ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศาํติ ปรฺว
มโกฺษธรฺม ปรฺว
อธฺยาย 319
สาร
ศุกน อูรฺธฺวคติย วรฺณนเะ (1-29).
12319001 ภีษฺม อุวาจฯ
12319001a คิริปฺฤษฺฐํ1 สมารุหฺย สุตโ วฺยาสสฺย ภารตฯ
12319001c สมเ ทเศเ วิวิกฺตเ จ นิห์ศลาก อุปาวิศตฺฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “ภารต! วฺยาสน สุตนุ คิริปฺฤษฺฐวนฺนเริ นิรฺชนวาท ตฺฤณรหิตวาคิทฺท สมปฺรทเศทลฺลิ กุฬิตุกโะํฑนุ.
12319002a ธารยามาส จาตฺมานํ ยถาศาสฺตฺรํ มหามุนิห์ฯ
12319002c ปาทาตฺ ปฺรภฺฤติคาตฺรเษุ กฺรมเณ กฺรมยโควิตฺฯฯ
กฺรมยโควิทุ มหามุนิยุ ศาสฺตฺรคฬลฺลิ หเฬิรุวํตเะ ปาทคฬิํท หิฑิทุ สรฺวายวคฬลฺลิยู กฺรมวาคิ อาตฺมนนฺนุ ธารณเะมาฑิกโะํฑนุ.
12319003a ตตห์ ส ปฺรางฺมุขโ วิทฺวานาทิตฺยเ นจิรโทิตเฯ
12319003c ปาณิปาทํ สมาธาย วินีตวทุปาวิศตฺฯฯ
สฺวลฺป สมยทลฺลิยเ สูรฺยโทยวาคลุ อวนุ กไกาลุคฬนฺนุ สริยาคิฏฺฏุกโะํฑุ วินีตนาคิ ปูรฺวาภิมุขวาคิ กุฬิตุกโะํฑนุ.
12319004a น ตตฺร ปกฺษิสํฆาตโ น ศพฺทโ นาปิ ทรฺศนมฺฯ
12319004c ยตฺร วไยาสกิรฺธีมานฺยโกฺตุํ สมุปจกฺรมเฯฯ
อา ธีมานนุ ยโคยุกฺตนาคิ อาตฺมสํธานวนฺนุ ปฺรารํภิสิท สฺถฬทลฺลิ ปกฺษิคฬ สมุทายวาคลี, ศพฺทวาคลี อถวา ยาวุทเ ทฺฤศฺยวาคลี อิรลิลฺล.
12319005a ส ททรฺศ ตทาตฺมานํ สรฺวสํควินิห์สฺฤตมฺฯ
12319005c ปฺรชหาส ตตโ หาสํ ศุกห์ สํปฺรเกฺษฺย ภาสฺกรมฺฯฯ
สรฺวสํคคฬิํทลู รหิตนาท ตนฺน อาตฺมนนฺนุ อวนุ นโฑิทนุ. อนํตร ภาสฺกรนนฺนุ นโฑิ ศุกนุ ชโราคิ นคตโะฑคิทนุ.
12319006a ส ปุนรฺยโคมาสฺถาย มโกฺษมารฺคโปลพฺธยเฯ
12319006c มหายโคีศฺวรโ ภูตฺวา สโ'ตฺยกฺรามทฺวิหายสมฺฯฯ
มโกฺษมารฺควนฺนุ ปฑเะทุกโะฬฺฬลุ ปุนห์ ยโควนฺนุ อาศฺรยิสิ อวนุ มหายโคีศฺวรนาคิ อากาศวนฺนเ อติกฺรมิสิ หโคลุ สิทฺธนาทนุ.
12319007a ตตห์ ปฺรทกฺษิณํ กฺฤตฺวา ทเวรฺษิํ นารทํ ตทาฯ
12319007c นิวเทยามาส ตทา สฺวํ ยโคํ ปรมรฺษยเฯฯ
อนํตร ทเวรฺษิ นารทนิคเะ ปฺรทกฺษิณเะ มาฑิ อา ปรม ฤษิคเะ ตนฺน ยโคท กุริตุ หเฬิทนุ:
12319008a ทฺฤษฺฏโ มารฺคห์ ปฺรวฺฤตฺตโ'สฺมิ สฺวสฺติ ตเ'สฺตุ ตปโธนฯ
12319008c ตฺวตฺปฺรสาทาทฺคมิษฺยามิ คติมิษฺฏาํ มหาทฺยุตเฯฯ
“ตปโธน! มหาทฺยุตเ! นินคเะ มํคฬวาคลิ! นินฺน อนุคฺรหทิํท มโกฺษมารฺควุ คโจริตุ. อีค นานุ อลฺลิยเ หโะรฑุววนิทฺทเนเะ. อิษฺฏวาท อลฺลิคเ หโคุตฺตเนเะ.”
