ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
ศาํติ ปรฺว
มโกฺษธรฺม ปรฺว
อธฺยาย 196
สาร
ศรีรเํทฺริย-มนโพุทฺธิคฬิคิํตลู อติริกฺตนาท อาตฺมน นิตฺยตฺวท ปฺรติปาทนเะ (1-23).
12196001 มนุรุวาจฯ
12196001a ยทิํทฺริยไสฺตูปกฺฤตานฺปุรสฺตาตฺ ปฺราปฺตานฺคุณานฺสํสฺมรตเ จิรายฯ
12196001c ตเษฺวิํทฺริยเษูปหตเษุ ปศฺจาตฺ ส พุทฺธิรูปห์ ปรมห์ สฺวภาวห์ฯฯ
มนุวุ หเฬิทนุ: “พุทฺธิรูปนาท ปรมศฺรเษฺฐนาท ชีวนุ หิํทิน ศรีรทิํท นูตน ศรีรกฺกเะ พรุวาค อา ศรีรทลฺลิทฺท ปํจเํทฺริยคฬนฺนุ กฬเะทุกโะํฑรู อวุคฬ วิษยคฬนฺนุ สํสฺการรูปทลฺลิ ตนฺนลฺลิยเ อิฏฺฏุกโะํฑิรุตฺตานเะ. หิํทิน ชนฺมทลฺลิ อิํทฺริยคฬ มูลก อนุภวิสิท วิษยคฬนฺนุ พหฬ กาลท วรเะคเะ สฺมริสุตฺตลเ อิรุตฺตานเะ.
12196002a ยถเํทฺริยารฺถานฺยุคปตฺสมสฺตานฺ นาวเกฺษตเ กฺฤตฺสฺนมตุลฺยกาลมฺฯ
12196002c ยถาพลํ สํจรตเ ส วิทฺวาํสฺ ตสฺมาตฺส เอกห์ ปรมห์ ศรีรีฯฯ
ชีวาตฺมนุ เอะลฺล กาลคฬลฺลิยู เอะลฺล ชนฺมคฬลฺลิยู อนุภวิสิท เอะลฺล อิํทฺริย วิษยคฬนฺนู ตานโะพฺพนเ เอกกาลทลฺลิ นโฑุตฺตานเะ. ชาคฺฤตฺ-สฺวปฺน-สุษุปฺติคฬเะํพ พเรเะ พเรเะ อวสฺถเะคฬลฺลิ สํจริสุตฺตานเะ. อา กาล-อวสฺถเะ-อิํทฺริยวิษยคฬุ พเรเะพเรเะยาคิทฺทรู อวเะลฺลกฺกู สากฺษิยาคิ นิศฺจลนาคิรุวุทริํท อี ชีวาตฺมนเ ปรม วิทฺวาํสนุ.
12196003a รชสฺตมห์ สตฺตฺวมถโ ตฺฤตียํ คจฺจตฺยสเา ชฺญานคุณานฺวิรูปานฺฯ
12196003c ตถเํทฺริยาณฺยาวิศตเ ศรีรี หุตาศนํ วายุริวเํธนสฺถมฺฯฯ
ชีววุ รช, ตม มตฺตุ มูรนเะยทาท สตฺตฺวคฬเะํพ วิรูป ชฺญานคุณคฬนฺนุ หโะํทิรุตฺตานเะ. อาทรเะ อวนุ อวุคฬิคิํต อติริกฺตนาคิรุตฺตานเะ. วายุวุ กฏฺฏิคเะยลฺลิรุว อคฺนิยนฺนุ ปฺรวเศิสุวํตเะ ชีววุ ศรีรสฺถ อิํทฺริยคฬนฺนุ ปฺรวเศิสุตฺตทเะ.
12196004a น จกฺษุษา ปศฺยติ รูปมาตฺมนโ น ปศฺยติ สฺปรฺศมิํทฺริยเํทฺริยมฺฯ
12196004c น ศฺรโตฺรลิํคํ ศฺรวณเ นิทรฺศนํ ตถาคตํ1 ปศฺยติ ตทฺวินศฺยติฯฯ
อาตฺมท รูปวนฺนุ กณฺณุคฬิํท นโฑลิกฺกาคุวุทิลฺล. สฺปรฺศเํทฺริยทิํทลู อี อิํทฺริยวนฺนุ นโฑลิกฺกาคุวุทิลฺล. อาตฺมท รูปวนฺนุ ศฺรวณเํทฺริยทิํทลู ติฬิยลุ สาธฺยวิลฺล. ยาวาค อาตฺมน ทรฺศนวาคุตฺตทเะยโ อาค อิํทฺริยคฬเะลฺลวู นาศหโะํทุตฺตวเะ.
