160: khaḍgōtpattikathanaḥ

pravēśa

।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।

śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita

śrī mahābhārata

śāṁti parva

āpaddharma parva

adhyāya 160

sāra

khaḍgada utpatti mattu adara paraṁparāmahimeya varṇane (1-87)

12160001 vaiśaṁpāyana uvāca।
12160001a kathāṁtaramathāsādya khaḍgayuddhaviśāradaḥ।
12160001c nakulaḥ śaratalpasthamidamāha pitāmaham।।

vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “kathāprasaṁgada samāptiya samayadalli khaḍgayuddhaviśārada nakulanu śaratalpadamēlidda pitāmahanige hēḷidanu:

12160002a dhanuḥ praharaṇaṁ śrēṣṭhamiti vādaḥ¹ pitāmaha।
12160002c matastu mama dharmajña khaḍga ēva susaṁśitaḥ।।

“pitāmaha! dharmajña! dhanussē śrēṣṭhavāda praharaṇaveṁdu vādavide. ādare harita khaḍgavē śrēṣṭha praharaṇaveṁdu nanage anisuttade.

12160003a viśīrṇē kārmukē rājanprakṣīṇēṣu ca vājiṣu।
12160003c khaḍgēna śakyatē yuddhē sādhvātmā parirakṣitum।।

rājan! yuddhadalli dhanussu tuṁḍāgi kuduregaḷū naṣṭavādāga khaḍgadiṁda tannannu rakṣisikoḷḷalu śakyavāguttade.

12160004a śarāsanadharāṁścaiva gadāśaktidharāṁstathā।
12160004c ēkaḥ khaḍgadharō vīraḥ samarthaḥ pratibādhitum।।

khaḍgadhara vīranobbanē dhanurdhāriyannū, gade-śakti dhararannū edurisalu samarthanāguttāne.

12160005a atra mē saṁśayaścaiva kautūhalamatīva ca।
12160005c kiṁ svitpraharaṇaṁ śrēṣṭhaṁ sarvayuddhēṣu pārthiva।।

pārthiva! ī viṣayadalli nanage saṁśayavū atīva kutūhalavū uṁṭāgide. sarvayuddhagaḷalli yāva āyudhavu śrēṣṭhavādudu?

12160006a kathaṁ cōtpāditaḥ khaḍgaḥ kasyārthāya ca kēna vā।
12160006c pūrvācāryaṁ ca khaḍgasya prabrūhi prapitāmaha।।

prapitāmaha! khaḍgavu hēge mattu yāva kāraṇakkāgi utpannavāyitu? yāriṁda utpannavāyitu? khaḍgayuddhada prathama ācāryanu yārāgiddanu? idannu hēḷu.”

12160007a tasya tadvacanaṁ śrutvā mādrīputrasya dhīmataḥ।
12160007c sarvakauśalasaṁyuktaṁ sūkṣmacitrārthavaccubham।।
12160008a tatastasyōttaraṁ vākyaṁ svaravarṇōpapāditam।
12160008c śikṣānyāyōpasaṁpannaṁ drōṇaśiṣyāya pr̥ccatē।।
12160009a uvāca sarvadharmajñō dhanurvēdasya pāragaḥ।
12160009c śaratalpagatō bhīṣmō nakulāya mahātmanē।।

dhīmata mādrīputrana sarvakauśalayuktavū sūkṣmavū citrārthavuḷḷaddū mattu ā śubha mātannu kēḷi śaratalpagatānāgidda dhanurvēdapāraṁgata sarvadharmajña bhīṣmanu śikṣaṇavannu paḍedidda drōṇaśiṣyana praśnege svaravarṇagaḷiṁda kūḍida uttaravannu nīḍuttā mahātmā nakulanige hēḷidanu:

12160010a tattvaṁ śr̥ṇuṣva mādrēya yadētatparipr̥ccasi।
12160010c prabōdhitō'smi bhavatā dhātumāniva parvataḥ।।

“mādrēya! nīnu kēḷida praśneya tattvavannu kēḷu. gairikādi dhātugaḷiṁda kūḍida parvatadaṁte malagidda nānu ninna ī praśneyiṁda eccettiddēne.

12160011a salilaikārṇavaṁ tāta purā sarvamabhūdidam।
12160011c niṣprakaṁpananākāśamanirdēśyamahītalam।।

ayyā! pūrvakāladalli ī saṁpūrṇa jagattū nīrina oṁdē mahāsāgarada rūpadallittu. āga idakke kaṁpanavennuvudillavāgittu. ākāśavennuvudū iralilla. bhūmiyū iralilla.

12160012a tamaḥsaṁvr̥tamasparśamatigaṁbhīradarśanam।
12160012c niḥśabdaṁ cāpramēyaṁ ca tatra jajñē pitāmahaḥ।।

ellavū aṁdhakāradiṁda āvr̥tavāgittu. śabda-sparśagaḷa anubhavavū āguttiralilla. ā ēkārṇavu gaṁbhīravāgi kāṇuttittu. adakke yāva sīmeyū iralilla. adaralliyē pitāmaha brahmana janmavāyitu.

