ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
శాంతి పర్వ
ఆపద్ధర్మ పర్వ
అధ్యాయ 144
సార
హెణ్ణు పారివాళద విలాప మత్తు అగ్నిప్రవేశ; ఎరడూ పారివాళగళిగూ స్వర్గలోకప్రాప్తి (1-12).
12144001 భీష్మ ఉవాచ।
12144001a తతో గతే శాకునికే కపోతీ ప్రాహ దుఃఖితా।
12144001c సంస్మృత్య భర్తారమథో రుదతీ శోకమూర్చితా।।
భీష్మను హేళిదను: “వ్యాధను హొరటుహోదనంతర శోకమూర్ఛితళాద కపోతియు పతియన్ను స్మరిసికొళ్ళుత్తా దుఃఖదింద రోదిసతొడగిదళు:
12144002a నాహం తే విప్రియం కాంత కదా చిదపి సంస్మరే।
12144002c సర్వా వై విధవా నారీ బహుపుత్రాపి ఖేచర।
“కాంత! ఖేచర! నీను ననగె ఎందూ అప్రియవన్ను మాడిదుదు నెనపిల్ల. అనేక పుత్రరిగె తాయియాగిద్దరూ విధవె నారియు దుఃఖదల్లి ముళుగి హోగుత్తాళె.
12144002e శోచ్యా భవతి బంధూనాం పతిహీనా మనస్వినీ।।
12144003a లాలితాహం త్వయా నిత్యం బహుమానాచ్చ సాంత్వితా।
పతిహీన మనస్వినియు బంధుగళిగె శోచనీయళాగుత్తాళె. నిత్యవూ నీను నన్నన్ను లాలిసిదె మత్తు బహళ ఆదరదింద నన్నన్ను సంతవిసుత్తిద్దె.
12144003c వచనైర్మధురైః స్నిగ్ధైరసకృత్సుమనోహరైః।।
12144004a కందరేషు చ శైలానాం నదీనాం నిర్ఝరేషు చ।
12144004c ద్రుమాగ్రేషు చ రమ్యేషు రమితాహం త్వయా ప్రియ।।
12144005a ఆకాశగమనే చైవ సుఖితాహం త్వయా సుఖమ్।
నీను స్నేహయుక్త సుఖవన్నీడువ మనోహర మధుర వచనగళింద నన్నన్ను ఆనందగొళిసిదె. నాను నిన్నొడనె పర్వతగళ గుహెగళల్లి, నదీతటగళల్లి, జలపాతగళ బళి మత్తు వృక్షగళ సురమ్య శిఖరగళ మేలె రమిసిదెను. ఆకాశయాత్రెయల్లియూ కూడ నాను సదా నిన్నొడనె సుఖవాగి సంచరిసుత్తిద్దె.
12144005c విహృతాస్మి త్వయా కాంత తన్మే నాద్యాస్తి కిం చన।।
12144006a మితం దదాతి హి పితా మితం మాతా మితం సుతః।
12144006c అమితస్య తు దాతారం భర్తారం కా న పూజయేత్।।
కాంత! నిన్నొడనె నాను ఎష్టు విహరిసిద్దెనో ఇందు అవెల్లవూ ఇల్లవాగిదె. నారిగె తందె, తాయి మత్తు మక్కళు మితవాద సుఖవన్నే నీడబల్లరు. కేవల పతియు అవళిగె అపరిమిత సుఖవన్ను నీడుత్తానె. అంథహ పతియన్ను యావ నారియు తానే పూజిసువుదిల్ల?
12144007a నాస్తి భర్తృసమో నాథో న చ భర్తృసమం సుఖమ్।
12144007c విసృజ్య ధనసర్వస్వం భర్తా వై శరణం స్త్రియాః।।
పతియ సమనాద నాథనిల్ల. పతిగె సమనాద సుఖవిల్ల. సర్వ ధనవన్ను బిట్టు స్త్రీయరు పతియన్నే ఆశ్రయిసిరుత్తారె.
12144008a న కార్యమిహ మే నాథ జీవితేన త్వయా వినా।
12144008c పతిహీనాపి కా నారీ సతీ జీవితుముత్సహేత్।।
నాథ! నీనిల్లదే ననగిల్లి జీవిసిద్దు మాడబేకాద్దాదరూ ఏనిదె? పతివిహీనళాద యావ సతీ నారియు జీవితవాగిరలు బయసుత్తాళె?”
12144009a ఏవం విలప్య బహుధా కరుణం సా సుదుఃఖితా।
12144009c పతివ్రతా సంప్రదీప్తం ప్రవివేశ హుతాశనమ్।।
హీగె అనేక రీతియల్లి కరుణాజనకవాగి విలపిసి సుదుఃఖితళాద ఆ పతివ్రతెయు ప్రజ్వలిసుత్తిద్ద అగ్నియన్ను ప్రవేశిసిదళు.
12144010a తతశ్చిత్రాంబరధరం భర్తారం సాన్వపశ్యత।
12144010c విమానస్థం సుకృతిభిః పూజ్యమానం మహాత్మభిః।।
అల్లి అవళు విమానస్థనాగిద్ద సుకృత మహాత్మరింద పూజిసల్పడుత్తిద్ద మత్తు బణ్ణబణ్ణద వస్త్రవన్ను ధరిసిద్ద తన్న పతియన్ను నోడిదళు.
12144011a చిత్రమాల్యాంబరధరం సర్వాభరణభూషితమ్।
12144011c విమానశతకోటీభిరావృతం పుణ్యకీర్తిభిః।।
అవను బణ్ణ బణ్ణద మాలె-వస్త్రగళన్ను ధరిసిద్దను. సర్వాభరణభూషితనాగిద్దను. పుణ్యకీర్తిగళ నూరుకోటి విమానగళు అవన సుత్తలూ ఇద్దవు.
12144012a తతః స్వర్గగతః పక్షీ భార్యయా సహ సంగతః।
12144012c కర్మణా పూజితస్తేన రేమే తత్ర స భార్యయా।।
అనంతర ఆ పక్షియు పత్నియొడనె స్వర్గక్కె హోయితు. తన్న సత్కర్మగళింద పూజిసల్పట్టు అల్లి అవను పత్నియొడనె రమిసిదను.”