ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศาํติ ปรฺว
มโกฺษธรฺม ปรฺว
อธฺยาย 2881
สาร
หํสรูปธรนาท พฺรหฺมนุ สาธฺยริคเะ อาธฺยาตฺมโปทเศวนฺนุ นีฑิทุทุ (1-45).
12288001 ยุธิษฺฐิร อุวาจฯ
12288001a สตฺยํ กฺษมาํ ทมํ ปฺรชฺญาํ ปฺรศํสํติ ปิตามหฯ
12288001c วิทฺวาํสโ มนุชา ลโกเ กถมเตนฺมตํ ตวฯฯ
ยุธิษฺฐิรนุ หเฬิทนุ: “ปิตามห! มนุษฺยลโกทลฺลิ วิทฺวาํสรุ สตฺย, กฺษมเะ, ทมเะ, มตฺตุ ปฺรชฺญเะคฬนฺนุ ปฺรศํสิสุตฺตารเะ. อิทรลฺลิ นินฺน มตวเนุ?”
12288002 ภีษฺม อุวาจฯ
12288002a อตฺร ตเ วรฺตยิษฺยเ'หมิติหาสํ ปุราตนมฺฯ
12288002c สาธฺยานามิห สํวาทํ หํสสฺย จ ยุธิษฺฐิรฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “ยุธิษฺฐิร! อิทกฺกเะ สํพํธิสิทํตเะ ปุราตน อิติหาสวาท สาธฺยรุ มตฺตุ หํสท สํวาทวนฺนุ หเฬุตฺตเนเะ.
12288003a หํสโ ภูตฺวาถ สเาวรฺณสฺตฺวชโ นิตฺยห์ ปฺรชาปติห์ฯ
12288003c ส วไ ปรฺยเติ ลโกาํสฺตฺรีนถ สาธฺยานุปาคมตฺฯฯ
โอะมฺมเะ อช, นิตฺย, ปฺรชาปติยุ สุวรฺณ หํสรูปวนฺนุ ธริสิ มูรุ ลโกคฬลฺลิยู สํจริสุตฺติรุวาค อวนุ สาธฺยร พฬิ หโทนุ.
12288004 สาธฺยา อูจุห์ฯ
12288004a ศกุนเ วยํ สฺม ทเวา วไ สาธฺยาสฺตฺวามนุยุชฺมหเฯ
12288004c ปฺฤจฺจามสฺตฺวาํ มโกฺษธรฺมํ ภวาํศฺจ กิล มโกฺษวิตฺฯฯ
สาธฺยรุ หเฬิทรุ: “ปกฺษิยเ! นาวุ สาธฺยรเะํพ ทเวตเะคฬุ. นาวุ นินฺนิํท มโกฺษธรฺมวนฺนุ กเฬิ ติฬิย พยสุตฺตเวเะ. นีนาทรโ มโกฺษวิทุวาคิรุวเะ.
12288005a ศฺรุตโ'สิ นห์ ปํฑิตโ ธีรวาที สาธุศพฺทห์ ปตตเ ตเ ปตตฺรินฺฯ
12288005c กิํ มนฺยสเ ศฺรเษฺฐตมํ ทฺวิช ตฺวํ กสฺมินฺมนสฺตเ รมตเ มหาตฺมนฺฯฯ
ปตตฺรินฺ! นีนุ ปํฑิตนู, ธีรวาทิยู เอะํทุ กเฬิทฺทเวเะ. นินฺน อุตฺตม วาณิยุ สรฺวตฺร ปฺรจารทลฺลิทเะ. ปกฺษิยเ! นีนุ ยาวุทนฺนุ เอะลฺลวุทกฺกิํต ศฺรเษฺฐวเะํทุ ภาวิสุตฺตียเะ? มหาตฺมนฺ! นินฺน มนสฺสุ ยาวุทรลฺลิ รมิสุตฺตทเะ?
12288006a ตนฺนห์ การฺยํ ปกฺษิวร ปฺรศาธิ ยตฺการฺยาณาํ มนฺยสเ ศฺรเษฺฐมเกมฺฯ
12288006c ยตฺ กฺฤตฺวา วไ ปุรุษห์ สรฺวพํธไรฺ วิมุจฺยตเ วิหคเํทฺรเห ศีฆฺรมฺฯฯ
ปกฺษิศฺรเษฺฐ! วิหคเํทฺร! ยาว โอะํทุ การฺยวนฺนุ นีนุ เอะลฺล การฺยคฬิคิํต ศฺรเษฺฐวเะํทุ ภาวิสุตฺตียโ มตฺตุ ยาวุทนฺนุ มาฑิทรเะ ปุรุษนุ สรฺวพํธนคฬิํท มุกฺตนาคุวนโ อา การฺยวนฺนุ มาฑลุ ศีฆฺรวาคิ นมคเะ อาชฺญาปิสุ.”
