pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṁti parva
mōkṣadharma parva
adhyāya 175
sāra
bhr̥gu mattu bharadvājara saṁvādadalli jagattina utpatti mattu vibhinna tattvagaḷa varṇane (1-37).
12175001 yudhiṣṭhira uvāca।
12175001a kutaḥ sr̥ṣṭamidaṁ viśvaṁ jagat sthāvarajaṁgamam।
12175001c pralayē ca kamabhyēti tanmē brūhi pitāmaha।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “pitāmaha! ī saṁpūrṇa sthāvara-jaṁgama jagattina utpatti yāvudariṁda āyitu? pralayakāladalli idu yāvudaralli līnavāguttade? idannu nanage hēḷu.
12175002a sasāgaraḥ sagaganaḥ saśailaḥ sabalāhakaḥ।
12175002c sabhūmiḥ sāgnipavanō lōkō'yaṁ kēna nirmitaḥ।।
samudra, gagana, parvata, mēgha, bhūmi, agni, mattu vāyusahita ī lōkavannu yāru nirmāṇamāḍidaru?
12175003a kathaṁ sr̥ṣṭāni bhūtāni kathaṁ varṇavibhaktayaḥ।
12175003c śaucāśaucaṁ kathaṁ tēṣāṁ dharmādharmāvathō katham।।
bhūtagaḷa sr̥ṣṭiyu hēgāyitu? varṇavibhaktiyu hēge uṁṭāyitu? hāgū śauca-aśaucagaḷa vibhajaneyu hēgāyitu? mattu dharma-adharmagaḷa vibhajaneyū hēgāyitu?
12175004a kīdr̥śō jīvatāṁ jīvaḥ kva vā gaccaṁti yē mr̥tāḥ।
12175004c asmāllōkādamuṁ lōkaṁ sarvaṁ śaṁsatu nō bhavān।।
jīvita prāṇigaḷa jīvavu hēgide? mr̥tarādavaru ellige hōguttāre? ī lōkadiṁda ā lōkakke hōguva kramavyāvudu? ivellavannū nanage hēḷabēku.”
12175005 bhīṣma uvāca।
12175005a atrāpyudāharaṁtīmamitihāsaṁ purātanam।
12175005c bhr̥guṇābhihitaṁ śrēṣṭhaṁ bharadvājāya pr̥ccatē।।
bhīṣmanu hēḷidanu: “ī viṣayadalli purātana itihāsavāda bharadvājana praśnege bhr̥guvu nīḍida śrēṣṭha uttaravannu udāharisuttāre.
12175006a kailāsaśikharē dr̥ṣṭvā dīpyamānamivaujasā।
12175006c bhr̥guṁ maharṣimāsīnaṁ bharadvājō'nvapr̥ccata।।
kailāsaśikharadalli ōjassiniṁda dīptamānanāgidda maharṣi bhr̥guvu kuḷitiddudannu nōḍi bharadvājanu kēḷidanu:
12175007a sasāgaraḥ sagaganaḥ saśailaḥ sabalāhakaḥ।
12175007c sabhūmiḥ sāgnipavanō lōkō'yaṁ kēna nirmitaḥ।।
“samudra, gagana, parvata, mēgha, bhūmi, agni, mattu vāyusahita ī lōkavannu yāru nirmāṇamāḍidaru?
12175008a kathaṁ sr̥ṣṭāni bhūtāni kathaṁ varṇavibhaktayaḥ।
12175008c śaucāśaucaṁ kathaṁ tēṣāṁ dharmādharmāvathō katham।।
bhūtagaḷa sr̥ṣṭiyu hēgāyitu? varṇavibhaktiyu hēge uṁṭāyitu? hāgū śauca-aśaucagaḷa vibhajaneyu hēgāyitu? mattu dharma-adharmagaḷa vibhajaneyū hēgāyitu?
12175009a kīdr̥śō jīvatāṁ jīvaḥ kva vā gaccaṁti yē mr̥tāḥ।
12175009c paralōkamimaṁ cāpi sarvaṁ śaṁsatu nō bhavān।।
jīvita prāṇigaḷa jīvavu hēgide? mr̥tarādavaru ellige hōguttāre? paralōkavu hēgiruttade? ivellavannū nanage hēḷabēku.”
12175010a ēvaṁ sa bhagavān pr̥ṣṭō bharadvājēna saṁśayam।
12175010c maharṣirbrahmasaṁkāśaḥ sarvaṁ tasmai tatō'bravīt।।
bhagavān bharadvājanu hīge tanna saṁśayavannu kēḷalu brahmasaṁkāśa maharṣiyu avanige ellavannū hēḷidanu.