12160013a sō'sr̥jadvāyumagniṁ ca bhāskaraṁ cāpi vīryavān।
12160013c ākāśamasr̥jaccōrdhvamadhō bhūmiṁ ca nairr̥tim।।

ā vīryavāna brahmanu vāyu, agni mattu bhāskararannu sr̥ṣṭisidanu. ākāśa, mēle, keḷage, bhūmi mattu rākṣasasamūhagaḷannū sr̥ṣṭisidanu.

12160014a nabhaḥ sacaṁdratāraṁ ca nakṣatrāṇi grahāṁstathā।
12160014c saṁvatsarānahōrātrānr̥tūnatha lavān kṣaṇān।।

caṁdra-tāregaḷiṁda yuktavāda ākāśa, nakṣatragaḷu, grahagaḷu, saṁvatsaragaḷu, hagalu-rātrigaḷu, r̥tugaḷu, lavagaḷu mattu kṣaṇagaḷannū sr̥ṣṭisidanu.

12160015a tataḥ śarīraṁ lōkasthaṁ sthāpayitvā pitāmahaḥ।
12160015c janayāmāsa bhagavānputrānuttamatējasaḥ।।
12160016a marīcimr̥ṣimatriṁ ca pulastyaṁ pulahaṁ kratum।
12160016c vasiṣṭhāṁgirasau cōbhau rudraṁ ca prabhumīśvaram।।

anaṁtara bhagavān pitāmahanu laukika śarīravannu dhāraṇemāḍi anuttama tējasvī putrarannu huṭṭisidanu. r̥ṣigaḷāda marīci, atri, pulastya, pulaha, kratu, vasiṣṭha, aṁgirasa hāgū prabhu īśvara rudrarannu sr̥ṣṭisidanu.

12160017a prācētasastathā dakṣaḥ kanyāḥ ṣaṣṭimajījanat।
12160017c tā vai brahmarṣayaḥ sarvāḥ prajārthaṁ pratipēdirē।।

prācētasa dakṣanu aravattu kanyeyarannu huṭṭisidanu. prajegaḷa utpattigāgi avarellarannū brahmarṣigaḷu patnīrūpadalli paḍedukoṁḍaru.

12160018a tābhyō viśvāni bhūtāni dēvāḥ pitr̥gaṇāstathā।
12160018c gaṁdharvāpsarasaścaiva rakṣāṁsi vividhāni ca।।
12160019a patatrimr̥gamīnāśca plavaṁgāśca mahōragāḥ।
12160019c nānākr̥tibalāścānyē jalakṣitivicāriṇaḥ।।
12160020a audbhidāḥ svēdajāścaiva aṁḍajāśca jarāyujāḥ।
12160020c jajñē tāta tathā sarvaṁ jagat sthāvarajaṁgamam।।

avariṁdalē samasta prāṇigaḷu, dēvategaḷu, pitr̥gaḷu, gaṁdharvaru, apsareyaru, vividha rākṣasaru, pakṣigaḷu, mr̥gagaḷu, mīnugaḷu, vānararu, mahōragagaḷu, nānā ākr̥ti-balagaḷuḷḷa nīru-ākāśagāmigaḷu, udbhida-svēdaja-aṁḍaja mattu jarāyuja prāṇigaḷu huṭṭidavu. hīge jagattina sthāvara-jaṁgamagaḷellavū utpannavādavu.

12160021a bhūtasargamimaṁ kr̥tvā sarvalōkapitāmahaḥ।
12160021c śāśvataṁ vēdapaṭhitaṁ dharmaṁ ca yuyujē punaḥ।।

ī bhūtasr̥ṣṭiyannu māḍi sarvalōkapitāmahanu avugaḷa mēle punaḥ vēdōkta sanātana dharmada pālaneya bhāravannu horisidanu.

12160022a tasmindharmē sthitā dēvāḥ sahācāryapurōhitāḥ।
12160022c ādityā vasavō rudrāḥ sasādhyā marudaśvinaḥ।।

ācāryapurōhitagaṇagaḷoṁdige dēvategaḷu, ādityaru, vasugaḷu, rudraru, sādhyaru, marudgaṇagaḷu mattu aśvinī kumāraru – ivaru ā sanātana dharmadalli pratiṣṭhitarādaru.

12160023a bhr̥gvatryaṁgirasaḥ siddhāḥ kāśyapaśca tapōdhanaḥ।
12160023c vasiṣṭhagautamāgastyāstathā nāradaparvatau।।
12160024a r̥ṣayō vālakhilyāśca prabhāsāḥ sikatāstathā।
12160024c ghr̥tācāḥ sōmavāyavyā vaikhānasamarīcipāḥ।।
12160025a akr̥ṣṭāścaiva haṁsāśca r̥ṣayō'thāgniyōnijāḥ।
12160025c vānaprasthāḥ pr̥śnayaśca sthitā brahmānuśāsanē।।

siddharāgidda bhr̥gu, atri mattu aṁgirasaru, tapōdhana kāśyaparu, vasiṣṭha-gautama-agastyaru, nārada-parvataru, vālakhilya r̥ṣigaḷu, prabhāsa, sikata, ghr̥tācaru², sōmaparu³, vāyavyaru⁴, marīciparu⁵, vaikhānasaru, akr̥ṣṭaru⁶, haṁsaru⁷, agniyōnija r̥ṣigaḷu, vānaprastharu mattu pr̥śnayaru brahmana anuśāsanadaṁte sanātana dharmavannu pālisatoḍagidaru.