12288007 หํส อุวาจฯ
12288007a อิทํ การฺยมมฺฤตาศาห์ ศฺฤณโมิ ตปโ ทมห์ สตฺยมาตฺมาภิคุปฺติห์ฯ
12288007c คฺรํถีนฺวิมุจฺย หฺฤทยสฺย สรฺวานฺ ปฺริยาปฺริยเ สฺวํ วศมานยีตฯฯ 2
หํสวุ หเฬิตุ: “อมฺฤต ภโชิคฬเ! ตปสฺสุ, อิํทฺริยนิคฺรห, สตฺยนิษฺฐเะ มตฺตุ มนโนิคฺรห อิวเ เอะลฺล การฺยคฬิคิํตลู ศฺรเษฺฐวเะํทุ นานุ กเฬิทฺทเนเะ. หฺฤทยทลฺลิรุว สรฺว คฺรํถิคฬนฺนู กิตฺตุหากิ ปฺริยาปฺริยคฬนฺนุ ตนฺน วศกฺกเะ ตเะคเะทุกโะฬฺฬพเกุ.
12288008a นารุํตุทห์ สฺยานฺน นฺฤศํสวาที น หีนตห์ ปรมภฺยาททีตฯ
12288008c ยยาสฺย วาจา ปร อุทฺวิชเต น ตาํ วทเทฺรุศตีํ ปาปลโกฺยามฺฯฯ
ยาริคู นโวนฺนุํฏุมาฑพารทุ. นิษฺฐุรวาคิ มาตนาฑพารทุ. หีนริํท ปราวิทฺยเะย อุปทเศวนฺนุ ปฑเะทุกโะฬฺฬพารทุ. ยาวุทนฺนุ กเฬิ อิตรรุ อุทฺวเคคโะฬฺฬุตฺตารโ อํตห นรกปฺราปก, อมํคฬมย มาตนฺนุ อาฑพารทุ.
12288009a วากฺสายกา วทนานฺนิษฺปตํติ ยไราหตห์ ศโจติ ราตฺรฺยหานิฯ
12288009c ปรสฺย นามรฺมสุ ตเ ปตํติ ตานฺปํฑิตโ นาวสฺฤชเตฺปรเษุฯฯ
กฐิณมาตุคฬุ มนุษฺยน พายิํท พาณคฬโปาทิยลฺลิ หโะรพีฬุตฺตวเะ. อวุคฬิํท ปฺรหฺฤตนาทวนุ หคลุ-ราตฺริยู ทุห์ขปฑุตฺตานเะ. เอกเะํทรเะ อา วาคฺพาณคฬุ อวน มรฺมสฺถานท หโะรตาคิ พเรเะ เอะลฺลิยู พิทฺทิรุวุทิลฺล. อาทุทริํท ปํฑิตนาทวนุ อํตห กฐิณ วาคฺพาณคฬนฺนุ อิตรร มเลเะ ปฺรยโคิสกูฑทุ.
12288010a ปรศฺจเทเนมติวาทพาณไรฺ ภฺฤศํ วิธฺยเจฺจม เอวเห การฺยห์ฯ
12288010c สํรโษฺยมาณห์ ปฺรติมฺฤษฺยตเ ยห์ ส อาทตฺตเ สุกฺฤตํ วไ ปรสฺยฯฯ
พเรเะ ยาราทรู นิํทารูปท วาคฺพาณคฬนฺนุ พลวาคิ ปฺรยโคิสิทรู วิทฺวาํสนุ อทกฺกเะ ปฺรติยาคิ วาคฺพาณคฬนฺนุ ปฺรหริสทเะยเ ศาํตนาคิยเ อิทฺทุพิฑพเกุ. อินฺนโะพฺพนุ ตนฺน มเลเะ กโปคโะํฑรู อถวา ตนฺนนฺนุ กโปคโะฬฺฬุวํตเะ มาฑุตฺติทฺทรู ปฺรสนฺนนาคิยเ อิรุววนุ กโปคโะํฑวน อถวา นิํทิสิทวน ปุณฺยวนฺนุ สเะฬเะทุกโะฬฺฬุตฺตานเะ.
12288011a กฺษเปาภิมานาทภิษํควฺยลีกํ3 นิคฺฤหฺณาติ ชฺวลิตํ ยศฺจ มนฺยุมฺฯ
12288011c อทุษฺฏจเตา มุทิตโ'นสูยุห์ ส อาทตฺตเ สุกฺฤตํ วไ ปรเษามฺฯฯ
อภิมานทิํท นิํทิสุว มตฺตุ อาวเศคโะฬฺฬุว ปฺรชฺวลิต กโปวนฺนุ ตฑเะทุกโะฬฺฬุว, ยาวุทเ จิตฺตวิการทโษคฬิคู เอะฑเะมาฑิกโะฑท, มตฺตุ ปฺรสนฺนนาคิทฺทุกโะํฑุ อิตรร ทโษวนฺนุ นโฑท ปุรุษนุ ตนฺน กุริตุ ศตฺรุภาววนฺนิฏฺฏุกโะํฑิรุว ชนร ปุณฺยวนฺนุ ตเะคเะทุกโะฬฺฬุตฺตานเะ.