112175011a mānasō nāma vikhyātaḥ śrutapūrvō maharṣibhiḥ। 12175011c anādinidhanō dēvastathābhēdyō'jarāmaraḥ।।
“hiṁde maharṣigaḷu mānasaneṁdu vikhyātanāda anādinidhana abhēdya, ajarāmara dēvana kuritu kēḷiddāre.
12175012a avyakta iti vikhyātaḥ śāśvatō'thākṣarō'vyayaḥ।
12175012c yataḥ sr̥ṣṭāni bhūtāni jāyaṁtē ca mriyaṁti ca।।
avanē avyakta eṁdū vikhyātanāgiddāne. avanē śāśvata, akṣara, mattu avyayanu. avanu sr̥ṣṭisida bhūtagaḷu huṭṭuttiruttave mattu nāśavāguttiruttave.
12175013a sō'sr̥jatprathamaṁ dēvō mahāṁtaṁ nāma nāmataḥ। 212175013c ākāśamiti vikhyātaṁ sarvabhūtadharaḥ prabhuḥ।।
ā dēvanu prathamavāgi mahattattvavannu sr̥ṣṭisidanu. sarvabhūtadharanāda avanu ākāśaveṁdu vikhyātavādudannu sr̥ṣṭisidanu.
12175014a ākāśādabhavadvāri salilādagnimārutau।
12175014c agnimārutasaṁyōgāttataḥ samabhavanmahī।।
ākāśadiṁda jala mattu jaladiṁda agni-vāyugaḷa utpattiyāyitu. agni mattu vāyuvina saṁyōgadiṁda pr̥thviyu huṭṭikoṁḍitu3.
12175015a tatastējōmayaṁ divyaṁ padmaṁ sr̥ṣṭaṁ svayaṁbhuvā।
12175015c tasmātpadmātsamabhavadbrahmā vēdamayō nidhiḥ।।
anaṁtara svayaṁbhu mānasadēvanu tējōmayavāda divya padmavannu sr̥ṣṭisidanu. adariṁda vēdamaya nidhi brahmanu huṭṭidanu.
12175016a ahaṁkāra iti khyātaḥ sarvabhūtātmabhūtakr̥t।
12175016c brahmā vai sumahātējā ya ētē paṁca dhātavaḥ।।
mahātējasviyāda ahaṁkāra eṁdu khyātanāda sarvabhūtātmakr̥t brahmanu ī aidu dhātugaḷiṁda kūḍiddāne.
12175017a śailāstasyāsthisaṁjñāstu mēdō māṁsaṁ ca mēdinī।
12175017c samudrāstasya rudhiramākāśamudaraṁ tathā।।
parvatagaḷu avana elubugaḷu mattu mēdiniyu avana mēda-māṁsavu. samudravu avana rakta mattu ākāśavu avana hoṭṭe.
12175018a pavanaścaiva niḥśvāsastējō'gnirnimnagāḥ sirāḥ।
12175018c agnīṣōmau tu caṁdrārkau nayanē tasya viśrutē।।
vāyuvu avana niḥśvāsa, agniyu tējassu, nadigaḷu nāḍigaḷu hāgū yārannu agni-sōmareṁdū kareyuttārō ā sūrya-caṁdraru avana kaṇṇugaḷu.
12175019a nabhaścōrdhvaṁ śirastasya kṣitiḥ pādau diśō bhujau।
12175019c durvijñēyō hyanaṁtatvātsiddhairapi4 na saṁśayaḥ।।
ākāśada mēlbhāgavu avana śirassu, bhūmiyu pādagaḷu, mattu dikkugaḷu bhujagaḷu. avana anaṁtatvadiṁdāgi avanu siddhapuruṣarigū tiḷiyalu asādhyanu ennuvudaralli saṁśayavilla.
12175020a sa ēva bhagavānviṣṇuranaṁta iti viśrutaḥ।
12175020c sarvabhūtātmabhūtasthō durvijñēyō'kr̥tātmabhiḥ।।
ā svayaṁbhuvē bhagavān viṣṇu. avanu anaṁtaneṁdu prasiddhanāgiddāne. avanē sarvabhūtagaḷalli nelesiddāne. akr̥tātmarige avanu tiḷiyalasādhyanu.
12175021a ahaṁkārasya yaḥ sraṣṭā sarvabhūtabhavāya vai।
12175021c yataḥ samabhavadviśvaṁ pr̥ṣṭō'haṁ yadiha tvayā।।
avanē sarvabhūtagaḷa utpattigāgi ahaṁkāravannu sr̥ṣṭisidanu. ī jagattu yāvudariṁda uṁṭāyitu eṁba ninna praśnege nānu hēḷiddēne.”
