ପ୍ରଵେଶ
।। ଓଂ ଓଂ ନମୋ ନାରାଯଣାଯ।। ଶ୍ରୀ ଵେଦଵ୍ଯାସାଯ ନମଃ ।।
ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଦ୍ଵୈପାଯନ ଵେଦଵ୍ଯାସ ଵିରଚିତ
ଶ୍ରୀ ମହାଭାରତ
ଶାଂତି ପର୍ଵ
ମୋକ୍ଷଧର୍ମ ପର୍ଵ
ଅଧ୍ଯାଯ 228
ସାର
ଧ୍ଯାନଯୋଗଦ ଵର୍ଣନॆ; ଯୋଗଦିଂଦ ମୋକ୍ଷପ୍ରାପ୍ତି (1-38).
12228001 ଵ୍ଯାସ ଉଵାଚ।
12228001a ଅଥ ଚେଦ୍ରୋଚଯେଦେତଦ୍ଦ୍ରୁହ୍ଯେତ ମନସା ତଥା।
12228001c ଉନ୍ମଜ୍ଜଂଶ୍ଚ ନିମଜ୍ଜଂଶ୍ଚ ଜ୍ଞାନଵାନ୍ ପ୍ଲଵଵାନ୍ଭଵେତ୍।।
ଵ୍ଯାସନୁ ହେଳିଦନୁ: “ମୁଳୁଗୁତ୍ତା ଏଳୁତ୍ତା ପ୍ରଵାହଦ ଜॊତॆ ହୋଗୁଵୁଦୁ ବେଡଵॆଂଦିଦ୍ଦଵନୁ ଜ୍ଞାନଦ ଦୋଣିଯନ୍ନେ ବଳସବେକାଗୁତ୍ତଦॆ.
12228002a ପ୍ରଜ୍ଞଯା ନିର୍ମିତୈର୍ଧୀରାସ୍ତାରଯଂତ୍ଯବୁଧାନ୍ ପ୍ଲଵୈଃ।
12228002c ନାବୁଧାସ୍ତାରଯଂତ୍ଯନ୍ଯାନାତ୍ମାନଂ ଵା କଥଂ ଚନ।।
ପ୍ରଜ୍ଞॆଯିଂଦ ନିର୍ମିତରାଦ ଧୀରରୁ ଅଜ୍ଞାନିଗଳନ୍ନୂ ସଂସାରସାଗରଦିଂଦ ନୌକାରୂପଦଲ୍ଲି ପାରୁମାଡୁତ୍ତାରॆ. ଆଦରॆ ଅଜ୍ଞାନିଗଳୁ ତମ୍ମନ୍ନାଗଲୀ ବେରॆଯଵରନ୍ନାଗଲୀ ऎଂଦୂ ପାରୁମାଡିକॊଳ୍ଳଲାରରୁ.
12228003a ଚିନ୍ନଦୋଷୋ ମୁନିର୍ଯୋଗାନ୍ଯୁକ୍ତୋ ଯୁଂଜୀତ ଦ୍ଵାଦଶ।
12228003c ଦଶକର୍ମସୁଖାନର୍ଥାନୁପାଯାପାଯନିର୍ଭଯଃ।।
ଯୋଗଯୁକ୍ତ ମୁନିଗଳୁ ଦୋଷଗଳନ୍ନୁ କଡିଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାରॆ. ଅଵରୁ ସୁଖଵନ୍ନୁ ତରୁଵ ଦଶକର୍ମଗଳଲ୍ଲି ତॊଡଗୁତ୍ତାରॆ ମତ୍ତୁ ଉପାଯ-ଅନୁପାଯଗଳନ୍ନୁ ବଳସୁତ୍ତାରॆ1.
12228004a ଚକ୍ଷୁରାଚାରଵିତ୍ ପ୍ରାଜ୍ଞୋ ମନସା ଦର୍ଶନେନ ଚ।
12228004c ଯଚ୍ଚେଦ୍ଵାଙ୍ମନସୀ ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ଯ ଇଚ୍ଚେଜ୍ଜ୍ଞାନମୁତ୍ତମମ୍।
12228004e ଜ୍ଞାନେନ ଯଚ୍ଚେଦାତ୍ମାନଂ ଯ ଇଚ୍ଚେଚ୍ଚାଂତିମାତ୍ମନଃ।।
ପ୍ରାଜ୍ଞରୁ ମନସ୍ସିନ ଦର୍ଶନଵନ୍ନୁ ତମ୍ମ କଣ୍ଣୁଗଳୁ ମତ୍ତୁ ନଡତॆଯନ୍ନୁ ନିଯଂତ୍ରିସଲୁ ବଯସୁତ୍ତାରॆ. ଉତ୍ତମ ଜ୍ଞାନଵନ୍ନୁ ବଯସୁଵଵନୁ ବୁଦ୍ଧିଯ ମୂଲକ ମନସ୍ସନ୍ନୂ ମାତନ୍ନୂ ନିଯଂତ୍ରିସିକॊଳ୍ଳବେକୁ. ଆତ୍ମଶାଂତିଯନ୍ନୁ ବଯସୁଵଵନୁ ହାଗॆ ପଡॆଦୁକॊଂଡ ଜ୍ଞାନଦିଂଦ ବୁଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ନିଯଂତ୍ରିସି ଆତ୍ମନଲ୍ଲି ଵିଲୀନଗॊଳିସବେକୁ.