12319009a นารทเนาภฺยนุชฺญาตสฺตตโ ทฺวไปายนาตฺมชห์ฯ
12319009c อภิวาทฺย ปุนรฺยโคมาสฺถายากาศมาวิศตฺฯฯ
นารทนิํท อนุชฺญาตนาคิ ทฺวไปายนาตฺมชนุ อวนนฺนุ วํทิสิ, ปุนห์ ยโควนฺนาศฺรยิสิ อากาศวนฺนุ ปฺรวเศิสิทนุ.
12319010a กไลาสปฺฤษฺฐาทุตฺปตฺย ส ปปาต ทิวํ ตทาฯ
12319010c อํตริกฺษจรห์ ศฺรีมานฺ วฺยาสปุตฺรห์ สุนิศฺจิตห์ฯฯ
สุนิศฺจิตนาคิทฺท ศฺรีมานฺ วฺยาสปุตฺรนุ กไลาสปฺฤษฺฐทิํท หาริ อากาศวนฺนุ สเริ อํตริกฺษจรนาทนุ.
12319011a ตมุทฺยํตํ ทฺวิชศฺรเษฺฐํ วไนตเยสมทฺยุติมฺฯ
12319011c ททฺฤศุห์ สรฺวภูตานิ มนโมารุตรํหสมฺฯฯ
หาคเะ มนสฺสุ มตฺตุ วายุวิน วเคทลฺลิ มเลเะหโคุตฺติทฺท วไนตเย สมทฺยุติ อา ทฺวิชศฺรเษฺฐนนฺนุ สรฺวภูตคฬู นโฑิทวุ.
12319012a วฺยวสายเน ลโกาํสฺตฺรีนฺสรฺวานฺสโ'ถ วิจิํตยนฺฯ
12319012c อาสฺถิตโ ทิวฺยมธฺวานํ ปาวการฺกสมปฺรภห์ฯฯ
อคฺนิ-สูรฺยร สมาน ปฺรภเะยิทฺท อวนุ มูรุ ลโกคฬนฺนู อาตฺมภาวทิํท นโฑุตฺตา อา ทิวฺย มารฺคทลฺลิทฺทุกโะํฑุ ปฺรยาณิสิทนุ.
12319013a ตมเกมนสํ ยาํตมวฺยคฺรมกุตโภยมฺฯ
12319013c ททฺฤศุห์ สรฺวภูตานิ ชํคมานีตราณิ จฯฯ
เอกมนสฺกนาคิ หโคุตฺติทฺท อา อวฺยคฺร ภยรหิต ศุกนนฺนุ สรฺวภูตคฬู – ชํคม-สฺถาวรคฬุ – นโฑิทวุ.
12319014a ยถาศกฺติ ยถานฺยายํ ปูชยาํ จกฺริรเ ตทาฯ
12319014c ปุษฺปวรฺษไศฺจ ทิวฺยไสฺตมวจกฺรุรฺทิวเากสห์ฯฯ
เอะลฺล ภูตคฬู ยถาศกฺติยาคิ ยถานฺยายวาคิ อวนิคเะ ปูชเะคฬนฺนุ สลฺลิสิทวุ. ทิวเากสรุ อวน มเลเะ ทิวฺย ปุษฺปวฺฤษฺฏิยนฺนุ สุริสิทรุ.
12319015a ตํ ทฺฤษฺฏฺวา วิสฺมิตาห์ สรฺวเ คํธรฺวาปฺสรสาํ คณาห์ฯ
12319015c ฤษยศฺจไว สํสิทฺธาห์ ปรํ วิสฺมยมาคตาห์ฯฯ
อวนนฺนุ นโฑิ สรฺว คํธรฺว-อปฺสรคณคฬู วิสฺมิตคโะํฑวุ. สํสิทฺธ ฤษิคฬู ปรม วิสฺมิตราทรุ.
12319016a อํตริกฺษจรห์ กโ'ยํ ตปสา สิทฺธิมาคตห์ฯ
12319016c อธห์กายโรฺธฺววกฺตฺรศฺจ นเตฺรไห์ สมภิวาหฺยตเฯฯ
“ตปสฺสินิํท สิทฺธิยนฺนุ ปฑเะทุกโะํฑิรุว อี อํตริกฺษจรนุ ยารุ? อิวน ศรีรวุ กเะฬมุขวาคิทเะ. มุขวุ มเลฺมุขวาคิทเะ. นมฺม กณฺณุคฬนฺนุ อิวนุ ตนฺนเะฑเะยเ สเะฬเะทุกโะฬฺฬุตฺติทฺทานเะ!”