12160026a dānavēṁdrāstvatikramya tatpitāmahaśāsanam।
12160026c dharmasyāpacayaṁ cakruḥ krōdhalōbhasamanvitāḥ।।

ādare dānavēṁdraru pitāmahana śāsanavannu ullaṁghisi krōdhalōbhasamanvitarāgi dharmakke hāniyannuṁṭumāḍatoḍagidaru.

12160027a hiraṇyakaśipuścaiva hiraṇyākṣō virōcanaḥ।
12160027c śaṁbarō vipracittiśca prahrādō namucirbaliḥ।।
12160028a ētē cānyē ca bahavaḥ sagaṇā daityadānavāḥ।
12160028c dharmasētumatikramya rēmirē'dharmaniścayāḥ।।

hiraṇyakaśipu, hiraṇyākṣa, virōcana, śaṁbara, vipracitti, prahrāda, namuci, bali mattu anya anēka daityadānavaru tamma gaṇagaḷoṁdige dharmamaryādegaḷannu ullaṁgisi adharmaniścayigaḷāgi ramisatoḍagidaru.

12160029a sarvē sma tulyajātīyā yathā dēvāstathā vayam।
12160029c ityēvaṁ hētumāsthāya spardhamānāḥ surarṣibhiḥ।।

“nāvu mattu dēvategaḷu oṁdē jātiyavaru; ādudariṁda dēvategaḷu hēgiruvarō hāgeyē nāvū iddēve” eṁdu jātīya dharmavannu āśrayisi daityagaṇagaḷu suraru mattu r̥ṣigaḷoṁdige spardhisatoḍagidaru.

12160030a na priyaṁ nāpyanukrōśaṁ cakrurbhūtēṣu bhārata।
12160030c trīnupāyānatikramya daṁḍēna rurudhuḥ prajāḥ।
12160030e na jagmuḥ saṁvidaṁ taiśca darpādasurasattamāḥ।।

bhārata! avaru prāṇigaḷige priyarāgiralilla mattu dayāvaṁtarāgiralilla. avaru sāma-dāna-bhēda ī mūru upāyagaḷannū atikramisi kēvala daṁḍada mūlaka prajegaḷannu pīḍisatoḍagidaru. ā asurasattamaru darpadiṁda ā prajegaḷoṁdige mātannū āḍuttiralilla.

12160031a atha vai bhagavān brahmā brahmarṣibhirupasthitaḥ।
12160031c tadā himavataḥ pr̥ṣṭhē suramyē padmatārakē।।
12160032a śatayōjanavistārē maṇimuktācayācitē।

āga bhagavān brahmanu brahmarṣigaḷoṁdige himālayada suramya śatayōjana vistārada maṇimuttugaḷiṁda vyāpitavāda padmatāraka śikharada mēle kuḷitiddanu.

12160032c tasmingirivarē putra puṣpitadrumakānanē।
12160032e tasthau sa vibudhaśrēṣṭhō brahmā lōkārthasiddhayē।।

putra! puṣpitavr̥kṣakānanagaḷiṁda kūḍidda ā śrēṣṭha giriśikharada mēle suraśrēṣṭha brahmanu lōkārthasiddhigāgi taṁgiddanu.

12160033a tatō varṣasahasrāṁtē vitānamakarōt prabhuḥ।
12160033c vidhinā kalpadr̥ṣṭēna yathōktēnōpapāditam।।
12160034a r̥ṣibhiryajñapaṭubhiryathāvatkarmakartr̥bhiḥ।
12160034c marudbhiḥ⁸ parisaṁstīrṇaṁ dīpyamānaiśca pāvakaiḥ।।
12160035a kāṁcanairyajñabhāṁḍaiśca bhrājiṣṇubhiralaṁkr̥tam।
12160035c vr̥taṁ dēvagaṇaiścaiva prababhau yajñamaṁḍalam।।
12160036a tathā brahmarṣibhiścaiva sadasyairupaśōbhitam।

sahasrāru varṣagaḷa naṁtara prabhu brahmanu śāstrōkta vidhiyannanusarisi alli oṁdu yajñavannu āraṁbhisidanu. r̥ṣigaḷu mattu yajñapaṭugaḷu adaralli yathāvattāgi karmakartr̥gaḷāgiddaru. samittugaḷu haraḍikoṁḍiddavu. agnigaḷu uriyuttiddavu. kāṁcanada yajñapātregaḷa hoḷeyuvikeyiṁda yajñamaṁṭapavu śōbhisuttittu. ā yajñamaṁḍalavu śrēṣṭha dēvategaḷiṁda mattu sabhāsada maharṣigaḷiṁda suśōbhitagoṁḍittu.