12228005a ଏତେଷାଂ ଚେଦନୁଦ୍ରଷ୍ଟା ପୁରୁଷୋଽପି ସୁଦାରୁଣଃ।
12228005c ଯଦି ଵା ସର୍ଵଵେଦଜ୍ଞୋ ଯଦି ଵାପ୍ଯନୃଚୋଽଜପଃ।।
12228006a ଯଦି ଵା ଧାର୍ମିକୋ ଯଜ୍ଵା ଯଦି ଵା ପାପକୃତ୍ତମଃ।
12228006c ଯଦି ଵା ପୁରୁଷଵ୍ଯାଘ୍ରୋ ଯଦି ଵା କ୍ଲୈବ୍ଯଧାରିତା।।
ଇଦନ୍ନୁ ଅନୁସରିସୁଵଵନୁ ଦାରୁଣ ପୁରୁଷନେ ଆଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ସର୍ଵଵେଦଜ୍ଞନାଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ସୁଳ୍ଳୁହେଳୁଵଵନାଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ଧାର୍ମିକନାଗି ଯଜ୍ଞଗଳନ୍ନୁ ମାଡୁଵଵନାଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ପାପକର୍ମିଯାଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ପୁରୁଷଵ୍ଯାଘ୍ରନାଗିରବହୁଦୁ, ଅଥଵା ଷଂଡରଂତିରବହୁଦୁ.
12228007a ତରତ୍ଯେଵ ମହାଦୁର୍ଗଂ ଜରାମରଣସାଗରମ୍।
12228007c ଏଵଂ ହ୍ଯେତେନ ଯୋଗେନ ଯୁଂଜାନୋଽପ୍ଯେକମଂତତଃ।
12228007e ଅପି ଜିଜ୍ଞାସମାନୋ ହି ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମାତିଵର୍ତତେ।।
ଇଦନ୍ନୁ ଅନୁସରିସୁଵଵନୁ ମହା ଦୁର୍ଗମଵାଗିରୁଵ ଜରାମରଣସାଗରଵନ୍ନୁ ଦାଟୁତ୍ତାନॆ. ଆଦୁଦରିଂଦଲେ ଏକମନସ୍କନାଗି ଯୋଗଦଲ୍ଲି ତॊଡଗବେକୁ. ହୀଗॆ ଜିଜ୍ଞାସॆମାଡୁଵଵନୁ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମନନ୍ନୁ ପଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ.
12228008a ଧର୍ମୋପସ୍ଥୋ ହ୍ରୀଵରୂଥ ଉପାଯାପାଯକୂବରଃ।
12228008c ଅପାନାକ୍ଷଃ ପ୍ରାଣଯୁଗଃ ପ୍ରଜ୍ଞାଯୁର୍ଜୀଵବଂଧନଃ।।
12228009a ଚେତନାବଂଧୁରଶ୍ଚାରୁରାଚାରଗ୍ରହନେମିଵାନ୍।
12228009c ଦର୍ଶନସ୍ପର୍ଶନଵହୋ ଘ୍ରାଣଶ୍ରଵଣଵାହନଃ।।
12228010a ପ୍ରଜ୍ଞାନାଭିଃ ସର୍ଵତଂତ୍ରପ୍ରତୋଦୋ ଜ୍ଞାନସାରଥିଃ।
12228010c କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞାଧିଷ୍ଠିତୋ ଧୀରଃ ଶ୍ରଦ୍ଧାଦମପୁରଃସରଃ।।
12228011a ତ୍ଯାଗଵର୍ତ୍ମାନୁଗଃ କ୍ଷେମ୍ଯଃ ଶୌଚଗୋ ଧ୍ଯାନଗୋଚରଃ।
12228011c ଜୀଵଯୁକ୍ତୋ ରଥୋ ଦିଵ୍ଯୋ ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ଵିରାଜତେ।।
ଧ୍ଯାନଯୋଗଵॆଂବ ରଥଦଲ୍ଲି ଧର୍ମଵେ କୁଳିତୁକॊଳ୍ଳୁଵ ସ୍ଥାନ. ଲଜ୍ଜॆଯୁ ଅଦର ଆଵରଣ. ଉପାଯ-ଅପାଯଗଳୁ ଅଦର ମୂକିଗଳୁ. ଅପାନଵାଯୁଵୁ ଅଦର ଅଚ୍ଚୁମର. ପ୍ରାଣଵାଯୁଵୁ ନॊଗ. ପ୍ରଜ୍ଞॆଯୁ ଆଯୁଵୁ. ଜୀଵଵୁ ବଂଧନ. ଚୈତନ୍ଯଵୁ ନॊଗଦ କॆଳଗିନ ମୂକିକଂବ. ସଦାଚାରଵୁ ନେମିଚକ୍ର. ଦର୍ଶନ-ସ୍ପର୍ଶନ-ଘ୍ରାଣ-ଶ୍ରଵଣଗଳନ୍ନୁ ଇଦୁ ହॊତ୍ତୁକॊଂଡିଦॆ. ପ୍ରଜ୍ଞॆଯୁ ଅଦର ନାଭିଯୁ. ସଂପୂର୍ଣଶାସ୍ତ୍ରଗଳୁ ଅଦର ଚାଵଟି. ଜ୍ଞାନଵେ ଅଦର ସାରଥି. କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞନୁ ରଥଵନ୍ନେରିରୁଵ ଧୀରନୁ. ଅଵନୁ ଶ୍ରଦ୍ଧॆ ମତ୍ତୁ ଦମଗଳିଂଦ ରଥଵନ୍ନୁ ମୁଂଦॆ ମୁଂଦॆ କॊଂଡॊଯ୍ଯୁତ୍ତାନॆ. ତ୍ଯାଗଵୁ କ୍ଷେମଦିଂଦ ଅଦନ୍ନୁ ହିଂବାଲିସି ହୋଗୁତ୍ତଦॆ. ଶୌଚଵୁ ଅଦର ମାର୍ଗ ମତ୍ତୁ ଧ୍ଯାନଵୁ ଅଦର ଗୋଚର. ଜୀଵଯୁକ୍ତଵାଦ ଈ ଦିଵ୍ଯ ରଥଵୁ ବ୍ରହ୍ମଲୋକଦଲ୍ଲି ଵିରାଜିସୁତ୍ତଦॆ.