12196005a ศฺรโตฺราทีนิ น ปศฺยํติ สฺวํ สฺวมาตฺมานมาตฺมนาฯ
12196005c สรฺวชฺญห์ สรฺวทรฺศี จ กฺษเตฺรชฺญสฺตานิ ปศฺยติฯฯ
ศฺรโตฺราทิ อิํทฺริยคฬุ สฺวยํ ตมฺมนฺนุ ตาวเ ติฬิทุกโะฬฺฬลารวุ2. หาคิรุวาค อวุ สวรฺชฺญนู สรฺวทรฺศิยู อาท กฺษเตฺรชฺญนนฺนุ หเคเะ ตานเ อริยพลฺลวุ?
12196006a ยถา หิมวตห์ ปารฺศฺวํ ปฺฤษฺฐํ จํทฺรมสโ ยถาฯ
12196006c น ทฺฤษฺฏปูรฺวํ มนุชไรฺน จ ตนฺนาสฺติ ตาวตาฯฯ
หิมาลยท อินฺนโะํทุ ปารฺศฺววนฺนุ มตฺตุ จํทฺรน หิํภาควนฺนุ มนุษฺยนุ เอะํทู นโฑิรทเ อิทฺทรู อวุ อิลฺลวเะํทุ หเฬลิกฺกาคุวุทิลฺล.
12196007a ตทฺวทฺภูตเษุ ภูตาตฺมา สูกฺษฺมโ ชฺญานาตฺมวานสเาฯ
12196007c อทฺฤษฺฏปูรฺวศฺจกฺษุรฺภฺยาํ น จาสเา นาสฺติ ตาวตาฯฯ
หาคเะยเ สกล ปฺราณิคฬ หฺฤทยาํตราฬทลฺลิ ชฺญานสฺวรูปี สูกฺษฺมาติสูกฺษฺม อาตฺมนุ อิทฺทเ อิทฺทานเะ. กณฺณุคฬิํท อวนนฺนุ นโฑลิกฺกาคุวุทิลฺล เอะํท มาตฺรกฺกเะ อวนุ อิลฺล เอะํทุ หเฬลิกฺกาคุวุทิลฺล.
12196008a ปศฺยนฺนปิ ยถา ลกฺษฺม ชคตฺสโมเ น วิํทติฯ
12196008c เอวมสฺติ น วเตฺยเตนฺน จ ตนฺน ปรายณมฺฯฯ
ชนรุ จํทฺรนลฺลิรุว กลเะคฬนฺนุ นโฑทเ อิทฺทรู อทุ อิทฺทเ อิรุตฺตทเะ. อทกฺกเะ การณคฬนฺนุ อริยทิทฺทรู อทกฺกเะ การณคฬุ อิทฺทเ อิรุตฺตวเะ. หาคเะยเ นมคเะ กาณทิทฺทรู มูลวาท อาตฺมวุ อิทฺทเ อิทเะ.
12196009a รูปวํตมรูปตฺวาทุทยาสฺตมยเ พุธาห์ฯ
12196009c ธิยา สมนุปศฺยํติ ตทฺคตาห์ สวิตุรฺคติมฺฯฯ
วิทฺวาํสรุ อุทยกาลทลฺลิ กาณิสุกโะฬฺฬุว มตฺตุ สํธฺยากาลทลฺลิ อสฺตนาคุว สูรฺยนนฺนุ พุทฺธิย มูลก สูรฺยนุ อสฺตํคตนาคิทฺทเนเะ เอะํทุ ติฬิทุกโะฬฺฬุตฺตารเะ.
12196010a ตถา พุทฺธิปฺรทีปเน ทูรสฺถํ สุวิปศฺจิตห์ฯ
12196010c ปฺรตฺยาสนฺนํ นินีษํติ ชฺญเยํ ชฺญานาภิสํหิตมฺฯฯ
หาคเะยเ สุชฺญานิคฬุ ทูรทลฺลิรุวุทนฺนุ หาคู ตมฺม หตฺติรทลฺลิ หฺฤทยาํตราฬทลฺลิยเ อิรุว ชฺญเย, ชฺญานศพฺททิํท สูจิตนาท ปรพฺรหฺม ปรมาตฺมนนฺนุ พุทฺธิยเะํพ ปฺรกาศท มูลก ติฬิทุกโะฬฺฬุตฺตารเะ.