12160036c tatra ghōratamaṁ vr̥ttamr̥ṣīṇāṁ mē pariśrutam।।
12160037a caṁdramā vimalaṁ vyōma yathābhyuditatārakam।
12160037c vidāryāgniṁ tathā bhūtamutthitaṁ śrūyatē tataḥ।।

alli oṁdu atyaṁta ghōra ghaṭaneyu naḍeyitu. adara kuritu nānu r̥ṣigaḷiṁdalē kēḷiddēne. vimala ākāśadalli nakṣatragaḷoṁdige caṁdramanu hēge udayisuttānō hāge kiḍigaḷu haraḍikoṁḍidda ā agniyalli oṁdu bhūtavu prakaṭavāyiteṁdu kēḷiddēve.

12160038a nīlōtpalasavarṇābhaṁ tīkṣṇadaṁṣṭraṁ kr̥śōdaram।
12160038c prāṁśu durdarśanaṁ caivāpyatitējastathaiva ca।।

adara śarīrada baṇṇavu nīlakamaladaṁte śyāmavarṇaddāgittu. adu tīkṣṇadaṁṣṭravū, adara udaravu atyaṁta kr̥śavāgiyū ittu. adu atyaṁta ettaravāgiyū parama dardharṣavāgiyū mattu amita tējasviyāgiyū tōruttittu.

12160039a tasminnutpatamānē ca pracacāla vasuṁdharā।
12160039c tatrōrmikalilāvartaścukṣubhē ca mahārṇavaḥ।।

adu utpattiyāguvāga vasuṁdhareyu naḍugidaḷu. samudravu kṣōbhegoṁḍu adaralli mahā alegaḷu suḷigaḷu huṭṭikoṁḍavu.

12160040a pēturulkā mahōtpātāḥ śākhāśca mumucurdrumāḥ।
12160040c aprasannā diśaḥ sarvāḥ pavanaścāśivō vavau।
12160040e muhurmuhuśca bhūtāni prāvyathaṁta bhayāttathā।।

ākāśadiṁda ulkegaḷu biddavu. mahōtpātagaḷu prakaṭavādavu. vr̥kṣagaḷu tamma reṁbegaḷannu udurisatoḍagidavu. ella dikkugaḷū aprasannagoṁḍu amaṁgalasūcaka gāḷiyu bīsatoḍagitu. prāṇigaḷu bāribārigū saṁkaṭapaḍuttiddavu.

12160041a tataḥ sutumulaṁ dr̥ṣṭvā tadadbhutamupasthitam।
12160041c maharṣisuragaṁdharvānuvācēdaṁ pitāmahaḥ।।

ā bhayaṁkara tumulagaḷannu mattu utpannavāgidda ā adbhutabhūtavannu nōḍi pitāmahanu suragaṁdharvaroḍanidda maharṣigaḷige hēḷidanu:

12160042a mayaitacciṁtitaṁ bhūtamasirnāmaiṣa vīryavān।
12160042c rakṣaṇārthāya lōkasya vadhāya ca suradviṣām।।

“nānē ī bhūtada kuritu ciṁtanemāḍiddenu. idu asi eṁba hesarina vīryavān āyudhavu. idu lōkada rakṣaṇegāgi mattu suradvēṣigaḷa vadhegāgi utpannavāgide.”

12160043a tatastadrūpamutsr̥jya babhau nistriṁśa ēva saḥ।
12160043c vimalastīkṣṇadhāraśca kālāṁtaka ivōdyataḥ।।

āga ā bhūtavu tanna rūpavannu tyajisi mūvattu aṁgulakkiṁtalū svalpa doḍḍadāda khaḍgada rūpadalli prakāśitagoṁḍitu. adara alagu atyaṁta tīkṣṇavāgittu. phaḷaphaḷane hoḷeyuttidda ā khaḍgavu kālāṁtakanu mēlēruttiruvaṁte tōruttittu.

12160044a tatastaṁ śitikaṁṭhāya rudrāyarṣabhakētavē।
12160044c brahmā dadāvasiṁ dīptamadharmaprativāraṇam।।

āga brahmanu adharmavannu taḍeyalu śakyavāgi beḷaguttidda ā khaḍgavannu r̥ṣabhakētu śitikaṁṭha rudranige nīḍidanu.

12160045a tataḥ sa bhagavānrudrō brahmarṣigaṇasaṁstutaḥ।
12160045c pragr̥hyāsimamēyātmā rūpamanyaccakāra ha।।
12160046a caturbāhuḥ spr̥śanmūrdhnā bhūsthitō'pi nabhastalam।

brahmarṣigaṇagaḷiṁda stutisalpaḍalu bhagavān rudranu āga ā amēyātma khaḍgavannu hiḍidu anya rūpavannu dharisidanu. caturbāhuvāda avanu bhūmiya mēle niṁtiddarū avana nettiyu nabhastalavannu muṭṭuvaṁtittu.

12160046c ūrdhvadr̥ṣṭirmahāliṁgō mukhājjvālāḥ samutsr̥jan।
12160046e vikurvanbahudhā varṇānnīlapāṁḍuralōhitān।।

urdhvadr̥ṣṭiyanniṭṭidda ā mahāliṁganu bāyiyiṁda agnijvālegaḷannu uguḷuttiddanu. kappu, biḷi, keṁpu modalāda baṇṇagaḷannu prakaṭisuttiddanu.