12228012a ଅଥ ସଂତ୍ଵରମାଣସ୍ଯ ରଥମେତଂ ଯୁଯୁକ୍ଷତଃ।
12228012c ଅକ୍ଷରଂ ଗଂତୁମନସୋ ଵିଧିଂ ଵକ୍ଷ୍ଯାମି ଶୀଘ୍ରଗମ୍।।
ଈ ରଥଵନ୍ନୁ ତ୍ଵରॆମାଡି ଅକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମନଲ୍ଲିଗॆ ହୋଗଲୁ ବଯସୁଵଵନିଗॆ ରଥଦ ଵେଗଵନ୍ନୁ ହॆଚ୍ଚିସଲିରୁଵ ଵିଧିଯନ୍ନୁ ହେଳୁତ୍ତେନॆ.
12228013a ସପ୍ତ ଯୋ ଧାରଣାଃ କୃତ୍ସ୍ନା ଵାଗ୍ଯତଃ ପ୍ରତିପଦ୍ଯତେ।
12228013c ପୃଷ୍ଠତଃ ପାର୍ଶ୍ଵତଶ୍ଚାନ୍ଯା ଯାଵତ୍ଯସ୍ତାଃ ପ୍ରଧାରଣାଃ।।
ଵିଦ୍ଵାଂସନୁ ऒଟ୍ଟୁ ଏଳୁ ଧାରଣॆଗଳନ୍ନୁ2 ସିଦ୍ଧିମାଡିକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ. ହିଂଦॆ, ମୁଂଦॆ, ଅକ୍କପକ୍କଗଳଲ୍ଲି ମତ୍ତୁ ऎଲ୍ଲॆଲ୍ଲିଯୂ ଈ ଧାରଣॆଗଳିରୁତ୍ତଵॆ.
12228014a କ୍ରମଶଃ ପାର୍ଥିଵଂ ଯଚ୍ଚ ଵାଯଵ୍ଯଂ ଖଂ ତଥା ପଯଃ।
12228014c ଜ୍ଯୋତିଷୋ ଯତ୍ତଦୈଶ୍ଵର୍ଯମହଂକାରସ୍ଯ ବୁଦ୍ଧିତଃ।।
ସାଧକନୁ କ୍ରମେଣଵାଗି ଭୂମି, ନୀରୁ, ତେଜସ୍ସୁ, ଵାଯୁ, ଆକାଶ, ଅହଂକାର ମତ୍ତୁ ବୁଦ୍ଧିଗଳ ମେଲॆ ଅଧିକାରଵନ୍ନୁ ପଡॆଦୁ ଐଶ୍ଵର୍ଯଵନ୍ନୁ ହॊଂଦୁତ୍ତାନॆ.
12228015a ଅଵ୍ଯକ୍ତସ୍ଯ ତଥୈଶ୍ଵର୍ଯଂ କ୍ରମଶଃ ପ୍ରତିପଦ୍ଯତେ।
12228015c ଵିକ୍ରମାଶ୍ଚାପି ଯସ୍ଯୈତେ ତଥା ଯୁଂକ୍ତେ ସ ଯୋଗତଃ।।
ଅନଂତର ଅଵନୁ କ୍ରମେଣଵାଗି ଅଵ୍ଯକ୍ତ ତତ୍ତ୍ଵଦ ଐଶ୍ଵର୍ଯଵନ୍ନୁ ପଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ. ଯୋଗଯୁକ୍ତନାଦଂତॆ ଅଵନୁ ଇଵୁଗଳ ମେଲॆ ତନ୍ନ ଵିକ୍ରମଵନ୍ନୂ ପଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ.
12228016a ଅଥାସ୍ଯ ଯୋଗଯୁକ୍ତସ୍ଯ ସିଦ୍ଧିମାତ୍ମନି ପଶ୍ଯତଃ।
12228016c ନିର୍ମଥ୍ଯମାନଃ ସୂକ୍ଷ୍ମତ୍ଵାଦ୍ରୂପାଣୀମାନି ଦର୍ଶଯେତ୍।।
ଇଦନ୍ନେ ମୁଂଦୁଵରॆଦୁ ହୋଦ ଯୋଗଯୁକ୍ତନୁ ସିଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ପଡॆଦୁ ଆତ୍ମନନ୍ନେ କାଣୁତ୍ତାନॆ. ଧ୍ଯାନାସକ୍ତନାଦ ଅଵନିଗॆ ଈ ସୂକ୍ଷ୍ମ ରୂପଗଳୁ କାଣତॊଡଗୁତ୍ତଵॆ.
12228017a ଶୈଶିରସ୍ତୁ ଯଥା ଧୂମଃ ସୂକ୍ଷ୍ମଃ ସଂଶ୍ରଯତେ ନଭଃ।
12228017c ତଥା ଦେହାଦ୍ଵିମୁକ୍ତସ୍ଯ ପୂର୍ଵରୂପଂ ଭଵତ୍ଯୁତ।।
ଶିଶିରକାଲଦ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଇବ୍ବନିଯୁ ହॊଗॆଯଂତॆ ଆକାଶଵନ୍ନୁ ଆଵରିସିରୁଵଂତॆ କାଣୁତ୍ତଦॆ ମତ୍ତୁ ଦେହଦିଂଦ ହॊରବଂଦୁ ପୁନଃ ହିଂଦିନ ରୂପଵନ୍ନୁ ପଡॆଦୁକॊଂଡଂତॆ ଆଗୁତ୍ତଦॆ.
12228018a ଅଥ ଧୂମସ୍ଯ ଵିରମେ ଦ୍ଵିତୀଯଂ ରୂପଦର୍ଶନମ୍।
12228018c ଜଲରୂପମିଵାକାଶେ ତତ୍ରୈଵାତ୍ମନି ପଶ୍ଯତି।।
ଆକାଶଵନ୍ନୁ ମୁଚ୍ଚିରୁଵ ଧୂମଵୁ ହॊରଟୁହୋଗି ନଂତର ऎରଡନॆଯ ରୂପଵୁ କାଣିସିକॊଳ୍ଳୁତ୍ତଦॆ. ଆକାଶଵୁ ଜଲରୂପଵାଗିରୁଵଂତॆ ମତ୍ତୁ ତନ୍ନ ଆତ୍ମଵୂ ଜଲରୂପଵାଗିରୁଵଂତॆ ନୋଡୁତ୍ତାନॆ.
