પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શાંતિ પર્વ
મોક્ષધર્મ પર્વ
અધ્યાય 307
સાર
જરામૃત્યુગળન્નુ અતિક્રમિસુવ વિષયદલ્લિ જનક મત્તુ પંચશિખર સંવાદ (1-14).
12307001 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
12307001a ઐશ્વર્યં વા મહત્પ્રાપ્ય ધનં વા ભરતર્ષભ।
12307001c દીર્ઘમાયુરવાપ્યાથ કથં મૃત્યુમતિક્રમેત્।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ભરતર્ષભ! મહા ઐશ્વર્યવન્નાગલી ધનવન્નાગલી અથવા દીર્ઘ આયુષ્યવન્નાગલી પડॆદ બળિક મનુષ્યનુ હેગॆ મૃત્યુવન્નુ દાટબલ્લનુ?
12307002a તપસા વા સુમહતા કર્મણા વા શ્રુતેન વા।
12307002c રસાયનપ્રયોગૈર્વા કૈર્નોપૈતિ જરાંતકૌ।।
મહા તપસ્સિનિંદાગલિ અથવા કર્મગળિંદાગલી અથવા વેદશાસ્ત્રગળ અધ્યયનદિંદાગલી, રસાયનગળ પ્રયોગદિંદાગલી અથવા બેરॆ યાવુદરિંદાગલી મનુષ્યનુ જરા-મૃત્યુગળિંદ તપ્પિસિકॊળ્ળબલ્લને?”
12307003 ભીષ્મ ઉવાચ।
12307003a અત્રાપ્યુદાહરંતીમમિતિહાસં પુરાતનમ્।
12307003c ભિક્ષોઃ પંચશિખસ્યેહ સંવાદં જનકસ્ય ચ।।
ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “ઇદક્કॆ સંબંધિસિદંતॆ પુરાતન ઇતિહાસવાદ ભિક્ષુ પંચશિખ મત્તુ જનકર સંવાદવન્નુ ઉદાહરિસુત્તારॆ.
12307004a વૈદેહો જનકો રાજા મહર્ષિં વેદવિત્તમમ્।
12307004c પર્યપૃચ્ચત્પંચશિખં ચિન્નધર્માર્થસંશયમ્।।
વિદેહદ રાજા જનકનુ મહર્ષિ વેદવિત્તમ પંચશિખનન્નુ કॆલવુ ધર્માર્થસંશયિક પ્રશ્નॆગળન્નુ કેળિદનુ.
12307005a કેન વૃત્તેન ભગવન્નતિક્રામેજ્જરાંતકૌ।
12307005c તપસા વાથ બુદ્ધ્યા વા કર્મણા વા શ્રુતેન વા।।
“ભગવન્! યાવ નડતॆયિંદ તપસ્સુ અથવા બુદ્ધિ અથવા કર્મ અથવા વેદાધ્યયનન – મુપ્પુ મત્તુ સાવુગળન્નુ ઉલ્લંઘિસલુ સાધ્યવાગુત્તદॆ?”
12307006a એવમુક્તઃ સ વૈદેહં પ્રત્યુવાચ પરોક્ષવિત્।
12307006c નિવૃત્તિર્નૈતયોરસ્તિ નાનિવૃત્તિઃ કથં ચન।।
ઈ પ્રશ્નॆગॆ પરોક્ષજ્ઞાનિ પંચશિખનુ વૈદેહનિગॆ ઉત્તરિસિદનુ: “મુપ્પુ મત્તુ મૃત્યુગળિંદ તપ્પિસિકॊળ્ળલુ સાધ્યવિલ્લ. આદરॆ અવુગળિંદ નિવૃત્તિયાગુવુદિલ્લ ऎન્નુવુદૂ ઇલ્લ.
12307007a ન હ્યહાનિ નિવર્તંતે ન માસા ન પુનઃ ક્ષપાઃ।
12307007c સોઽયં પ્રપદ્યતેઽધ્વાનં ચિરાય ધ્રુવમધ્રુવઃ।।
દિનગળુ, માસગળુ મત્તુ ક્ષણગળુ ચલિસુત્તલે ઇરુત્તવॆ. યાવુવૂ હિંદિરુગિ બરુવુદિલ્લ. આદરॆ દીર્ઘકાલદ નંતર મનુષ્યનુ શાશ્વત મોક્ષમાર્ગવન્નુ આશ્રયિસુત્તાનॆ.
12307008a સર્વભૂતસમુચ્ચેદઃ સ્રોતસેવોહ્યતે સદા।
12307008c ઉહ્યમાનં નિમજ્જંતમપ્લવે કાલસાગરે।
12307008e જરામૃત્યુમહાગ્રાહે ન કશ્ચિદભિપદ્યતે।।
નદિય પ્રવાહવુ વસ્તુગળન્નુ તેલિસિકॊંડુ હોગુવંતॆ સર્વપ્રાણિગળન્નૂ વિનાશગॊળિસુવ કાલનુ તન્ન પ્રવાહદલ્લિ પ્રાણિગળન્નુ ऒય્યુત્તિરુત્તાનॆ. મુપ્પુ મત્તુ સાવુગળॆંબ મॊસળॆગળિંદ કૂડિરુવ મત્તુ નૌકॆયિલ્લદ કાલસમુદ્રદલ્લિ મુળુગુત્તિરુવ જીવનન્નુ યારૂ પારુમાડલારરુ.