12319017a ตตห์ ปรมธีราตฺมา ตฺริษุ ลโกเษุ วิศฺรุตห์ฯ
12319017c ภาสฺกรํ สมุทีกฺษนฺส ปฺรางฺมุขโ วาคฺยตโ'คมตฺฯ
12319017e ศพฺทเนากาศมขิลํ ปูรยนฺนิว สรฺวตห์ฯฯ
อนํตร มูรุ ลโกคฬลฺลิยู วิศฺรุตนาท อา ปรม ธีราตฺมนุ ภาสฺกรนนฺนเ นโฑุตฺตา ปูรฺวาภิมุขวาคิ อขิล อากาศวนฺนู เอะลฺลกฑเะคฬลฺลิ ศพฺททิํท ตุํพุตฺตา มุํทเะ สาริทนุ.
12319018a ตมาปตํตํ สหสา ทฺฤษฺฏฺวา สรฺวาปฺสรโคณาห์ฯ
12319018c สํภฺราํตมนสโ ราชนฺนาสนฺ ปรมวิสฺมิตาห์ฯ
12319018e ปํจจูฑาปฺรภฺฤตยโ ภฺฤศมุตฺผุลฺลลโจนาห์ฯฯ
ราชนฺ! โอะมฺมเะลเ ตมฺมกฑเะ พรุตฺติทฺท อวนนฺนุ นโฑิ ปํจจูฑฬเ มโะทลาท สรฺว อปฺสรคณคฬู สํภฺราํตมนสฺกราคิ ปรมวิสฺมิตราคิ วิกสิต กณฺณุคฬิํท อวนนฺนุ นโฑุตฺตา ปรสฺปรรลฺลิ หเฬิกโะํฑวุ:
12319019a ทไวตํ กตมํ หฺยเตทุตฺตมาํ คติมาสฺถิตมฺฯ
12319019c สุนิศฺจิตมิหายาติ วิมุกฺตมิว นิห์สฺปฺฤหมฺฯฯ
“อุตฺตม คติยนฺนาศฺรยิสิ ยาว ทเวตเะยุ อิตฺต กฑเะ พรุตฺติทเะ? อิทุ สุนิศฺจิต ชฺญานทิํท กูฑิ สกล พํธนคฬิํทลู สํศยคฬิํทลู มุกฺตวาคิรุวํติทเะ. อิทร มนสฺสินลฺลิ อาสเะ เอะํพุทเ อิลฺลวเะํทุ ตโรุตฺตทเะ!”.
12319020a ตตห์ สมติจกฺราม มลยํ นาม ปรฺวตมฺฯ
12319020c อุรฺวศี ปูรฺวจิตฺติศฺจ ยํ นิตฺยมุปสเวตเฯ
12319020e ตเ สฺม พฺรหฺมรฺษิปุตฺรสฺย วิสฺมยํ ยยตุห์ ปรมฺฯฯ
อนํตร อวนุ อูรฺวศี มตฺตุ ปูรฺวจิตฺติยรุ นิตฺยวู สเวิสุว มลย เอะํพ ปรฺวตท กฑเะคเะ หโทนุ. อา พฺรหฺมรฺษิปุตฺรนนฺนุ นโฑิ อวรุ ปรม วิสฺมิตราทรุ.
12319021a อหโ พุทฺธิสมาธานํ วเทาภฺยาสรตเ ทฺวิชเฯ
12319021c อจิรเณไว กาลเน นภศฺจรติ จํทฺรวตฺฯ
12319021e ปิตฺฤศุศฺรูษยา สิทฺธิํ สํปฺราปฺตโ'ยมนุตฺตมามฺฯฯ
“อาหา! วเทาภฺยาสรตนาคิรุว อี ทฺวิชน พุทฺธิสมาธานวเ! ปิตฺฤศุศฺรูษเะยิํท อนุตฺตม สิทฺธิยนฺนุ ปฑเะทุ อิวนุ อตฺยํต สฺวลฺปวเ กาลทลฺลิ จํทฺรนํตเะ นภกฺกเรุตฺติทฺทานเะ!