12228019a ଅପାଂ ଵ୍ଯତିକ୍ରମେ ଚାପି ଵହ୍ନିରୂପଂ ପ୍ରକାଶତେ।
12228019c ତସ୍ମିନ୍ନୁପରତେ ଚାସ୍ଯ ପୀତଵସ୍ତ୍ରଵଦିଷ୍ଯତେ।
12228019e ଊର୍ଣାରୂପସଵର୍ଣଂ ଚ ତସ୍ଯ ରୂପଂ ପ୍ରକାଶତେ।।
ନୀରୁ ହॊରଟୁହୋଗଲୁ ଅଗ୍ନିରୂପଵୁ କାଣିସିକॊଳ୍ଳୁତ୍ତଦॆ. ଅଦୂ ହॊରଟୁ ହୋଦମେଲॆ ହଳଦି ଵସ୍ତ୍ରଵନ୍ନୁ ଧରିସି ଉଣ୍ଣॆଯଂତିରୁଵ ସୁଵର୍ଣଵର୍ଣଦ ଵାଯୁରୂପଵୁ କାଣିସିକॊଳ୍ଳୁତ୍ତଦॆ.
12228020a ଅଥ ଶ୍ଵେତାଂ ଗତିଂ ଗତ୍ଵା ଵାଯଵ୍ଯଂ ସୂକ୍ଷ୍ମମପ୍ଯଜଃ।
12228020c ଅଶୁକ୍ଲଂ ଚେତସଃ ସୌକ୍ଷ୍ମ୍ଯମଵ୍ଯକ୍ତଂ ବ୍ରହ୍ମଣୋଽସ୍ଯ ଵୈ।।
ହଳଦୀ ବଣ୍ଣଵୁ ବିଳିଯାଗି ଵାଯୁଵିନ ସୂକ୍ଷ୍ମରୂପଵୁ କାଣିସୁତ୍ତଦॆ. ଆଗ ଚେତନଵୁ ବିଳିଯୂ ସୂକ୍ଷ୍ମଵୂ ଆଗୁତ୍ତଦॆ. ଅଦେ ଅଵ୍ଯକ୍ତ ବ୍ରହ୍ମ.
12228021a ଏତେଷ୍ଵପି ହି ଜାତେଷୁ ଫଲଜାତାନି ମେ ଶୃଣୁ।
12228021c ଜାତସ୍ଯ ପାର୍ଥିଵୈଶ୍ଵର୍ଯେ ସୃଷ୍ଟିରିଷ୍ଟା ଵିଧୀଯତେ।।
ଈ ଲକ୍ଷଣଗଳୁ କାଣିସିକॊଂଡ ନଂତର ଯାଵ ଫଲଗଳୁ ଉଂଟାଗୁତ୍ତଵॆ ऎନ୍ନୁଵୁଦନ୍ନୁ କେଳୁ. ପୃଥ୍ଵୀତତ୍ତ୍ଵଵନ୍ନୁ ଵଶପଡିସିକॊଂଡ ନଂତର ସୃଷ୍ଟିସୁଵ ଶକ୍ତିଯୁଂଟାଗୁତ୍ତଦॆ.
12228022a ପ୍ରଜାପତିରିଵାକ୍ଷୋଭ୍ଯଃ ଶରୀରାତ୍ ସୃଜତି ପ୍ରଜାଃ।
12228022c ଅଂଗୁଲ୍ଯଂଗୁଷ୍ଠମାତ୍ରେଣ ହସ୍ତପାଦେନ ଵା ତଥା।।
12228023a ପୃଥିଵୀଂ କଂପଯତ୍ଯେକୋ ଗୁଣୋ ଵାଯୋରିତି ସ୍ମୃତଃ।
12228023c ଆକାଶଭୂତଶ୍ଚାକାଶେ ସଵର୍ଣତ୍ଵାତ୍ ପ୍ରଣଶ୍ଯତି।।
ପ୍ରଜାପତିଯଂତॆ କ୍ଷୋଭରହିତନାଗି ଅଵନୁ ତନ୍ନ ଶରୀରଦିଂଦଲେ ପ୍ରଜॆଗଳନ୍ନୁ ସୃଷ୍ଟିସୁତ୍ତାନॆ. ଵାଯୁତତ୍ତ୍ଵଦ ସିଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ପଡॆଦଵନୁ ଯାର ସହାଯଵୂ ଇଲ୍ଲଦେ ଏକାକିଯାଗି ବॆରଳିନିଂଦାଗଲୀ, ହॆବ୍ବॆରଳିନିଂଦାଗଲୀ, କୈଯିଂଦାଗଲୀ ଅଥଵା କାଲିନିଂଦାଗଲୀ ଭୂମିଯନ୍ନେ ଅଲ୍ଲାଡିସଲୁ ସମର୍ଥନାଗୁତ୍ତାନॆ ऎଂଦୁ ହେଳିଦ୍ଦାରॆ. ଆକାଶତତ୍ତ୍ଵଦ ସିଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ପଡॆଦଵନୁ ଆକାଶଦଂତॆଯେ ଆଗି ଆକାଶ ମତ୍ତୁ ତନ୍ନ ଵର୍ଣଵୁ ऒଂଦେ ଆଗି ଅଂତର୍ଧାନନାଗୁତ୍ତାନॆ.
12228024a ଵର୍ଣତୋ ଗୃହ୍ଯତେ ଚାପି କାମାତ୍ପିବତି ଚାଶଯାନ୍।
12228024c ନ ଚାସ୍ଯ ତେଜସା ରୂପଂ ଦୃଶ୍ଯତେ ଶାମ୍ଯତେ ତଥା।।
ଜଲତତ୍ତ୍ଵଦ ସିଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ପଡॆଦଵନୁ ସ୍ଵ-ଇଚ୍ଛॆଯିଂଦ ଜଲାଶଯଗଳନ୍ନେ କୁଡିଯବଲ୍ଲନୁ. ଅଗ୍ନିତତ୍ତ୍ଵଦ ସିଦ୍ଧିଯନ୍ନୁ ପଡॆଦଵନ ତେଜୋ ରୂପଵନ୍ନୁ ନୋଡଲିକ୍କୂ ଆଗୁଵୁଦିଲ୍ଲ. ଅଦନ୍ନୁ ଉପଶମଗॊଳିସଲୂ ସାଧ୍ଯଵାଗୁଵୁଦିଲ୍ଲ.