12196011a น หิ ขลฺวนุปายเน กศฺจิทรฺถโ'ภิสิธฺยติฯ
12196011c สูตฺรชาลไรฺยถา มตฺสฺยานฺพธฺนํติ ชลชีวินห์ฯฯ
12196012a มฺฤคไรฺมฺฤคาณาํ คฺรหณํ ปกฺษิณาํ ปกฺษิภิรฺยถาฯ
12196012c คชานาํ จ คชไรเวํ ชฺญเยํ ชฺญานเน คฺฤหฺยตเฯฯ
อุปายวิลฺลทเ ยาวุทู สิทฺธิสุวุทิลฺล. ชลชีวิ พเะสฺตรุ พลเะคฬนฺนุ พฬสิ มีนนฺนุ หิฑิยุตฺตารเะ. พเฑรุ มฺฤคคฬนฺนุ พฬสิ มฺฤคคฬนฺนู, ปกฺษิคฬนฺนุ พฬสิ ปกฺษิคฬนฺนู, อานเะคฬนฺนุ พฬสิ อานเะคฬนฺนู หิฑิยุตฺตารเะ. อทเ รีติ ชฺญานทิํทลเ ชฺญเยนนฺนุ คฺรหิสิกโะฬฺฬพเกุ.
12196013a อหิรเว หฺยหเห์ ปาทานฺปศฺยตีติ นิทรฺศนมฺฯ
12196013c ตทฺวนฺมูรฺติษุ มูรฺติษฺฐํ ชฺญเยํ ชฺญานเน ปศฺยติฯฯ
หาวุ มาตฺร อทร หเะชฺชเะคฬนฺนุ ติฬิทุกโะฬฺฬพหุทุ เอะํพ นิทรฺศนวิทเะ. อทเ รีติ ชฺญานิยุ ศรีรคฬลฺลิ ศรีรสฺถนาคิรุว ชฺญเยนนฺนุ ชฺญานท มูลกวเ ติฬิยุตฺตานเะ.
12196014a นโตฺสหํตเ ยถา วเตฺตุมิํทฺริยไริํทฺริยาณฺยปิฯ
12196014c ตถไวเห ปรา พุทฺธิห์ ปรํ พุทฺธฺยา น ปศฺยติฯฯ
อิํทฺริยคฬุ อิํทฺริยคฬ มูลก อาตฺมนนฺนุ หเคเะ ติฬิทุกโะฬฺฬลารวโ หาคเะ อิํทฺริยคฬนฺนเ อาศฺรยิสิรุว พุทฺธิยู กูฑ ปรมพโธฺยวาท พฺรหฺมตตฺตฺววนฺนุ นโฑลารทุ.
12196015a ยถา จํทฺรโ หฺยมาวาสฺยามลิํคตฺวานฺน ทฺฤศฺยตเฯ
12196015c น จ นาศโ'สฺย ภวติ ตถา วิทฺธิ ศรีริณมฺฯฯ
อมวาสฺยเะยํทุ จํทฺรนุ อวน ลกฺษณคฬิํท กาณิสิกโะฬฺฬทเ อิทฺทรู หเคเะ นาศวาคิรทเ อิรุตฺตานโ หาคเะ ศรีรทลฺลิรุว อาตฺมวุ กาณทเ อิทฺทรู นาศวาคิ หโยิตเะํทุ ติฬิยพารทุ.
12196016a กฺษีณกโศโ หฺยมาวาสฺยาํ จํทฺรมา น ปฺรกาศตเฯ
12196016c ตทฺวนฺมูรฺติวิยุกฺตห์ สนฺ ศรีรี นโปลภฺยตเฯฯ
อมวาสฺยเะยลฺลิ จํทฺรมนุ กฺษีณกโศนาคิรุวุทริํท กาณุวุทิลฺล. หาคเะยเ ศรีรทิํท วิมุกฺตนาท ศรีริยุ นโฑลิกฺกเะ สิคุวุทิลฺล.
12196017a ยถา กโศาํตรํ3 ปฺราปฺย จํทฺรมา ภฺราชตเ ปุนห์ฯ
12196017c ตทฺวลฺลิํคาํตรํ ปฺราปฺย ศรีรี ภฺราชตเ ปุนห์ฯฯ
พเรเะ กโศวนฺนุ ปฑเะทุกโะํฑุ ปุนห์ จํทฺรนุ พเะฬคุวํตเะ อินฺนโะํทุ ทเหวนฺนุ ปฑเะทุกโะํฑุ อาตฺมวุ ปุนห์ พเะฬคุตฺตทเะ.