12307009a નૈવાસ્ય ભવિતા કશ્ચિન્નાસૌ ભવતિ કસ્ય ચિત્।
12307009c પથિ સંગતમેવેદં દારૈરન્યૈશ્ચ બંધુભિઃ।
12307009e નાયમત્યંતસંવાસો લબ્ધપૂર્વો હિ કેન ચિત્।।
ઈ જીવક્કॆ તન્નદॆંબુદુ યાવુદૂ ઇલ્લ. ઇદુ બॆરॆ યારિગૂ સેરિલ્લ. દારિહોકરુ ऒંદॆડॆયલ્લિ સેરુવંતॆ પત્નિ મત્તુ ઇતર બંધુગળુ જીવનॊંદિગॆ સેરિકॊંડિરુત્તારॆ. આદરॆ ઇદૂવરॆગॆ યારૂ યારॊડનॆયૂ અંત્યવિલ્લદ સહવાસવન્નુ માડિકॊંડિરુવુદુ ઇલ્લવે ઇલ્લ.
12307010a ક્ષિપ્યંતે તેન તેનૈવ નિષ્ટનંતઃ પુનઃ પુનઃ।
12307010c કાલેન જાતા જાતા હિ વાયુનેવાભ્રસંચયાઃ।।
ગાળિયુ મેઘસંકુલગળન્નુ હેગો હાગॆ કાલનુ જીવિગળન્નુ તન્ન ચક્રદલ્લિ સિલુકિસિ કાલાગ્નિયલ્લિ બેયિસિ અનંતર ऎલ્લॆલ્લિગો ऎસॆદુબિડુત્તાનॆ.
12307011a જરામૃત્યૂ હિ ભૂતાનાં ખાદિતારૌ વૃકાવિવ।
12307011c બલિનાં દુર્બલાનાં ચ હ્રસ્વાનાં મહતામપિ।।
બલશાલિગળાગિરલિ, દુર્બલરાગિરલિ, કુબ્જરાગિરલિ, દॊડ્ડદેહદવરાગિરલિ જીવિગળન્નુ તોળગળંતિરુવ જરા-મૃત્યુગળુ તિંદુહાકુત્તવॆ.
12307012a એવંભૂતેષુ ભૂતેષુ નિત્યભૂતાધ્રુવેષુ ચ।
12307012c કથં હૃષ્યેત જાતેષુ મૃતેષુ ચ કથં જ્વરેત્।।
હીગॆ ઇરુવવॆલ્લવૂ અશાશ્વતવાગિરુવા નિત્યનાદ આત્મનુ હુટ્ટિદરॆ ऎકॆ સંતોષપડબેકુ? મત્તુ સત્તરॆ એકॆ દુઃખિસબેકુ?
12307013a કુતોઽહમાગતઃ કોઽસ્મિ ક્વ ગમિષ્યામિ કસ્ય વા।
12307013c કસ્મિન્ સ્થિતઃ ક્વ ભવિતા કસ્માત્કિમનુશોચસિ।।
નાનુ યારુ? ऎલ્લિંદ બંદॆનુ? ऎલ્લિગॆ હોગુત્તેનॆ? નાનુ યારિગॆ સંબંધિસિદવનુ? નાનીગ ऎલ્લિદ્દેનॆ? પુનઃ ऎલ્લિ હુટ્ટુત્તેનॆ? ઇવॆલ્લવન્નૂ યॊચિસિદરॆ યારિગોસ્કર એકॆ શોકિસબેકુ?
12307014a દ્રષ્ટા સ્વર્ગસ્ય ન હ્યસ્તિ તથૈવ નરકસ્ય ચ।
12307014c આગમાંસ્ત્વનતિક્રમ્ય દદ્યાચ્ચૈવ યજેત ચ।।
જ્ઞાનિગળલ્લદે બેરॆ યારુ તાને સ્વર્ગ અથવા નરકવન્નુ નોડિદ્દારॆ? આદરॆ આગમગળન્નુ ઉલ્લંઘિસિદદે દાનમાડબેકુ મત્તુ યજિસબેકુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે શાંતિપર્વણિ મોક્ષધર્મપર્વણિ પંચશિખજનકસંવાદે સપ્તાધિકત્રિશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ શાંતિપર્વદલ્લિ મોક્ષધર્મપર્વદલ્લિ પંચશિખજનકસંવાદ ऎન્નુવ મુન્નૂરાએળને અધ્યાયવુ.