12175022 bharadvāja uvāca।
12175022a gaganasya diśāṁ caiva bhūtalasyānilasya ca।
12175022c kānyatra parimāṇāni saṁśayaṁ ciṁdhi mē'rthataḥ।।
bharadvājanu hēḷidanu: “ākāśa, dikkugaḷu, bhūtala mattu vāyuvina parimāṇagaḷēnu? arthataḥ idannu hēḷi nanna saṁśayavannu hōgalāḍisu.”
12175023 bhr̥guruvāca।
12175023a anaṁtamētadākāśaṁ siddhacāraṇasēvitam।
12175023c ramyaṁ nānāśrayākīrṇaṁ yasyāṁtō nādhigamyatē।।
bhr̥guvu hēḷidanu: “ī ākāśavu anaṁtavu. idaralli siddha-cāraṇaru vāsisuttāre. nānā lōkagaḷige āśrayavāgiruva idu ramyavāgide mattu idara koneyē siguvudilla.
12175024a ūrdhvaṁ gatēradhastāttu caṁdrādityau na dr̥śyataḥ।
12175024c tatra dēvāḥ svayaṁ dīptā bhāsvarāścāgnivarcasaḥ।।
adara mēle mattu keḷage hōdare caṁdra-sūryaru kāṇisuvudilla. alli agnivarcasa dēvategaḷu svayaṁ prabheyiṁda beḷaguttiruttāre.
12175025a tē cāpyaṁtaṁ na paśyaṁti nabhasaḥ prathitaujasaḥ।
12175025c durgamatvādanaṁtatvāditi mē viddhi mānada।।
mānada! ādare ā tējasvī nakṣatra svarūpī dēvategaḷigū kūḍa ākāśada koneyannu nōḍalikkāguvudilla. ēkeṁdare adu durgama mattu anaṁtavāgide. idannu nanniṁda cennāgi tiḷidukō.
12175026a upariṣṭōpariṣṭāttu prajvaladbhiḥ svayaṁprabhaiḥ।
12175026c niruddhamētadākāśamapramēyaṁ surairapi।।
mēle mēle prakāśitavāguva svayaṁ prakāśa dēvategaḷiṁda ī apramēya ākāśavu tuṁbiruvaṁte tōruttade.
12175027a pr̥thivyaṁtē samudrāstu samudrāṁtē tamaḥ smr̥tam।
12175027c tamasō'ṁtē jalaṁ prāhurjalasyāṁtē'gnirēva ca।।
pr̥thviya aṁtyadalli samudravide. samudrada aṁtyadalli ghōra aṁdhakāravide. aṁdhakārada aṁtyadalli jalavide mattu jalada aṁtyadalli agniyideyeṁdu hēḷuttāre.
12175028a rasātalāṁtē salilaṁ jalāṁtē pannagādhipaḥ।
12175028c tadaṁtē punarākāśamākāśāṁtē punarjalam।।
rasātalada koneyalli nīride. nīrina aṁtyadalli nāgarāja śēṣaniddāne. avana naṁtara punaḥ ākāśavide mattu ākāśada aṁtyadalli punaḥ jalavide.
12175029a ēvamaṁtaṁ bhagavataḥ pramāṇaṁ salilasya ca।
12175029c agnimārutatōyēbhyō durjñēyaṁ daivatairapi।।
hīge bhagavaṁta, ākāśa, jala, mattu agni-vāyugaḷa parimāṇavannu tiḷiyalu dēvategaḷigū atyaṁta kaṭhiṇavide.
12175030a agnimārutatōyānāṁ varṇāḥ kṣititalasya ca।
12175030c ākāśasadr̥śā hyētē bhidyaṁtē tattvadarśanāt।।
agni, vāyu, jala mattu pr̥thvī – ivugaḷa varṇa-rūpagaḷu ākāśadaṁteyē iruttade. ādudariṁda ivu ākāśakkiṁta bhinnavalla. tattvajñānavillada kāraṇadiṁdalē avugaḷalli bhēdavu kāṇisuttade.
12175031a paṭhaṁti caiva munayaḥ śāstrēṣu vividhēṣu ca।
12175031c trailōkyē sāgarē caiva pramāṇaṁ vihitaṁ yathā।
12175031e adr̥śyāya tvagamyāya kaḥ pramāṇamudāharēt।।
12175032a siddhānāṁ dēvatānāṁ ca yadā parimitā gatiḥ।
r̥ṣigaḷu vividha śāstragaḷalli mūru lōkagaḷu mattu samudragaḷa kuritu kelavu niścita pramāṇagaḷannu hēḷiddāre. ādare yāvudu dr̥ṣṭige siguvudillavō mattu elli iṁdriyagaḷu talupuvudillavō ā paramātmana parimāṇavannu yārādarū hēge hēḷaballaru? ī siddharu mattu dēvategaḷa jñānavū kūḍa parimitavādudallavē?