12288012a อากฺรุศฺยมานโ น วทามิ กิํ จิตฺ กฺษมามฺยหํ ตาฑฺยมานศฺจ นิตฺยมฺฯ
12288012c ศฺรเษฺฐํ หฺยเตตฺ กฺษมมปฺยาหุรารฺยาห์ สตฺยํ ตถไวารฺชวมานฺฤศํสฺยมฺฯฯ
อินฺนโะพฺพนุ นนฺนนฺนุ นิํทิสิทรู อทกฺกเะ ปฺรติยาคิ นานุ เอนนฺนู หเฬุวุทิลฺล. อินฺนโะพฺพนุ นนฺนนฺนุ หโะฑเะทรู นิตฺยวู อวนนฺนุ กฺษมิสุตฺตเนเะ. เอกเะํทรเะ กฺษมเะ, สตฺย, สรฬตเะ มตฺตุ ทยเะ อิวุ ศฺรเษฺฐ คุณคฬเะํทุ อารฺยรุ หเฬุตฺตารเะ.
12288013a วเทสฺยโปนิษตฺสตฺยํ สตฺยสฺยโปนิษทฺทมห์ฯ
12288013c ทมสฺยโปนิษนฺมโกฺษ เอตตฺสรฺวานุศาสนมฺฯฯ
วเทาธฺยยนท สารวเ สตฺยภาษณ. สตฺยภาษท สารวเ อิํทฺริย สํยม มตฺตุ อิํทฺริย สํยมท ผลวุ มโกฺษ. อิทเ สํปูรฺณ ศาสฺตฺรคฬ อุปทเศ.
12288014a วาจโ วเคํ มนสห์ กฺรโธวเคํ วิวิตฺสาวเค4มุทรโปสฺถวเคมฺฯ
12288014c เอตานฺวเคานฺยโ วิษหตฺยุทีรฺณาํสฺ ตํ มนฺยเ'หํ พฺราหฺมณํ วไ มุนิํ จฯฯ
มาติน วเค, มนสฺสุ มตฺตุ กฺรโธท วเค, ตฺฤษฺณเะย วเค, หสิวเะย วเค มตฺตุ กามท วเค – อี ปฺรจํฑ วเคคฬนฺนุ สหิสิกโะฬฺฬุววนนฺนุ นานุ พฺราหฺมณ มตฺตุ มุนิยเะํทุ มนฺนิสุตฺตเนเะ.
12288015a อกฺรโธนห์ กฺรุธฺยตาํ วไ วิศิษฺฏสฺ ตถา ติติกฺษุรติติกฺษโรฺวิศิษฺฏห์ฯ
12288015c อมานุษานฺมานุษโ วไ วิศิษฺฏสฺ ตถาชฺญานาชฺชฺญานวานฺวไ ปฺรธานห์ฯฯ
กฺรโธิคิํตลู กฺรโธปฑทเ อิรุววนุ ศฺรเษฺฐนุ. อสหนศีลนิคิํต สหนศีลนุ ศฺรเษฺฐนุ. มนุษฺยเตร ปฺราณิคฬิคิํต มนุษฺยนุ ศฺรเษฺฐนุ. หาคเะยเ อชฺญานิคฬิคิํต ชฺญานิยเ ศฺรเษฺฐนุ.
12288016a อากฺรุศฺยมานโ นากฺรโศเนฺมนฺยุรเว ติติกฺษตห์ฯ
12288016c อากฺรโษฺฏารํ นิรฺทหติ สุกฺฤตํ จาสฺย วิํทติฯฯ
ตนฺนนฺนุ นิํทิสุตฺติรุววนนฺนุ สหิสิกโะํฑุ ติรุคิ นิํทิสทเ อิรุววนุ ตฑเะทิฏฺฏุกโะํฑ กโปวเ นิํทเะมาฑิทวนนฺนุ สุฏฺฏุพิฑุตฺตทเะ มตฺตุ อวนลฺลิรุว สุกฺฤตคฬนฺนู กฺษมาวํตนุ ปฑเะทุกโะฬฺฬุตฺตานเะ.
12288017a ยโ นาตฺยุกฺตห์ ปฺราห รูกฺษํ ปฺริยํ วา ยโ วา หตโ น ปฺรติหํติ ธไรฺยาตฺฯ
12288017c ปาปํ จ ยโ นเจฺจติ ตสฺย หํตุสฺ ตสฺมไ ทเวาห์ สฺปฺฤหยํตเ สทไวฯฯ
อินฺนโะพฺพนิํท นิํทิสลฺปฏฺฏรู อถวา สฺตุติสลฺปฏฺฏรู กฐโรวาท อถวา ปฺริยวาท มาตุคฬนฺนุ ยารุ อาฑุวุทิลฺลวโ, มตฺตุ พเรเะยวรุ หโะฑเะทรู มนห์สฺถไรฺยทิํท อวนนฺนุ หโะฑเะยลุ หโคุวุทิลฺลวโ มตฺตุ หโะฑเะทวนิคเะ กเฑนฺนู พยสุวุทิลฺลวโ อํตห มหาตฺมนนฺนุ สํทรฺศิสลุ ทเวตเะคฬู กูฑ สทา อาสกฺตราคิรุตฺตารเะ.