12160047a bibhratkr̥ṣṇājinaṁ vāsō hēmapravaratārakam।
12160047c nētraṁ caikaṁ lalāṭēna bhāskarapratimaṁ mahat।
12160047e śuśubhātē ca vimalē dvē nētrē kr̥ṣṇapiṁgalē।।

rudranu ā samayadalli suvarṇamaya tāregaḷiṁda kūḍida kr̥ṣṇājinavannē vastravāgi dharisiddanu. sūryasadr̥śavāda kaṇṇannu haṇeyalli dharisiddanu. uḷideraḍu kaṇṇugaḷu kappu mattu kaṁduhaḷadībaṇṇa miśrita baṇṇadiṁda nirmalavāgi prakāśisuttiddavu.

12160048a tatō dēvō mahādēvaḥ śūlapāṇirbhagākṣihā।
12160048c saṁpragr̥hya tu nistriṁśaṁ kālārkānalasaṁnibham।।
12160049a trikūṭaṁ carma cōdyamya savidyutamivāṁbudam।
12160049c cacāra vividhānmārgānmahābalaparākramaḥ।
12160049e vidhunvannasimākāśē dānavāṁtacikīrṣayā।।

anaṁtara bhagana kaṇṇugaḷannu kittidda mahābala parākrami dēva mahādēva śūlapāṇiyu kāla mattu agnisamāna tējassina ā khaḍgavannu mattu miṁciniṁdoḍagūḍida mōḍadaṁte hoḷeyuttidda mūrukōnegaḷidda gurāṇiyannū hiḍidu vividha mārgagaḷalli saṁcarisuttā dānavarannu aṁtyagoḷisalu bayasi khaḍgavannu ākāśadalli tirugisatoḍagidanu.

12160050a tasya nādaṁ vinadatō mahāhāsaṁ ca muṁcataḥ।
12160050c babhau pratibhayaṁ rūpaṁ tadā rudrasya bhārata।।

bhārata! āga jōrāgi garjisuttidda mattu mahā aṭṭahāsagaiyuttidda rudrana svarūpavu atyaṁta bhayaṁkaravāgi tōruttittu.

12160051a tadrūpadhāriṇaṁ rudraṁ raudrakarma cikīrṣavaḥ।
12160051c niśamya dānavāḥ sarvē hr̥ṣṭāḥ samabhidudruvuḥ।।

raudrakarmavannesagalu ā raudra rūpavannu dharisidda rudranannu nōḍi sarva dānavarū hr̥ṣṭarāgi avana mēle eragidaru.

12160052a aśmabhiścāpyavarṣaṁta pradīptaiśca tathōlmukaiḥ।
12160052c ghōraiḥ praharaṇaiścānyaiḥ śitadhārairayōmukhaiḥ।।

kelavaru rudrana mēle kallina maḷegaredaru. kelavaru prajvalisuttidda paṁjugaḷannu avana mēle suridaru. kelavaru sughōra astra-śastragaḷiṁda avanannu praharisidaru. innu kelavaru tīkṣṇa alagugaḷidda lōhanirmita āyudhagaḷiṁda rudranannu praharisidaru.

12160053a tatastaddānavānīkaṁ saṁpraṇētāramacyutam।
12160053c rudrakhaḍgabalōddhūtaṁ pracacāla mumōha ca।।

āga dēvasēnāpatiya kāryavannu niścalanāgi nirvahisuttā khaḍgavannetti niṁtidda balaśālī acyuta rudranannu nōḍi dānavasēneyu tattarisi bhrāṁtagoṁḍitu.

12160054a citraṁ śīghrataratvācca caraṁtamasidhāriṇam।
12160054c tamēkamasurāḥ sarvē sahasramiti mēnirē।।

śīghravāgi kāluhāki vicitra gatiyalli saṁcarisuttidda ā ēkamātra khaḍgadhārī rudranannu ā ella asurarū sahasra rudrariruvarō eṁdu aṁdukoḷḷatoḍagidaru.

12160055a ciṁdan bhiṁdanrujan kr̥ṁtandārayan pramathannapi।
12160055c acaraddaityasaṁghēṣu rudrō'gniriva kakṣagaḥ।।

oṇagida hullina rāśiyannu hokka agniyaṁte rudranu śatrusamudāyadalli daityarannu kolluttā, kaḍiyuttā, garjisi hoḍeyuttā, gāyagoḷisi kattarisuttā hāgū sīḷuttā keḷakkuruḷisi saṁcarisuttiddanu.

12160056a asivēgaprarugṇāstē⁹ cinnabāhūruvakṣasaḥ।
12160056c saṁprakr̥ttōttamāṁgāśca¹⁰ pētururvyāṁ mahāsurāḥ।।

khaḍgada vēgadiṁda bāhugaḷu mattu toḍegaḷu tuṁḍāgi mattu edegaḷu sīḷi avaru gāyagoṁḍaru. śirassugaḷu kattarisi mahāsuravu bhūmiya mēle biddaru.