12175032c tadā gauṇamanaṁtasya nāmānaṁtēti viśrutam।
12175032e nāmadhēyānurūpasya mānasasya mahātmanaḥ।।
ādudariṁda paramātma mānasadēvanu tanna nāmakke anuguṇavāgiyē anaṁtanu. avana suprasiddha anaṁta nāmavu avana guṇakke anusāravāgiyē ide.
12175033a yadā tu divyaṁ tadrūpaṁ hrasatē vardhatē punaḥ।
12175033c kō'nyastadvēdituṁ śaktō yō'pi syāttadvidhō'paraḥ।।
paramātmana divya rūpavu cikkadādāga mattu punaḥ doḍḍadādāga avana parimāṇavannu yathārtha tiḷiyalu śakyanāda, avanigiṁtalū bhinnanāda bēre yāva pratibhāśāliyiddāne?
12175034a tataḥ puṣkarataḥ sr̥ṣṭaḥ sarvajñō mūrtimānprabhuḥ।
12175034c brahmā dharmamayaḥ pūrvaḥ prajāpatiranuttamaḥ।।
anaṁtara padmadiṁda sarvajña, mūrtimān, prabhāvaśālī, parama uttama mattu prathama prajāpati dharmamaya brahmana prādurbhāvavāyitu.”
12175035 bharadvāja uvāca।
12175035a puṣkarādyadi saṁbhūtō jyēṣṭhaṁ bhavati puṣkaram।
12175035c brahmāṇaṁ pūrvajaṁ cāha bhavānsaṁdēha ēva mē।।
bharadvājanu hēḷidanu: “brahmanu kamaladalli huṭṭidaneṁdare kamalavē jyēṣṭhavādaṁtāyitu. ādare nīnu brahmanannu pūrvaja eṁdu hēḷiddīye. ādudariṁda nanage ī saṁdēhavu uḷidukoṁḍubiṭṭide.”
12175036 bhr̥guruvāca।
12175036a mānasasyēha yā mūrtirbrahmatvaṁ samupāgatā।
12175036c tasyāsanavidhānārthaṁ pr̥thivī padmamucyatē।।
bhr̥guvu hēḷidanu: “mānasadēvana svarūpavannēnu hēḷidenō adē brahmarūpadalli prakaṭavāgide. adē brahmana āsanavādudakkāgi pr̥thviyannu padma eṁdu kareyuttāre.
12175037a karṇikā tasya padmasya mērurgaganamuccritaḥ।
12175037c tasya madhyē sthitō lōkān sr̥jatē jagataḥ prabhuḥ।।
ī kamalada daṁṭu ākāśada ettarada varegū hōgiruva mēru parvatavu. adara madhyadalli sthitanāgi prabhuvu lōkagaḷannu sr̥ṣṭisuttāne.”
samāpti
iti śrīmahābhāratē śāṁtiparvaṇi mōkṣadharmaparvaṇi bhr̥gubharadvājasaṁvādē paṁcasaptatyadhikaśatamō'dhyāyaḥ।। idu śrīmahābhāratadalli śāṁtiparvadalli mōkṣadharmaparvadalli bhr̥gubharadvājasaṁvāda ennuva nūrāeppattaidanē adhyāyavu.-
idakke modalu ī eraḍu adhika ślōkagaḷive: nārāyaṇō jaganmūrtiraṁtarātmā sanātanaḥ। kūṭasthō'kṣara avyaktō nirlēpō vyāpakaḥ prabhuḥ।। prakr̥tēḥ paratō nityamiṁdriyairapyagōcaraḥ। sa sisr̥kṣuḥ sahasrāṁśādasr̥jat puruṣaṁ prabhuḥ।। (gītā pres). ↩︎
-
idakke modalu ī oṁdu ślōkārdhavide: mahānsasarjāhaṁkāraṁ sa cāpi bhagavānatha। (gītā pres). ↩︎
-
taittarīya upaniṣattinalli ākāśādvāyuḥ। vāyōragniḥ। agnērāpaḥ। adbhyaḥ pr̥thivī। pr̥thivyā ōṣadhayaḥ। eṁdu sr̥ṣṭikramavannu hēḷide (bhārata darśana). ↩︎
-
hyaciṁtātmā siddhairapi (gītā pres). ↩︎