12288018a ปาปียสห์ กฺษมเตไว ศฺรเยสห์ สทฺฤศสฺย จฯ
12288018c วิมานิตโ หตโ''กฺรุษฺฏ เอวํ สิทฺธิํ คมิษฺยติฯฯ
ปาปิยุ ตนคิํต ทโะฑฺฑวนาคิรลิ, สณฺณวนาคิรลิ อถวา ตนฺน สมนาคิรลิ, อวนิํท อปมานิตนาคิ, หโะฑเะตติํทุ มตฺตุ นิํทเะยนฺนุ กเฬิท นํตรวู อวนนฺนุ กฺษมิสิพิฑพเกุ. หีคเะ มาฑุววนุ ปรม สิทฺธิยนฺนุ ปฑเะทุกโะฬฺฬุตฺตานเะ.
12288019a สทาหมารฺยานฺนิภฺฤตโ'ปฺยุปาสเ น มเ วิวิตฺสา น จ มเ'สฺติ รโษห์5ฯ
12288019c น จาปฺยหํ ลิปฺสมานห์ ปรไมิ น จไว กิํ จิทฺวิษมเณ ยามิฯฯ
นานุ ปริปูรฺณนาคิทฺทรู สทา อารฺยรนฺนุ อุปาสิสุตฺตเนเะ. นนฺนลฺลิ ตฺฤษฺณเะยิลฺล มตฺตุ นนฺนลฺลิ รโษวู อิลฺล. ยาวุทนฺนาทรู ปฑเะยพเกเะํทุ นานุ ธรฺมวนฺนุ อุลฺลํฆิสุวุทิลฺล. วิษยสุขคฬนฺนรสิกโะํฑุ หโคุวุทิลฺล.
12288020a นาหํ ศปฺตห์ ปฺรติศปามิ กิํ จิทฺ ทมํ ทฺวารํ หฺยมฺฤตสฺยเห วเทฺมิฯ
12288020c คุหฺยํ พฺรหฺม ตทิทํ วโ พฺรวีมิ น มานุษาจฺจฺรเษฺฐตรํ หิ กิํ จิตฺฯฯ
ยาราทรู นนคเะ ศปิสิทรู นานุ ปฺรติยาคิ อวรนฺนุ ศปิสุวุทิลฺล. อิํทฺริย สํยมวเ มโกฺษกฺกเะ ทฺวารวเะํทุ ติฬิทิทฺทเนเะ. อีค นานุ นิมคเะ โอะํทุ อตฺยํต คุหฺย วิษยวนฺนุ หเฬุตฺตเนเะ. กเฬิ. มนุษฺยยโนิคิํตลู ศฺรเษฺฐวาท ยโนิยุ อินฺนโะํทิลฺล.
12288021a วิมุจฺยมานห์ ปาปเภฺยโ ธนเภฺย6 อิว จํทฺรมาห์ฯ
12288021c วิรชาห์ กาลมากาํกฺษนฺธีรโ ธไรฺยเณ สิธฺยติฯฯ
มโฑคฬิํท พิฑุคฑเะ หโะํทิท จํทฺรนุ อากาศทลฺลิ ปฺรกาศิสุวํตเะ ปาปมุกฺตนาท นิรฺมล อํตห์กรณยุกฺต ธีร มนุษฺยนุ ธไรฺยทิํท กาลวนฺนุ ปฺรตีกฺษิสิ สิทฺธิยนฺนุ หโะํทุตฺตานเะ.
12288022a ยห์ สรฺวเษาํ ภวติ หฺยรฺจนีย อุตฺสเจนเ สฺตํภ7 อิวาภิชาตห์ฯ
12288022c ยสฺมไ วาจํ สุปฺรศสฺตาํ วทํติ ส วไ ทเวานฺคจฺจติ สํยตาตฺมาฯฯ
มเลฺมุขวาคิ นิลฺลิสิท กํภทํตเะ อุจฺจกุลทลฺลิ หุฏฺฏิ เอะลฺลร อาทร-คเารวคฬิคู มตฺตุ เอะลฺลร ปฺรศํสเะย มาตุคฬิคู ปาตฺรนาท อาตฺมสํยมิยุ ทเวตเะคฬนฺนุ สเรุตฺตานเะ.
12288023a น ตถา วกฺตุมิจฺจํติ กลฺยาณานฺปุรุษเ คุณานฺฯ
12288023c ยถไษาํ วกฺตุมิจฺจํติ นไรฺคุณฺยมนุยุํชกาห์ฯฯ
อินฺนโะพฺพนโะํทิคเะ อีรฺษเะปฑุววนุ อวน ทโษคฬนฺนุ วรฺณิสลุ เอะษฺฏุ พยสุตฺตานโ อษฺฏุ อวน กลฺยาณมย คุณคฬนฺนุ วรฺณิสลุ พยสุวุทิลฺล.