12160057a aparē dānavā bhagnā rudraghātāvapīḍitāḥ¹¹।
12160057c anyōnyamabhinardaṁtō diśaḥ saṁpratipēdirē।।

itara dānavaru rudrana khaḍgaprahāradiṁduṁṭāda gāyagaḷiṁda pīḍitarāgi anyōnyarannu kareyuttā dikkāpālāgi ōḍi hōdaru.

12160058a bhūmiṁ kē citpraviviśuḥ parvatānaparē tathā।
12160058c aparē jagmurākāśamaparē'ṁbhaḥ samāviśan।।

kelavaru bhūmiyannu pravēśisidaru. innu kelavaru parvatagaḷalli aḍagikoṁḍaru. kelavaru ākāśakke hāridaru mattu innu anēka dānavaru nīrannu pravēśisidaru.

12160059a tasminmahati saṁvr̥ttē samarē bhr̥śadāruṇē।
12160059c babhau bhūmiḥ pratibhayā tadā rudhirakardamā।।

alli atyaṁta dāruṇa māhā yuddhavu āraṁbhavāgalu bhūmiya mēle rakta mattu māṁsagaḷa kesaru tuṁbikoṁḍitu. adariṁda adu atyaṁta bhayaṁkaravāgi kāṇuttittu.

12160060a dānavānāṁ śarīraiśca mahadbhiḥ śōṇitōkṣitaiḥ।
12160060c samākīrṇā mahābāhō śailairiva sakiṁśukaiḥ।।

mahābāhō! raktadiṁda tōydu keḷagi bidda dānavara mahā śarīragaḷiṁda bhūmiyu palāśapuṣpagaḷiṁda kūḍida parvataśikharagaḷiṁda ācchāditagoṁḍaṁte kāṇuttittu.

12160061a rudhirēṇa pariklinnā prababhau vasudhā tadā।
12160061c raktārdravasanā śyāmā nārīva madavihvalā।।

raktadiṁda tōyduhōgidda vasudheyu āga keṁpuvastravannuṭṭidda madavihvala śyāmavarṇada strīyaṁte tōruttiddaḷu.

12160062a sa rudrō dānavān hatvā kr̥tvā dharmōttaraṁ jagat।
12160062c raudraṁ rūpaṁ vihāyāśu cakrē rūpaṁ śivaṁ śivaḥ।।

dānavarannu vadhisi jagattinalli dharmapradhānateyannu sthāpisi bhagavān rudranu ā raudra rūpavannu tyajisidanu mattu śivanu tanna kalyāṇakārī maṁgalamaya rūpadiṁda śōbhisidanu.

12160063a tatō maharṣayaḥ sarvē sarvē dēvagaṇāstathā।
12160063c jayēnādbhutakalpēna dēvadēvamathārcayan।।

āga ella maharṣigaḷū sarvadēvagaṇagaḷū ā adbhuta vijayadiṁda saṁtuṣṭarāgi dēvadēvanannu pūjisidaru.

12160064a tataḥ sa bhagavānrudrō dānavakṣatajōkṣitam।
12160064c asiṁ dharmasya gōptāraṁ dadau satkr̥tya viṣṇavē।।

anaṁtara bhagavān rudranu dānavara raktadiṁda tōyduhōgidda ā khaḍgavannu dharmarakṣaka viṣṇuvige satkarisi nīḍidanu.

12160065a viṣṇurmarīcayē prādānmarīcirbhagavāṁśca tam।
12160065c maharṣibhyō dadau khaḍgamr̥ṣayō vāsavāya tu।।

viṣṇuvu marīcige, marīciyu maharṣigaḷige mattu maharṣigaḷu ā khaḍgavannu iṁdranige nīḍidaru.

12160066a mahēṁdrō lōkapālēbhyō lōkapālāstu putraka।
12160066c manavē sūryaputrāya daduḥ khaḍgaṁ suvistaram।।

putraka! anaṁtara mahēṁdranu lōkapālakarige mattu lōkapālakaru sūryaputra manuvige ā viśāla khaḍgavannittaru.

12160067a ūcuścainaṁ tathaivādyaṁ mānuṣāṇāṁ tvamīśvaraḥ।
12160067c asinā dharmagarbhēṇa pālayasva prajā iti।।

khaḍgavannittu avaru manuvige hēḷidaru: “nīnu manuṣyara īśvaranu. ādudariṁda ī dharmagarbhita khaḍgadiṁda prajegaḷannu pālisu.

