ કરॆદનુ. આગ સારસ્વતન આવિર્ભાવવાયિતુ.
12337038a અપાંતરતમા નામ સુતો વાક્સંભવો વિભોઃ।
12337038c ભૂતભવ્યભવિષ્યજ્ઞઃ સત્યવાદી દૃઢવ્રતઃ।।
વિભુવિન વાક્સંભવનાદ અવન સુતન હॆસરુ અપાંતરતમા ऎંદાયિતુ. આ સત્યવાદી દૃઢવ્રતનુ ભૂત-ભવ્ય-ભવિષ્યગળન્નુ તિળિદવનાગિદ્દનુ.
12337039a તમુવાચ નતં મૂર્ધ્ના દેવાનામાદિરવ્યયઃ।
12337039c વેદાખ્યાને શ્રુતિઃ કાર્યા ત્વયા મતિમતાં વર।
12337039e તસ્માત્કુરુ યથાજ્ઞપ્તં મયૈતદ્વચનં મુને।।
તલॆબાગિ નમસ્કરિસિદ અવનિગॆ દેવતॆગળ આદિ અવ્યયનુ હેળિદનુ: “બુદ્ધિવંતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ! વેદગળન્નુ વ્યાખ્યાનિસલુ નિન્નિંદ શ્રુતિગળ કાર્યવાગબેકુ. આદુદરિંદ મુને! નાનુ હેગॆ આજ્ઞાપિસુત્તેનો હાગॆ માડુ. નન્ન માતિનંતॆયે માડુ.”
12337040a તેન ભિન્નાસ્તદા વેદા મનોઃ સ્વાયંભુવેઽંતરે।
12337040c તતસ્તુતોષ ભગવાન્ હરિસ્તેનાસ્ય કર્મણા।
12337040e તપસા ચ સુતપ્તેન યમેન નિયમેન ચ।।
અપાંતરતમનુ સ્વાયંભુવ મન્વંતરદલ્લિ વેદગળન્નુ વિંગડિસિ ચॆન્નાગિ તપિસિદ તપસ્સિનિંદ મત્તુ યમ-નિયમગળે મॊદલાદ તન્ન કર્મગળિંદ ભગવાન્ હરિયન્નુ મॆચ્ચિસિદનુ.
12337041 શ્રીભગવાનુવાચ।
12337041a મન્વંતરેષુ પુત્ર ત્વમેવં લોકપ્રવર્તકઃ।
12337041c ભવિષ્યસ્યચલો બ્રહ્મન્નપ્રધૃષ્યશ્ચ નિત્યશઃ।।
શ્રીભગવંતનુ હેળિદનુ: “પુત્ર! મન્વંતરગળલ્લિ નીનુ લોકપ્રવર્તકનાગુ. બ્રહ્મન્! ભવિષ્યદલ્લિ નીનુ નિત્યવૂ અચલનૂ અજેયનૂ આગુવॆ.
12337042a પુનસ્તિષ્યે ચ સંપ્રાપ્તે કુરવો નામ ભારતાઃ।
12337042c ભવિષ્યંતિ મહાત્માનો રાજાનઃ પ્રથિતા ભુવિ।।
દ્વાપર-કલિગળ સંધિકાલવુ પ્રાપ્તવાદાગ કુરુગળॆંબ ભારતરુ આગુત્તારॆ. આ મહાત્મ રાજરુ ભુવિયલ્લિ પ્રથિતરાગુત્તારॆ.
12337043a તેષાં ત્વત્તઃ પ્રસૂતાનાં કુલભેદો ભવિષ્યતિ।
12337043c પરસ્પરવિનાશાર્થં ત્વામૃતે દ્વિજસત્તમ।।
દ્વિજસત્તમ! નિન્નિંદલે પ્રસૂતરાગુવ અવરલ્લિ, નિન્નન્નુ બિટ્ટુ પરસ્પર વિનાશરાગુવ, કુલભેદવુ ઉંટાગુત્તદॆ.
