પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શાંતિ પર્વ
આપદ્ધર્મ પર્વ
અધ્યાય 143
સાર
વ્યાધન વૈરાગ્ય (1-10).
12143001 ભીષ્મ ઉવાચ।
12143001a તતસ્તં લુબ્ધકઃ પશ્યન્ કૃપયાભિપરિપ્લુતઃ।
12143001c કપોતમગ્નૌ પતિતં વાક્યં પુનરુવાચ હ।।
ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “કૃપॆયિંદ વ્યાકુલનાદ વ્યાધનુ અગ્નિયલ્લિ બિદ્દ પારિવાળવન્નુ નોડિ પુનઃ ઈ માતન્નાડિદનુ:
12143002a કિમીદૃશં નૃશંસેન મયા કૃતમબુદ્ધિના।
12143002c ભવિષ્યતિ હિ મે નિત્યં પાતકં હૃદિ જીવતઃ[^1]।।
“અય્યો! ક્રૂરિયૂ મૂઢનૂ આદ નાનુ ઇદેનુ માડિબિટ્ટॆ! એકॆંદરॆ નિત્યવૂ પાપવુ નન્ન હૃદયદલ્લિ જીવિસિદॆ.
12143003a સ વિનિંદન્નથાત્માનં પુનઃ પુનરુવાચ હ।
12143003c ધિઘ્મામસ્તુ[^2] સુદુર્બુદ્ધિં સદા નિકૃતિનિશ્ચયમ્।
હીગॆ પુનઃ પુનઃ તન્નન્નુ નિંદિસિકॊળ્ળુત્તા હીગॆ હેળિદનુ: “સદા મોસવન્ને નિશ્ચયિસિરુવ નન્નંથહ અતિ દુર્બુદ્ધિગॆ ધિક્કાર!
12143003e શુભં કર્મ પરિત્યજ્ય યોઽહં શકુનિલુબ્ધકઃ।।
12143004a નૃશંસસ્ય મમાદ્યાયં પ્રત્યાદેશો ન સંશયઃ।
12143004c દત્તઃ સ્વમાંસં દદતા કપોતેન મહાત્મના।।
શુભકર્મવન્નુ પરિત્યજિસિ નાનુ પક્ષિગળન્નુ હિડિયુવ વ્યાધનાદॆ. ઇંદુ ક્રૂરનાગિરુવ નનગॆ તન્ન માંસવન્નિત્તુ મહાત્મ પારિવાળવુ ઉપદેશવન્નુ નીડિદॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવિલ્લ.
12143005a સોઽહં ત્યક્ષ્યે પ્રિયાન્ પ્રાણાન્ પુત્રદારં વિસૃજ્ય ચ।
12143005c ઉપદિષ્ટો હિ મે ધર્મઃ કપોતેનાતિધર્મિણા।।
ઈગ નાનુ પત્ની પુત્રરન્નુ બિટ્ટુ નન્ન પ્રાણગળન્નૂ ત્યજિસુત્તેનॆ. અતિધર્મિ પારિવાળવુ નનગॆ ધર્મવન્નુ ઉપદેશિસિદॆ.
12143006a અદ્ય પ્રભૃતિ દેહં સ્વં સર્વભોગૈર્વિવર્જિતમ્।
12143006c યથા સ્વલ્પં જલં ગ્રીષ્મે શોષયિષ્યામ્યહં તથા।।
ઇંદિનિંદ નાનુ સર્વભોગગળન્નૂ વર્જિસિ નન્ન દેહવન્નુ ગ્રીષ્મઋતુવિનલ્લિ સણ્ણ કॊળદલ્લિ સ્વલ્પવે નીરિરુવંતॆ શોષિસુત્તેનॆ.
12143007a ક્ષુત્પિપાસાતપસહઃ કૃશો ધમનિસંતતઃ।
12143007c ઉપવાસૈર્બહુવિધૈશ્ચરિષ્યે પારલૌકિકમ્।।
હસિવુ-બાયારિકॆ-બિસિલન્નુ સહિસિકॊંડુ નરગળુ કાણિસિકॊળ્ળુવષ્ટુ કૃશનાગુત્તેનॆ. પારલૌકિક સુખવન્નુ નીડુવ બહુવિધદ ઉપવાસગળન્નાચરિસુત્તેનॆ.
12143008a અહો દેહપ્રદાનેન દર્શિતાતિથિપૂજના।
12143008c તસ્માદ્ધર્મં ચરિષ્યામિ ધર્મો હિ પરમા ગતિઃ।
12143008e દૃષ્ટો હિ ધર્મો ધર્મિષ્ઠૈર્યાદૃશો વિહગોત્તમે।।
આહા! ઈ પક્ષિયુ તન્ન દેહવન્નિત્તુ અતિથિપૂજનॆયન્નુ તોરિસિકॊટ્ટિદॆ. આદુદરિંદ નાનૂ કૂડ ધર્મદ આચરણॆયન્નુ માડુત્તેનॆ. એકॆંદરॆ ધર્મવે પરમ ગતિયુ. આ ધર્મિષ્ઠ શ્રેષ્ઠ પક્ષિયુ યાવ ધર્મવન્નુ તોરિસિદॆયો અદે ધર્મવન્નુ નાનૂ કૂડ નડॆસુત્તેનॆ.”
12143009a એવમુક્ત્વા વિનિશ્ચિત્ય રૌદ્રકર્મા સ લુબ્ધકઃ।
12143009c મહાપ્રસ્થાનમાશ્રિત્ય પ્રયયૌ સંશિતવ્રતઃ।।
હીગॆ હેળિ ધર્માચરણॆય નિશ્ચયવન્નુ માડિ આ રૌદ્ર કર્મિ વ્યાધનુ કઠોર વ્રતવન્નુ આશ્રયિસિ મહાપ્રસ્થાનદ પથદલ્લિ હॊરટુહોદનુ.
12143010a તતો યષ્ટિં શલાકાશ્ચ ક્ષારકં પંજરં તથા।
12143010c તાંશ્ચ બદ્ધા કપોતાન્ સ સંપ્રમુચ્યોત્સસર્જ હ।।
હॊરડુવાગ અવનુ તન્ન પંજરદલ્લિ બંધિયાગિદ્દ પારિવાળવન્નુ મુક્તગॊળિસિ તન્ન કોલુ, ઈટિ, બલॆ મત્તુ પંચરગળન્નુ અલ્લિયે બિટ્ટુબિટ્ટનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે શાંતિ પર્વણિ આપદ્ધર્મ પર્વણિ લુબ્ધકોપરતૌ ત્રિસ્ચત્વારિંશદધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રીમહાભારતદલ્લિ શાંતિ પર્વદલ્લિ આપદ્ધર્મ પર્વદલ્લિ લુબ્ધકોપરતિ ऎન્નુવ નૂરાનલ્વત્મૂરને અધ્યાયવુ.