12160068a dharmasētumatikrāṁtāḥ sūkṣmasthūlārthakāraṇāt।
12160068c vibhajya daṁḍaṁ rakṣyāḥ syurdharmatō na yadr̥ccayā।।
12160069a durvācā nigrahō daṁḍō hiraṇyabahulastathā।
12160069c vyaṁganaṁ ca śarīrasya vadhō vānalpakāraṇāt।।
12160070a asērētāni rūpāṇi durvācādīni nirdiśēt।

yāru sthūla mattu sūkṣmaśarīragaḷa sukhakkāgi dharmasētuvannu atikramisuvarō avarige pratyēka pratyēkavāgi daṁḍagaḷannittu dharmapūrvakavāgi samasta prajegaḷannu rakṣisu. yāramēlū svēcchācāravannu naḍesabēḍa. kaṭuvacanadiṁda aparādhiyannu nigrahisuvudakke vāgdaṁḍa eṁdu hēḷuttāre. aparādhiyiṁda adhika suvarṇavannu vasūlimāḍuvudannu arthadaṁḍa ennuttāre. śarīrada yāvudādarū aṁgavannu kattarisuvudannu kāyadaṁḍa eṁdu hēḷuttāre. yāvudē mahā aparādhada kāraṇadiṁda aparādhiyannu vadhisuvudādare adannu prāṇadaṁḍa eṁdu hēḷuttāre. ī nālkū daṁḍagaḷū khaḍgada durnivāra athavā durdharṣa rūpagaḷu.

12160070c asērēva pramāṇāni parimāṇavyatikramāt।।
12160071a adhisr̥jyātha putraṁ svaṁ prajānāmadhipaṁ tataḥ।
12160071c manuḥ prajānāṁ rakṣārthaṁ kṣupāya pradadāvasim।।
12160072a kṣupājjagrāha cēkṣvākurikṣvākōśca purūravāḥ।

prajegaḷu dharmavannu ullaṁghisidāga khaḍgapramāṇitavāda ī daṁḍavannu yathāyōgyavāgi prayōgisi dharmavannu rakṣisabēku.” hīge hēḷi lōkapālakaru tamma putra prajāpālaka manuvannu bīḷkoṭṭaru. naṁtara manuvu prajārakṣaṇegāgi ā khaḍgavannu kṣupakanige koṭṭanu. kṣupaniṁda ikṣvāku mattu ikṣvākuviniṁda purūravanu ā khaḍgavannu paḍedukoṁḍaru.

12160072c āyuśca tasmāllēbhē taṁ nahuṣaśca tatō bhuvi।।
12160073a yayātirnahuṣāccāpi pūrustasmācca labdhavān।

purūravaniṁda āyu, āyuviniṁda nahuṣa, nahuṣaniṁda yayāti, mattu yayātiyiṁda pūruvu ī khaḍgavannu bhūtaladalli paḍedukoṁḍaru.

12160073c āmūrtarayasastasmāttatō bhūmiśayō nr̥paḥ।।
12160074a bharataścāpi dauḥṣaṁtirlēbhē bhūmiśayādasim।

pūruviniṁda amūrtaraya, amūrtarayaniṁda nr̥pa bhūmiśaya mattu bhūmiśayaniṁda ī khaḍgavannu duṣyaṁtakumāra bharatanu paḍedukoṁḍanu.

12160074c tasmācca lēbhē dharmajñō rājannaiḍabiḍastathā¹²।।
12160075a tataścaiḍabiḍāllēbhē¹³ dhuṁdhumārō janēśvaraḥ।

rājan! avaniṁda dharmajña aiḍabiḍanu ā khaḍgavannu paḍedanu. anaṁtara aiḍabiḍaniṁda janēśvara dhuṁdhumāranu paḍedukoṁḍanu.

12160075c dhuṁdhumārācca kāṁbōjō mucukuṁdastatō'labhat।।
12160076a mucukuṁdānmaruttaśca maruttādapi raivataḥ।
12160076c raivatādyuvanāśvaśca yuvanāśvāttatō raghuḥ।।
12160077a ikṣvākuvaṁśajastasmāddhariṇāśvaḥ pratāpavān।
12160077c hariṇāśvādasiṁ lēbhē śunakaḥ śunakādapi।।
12160078a uśīnarō vai dharmātmā tasmādbhōjāḥ sayādavāḥ।
12160078c yadubhyaśca śibirlēbhē śibēścāpi pratardanaḥ।।
12160079a pratardanādaṣṭakaśca ruśadaśvō'ṣṭakādapi¹⁴।

dhuṁdhumāraniṁda kāṁbōja, kāṁbōjaniṁda mucukuṁda, mucukuṁdaniṁda marutta, maruttaniṁda raivata, raivataniṁda yuvanāśva, yuvanāśvaniṁda ikṣvākuvaṁśī raghu, raghuviniṁda pratāpavān hariṇāśva, hariṇāśvaniṁda śunaka, śunakaniṁda dharmātmā uśīnara, uśīnaraniṁda yaduvaṁśī bhōja, yaduvaṁśīyaniṁda śibi, śibiyiṁda pratardana, pratardananiṁda aṣṭaka, aṣṭakaniṁda ruśadaśvanu ī khaḍgavannu paḍedukoṁḍanu.

12160079c ruśadaśvādbharadvājō¹⁵ drōṇastasmātkr̥pastataḥ।
12160079e tatastvaṁ bhrātr̥bhiḥ sārdhaṁ paramāsimavāptavān।।

ruśadaśvaniṁda bharadvāja vaṁśīya drōṇanū naṁtara drōṇaniṁda kr̥panū khaḍgavidyeyannu paḍedukoṁḍaru. naṁtara kr̥paniṁda sahōdararoṁdige nīnu ī parama khaḍgavannu paḍedukoṁḍe.