12337044a તત્રાપ્યનેકધા વેદાન્ ભેત્સ્યસે તપસાન્વિતઃ।
12337044c કૃષ્ણે યુગે ચ સંપ્રાપ્તે કૃષ્ણવર્ણો ભવિષ્યસિ।।
આગલૂ કૂડ તપસાન્વિતનાદ નીનુ વેદગળન્નુ અનેકભાગગળન્નાગિ વિંગડિસુવॆ. કૃષ્ણયુગવુ પ્રાપ્તવાગલુ નીનુ કૃષ્ણવર્ણનાગુત્તીયॆ.
12337045a ધર્માણાં વિવિધાનાં ચ કર્તા જ્ઞાનકરસ્તથા।
12337045c ભવિષ્યસિ તપોયુક્તો ન ચ રાગાદ્વિમોક્ષ્યસે।।
વિવિધ ધર્મગળ કર્તનાગુવॆ. જ્ઞાનકરનાગુવॆ. તપોયુક્તનૂ આગુવॆ. આદરॆ રાગાદિગળિંદ મુક્તનાગિરુવુદિલ્લ.
12337046a વીતરાગશ્ચ પુત્રસ્તે પરમાત્મા ભવિષ્યતિ।
12337046c મહેશ્વરપ્રસાદેન નૈતદ્વચનમન્યથા।।
મહેશ્વરન પ્રસાદદિંદ નિન્ન મગનુ વીતરાગનાગિ પરમાત્મનાગુત્તાનॆ. નન્ન ઈ વચનવુ અન્યથા આગુવુદિલ્લ.
12337047a યં માનસં વૈ પ્રવદંતિ પુત્રં પિતામહસ્યોત્તમબુદ્ધિયુક્તમ્।
12337047c વસિષ્ઠમગ્ર્યં તપસો નિધાનં યશ્ચાપિ સૂર્યં વ્યતિરિચ્ય ભાતિ।।
12337048a તસ્યાન્વયે ચાપિ તતો મહર્ષિઃ પરાશરો નામ મહાપ્રભાવઃ।
12337048c પિતા સ તે વેદનિધિર્વરિષ્ઠો મહાતપા વૈ તપસો નિવાસઃ।
12337048e કાનીનગર્ભઃ પિતૃકન્યકાયાં તસ્માદૃષેસ્ત્વં ભવિતા ચ પુત્રઃ।।
યારન્નુ પિતામહન માનસપુત્રનॆંદુ કરॆયુત્તારો આ ઉત્તમબુદ્ધિયુક્ત, અગ્ર્ય, તપસ્સિન નિધિ, સૂર્યનિગૂ મીરિ પ્રકાશિસુવ મહર્ષિ વસિષ્ઠન કુલદલ્લિ પરાશર ऎંબ હॆસરિન મહાપ્રભાવનુ હુટ્ટુત્તાનॆ. આ વેદનિધિ વરિષ્ઠ મહાતપસ્વિયુ નિન્ન પિતનાગુત્તાનॆ. ઇન્નૂ તંદॆય મનॆયલ્લિયે ઇદ્દ કન્યॆયॊબ્બળલ્લિ નીનુ પુત્રનાગિ હુટ્ટુવॆ મત્તુ અદર કારણ કાનીનગર્ભનॆંદાગુવॆ.
12337049a ભૂતભવ્યભવિષ્યાણાં ચિન્નસર્વાર્થસંશયઃ।
12337049c યે હ્યતિક્રાંતકાઃ પૂર્વં સહસ્રયુગપર્યયાઃ।।
12337050a તાંશ્ચ સર્વાન્મયોદ્દિષ્ટાન્ દ્રક્ષ્યસે તપસાન્વિતઃ।
12337050c પુનર્દ્રક્ષ્યસિ ચાનેકસહસ્રયુગપર્યયાન્।।
ભૂત-ભવ્ય-ભવિષ્યત્તુગળલ્લિ નિનગॆ યાવ સંશયવૂ ઇરુવુદિલ્લ. તપસાન્વિતનાદ નીનુ સહસ્રયુગગળ હિંદॆયૂ નન્ન ઉદ્દેશદિંદ નડॆદુહોદવુગળન્નુ સ્પષ્ટવાગિ નોડુવॆ. મુંદિન સાવિર યુગગળલ્લિ નડॆયુવ વિષયગળન્નૂ નીનુ સ્પષ્ટરૂપદિંદ કાણુવॆ.