12288024a ยสฺย วางฺมนสี คุปฺตเ สมฺยกฺปฺรณิหิตเ สทาฯ
12288024c วเทาสฺตปศฺจ ตฺยาคศฺจ ส อิทํ สรฺวมาปฺนุยาตฺฯฯ
ยาร มาตุ มตฺตุ มนสฺสุคฬุ สรกฺษิตวาคิ สทา เอะลฺล รีติยลฺลิยู ปรมาตฺมนลฺลิ สเริรุตฺตวเะยโ อวร วเทาธฺยยน, ตปสฺสุ มตฺตุ ตฺยาค – เอะลฺลวู ผลิสุตฺตวเะ.
12288025a อากฺรโศนาวมานาภฺยามพุธาทฺวรฺธตเ พุธห์ฯ
12288025c ตสฺมานฺน วรฺธยเทนฺยํ น จาตฺมานํ วิหิํสยเตฺฯฯ
อาทุทริํท ติฬิทวนุ กฏุวาคิ มาตนาฑุว อถวา อปมานิสุว อชฺญานิคฬิคเะ อวร อา ทโษคฬนฺนุ ตโริสิ ติฬุวฬิกเะ หเฬลุ ปฺรยตฺนิสพารทุ. อํถวร เอะทิรุ อิตรรนฺนุ หโะคฬิ อถวา อวนนฺนุ อากฺษเปิสิ อวนิํท ตนคเ หิํสเะยาคุวํตเะ มาฑิกโะฬฺฬพารทุ.
12288026a อมฺฤตสฺยเว สํตฺฤปฺยเทวมานสฺย วไ ทฺวิชห์ฯ
12288026c สุขํ หฺยวมตห์ ศเตเ ยโ'วมํตา ส นศฺยติฯฯ
ทุษฺฏริํท อปมานิตนาท ทฺวิชนุ อมฺฤตวนฺนุ กุฑิทวนษฺฏเ สํตุษฺฏนาคิรพเกุ. เอกเะํทรเะ อปมานิตนุ สุขวาคิ นิทฺริสุตฺตานเะ. อาทรเะ อปมานมาฑิทวนุ วินาศหโะํทุตฺตานเะ.
12288027a ยตฺกฺรโธนโ ยชตเ ยทฺททาติ ยทฺวา ตปสฺตปฺยติ ยชฺชุหโติฯ
12288027c วไวสฺวตสฺตทฺธรตเ'สฺย สรฺวํ มโฆห์ ศฺรมโ ภวติ กฺรโธนสฺยฯฯ
กฺรุทฺธมนุษฺยนุ มาฑิท ยชฺญ, ทาน, ตปสฺสุ มตฺตุ หโมคฬนฺนุ วไวสฺวต ยมนุ อปหริสุตฺตานเะ. อาทุทริํท กโปิษฺฐน ศฺรมวเะลฺลวู วฺยรฺถวเ.
12288028a จตฺวาริ ยสฺย ทฺวาราณิ สุคุปฺตานฺยมรโตฺตมาห์ฯ
12288028c อุปสฺถมุทรํ หสฺตเา วากฺจตุรฺถี ส ธรฺมวิตฺฯฯ
อมรโตฺตมรเ! ยาร อุปสฺถ, อุทร, กไคฬุ มตฺตุ มาตุ – อี นาลฺกุ ทฺวารคฬุ สุรกฺษิตวาคิรุววโ อวนเ ธรฺมชฺญนุ.
12288029a สตฺยํ ทมํ หฺยารฺชวมานฺฤศํสฺยํ ธฺฤติํ ติติกฺษามภิสเวมานห์ฯ
12288029c สฺวาธฺยายนิตฺยโ'สฺปฺฤหยนฺปรเษามฺ เอกาํตศีลฺยูรฺธฺวคติรฺภวเตฺสห์ฯฯ
สตฺย, อิํทฺริยสํยม, สรฬตเะ, ทยเะ, ธไรฺย มตฺตุ กฺษมเะ – อิวุคฬนฺนุ หเะจฺจาคิ อาศฺรยิสุว มตฺตุ สทา สฺวาธฺยายทลฺลิ นิรตนาคิรุว, อิตรร วสฺตุคฬนฺนุ พยสท, มตฺตุ เอกาํตทลฺลิ วาสิสุว วฺยกฺติยุ อูรฺธฺวคติยนฺนุ หโะํทุตฺตานเะ.
12288030a สรฺวานเตานนุจรนฺวตฺสวจฺจตุรห์ สฺตนานฺฯ
12288030c น ปาวนตมํ กิํ จิตฺสตฺยาทธฺยคมํ กฺว จิตฺฯฯ
หสุวิน กรุวุ ตนฺน ตายิย นาลฺกู มโะลเะคฬิํทลู สฺตนปานมาฑุวํตเะ มนุษฺยนุ มเลเะ หเฬิรุว เอะลฺล สทฺคุณคฬนฺนู อาจรณเะยลฺลิฏฺฏุกโะํฑิรพเกุ. อิทูวรเะคเะ นานุ สตฺยกฺกิํตลู ปาวนวาท พเรเะ ยาวุทนฺนู เอะลฺลิยู นโฑิลฺล.