12160080a kr̥ttikāścāsya nakṣatramasēragniśca daivatam।
12160080c rōhiṇyō gōtramasyātha rudraśca gururuttamaḥ।।

khaḍgada nakṣatravu kr̥ttikā. agniyu adara dēvate. gōtravu rōhiṇī mattu adara uttama guruvu rudradēvanu.

12160081a asēraṣṭau ca nāmāni rahasyāni nibōdha mē।
12160081c pāṁḍavēya sadā yāni kīrtaya'llabhatē jayam।।
12160082a asirviśasanaḥ khaḍgastīkṣṇavartmā durāsadaḥ।
12160082c śrīgarbhō vijayaścaiva dharmapālastathaiva ca।।

pāṁḍavēya! khaḍgakke eṁṭu rahasya nāmagaḷive. avannu nanniṁda kēḷu. ā nāmagaḷa kīrtaneyiṁda kīrti-jayagaḷu doreyuttave: (1) asi (2) viśasana (3) khaḍga (4) tīkṣṇadhāra (5) durāsada (6) śrīgarbha (7) vijaya (8) dharmapāla.

12160083a agryaḥ praharaṇānāṁ ca khaḍgō mādravatīsuta।
12160083c mahēśvarapraṇītaśca purāṇē niścayaṁ gataḥ।।

mādravatīsuta! āyudhagaḷalli khaḍgavu agraṇīyavu. mahēśvaranu modalu idannu upayōgisiddanu. purāṇadalli idannu niścayisalāgide.

12160084a pr̥thustūtpādayāmāsa dhanurādyamariṁdama।
12160084c tēnēyaṁ pr̥thivī pūrvaṁ vainyēna parirakṣitā¹⁶।।

ariṁdama! dhanussannu modalu utpādisidavanu pr̥thuvu. vēnana maga pr̥thuvu adariṁdalē hiṁde ī bhūmiyannu rakṣisidanu.

12160085a tadētadārṣaṁ mādrēya pramāṇaṁ kartumarhasi।
12160085c asēśca pūjā kartavyā sadā yuddhaviśāradaiḥ।।

mādrēya! ādudariṁda yuddhaviśāradarige sadā khaḍgavannu pūjisuvudu kartavyavāgide. idu maharṣigaḷa abhimatavāgide. nīnū kūḍa idannu māḍabēku.

12160086a ityēṣa prathamaḥ kalpō vyākhyātastē suvistaraḥ।
12160086c asērutpattisaṁsargō yathāvadbharatarṣabha।।

bharatarṣabha! hīge nānu khaḍgada utpatti prasaṁgavannu vistāravāgi yathāvattāgi hēḷiddēne. idariṁda ella āyudhagaḷigiṁtalū khaḍgavē śrēṣṭha mattu prathama āyudhaveṁdu spaṣṭavāguttade.

12160087a sarvathaitadiha śrutvā khaḍgasādhanamuttamam।
12160087c labhatē puruṣaḥ kīrtiṁ prētya cānaṁtyamaśnutē।।

khaḍgaprāptiya ī uttama prasaṁgavannu saṁpūrṇavāgi kēḷida puruṣanu ihadalli kīrtiyannū paradalli akṣaya puṇya lōkagaḷannu paḍedukoḷḷuttāne.””

samāpti

iti śrīmahābhāratē śāṁtiparvaṇi āpaddharmaparvaṇi khaḍgōtpattikathanē ṣaṣṭyadhikaśatamō'dhyāyaḥ।।
idu śrīmahābhāratadalli śāṁtiparvadalli āpaddharmaparvadalli khaḍgōtpattikathana ennuva nūrāaravattanē adhyāyavu.

---

1. śrēṣṭhamatīvātra (gītā pres). ↩︎

2. tuppavannē tiṁdukoṁḍu iruvavaru (gītā pres). ↩︎

3. sōmavannu kuḍiyuvavaru (gītā pres). ↩︎

4. gāḷiyannē kuḍidukoṁḍiruvavaru (gītā pres). ↩︎

5. sūryana kiraṇagaḷannē kuḍidukoṁḍiruvavaru (gītā pres). ↩︎

6. bitti-beḷesadē iruva dhānyagaḷannu tiṁdukoṁḍiruvavaru (gītā pres). ↩︎

7. saṁnyāsigaḷu (gītā pres). ↩︎

8. samidbhiḥ (gītā pres). ↩︎

9. asivēgaprabhagnāstē (gītā pres). ↩︎

10. saṁprakīrṇāṁtragātrāśca (gītā pres). ↩︎

11. khaḍgapātāvapīḍitāḥ। (gītā pres). ↩︎

12. rājannailavilastathā। (gītā pres). ↩︎

13. tatastvailavilāllēbhē। (gītā pres). ↩︎

14. pr̥ṣadaśvō'ṣṭakādapi। (gītā pres). ↩︎

15. pr̥ṣadaśvādbharadvājō (gītā pres). ↩︎

16. tēnēyaṁ pr̥thivī dugdhā sasyāni subahūnyapi। dharmēṇa ca yathāpūrvaṁ vainyēna parirakṣitā।। (gītā pres). ↩︎