12196018a ชนฺมวฺฤทฺธิกฺษยศฺจาสฺย ปฺรตฺยกฺษเณโปลภฺยตเฯ
12196018c สา ตุ จํทฺรมสโ วฺยกฺติรฺน ตุ ตสฺย ศรีริณห์ฯฯ
ยาว ชนฺม, วฺฤทฺธิ มตฺตุ กฺษยคฬุ จํทฺรนลฺลิ ปฺรตฺยกฺษวาคิ กาณิสุตฺตวเะยโ อวุ วสฺตุตห์ จํทฺรน วฺฤตฺติยาคิรุวุทิลฺล. จํทฺรมํฑลกฺกเะ สํพํธิสิท วฺฤตฺติคฬาคิรุตฺตวเะ. อทเ รีติ ชนฺม-วฺฤทฺธิ-กฺษยคฬุ ทเหกฺกเะ สํพํธิสิทวุคฬาคิวเะยเ หโะรตุ ทเหิคเะ สํพํธิสิทวุคฬลฺล.
12196019a อุตฺปตฺติวฺฤทฺธิวฺยยตโ ยถา ส อิติ คฺฤหฺยตเฯ
12196019c จํทฺร เอว ตฺวมาวาสฺยาํ ตถา ภวติ มูรฺติมานฺฯฯ
อุตฺปตฺติ-วฺฤทฺธิ-วฺยยคฬนฺนุ หโะํทิทฺทรู จํทฺรนุ อวนเ เอะํทุ หเคเะ หเฬุตฺตเวเะยโ หาคเะ พเรเะ พเรเะ อวสฺถเะคฬ ทเหทลฺลิรุววนู โอะํทเ เอะํทุ ติฬิยพเกุ.
12196020a นาภิสรฺปทฺวิมุํจทฺวา ศศินํ ทฺฤศฺยตเ ตมห์ฯ
12196020c วิสฺฤชํศฺจโปสรฺปํศฺจ ตทฺวตฺปศฺย ศรีริณมฺฯฯ
อํธการรูปนาท ราหุวุ จํทฺรนนฺนุ นุํคุวุทาคลี วิสรฺชิสุวุทาคลี หเคเะ กาณุวุทิลฺลวโ หาคเะ อาตฺมวุ ศรีรวนฺนุ ปฺรวเศิสุวุทุ มตฺตุ พิฏฺฏุ หโคุวุทุ กาณุวุทิลฺล.
12196021a ยถา จํทฺรารฺกสํยุกฺตํ ตมสฺตทุปลภฺยตเฯ
12196021c ตทฺวจฺจรีรสํยุกฺตห์ ศรีรีตฺยุปลภฺยตเฯฯ
คฺรหณกาลทลฺลิ หเคเะ สูรฺย-จํทฺรรโะฑนเะ สเริรุว ตมสฺสิน อาวิรฺภาววาคุตฺตทเะยโ หาคเะ ศรีรทโะฑนเะ สเริกโะํฑาค อาตฺมนุ ศรีริยาคิยเ ปฺรตีตนาคุตฺตานเะ.
12196022a ยถา จํทฺรารฺกนิรฺมุกฺตห์ ส ราหุรฺนโปลภฺยตเฯ
12196022c ตทฺวจฺจรีรนิรฺมุกฺตห์ ศรีรี นโปลภฺยตเฯฯ
คฺรหณานํตร จํทฺร-สูรฺยรนฺนุ พิฏฺฏุหโท ราหุวุ หเคเะ กณฺณิคเะ กาณุวุทิลฺลวโ หาคเะ ศรีรทิํท วิมุกฺตนาท อาตฺมนู ยาริคู กาณุวุทิลฺล.
12196023a ยถา จํทฺรโ หฺยมาวาสฺยาํ นกฺษตฺรไรฺยุชฺยตเ คตห์ฯ
12196023c ตทฺวจฺจรีรนิรฺมุกฺตห์ ผลไรฺยุชฺยติ กรฺมณห์ฯฯ
อมวาสฺยเะย นํตร จํทฺรนุ หเคเะ ปุนห์ ทฺฤศฺยนาคิ นกฺษตฺรคฬโะํทิคเะ สเริรุตฺตานโ อทเ รีติ โอะํทุ ศรีรวนฺนุ พิฏฺฏุหโท อาตฺมนุ ตานุ มาฑิท กรฺมผลคฬโะฑนเะ ทเหาํตรวนฺนุ ปฺรวเศิสุตฺตานเะ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรีมหาภารตเ ศาํติปรฺวณิ มโกฺษธรฺมปรฺวณิ มนุพฺฤหสฺปติสํวาทเ ษฏฺนวตฺยธิกศตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรีมหาภารตทลฺลิ ศาํติปรฺวทลฺลิ มโกฺษธรฺมปรฺวทลฺลิ มนุพฺฤหสฺปติสํวาท เอะนฺนุว นูราตโะํภตฺตารนเ อธฺยายวุ.