12228025a ଅହଂକାରସ୍ଯ ଵିଜିତେଃ ପଂଚୈତେ ସ୍ଯୁର୍ଵଶାନୁଗାଃ।
12228025c ଷଣ୍ଣାମାତ୍ମନି ବୁଦ୍ଧୌ ଚ ଜିତାଯାଂ ପ୍ରଭଵତ୍ଯଥ।।
ଅହଂକାରଵନ୍ନୁ ଜହିସିଦଵନିଗॆ ଈ ଐଦୁ ମହାଭୂତଗଳୂ ସାଧକନ ଅଧୀନଵାଗି ଅଵନୁ ସଂକଲ୍ପିସିଦଂତॆ ନଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତଵॆ. ଆରନॆଯ ବୁଦ୍ଧିଯନ୍ନୂ ଗॆଦ୍ଦରॆ ଅଵନୁ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପନାଗୁତ୍ତାନॆ.
12228026a ନିର୍ଦୋଷା ପ୍ରତିଭା ହ୍ଯେନଂ କୃତ୍ସ୍ନା ସମଭିଵର୍ତତେ।
12228026c ତଥୈଵ ଵ୍ଯକ୍ତମାତ୍ମାନମଵ୍ଯକ୍ତଂ ପ୍ରତିପଦ୍ଯତେ।।
ଆଗ ଅଵନୁ ନିର୍ଦୋଷଵାଦ ସର୍ଵ ପ୍ରତିଭॆଗଳନ୍ନୁ ପଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ. ଆଗ ଵ୍ଯକ୍ତଵୁ ଅଵ୍ଯକ୍ତଦଲ୍ଲି ସେରିକॊଳ୍ଳୁତ୍ତଦॆ ମତ୍ତୁ ଅଵ୍ଯକ୍ତଦ ଅନୁଭଵଵାଗୁତ୍ତଦॆ.
12228027a ଯତୋ ନିଃସରତେ ଲୋକୋ ଭଵତି ଵ୍ଯକ୍ତସଂଜ୍ଞକଃ।
12228027c ତତ୍ରାଵ୍ଯକ୍ତମଯୀଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାଂ ଶୃଣୁ ତ୍ଵଂ ଵିସ୍ତରେଣ ମେ।
12228027e ତଥା ଵ୍ଯକ୍ତମଯୀଂ ଚୈଵ ସଂଖ୍ଯାଂ ପୂର୍ଵଂ ନିବୋଧ ମେ।।
ऎଲ୍ଲଵୂ ଆ ଅଵ୍ଯକ୍ତଦିଂଦ ହॊରସୂସୁତ୍ତଦॆ ମତ୍ତୁ ଵ୍ଯକ୍ତସଂଜ୍ଞକଵାଦ ଈ ଲୋକଵାଗୁତ୍ତଦॆ. ଈଗ ଅଵ୍ଯକ୍ତଦିଂଦ ଵ୍ଯକ୍ତଵୁ ହେଗॆ ଉଂଟାଗୁତ୍ତଦॆ ऎନ୍ନୁଵୁଦନ୍ନୁ ଵିସ୍ତାରଵାଗି କେଳୁ. ଵ୍ଯକ୍ତଦ କୁରିତୁ ସାଂଖ୍ଯଦଲ୍ଲି ମॊଦଲେ ହେଳଲାଗିଦॆ. ନନ୍ନନ୍ନୁ କେଳୁ.
12228028a ପଂଚଵିଂଶତିତତ୍ତ୍ଵାନି ତୁଲ୍ଯାନ୍ଯୁଭଯତଃ ସମମ୍।
12228028c ଯୋଗେ ସାଂଖ୍ଯେଽପି ଚ ତଥା ଵିଶେଷାଂସ୍ତତ୍ର ମେ ଶୃଣୁ।।
ଯୋଗ ମତ୍ତୁ ସାଂଖ୍ଯ ऎରଡରଲ୍ଲିଯୂ ସମନାଗି ଇପ୍ପତ୍ତୈଦୁ ତତ୍ତ୍ଵଗଳ କୁରିତୁ ହେଳିଦ୍ଦାରॆ. ଅଵୁଗଳ ଵିଶେଷଗଳନ୍ନୁ କେଳୁ.
12228029a ପ୍ରୋକ୍ତଂ ତଦ୍ଵ୍ଯକ୍ତମିତ୍ଯେଵ ଜାଯତେ ଵର୍ଧତେ ଚ ଯତ୍।
12228029c ଜୀର୍ଯତେ ମ୍ରିଯତେ ଚୈଵ ଚତୁର୍ଭିର୍ଲକ୍ଷଣୈର୍ଯୁତମ୍।।
ଵ୍ଯକ୍ତଵାଗିରୁଵୁଦॆଲ୍ଲଵୂ ହୁଟ୍ଟୁତ୍ତଦॆ, ବॆଳॆଯୁତ୍ତଦॆ, ଜୀର୍ଣଵାଗୁତ୍ତଦॆ ମତ୍ତୁ ନାଶଵାଗୁତ୍ତଦॆ ऎଂଦୁ ହେଳିଦ୍ଦାରॆ. ଇଵୁ ଵ୍ଯକ୍ତଦ ନାଲ୍କୁ ଲକ୍ଷଣଗଳୁ.