12337051a અનાદિનિધનં લોકે ચક્રહસ્તં ચ માં મુને।
12337051c અનુધ્યાનાન્મમ મુને નૈતદ્વચનમન્યથા।।
મુને! નિત્યવૂ નન્નન્નુ ધ્યાનમાડુવુદરિંદ અનાદિનિધનનાદ ચક્રપાણિયાદ નન્નન્નુ નીનુ કાણુત્તિરુવॆ. નન્ન ઈ માતુ અન્યથા આગુવુદિલ્લ.
312337052a શનૈશ્ચરઃ સૂર્યપુત્રો ભવિષ્યતિ મનુર્મહાન્।
12337052c તસ્મિન્મન્વંતરે ચૈવ સપ્તર્ષિગણપૂર્વકઃ4।
12337052e ત્વમેવ ભવિતા વત્સ મત્પ્રસાદાન્ન સંશયઃ।।
ભવિષ્યદલ્લિ સૂર્યપુત્ર શનૈશ્ચરનુ મહામનુવાગુત્તાનॆ. વત્સ! નન્ન પ્રસાદદિંદ અવન મન્વંતરદલ્લિ નીનુ સપ્તર્ષિગણગળિગॆ પ્રધાનનાગુવॆ. ઇદરલ્લિ સંશયવિલ્લ.””
12337053 વ્યાસ ઉવાચ।
12337053a એવં સારસ્વતમૃષિમપાંતરતમં તદા।
12337053c ઉક્ત્વા વચનમીશાનઃ સાધયસ્વેત્યથાબ્રવીત્।।
વ્યાસનુ હેળિદનુ: “હીગॆ આ સારસ્વત ઋષિ અપાંતરતમનિગॆ હેળિ ઈશાનનુ મુંદિન કાર્યગળન્નુ સાધિસલુ હેળિદનુ.
12337054a સોઽહં તસ્ય પ્રસાદેન દેવસ્ય હરિમેધસઃ।
12337054c અપાંતરતમા નામ તતો જાતોઽજ્ઞયા હરેઃ।
12337054e પુનશ્ચ જાતો વિખ્યાતો વસિષ્ઠકુલનંદનઃ।।
હીગॆ નાનુ આ દેવ હરિમેધસન પ્રસાદદિંદ અપાંતરતમ ऎંબ હॆસરિનિંદ હુટ્ટિદॆનુ. હરિય આજ્ઞॆયંતॆયે પુનઃ નાનુ વિખ્યાત વસિષ્ઠન કુલદલ્લિ હુટ્ટિદॆનુ.
12337055a તદેતત્કથિતં જન્મ મયા પૂર્વકમાત્મનઃ।
12337055c નારાયણપ્રસાદેન તથા નારાયણાંશજમ્।।
હિંદॆ નારાયણન કૃપॆયિંદ નાનુ નારાયણાંશદિંદ હુટ્ટિદ્દॆનુ. ઇદો નન્ન પૂર્વજન્મદ કુરિતુ હેળિદ્દેનॆ.
12337056a મયા હિ સુમહત્તપ્તં તપઃ પરમદારુણમ્।
12337056c પુરા મતિમતાં શ્રેષ્ઠાઃ પરમેણ સમાધિના।।
મતિવંતરલ્લિ શ્રેષ્ઠરે! હિંદॆ નાનુ પરમ સમાધિયિંદ પરમ દારુણવાદ મહાતપસ્સન્નુ તપિસિદॆનુ.
12337057a એતદ્વઃ કથિતં સર્વં યન્માં પૃચ્ચથ પુત્રકાઃ।
12337057c પૂર્વજન્મ ભવિષ્યં ચ ભક્તાનાં સ્નેહતો મયા।।
પુત્રરે! નન્નન્નુ કેળિદ નન્ન પૂર્વજન્મ મત્તુ ભવિષ્ય ऎલ્લવન્નૂ, ભક્તર મેલિન સ્નેહદિંદ, નિમગॆ હેળિદ્દેનॆ.””