12288031a อาจกฺษเ'หํ มนุษฺยเภฺยโ ทเวเภฺยห์ ปฺรติสํจรนฺฯ
12288031c สตฺยํ สฺวรฺคสฺย สโปานํ ปาราวารสฺย นเาริวฯฯ
นานุ เอะลฺล กฑเะ สํจริสุตฺตา ทเวตเะคฬิคู มตฺตุ มนุษฺยริคู – สมุทฺรวนฺนุ ทาฏลุ นเากเะยุ สาธนวาคิรุวํตเะ สตฺยวุ สฺวรฺคท สโปานวเะํทุ หเฬุตฺติรุตฺตเนเะ.
12288032a ยาทฺฤศไห์ สํนิวสติ ยาทฺฤศาํศฺจโปสเวตเฯ
12288032c ยาทฺฤคิจฺจเจฺจ ภวิตุํ ตาทฺฤคฺภวติ ปูรุษห์ฯฯ
มนุษฺยนุ เอะํตห มนุษฺยรโะฑนเะ วาสมาฑุตฺตานโ, เอะํถวร สเวเะมาฑุตฺตานโ มตฺตุ หเคเะ อิรพเกเะํทุ อิจฺฉิสุตฺตานโ หาคเะยเ อาคุตฺตานเะ.
12288033a ยทิ สํตํ สเวตเ ยทฺยสํตํ ตปสฺวินํ ยทิ วา สฺตเนมเวฯ
12288033c วาสโ ยถา รํควศํ ปฺรยาติ ตถา ส ตเษาํ วศมภฺยุปไติฯฯ
ยาว พณฺณทลฺลิ พฏฺฏเะยนฺนุ อทฺทุตฺตเวโ อทเ พณฺณวนฺนุ พฏฺฏเะยุ ปฑเะทุกโะฬฺฬุวํตเะ มนุษฺยนุ สํตรนฺนุ สเวิสิทรเะ สํตนาคุตฺตานเะ, กเะฏฺฏวร สหวาสวนฺนุ มาฑิทรเะ กเะฏฺฏวนาคุตฺตานเะ, ตปสฺวิย สหวาสทิํท ตปสฺวิยาคุตฺตานเะ มตฺตุ กฬฺฬร สหวาสทิํท กฬฺฬนาคุตฺตานเะ.
12288034a สทา ทเวาห์ สาธุภิห์ สํวทํตเ น มานุษํ วิษยํ ยาํติ ทฺรษฺฏุมฺฯ
12288034c นเํทุห์ สมห์ สฺยาทสมโ หิ วายุรฺ อุจฺจาวจํ วิษยํ ยห์ ส วเทฯฯ
ทเวตเะคฬุ สทา สาธุชนร สหวาสวนฺนเ มาฑุตฺตา อวรโะํทิคเะ มาตนาฑุตฺติรุตฺตารเะ. อวรุ มนุษฺยร กฺษณิก สุขคฬนฺนุ นโฑิยู อริยรุ. วิษยคฬ นศฺวร สฺวภาววนฺนุ สริยาคิ ติฬิทวน สมานตเะยนฺนุ จํทฺรนู อถวา วายุวู หโะํทลารรุ.
12288035a อทุษฺฏํ วรฺตมานเ ตุ หฺฤทยาํตรปูรุษเฯ
12288035c ตเนไว ทเวาห์ ปฺรียํตเ สตาํ มารฺคสฺถิตเน วไฯฯ
หฺฤทยาํตราฬทลฺลิรุว ชีวาตฺมนุ ทโษรหิตนาทาค มตฺตุ วฺยกฺติยุ สนฺมารฺคสฺถิตนาคิรุวาค ทเวตเะคฬุ อวน มเลเะ ปฺรสนฺนราคุตฺตารเะ.
12288036a ศิศฺนโทรเ ยเ'ภิรตาห์ สทไว สฺตเนา นรา วากฺปรุษาศฺจ นิตฺยมฺฯ
12288036c อปเตทโษานิติ ตานฺวิทิตฺวา ทูราทฺทเวาห์ สํปริวรฺชยํติฯฯ
สทไว ศิศฺนโทรปรายณราคิรุว, กฬฺฬรู, กฐโรวาคิ มาตนาฑุววรู อาท นรรนฺนุ ปฺรายศฺจิตฺตาทิคฬิํท ปาปคฬนฺนุ กฬเะทุกโะํฑิทฺทารเะํทุ ติฬิทรู ทเวตเะคฬุ ทูรทิํทลเ ปริตฺยชิสุตฺตารเะ.
12288037a น วไ ทเวา หีนสตฺตฺวเน ตโษฺยาห์ สรฺวาศินา ทุษฺกฺฤตกรฺมณา วาฯ
12288037c สตฺยวฺรตา ยเ ตุ นราห์ กฺฤตชฺญา ธรฺมเ รตาสฺตไห์ สห สํภชํตเฯฯ
สตฺตฺวคุณหีนนู, เอะลฺลวนฺนู ตินฺนุววนู มตฺตุ ทุษฺกฺฤตกรฺมิคฬุ ทเวตเะคฬนฺนุ ตฺฤปฺติปฑิสลารรุ. สตฺยวฺรตรู, กฺฤตชฺญรู, ธรฺมรตรู อาท นรรโะํทิคเะ ทเวตเะคฬุ อุตฺตม สํพํธวนฺนิฏฺฏุกโะํฑิรุตฺตารเะ.