12228030a ଵିପରୀତମତୋ ଯତ୍ତୁ ତଦଵ୍ଯକ୍ତମୁଦାହୃତମ୍।
12228030c ଦ୍ଵାଵାତ୍ମାନୌ ଚ ଵେଦେଷୁ ସିଦ୍ଧାଂତେଷ୍ଵପ୍ଯୁଦାହୃତୌ।।
ଇଵୁଗଳିଗॆ ଵିପରୀତଵାଗିରୁଵ ଅଂଦରॆ ଯାଵୁଦକ୍କॆ ହୁଟ୍ଟୁ, ବॆଳଵଣିଗॆ, କ୍ଷୀଣତॆ ମତ୍ତୁ ନାଶଵୁ ଇଲ୍ଲଵୋ ଅଦକ୍କॆ ଅଵ୍ଯକ୍ତ ऎଂଦୁ ହେଳିଦ୍ଦାରॆ. ଵେଦଗଳଲ୍ଲିଯୂ ସିଦ୍ଧାଂତଗଳଲ୍ଲିଯୂ ऎରଡୁ ଆତ୍ମଗଳ କୁରିତୁ ହେଳିଦ୍ଦାରॆ.
12228031a ଚତୁର୍ଲକ୍ଷଣଜଂ ତ୍ଵନ୍ଯଂ ଚତୁର୍ଵର୍ଗଂ ପ୍ରଚକ୍ଷତେ।
12228031c ଵ୍ଯକ୍ତମଵ୍ଯକ୍ତଜଂ ଚୈଵ ତଥା ବୁଦ୍ଧମଥେତରତ୍।
12228031e ସତ୍ତ୍ଵଂ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ ଇତ୍ଯେତଦ୍ଦ୍ଵଯମପ୍ଯନୁଦର୍ଶିତମ୍।।
ऒଂଦୁ ଆ ନାଲ୍କୁ ଲକ୍ଷଣଗଳିଂଦ କୂଡିଦॆ ମତ୍ତୁ ଇନ୍ନॊଂଦକ୍କॆ ନାଲ୍କୁ ଵର୍ଗଗଳନ୍ନୁ3 ହେଳିଦ୍ଦାରॆ. ଵ୍ଯକ୍ତଵୁ ଅଵ୍ଯକ୍ତଦିଂଦ ହୁଟ୍ଟିକॊଂଡିରୁତ୍ତଦॆ ମତ୍ତୁ ଅଦକ୍କॆ ବୁଦ୍ଧିଯିରବହୁଦୁ ଅଥଵା ଇଲ୍ଲଦେ ଇରବହୁଦୁ. ନନଗॆ ଉପଦେଶଵାଦଂତॆ ନାନୁ ସତ୍ତ୍ଵ (ଵ୍ଯକ୍ତ) ମତ୍ତୁ କ୍ଷେତ୍ରଜ୍ଞ (ଅଵ୍ଯକ୍ତ) ଗଳ କୁରିତୁ ହେଳିଦ୍ଦେନॆ.
12228032a ଦ୍ଵାଵାତ୍ମାନୌ ଚ ଵେଦେଷୁ ଵିଷଯେଷୁ ଚ ରଜ୍ଯତଃ।
12228032c ଵିଷଯାତ୍ ପ୍ରତିସଂହାରଃ ସାଂଖ୍ଯାନାଂ ସିଦ୍ଧିଲକ୍ଷଣମ୍।।
ଈ ऎରଡୂ ଆତ୍ମଗଳୂ ଵିଷଯ ବଂଧନଗଳିଗॊଳଗାଗୁତ୍ତଵॆ ऎଂଦୁ ଵେଦଗଳୁ ହେଳୁତ୍ତଵॆ. ସାଂଖ୍ଯଦ ପ୍ରକାର ଵିଷଯଗଳିଂଦ ହିଂଦॆସରିଯୁଵୁଦେ ସିଦ୍ଧିଯ ଲକ୍ଷଣଵୁ.
12228033a ନିର୍ମମଶ୍ଚାନହଂକାରୋ ନିର୍ଦ୍ଵଂଦ୍ଵଶ୍ଚିନ୍ନସଂଶଯଃ।
12228033c ନୈଵ କ୍ରୁଧ୍ଯତି ନ ଦ୍ଵେଷ୍ଟି ନାନୃତା ଭାଷତେ ଗିରଃ।।
12228034a ଆକ୍ରୁଷ୍ଟସ୍ତାଡିତଶ୍ଚୈଵ ମୈତ୍ରେଣ ଧ୍ଯାତି ନାଶୁଭମ୍।
12228034c ଵାଗ୍ଦଂଡକର୍ମମନସାଂ ତ୍ରଯାଣାଂ ଚ ନିଵର୍ତକଃ।।
12228035a ସମଃ ସର୍ଵେଷୁ ଭୂତେଷୁ ବ୍ରହ୍ମାଣମଭିଵର୍ତତେ।
ନାନୁ ମତ୍ତୁ ନନ୍ନଦୁ ऎଂବ ଅହଂକାର-ମମକାରଗଳନ୍ନୁ ତॊରॆଦ, ନିର୍ଦ୍ଵଂଦ୍ଵନୂ, ସଂଶଯରହିତନୂ ଆଗିରୁଵ, କୋପଗॊଳ୍ଳଦିରୁଵ, ଦ୍ଵେଷିସଦ, ସୁଳ୍ଳୁମାତନ୍ନୁ ଆଡଦ, ବୈଯଲ୍ପଟ୍ଟରୂ ହॊଡॆଯଲ୍ପଟ୍ଟରୂ ମିତ୍ରତ୍ଵଦିଂଦ ଅଶୁଭଵନ୍ନୁ ଯୋଚିସଦିରୁଵ, ମାତୁ-ମନସ୍ସୁ-କର୍ମଗଳ ମୂଲକ ଯାରିଗୂ କଷ୍ଟଵନ୍ନୁ କॊଡଦ, ମତ୍ତୁ ସର୍ଵଭୂତଗଳଲ୍ଲିଯୂ ସମଭାଵଦିଂଦିରୁଵଵନୁ ବ୍ରହ୍ମଭାଵଵନ୍ନୁ ହॊଂଦୁତ୍ତାନॆ.