12337058 વૈશંપાયન ઉવાચ।
12337058a એષ તે કથિતઃ પૂર્વં સંભવોઽસ્મદ્ગુરોર્નૃપ।
12337058c વ્યાસસ્યાક્લિષ્ટમનસો યથા પૃષ્ટઃ પુનઃ શૃણુ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “નૃપ! નીનુ નનગॆ કેળિદંતॆ નન્ન ગુરુ અક્લિષ્ટમનસ્ક વ્યાસન પૂર્વજન્મદ કુરિતુ હેળિદ્દેનॆ. ઇન્નૂ કॆલવુ વિષયગળિવॆ. કેળુ.
12337059a સાંખ્યં યોગં પંચરાત્રં વેદાઃ પાશુપતં તથા।
12337059c જ્ઞાનાન્યેતાનિ રાજર્ષે વિદ્ધિ નાનામતાનિ વૈ।।
રાજર્ષે! સાંખ્ય, યોગ, પંચરાત્ર, વેદગળુ મત્તુ પાશુપત – ઈ ऎલ્લ જ્ઞાનગળૂ ऒંદે. આદરॆ નાના અભિપ્રાયગળॆંદુ તિળિ.
12337060a સાંખ્યસ્ય વક્તા કપિલઃ પરમર્ષિઃ સ ઉચ્યતે।
12337060c હિરણ્યગર્ભો યોગસ્ય વેત્તા નાન્યઃ પુરાતનઃ।।
સાંખ્યદ વક્તારનુ કપિલ. અવનુ પરમ ઋષિયॆંદુ હેળુત્તારॆ. પુરાતન હિરણ્યગર્ભને યોગદ વેતારનુ. બેરॆ યારૂ અલ્લ.
12337061a અપાંતરતમાશ્ચૈવ વેદાચાર્યઃ સ ઉચ્યતે।
12337061c પ્રાચીનગર્ભં તમૃષિં પ્રવદંતીહ કે ચન।।
અપાંતરતમનન્નુ વેદાચાર્યનॆંદુ હેળુત્તારॆ. કॆલવરુ આ ઋષિયન્નુ પ્રાચીનગર્ભ ऎંદૂ કરॆયુત્તારॆ.
12337062a ઉમાપતિર્ભૂતપતિઃ શ્રીકંઠો બ્રહ્મણઃ સુતઃ।
12337062c ઉક્તવાનિદમવ્યગ્રો જ્ઞાનં પાશુપતં શિવઃ।।
બ્રહ્મન પુત્ર ઉમાપતિ ભૂતપતિ શ્રીકંઠ અવ્યગ્ર શિવનુ પાશુપત જ્ઞાનવન્નુ નીડિદનુ.
12337063a પંચરાત્રસ્ય કૃત્સ્નસ્ય વેત્તા તુ ભગવાન્ સ્વયમ્।
12337063c સર્વેષુ ચ નૃપશ્રેષ્ઠ જ્ઞાનેષ્વેતેષુ દૃશ્યતે।।
નૃપશ્રેષ્ઠ! પંચરાત્રવુ સંપૂર્ણવાગિ સ્વયં ભગવાનનિગॆ તિળિદિદॆ. ઈ સર્વ જ્ઞાનગળૂ અવનલ્લિયે ઇરુવુદુ.
12337064a યથાગમં યથાજ્ઞાનં નિષ્ઠા નારાયણઃ પ્રભુઃ।
12337064c ન ચૈનમેવં જાનંતિ તમોભૂતા વિશાં પતે।।
વિશાંપતે! ऎલ્લ અનુભવગળૂ જ્ઞાનગળૂ પ્રભુ નારાયણનલ્લિયે નॆલॆસિવॆ. અજ્ઞાનાંધકારદલ્લિરુવવરિગॆ ઇદુ તિળિદિરુવુદિલ્લ.
12337065a તમેવ શાસ્ત્રકર્તારં પ્રવદંતિ મનીષિણઃ।
12337065c નિષ્ઠાં નારાયણમૃષિં નાન્યોઽસ્તીતિ ચ વાદિનઃ5।।
જ્ઞાનિગળુ નિષ્ઠ નારાયણ ઋષિયન્ને શાસ્ત્રકર્તારનॆંદુ હેળુત્તારॆ. અન્યરુ યારૂ ઇલ્લ ऎંદુ હેળુત્તારॆ.
12337066a નિઃસંશયેષુ સર્વેષુ નિત્યં વસતિ વૈ હરિઃ।
12337066c સસંશયાન્ હેતુબલાન્નાધ્યાવસતિ માધવઃ।।
સર્વ વિષયગળલ્લિ નિઃસંશયનાગિરુવવનલ્લિ નિત્યવૂ હરિયુ વાસિસુત્તાનॆ. આદરॆ કુતર્કગળિંદ સંશયાન્વિતરાદવર હૃદયદલ્લિ માધવનુ ऎંદૂ વાસિસુવુદિલ્લ.
12337067a પંચરાત્રવિદો યે તુ યથાક્રમપરા નૃપ।
12337067c એકાંતભાવોપગતાસ્તે હરિં પ્રવિશંતિ વૈ।।
નૃપ! પંચરાત્રવન્નુ તિળિદુકॊંડ યારુ યથાક્રમવાગિ એકાંતભાવદિંદ હરિયન્નુ આરાધિસુવરો અવરુ હરિયન્ને પ્રવેશિસુત્તારॆ.
12337068a સાંખ્યં ચ યોગં ચ સનાતને દ્વે વેદાશ્ચ સર્વે નિખિલેન રાજન્।
12337068c સર્વૈઃ સમસ્તૈર્ ઋષિભિર્નિરુક્તો નારાયણો વિશ્વમિદં પુરાણમ્।।
રાજન્! સાંખ્ય, યોગ, પંચરાત્ર મત્તુ પાશુપતગળॆંબ ऎરડુ સનાતન શાસ્ત્રગળુ મત્તુ વેદગળુ ઇવॆલ્લવૂ હાગॆયે ઇડી વિશ્વવૂ સંપૂર્ણવાગિ નારાયણ સ્વરૂપવે ऎંદુ સર્વ ઋષિગળૂ હેળુત્તારॆ.
12337069a શુભાશુભં કર્મ સમીરિતં યત્ પ્રવર્તતે સર્વલોકેષુ કિં ચિત્।
12337069c તસ્માદૃષેસ્તદ્ ભવતીતિ વિદ્યાદ્ દિવ્યંતરિક્ષે ભુવિ ચાપ્સુ ચાપિ।।
દિવિ, અંતરિક્ષ, ભૂમિ મત્તુ નીરુ - ઈ ऎલ્લ લોકગળલ્લિ યાવ શુભાશુભકર્મગળુ નડॆયુત્તવॆયો અવॆલ્લવૂ નારાયણ ઋષિયિંદલે નડॆયુત્તવॆ ऎન્નુવુદન્નુ તિળિયબેકુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે શાંતિ પર્વણિ મોક્ષધર્મ પર્વણિ દ્વૈપાયનોત્પત્તૌ સપ્તત્રિંશાધિકત્રિશતતમોઽધ્યાયઃ।। ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ શાંતિ પર્વદલ્લિ મોક્ષધર્મ પર્વદલ્લિ દ્વૈપાયનોત્પત્તિ ऎન્નુવ મુન્નૂરામૂવત્તેળને અધ્યાયવુ.-
નારાયણ, બ્રહ્મ, વસિષ્ઠ, શક્તિ, પરાશર, વ્યાસ- ઈ ક્રમદલ્લિ વ્યાસનુ નારાયણનિગॆ આરનॆયવનુ (ભારત દર્શન). ↩︎
-
ઇયં તપસ્વિની સત્યા ધારયિષ્યતિ મેદિની। (ભારત દર્શન). ↩︎
-
ઇદક્કॆ મॊદલુ ઈ ऒંદુ અધિક શ્લોકાર્ધવિદॆ: ભવિષ્યતિ મહાસત્ત્વ ખ્યાતિશ્ચાપ્યતુલા તવ। (ભારત દર્શન). ↩︎
-
મન્વાદિગણપૂર્વકઃ (ભારતદર્શન). ↩︎
-
વચો મમ (ભારતદર્શન). ↩︎