12319022a ปิตฺฤภกฺตโ ทฺฤฒตปาห์ ปิตุห์ สุทยิตห์ สุตห์ฯ
12319022c อนนฺยมนสา ตเน กถํ ปิตฺรา วิวรฺชิตห์ฯฯ
ปิตฺฤภกฺตนู, ทฺฤฒตปสฺวิยู, ตํทเะย มุทฺทิน มคนู อาท อิวนนฺนุ อนนฺยมนสฺกนาท ตํทเะยุ หเคเะ กฬุหิสิกโะฏฺฏนุ?”
12319023a อุรฺวศฺยา วจนํ ศฺรุตฺวา ศุกห์ ปรมธรฺมวิตฺฯ
12319023c อุทไกฺษต ทิศห์ สรฺวา วจนเ คตมานสห์ฯฯ
อูรฺวศิย มาตนฺนุ กเฬิ ปรมธรฺมวิทุ ศุกนุ เอะลฺล ทิกฺกุคฬนฺนู วีกฺษิสิ, อวฬ มาติน กุริตุ ยโจิสิทนุ.
12319024a สโ'ํตริกฺษํ มหีํ จไว สศไลวนกานนามฺฯ
12319024c อาลโกยามาส ตทา สราํสิ สริตสฺตถาฯฯ
อวนุ อํตริกฺษวนฺนู, ศไล-วน-กานนคฬโะํทิคเะ มหิยนฺนู, สรโวร-นทิคฬนฺนู อวลโกิสิทนุ.
12319025a ตตโ ทฺวไปายนสุตํ พหุมานปุรห์สรมฺฯ
12319025c กฺฤตาํชลิปุฏาห์ สรฺวา นิรีกฺษํตเ สฺม ทเวตาห์ฯฯ
12319026a อพฺรวีตฺตาสฺตทา วากฺยํ ศุกห์ ปรมธรฺมวิตฺฯ
12319026c ปิตา ยทฺยนุคจฺจเนฺมาํ กฺรโศมานห์ ศุกเติ วไฯฯ
12319027a ตตห์ ปฺรติวจโ ทเยํ สรฺวไรเว สมาหิตไห์ฯ
12319027c เอตนฺมเ สฺนเหตห์ สรฺวเ วจนํ กรฺตุมรฺหถฯฯ
อาค อลฺลิย สรฺว ทเวตเะคฬู พทฺธาํชลิคฬาคิ เอะลฺล กฑเะคฬิํทลู อาทรปูรฺวกวาคิ อวนนฺนเ นโฑุตฺติทฺทรุ. ปรม ธรฺมวิทุ ศุกนุ พหุมานทิํท ตนฺนนฺนเ นโฑุตฺติทฺท ทเวตเะคฬิคเะ อี มาตนฺนาฑิทนุ: “ศุกา! เอะํทุ กูคุตฺตา นนฺน ตํทเะยเนาทรู อิลฺลิคเะ พํทรเะ นีวเะลฺลรู โอะฏฺฏาคิ อวนิคเะ ปฺรติธฺวนิยนฺนุ นีฑพเกุ. นนฺน มเลิน สฺนเหทิํท นีวเะลฺลรู อี วจนทํตเะ มาฑพเกุ.”
12319028a ศุกสฺย วจนํ ศฺรุตฺวา ทิศห์ สวนกานนาห์ฯ
12319028c สมุทฺราห์ สริตห์ ศไลาห์ ปฺรตฺยูจุสฺตํ สมํตตห์ฯฯ
12319029a ยถาชฺญาปยสเ วิปฺร พาฒมเวํ ภวิษฺยติฯ
12319029c ฤษเรฺวฺยาหรตโ วากฺยํ ปฺรติวกฺษฺยามหเ วยมฺฯฯ
ศุกน วจนวนฺนุ กเฬิ วน-กานนคฬโะํทิคเะ ทิกฺกุคฬุ, สมุทฺรคฬุ, นทิคฬุ, ศไลคฬุ เอะลฺลกฑเะคฬิํท ปฺรตฺยุตฺตริสิทวุ: “วิปฺร! นีนุ อาชฺญาปิสิทํตเะยเ อาคุตฺตทเะ. ฤษิยุ อาฑิท มาตนฺนเ นาวุ ปฺรติธฺวนิสุตฺตเวเะ!””
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศาํติ ปรฺวณิ มโกฺษธรฺม ปรฺวณิ ศุกาภิปตนเ เอกโนวิํศาธิกตฺริศตตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศาํติ ปรฺวทลฺลิ มโกฺษธรฺม ปรฺวทลฺลิ ศุกาภิปตน เอะนฺนุว มุนฺนูราหตฺตโะํภตฺตนเ อธฺยายวุ.
-
คิริศฺฤํคํ เอะํพ ปาฐาํตรวิทเะ (ภารต ทรฺศน). ↩︎