12228035c ନୈଵେଚ୍ଚତି ନ ଚାନିଚ୍ଚୋ ଯାତ୍ରାମାତ୍ରଵ୍ଯଵସ୍ଥିତଃ।
12228036a ଅଲୋଲୁପୋଽଵ୍ଯଥୋ ଦାଂତୋ ନ କୃତୀ ନ ନିରାକୃତିଃ।।
12228036c ନାସ୍ଯେଂଦ୍ରିଯମନେକାଗ୍ରଂ ନାତିକ୍ଷିପ୍ତମନୋରଥଃ।
12228036e ଅହିଂସ୍ରଃ ସର୍ଵଭୂତାନାମୀଦୃକ୍ସାଂଖ୍ଯୋ ଵିମୁଚ୍ଯତେ।।
ଇଚ୍ଛॆଯନ୍ନାଗଲୀ ଅନିଚ୍ଛॆଯନ୍ନାଗଲୀ ତୋରିସଦିରୁଵ, ଜୀଵନ ଯାତ୍ରॆଗॆ ବେକାଦଷ୍ଟେ ଵ୍ଯଵସ୍ଥॆଯନ୍ନୁ ମାଡିକॊଂଡିରୁଵ, ଲୋଭରହିତନାଦ, ଵ୍ଯଥॆଯିଲ୍ଲଦ, ଇଂଦ୍ରିଯଗଳନ୍ନୁ ନିଗ୍ରହିସିକॊଂଡିରୁଵ, ମାଡୁଵଵନୂ ମାଡଦେ ଇରୁଵଵନୂ ଆଗିରୁଵ, ଇଂଦ୍ରିଯଗଳୁ ମତ୍ତୁ ମନସ୍ସୁ ଏକାଗ୍ରଵାଗିରୁଵ, ମନୋରଥଗଳନ୍ନୁ ପୂର୍ଣଗॊଳିସିରୁଵ, ସର୍ଵଭୂତଗଳିଗୂ ଅହିଂସକନାଗିରୁଵ ସାଂଖ୍ଯଯୋଗିଯୁ ମୁକ୍ତନାଗୁତ୍ତାନॆ.
12228037a ଅଥ ଯୋଗାଦ୍ଵିମୁଚ୍ଯଂତେ କାରଣୈର୍ଯୈର୍ନିବୋଧ ମେ।
12228037c ଯୋଗୈଶ୍ଵର୍ଯମତିକ୍ରାଂତୋ ଯୋଽତିକ୍ରାମତି ମୁଚ୍ଯତେ।।
ଯାଵ କାରଣଗଳିଂଦ ଯୋଗିଯୁ ମୁକ୍ତନାଗୁତ୍ତାନॆ ऎନ୍ନୁଵୁଦନ୍ନୁ କେଳୁ. ଯୋଗଦିଂଦ ପଡॆଦୁକॊଂଡ ଐଶ୍ଵର୍ଯଗଳନ୍ନୂ ଅତିକ୍ରମିସି ମୁଂଦॆ ହୋଗୁଵଵନୁ ମୁକ୍ତନାଗୁତ୍ତାନॆ.
12228038a ଇତ୍ଯେଷା ଭାଵଜା ବୁଦ୍ଧିଃ କଥିତା ତେ ନ ସଂଶଯଃ।
12228038c ଏଵଂ ଭଵତି ନିର୍ଦ୍ଵଂଦ୍ଵୋ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ଚାଧିଗଚ୍ଚତି।।
ହୀଗॆ ଭାଵଶୁଦ୍ଧିଯିଂଦ ହୁଟ୍ଟୁଵ ବୁଦ୍ଧିଯ କୁରିତୁ ହେଳିଦ୍ଦେନॆ. ଇଦରିଂଦ ସାଧକନୁ ନିର୍ଦ୍ଵଂଦ୍ଵନାଗି ବ୍ରହ୍ମଵସ୍ତୁଵନ୍ନୁ ହॊଂଦୁତ୍ତାନॆ. ଇଦରଲ୍ଲି ସଂଶଯଵିଲ୍ଲ.”
ସମାପ୍ତି
ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଶାଂତିପର୍ଵଣି ମୋକ୍ଷଧର୍ମପର୍ଵଣି ଶୁକାନୁପ୍ରଶ୍ନେ ଅଷ୍ଟଵିଂଶାଧିକଦ୍ଵିଶତତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ।। ଇଦୁ ଶ୍ରୀମହାଭାରତଦଲ୍ଲି ଶାଂତିପର୍ଵଦଲ୍ଲି ମୋକ୍ଷଧର୍ମପର୍ଵଦଲ୍ଲି ଶୁକାନୁପ୍ରଶ୍ନ ऎନ୍ନୁଵ ଇନ୍ନୂରାଇପ୍ପତ୍ତॆଂଟନେ ଅଧ୍ଯାଯଵୁ.-
ଦ୍ଵାଦଶ ଯୋଗଗଳ ଵିଵରଣॆ: (1) ଦେଶଯୋଗ: ଧ୍ଯାନଯୋଗକ୍କॆ ऎଂତହ ସ୍ଥଳଦଲ୍ଲି କୁଳିତୁକॊଳ୍ଳବେକୁ ऎଂବୁଦକ୍କॆ ଶ୍ଵେତାଶ୍ଵତରୋପନିଷତ୍ତିନଲ୍ଲି ହୀଗିଦॆ: ସମେ ଶୁଚୌ ଶର୍କରଵହ୍ନି ଵାଲୁକାଵିଵର୍ଜିତେ ଶଦଜଲାଶ୍ରଯାଦିଭିଃ। ମନୋଽନୁକୂଲେ ନ ତୁ ଚକ୍ଷୁ ପୀଡନେ ଗୁହାନିଵାତାଶ୍ରଯଣେ ପ୍ରଯୋଜଯେତ୍।। ଅର୍ଥାତ୍ ନॆଲଵୁ ସମନାଗିରବେକୁ. ପଵିତ୍ରଵାଗିରବେକୁ. କଲ୍ଲୁ, ବॆଂକି, ମଳଲୁ – ଇଵୁଗଳିରବାରଦୁ. ଗଲାଟॆଯୂ ଇରବାରଦୁ. ମନସ୍ସିଗॆ ଅନୁକୂଲଵାଗିରବେକୁ. କଣ୍ଣିଗॆ ତॊଂଦରॆଯାଗଦଂତିରବେକୁ. ହॆଚ୍ଚୁ ଗାଳିଯିରବାରଦୁ. ଅଂତହ ଏକାଂତଵାଗିରୁଵ ଗୁହॆଯୁ ଧ୍ଯାନକ୍କॆ ପ୍ରଶସ୍ତଵାଦୁଦୁ. ଭଗଵଦ୍ଗୀତॆଯଲ୍ଲିଯୂ ହୀଗିଦॆ: ଶୁଚୌ ଦେଶେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପ୍ଯ ସ୍ଥିରମାସନମାତ୍ମନଃ। ନାତ୍ଯୁଚ୍ଛ୍ରିତଂ ନାତିନୀଚଂ ଚୈଲାଜିନ କୁଶୋତ୍ତରମ୍। (2) କର୍ମଯୋଗ: ଯୁକ୍ତାହାର ଵିହାରସ୍ଯ ଯୁକ୍ତଚେଷ୍ଟସ୍ଯ କର୍ମସୁ। ଯୁକ୍ତସ୍ଵପ୍ନାଵବୋଧସ୍ଯ ଯୋଗୋ ଭଵତି ଦୁଃଖହା।। ऎଂଦୁ ଗୀତॆଯଲ୍ଲି ହେଳିରୁଵଂତॆ ଆହାର, ଵିହାର, ଚେଷ୍ଟॆ, ନିଦ୍ରॆ, ମତ୍ତୁ ଜାଗରଣॆ ଇଵୁଗଳୁ ପରିମିତଵାଗିରବେକୁ ମତ୍ତୁ ନିଯମାନୁକୂଲଵାଗିରବେକୁ. (3) ଅନୁରାଗଯୋଗ: ପରମାତ୍ମନଲ୍ଲି ଅନୁରାଗଵୂ ମତ୍ତୁ ଅଵନନ୍ନୁ ହॊଂଦୁଵୁଦରଲ୍ଲି କାତରତॆଯୂ ଇରବେକୁ. (4) ଅର୍ଥଯୋଗ: ଅଵଶ୍ଯକ ଵସ୍ତୁଗଳନ୍ନୁ ମାତ୍ରଵେ ଇଟ୍ଟୁକॊଂଡିରବେକୁ. (5) ଉପାଯଯୋଗ: ଧ୍ଯାନକ୍କॆ ଯୋଗ୍ଯଵାଦ ଆସନଦଲ୍ଲି କୁଳିତୁକॊଳ୍ଳବେକୁ. (6) ଅପାଯଯୋଗ: ସଂସାରଦ ଵିଷଯଦଲ୍ଲିଯୂ ବଂଧୁଜନର ଵିଷଯଦଲ୍ଲିଯୂ ଆସକ୍ତିଯନ୍ନୁ ବିଡୁଵୁଦୁ. (7) ନିଶ୍ଚଯଯୋଗ: ଗୁରୁଗଳଲ୍ଲିଯୂ ଵେଦ-ଶାସ୍ତ୍ରଗଳ ଵାକ୍ଯଗଳଲ୍ଲିଯୂ ଵିଶ୍ଵାସଵନ୍ନିଡୁଵୁଦୁ. (8) ଚକ୍ଷୁର୍ଯୋଗ: କଣ୍ଣୁଗଳନ୍ନୁ ମୂଗିନ ତୁଦିଯଲ୍ଲି ସ୍ଥିରୀକରିସୁଵୁଦୁ: ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ନାସିକାଗ୍ରଂ ସ୍ଵଂ ଦିଶଶ୍ଚାନଵଲୋକଯନ୍। (9) ଆହାରଯୋଗ: ଶୁଦ୍ଧଵାଦ ମତ୍ତୁ ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଆହାରଵନ୍ନୁ ସେଵିସୁଵୁଦୁ. (10) ସଂହାରଯୋଗ: ଵିଷଯଗଳ କଡॆ ସ୍ଵାଭାଵିକଵାଗିଯେ ହୋଗୁଵ ସ୍ଵଭାଵଵୁଳ୍ଳ ମନସ୍ସନ୍ନୂ ଇଂଦ୍ରିଯଗଳନ୍ନୂ ତଡॆଯୁଵୁଦୁ (11) ମନୋଯୋଗ: ମନସ୍ସନ୍ନୁ ସଂକଲ୍ପ-ଵିକଲ୍ପ ରହିତଵନ୍ନାଗି ମାଡି ପରମାତ୍ମନଲ୍ଲିଯେ ଏକାଗ୍ରଗॊଳିସୁଵୁଦୁ. (12) ଦର୍ଶନଯୋଗ: ଜରା-ମରଣ-ରୋଗାଦିଗଳୁ ସଂଭଵିସିଦାଗ ଉଂଟାଗୁଵ ଦୁଃଖଵନ୍ନୁ ଵୈରାଗ୍ଯଦ ଦୃଷ୍ଟିଯିଂଦ ନୋଡୁଵୁଦୁ. (ଭାରତ ଦର୍ଶନ) There are thus twelve requirements and there is interpretation involved. These twelve are: (1) a clean place where yoga must be performed (2) pure acts (3) attachment towards other who are devoted to yoga (4) sacred objects (5) the methods used (6) destruction of desire and attachment (7) certainty of belief about yoga (8) restraint of the senses (9) purity in food (10) suppression of attachment towards material objects (11) regulation of the mind, or not resorting to bad practices (anupaya) and (12) contemplation or strategy (upaya). (Bibek Debroy) ↩︎
-
ଭୂମି, ନୀରୁ, ତେଜସ୍ସୁ, ଵାଯୁ, ଆକାଶ, ବୁଦ୍ଧି ମତ୍ତୁ ଅହଂକାର (ଭାରତ ଦର୍ଶନ). ↩︎
-
ଧର୍ମ, ଅର୍ଥ, କାମ, ମୋକ୍ଷ. ↩︎