12288038a อวฺยาหฺฤตํ วฺยาหฺฤตาจฺจฺรเย อาหุห์ สตฺยํ วทเทฺวฺยาหฺฤตํ ตทฺทฺวิตียมฺฯ
12288038c ธรฺมํ วทเทฺวฺยาหฺฤตํ ตตฺตฺฤตียํ ปฺริยํ วทเทฺวฺยาหฺฤตํ ตจฺจตุรฺถมฺฯฯ
วฺยรฺถาลาปกฺกิํต มาตนาฑทิรุวุทเ ศฺรเยสฺกรวเะํทุ หเฬุตฺตารเะ. มาตนาฑพเกาคิ พํทรเะ สตฺยวนฺนเ อาฑพเกุ เอะนฺนุวุทุ มาติน เอะรฑนเะย นิยม. สตฺยวาทุทนฺนู ปฺริยวาทุทนฺนู หเฬพเกุ. อิทุ มาติน มูรนเ นิยม. สตฺยวาคิยู, ปฺริยวาคิยู มตฺตุ ธรฺมสมฺมตวาคิยู อิรุว มาตนฺนเ หเฬพเกุ. อิทุ มาติน นาลฺกนเะย นิยม.8”
12288039 สาธฺยา อูจุห์ฯ
12288039a กเนายมาวฺฤตโ ลโกห์ กเน วา น ปฺรกาศตเฯ
12288039c กเน ตฺยชติ มิตฺราณิ กเน สฺวรฺคํ น คจฺจติฯฯ
สาธฺยรุ หเฬิทรุ: “อี ลโกวุ ยาวุทริํท อาวฺฤตวาคิทเะ? เอกเะ อิทุ ปฺรกาศิสุวุทิลฺล? ยาว การณทิํทาคิ มิตฺรรนฺนุ ตฺยชิสุตฺตารเะ? มตฺตุ ยาว การณทิํทาคิ สฺวรฺคกฺกเะ หโคุวุทิลฺล?”
12288040 หํส อุวาจฯ
12288040a อชฺญานเนาวฺฤตโ ลโกโ มาตฺสรฺยานฺน ปฺรกาศตเฯ
12288040c ลโภาตฺตฺยชติ มิตฺราณิ สํคาตฺสฺวรฺคํ น คจฺจติฯฯ
หํสวุ หเฬิตุ: “ลโกวุ อชฺญานทิํท อาวฺฤตวาคิทเะ. อสูยเะปฑุววรุ ปฺรกาศิสุวุทิลฺล. ลโภทิํท มิตฺรรนฺนุ ตฺยชิสุตฺตารเะ. สํคทโษทิํท สฺวรฺคกฺกเะ หโคลุ สาธฺยวาคุวุทิลฺล.”
12288041 สาธฺยา อูจุห์ฯ
12288041a กห์ สฺวิทเกโ รมตเ พฺราหฺมณานาํ กห์ สฺวิทเกโ พหุภิรฺชโษมาสฺตเฯ
12288041c กห์ สฺวิทเกโ พลวานฺทุรฺพลโ'ปิ กห์ สฺวิทเษาํ กลหํ นานฺววไติฯฯ
สาธฺยรุ หเฬิทรุ: “พฺราหฺมณรลฺลิ สุขิยาคิรุว โอะพฺพนุ ยารุ? อนเกร ชโะตเะยลฺลิทฺทรู มเานิยาคิรพลฺล โอะพฺพนุ ยารุ? ทุรฺพลนาคิทฺทรู พลิษฺฐนาคิรุว โอะพฺพนุ ยารุ? ยารโะฑนเะยู ชคฬวาฑทเ อิรุววนุ ยารุ?”
12288042 หํส อุวาจฯ
12288042a ปฺราชฺญ เอกโ รมตเ พฺราหฺมณานาํ ปฺราชฺญ เอกโ พหุภิรฺชโษมาสฺตเฯ
12288042c ปฺราชฺญ เอกโ พลวานฺทุรฺพลโ'ปิ ปฺราชฺญ เอษาํ กลหํ นานฺววไติฯฯ
หํสวุ หเฬิตุ: “พฺราหฺมณรลฺลิ ปฺราชฺญนาคิรุววนเ สุขิยุ. ปฺราชฺญนุ อนเกร ชโะตเะยลฺลิทฺทรู มเานิยาคิรุตฺตานเะ. ปฺราชฺญนโะพฺพนเ ทุรฺพลนาคิทฺทรู พลิษฺฐนุ. ปฺราชฺญนุ ยารโะฑนเะยู ชคฬวาฑุวุทิลฺล.”
12288043 สาธฺยา อูจุห์ฯ
12288043a กิํ พฺราหฺมณานาํ ทเวตฺวํ กิํ จ สาธุตฺวมุจฺยตเฯ
12288043c อสาธุตฺวํ จ กิํ ตเษาํ กิมเษาํ มานุษํ มตมฺฯฯ
สาธฺยรุ หเฬิทรุ: “พฺราหฺมณร ทเวตฺววุ ยาวุทุ? อวร สาธุตฺววุ เอนเะํทุ หเฬุตฺตารเะ? อวร อสาธุตฺววุ ยาวุทุ? มตฺตุ อวรลฺลิรุว มนุษฺยตฺววุ ยาวุทุ?”
12288044 หํส อุวาจฯ
12288044a สฺวาธฺยาย เอษาํ ทเวตฺวํ วฺรตํ สาธุตฺวมุจฺยตเฯ
12288044c อสาธุตฺวํ ปรีวาทโ มฺฤตฺยุรฺมานุษมุจฺยตเฯฯ
หํสวุ หเฬิตุ: “สฺวาธฺยายวเ พฺราหฺมณริคเะ ทเวตฺวสาธกวุ. วฺรตคฬนฺนุ ปาลิสุวุทเ อวร สาธุตฺว. อิตรร นิํทนเะยเ อวร อสาธุตฺว มตฺตุ มรณธรฺมวิรุวุทริํทลเ อวรนฺนุ มนุษฺยรุ เอะํทุ กรเะยุตฺตารเะ.”
12288045 ภีษฺม อุวาจฯ
12288045a สํวาท อิตฺยยํ ศฺรเษฺฐห์ สาธฺยานาํ ปริกีรฺติตห์ฯ
12288045c กฺษเตฺรํ วไ กรฺมณาํ ยโนิห์ สทฺภาวห์ สตฺยมุจฺยตเฯฯ
ภีษฺมนุ หเฬิทนุ: “หีคเะ สาธฺยรุ มตฺตุ หํสคฬ นฑุวเะ นฑเะท อี ศฺรเษฺฐสํวาทวนฺนุ หเฬิทฺทเนเะ. กรฺมคฬิคเะ อี ศรีรวเ มูลการณวุ มตฺตุ สทฺภาววนฺนเ สตฺย เอะํทุ หเฬุตฺตารเะ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศาํติ ปรฺวณิ มโกฺษธรฺม ปรฺวณิ หํสคีตายาํ อษฺฏาศีตฺยตฺยธิกทฺวิศตตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศาํติ ปรฺวทลฺลิ มโกฺษธรฺม ปรฺวทลฺลิ หํสคีตา เอะนฺนุว อินฺนูราเอะํภตฺตเะํฏนเ อธฺยายวุ.
-
อุทฺยโค ปรฺวท ปฺรชาคร ปรฺวท อธฺยาย ๓๖ รลฺลิ วิทุรนุ ธฺฤตราษฺฏฺรนิคเะ หํส มตฺตุ สาธฺยร นฑุวเะ นฑเะท สํวาทวนฺนุ อุทาหริสิทฺทนุ. อลฺลิ อตฺริย มค ทตฺตาตฺรเยนุ หํสท รูปวนฺนุ ธริสิทฺทนุ. อลฺลิรุว สํวาทท วิษย มตฺตุ อิลฺลิ ภีษฺมนุ หเฬิรุว หํส-สาธฺยร สํวาทท วิษยวุ สาธารณ โอะํทเ เอะํทุ ตโรุตฺตทเะ. ↩︎
-
อุทฺยโคปรฺวท อธฺยาย ๓๖ ร ๔นเ ศฺลโกวุ อิทเ ศฺลโกวนฺนุ หโลุตฺตทเะ: เอตตฺการฺยมมราห์ สํศฺรุตํ มเฯ ธฺฤติห์ ศมห์ สตฺยธรฺมานุวฺฤตฺติห์ฯ คฺรํถิํ วินีย หฺฤทยสฺย สรฺวํฯ ปฺริยาปฺริยเ จาตฺมวศํ นยีตฯฯ ↩︎
-
กฺษเปายมาณมณิษํคฺยลีกํ (คีตา ปฺรเะสฺ/ภารต ทรฺศน). ↩︎
-
วิธิตฺสาวเค (คีตา ปฺรเะสฺ/ภารต ทรฺศน). ↩︎
-
น มเ วิธิตฺสโตฺสหตเ น รโษห์ฯ (คีตา ปฺรเะสฺ/ภารต ทรฺศน). ↩︎
-
ฆนเภฺย (คีตา ปฺรเะสฺ/ภารต ทรฺศน). ↩︎
-
อุตฺสไธนสฺตํภ (ภารต ทรฺศน); อุตฺสเธนสฺตํภ (คีตา ปฺรเะสฺ). ↩︎
-
อิวุคฬลฺลิ มโะทลนเะยทกฺกิํตลู เอะรฑนเ นิยมวุ ศฺรเษฺฐวาทุทุ. เอะรฑนเะยทกฺกิํตลู มูรนเะยทุ ศฺรเษฺฐวาทุทุ. มูรนเะยทกฺกิํตลู นาลฺกนเะยทุ ศฺรเษฺฐวาทุทุ (ภารต ทรฺศน). ↩︎