142: ಕಪೋತಲುಬ್ಧಕಸಂವಾದಃ

ପ୍ରଵେଶ

।। ଓଂ ଓଂ ନମୋ ନାରାଯଣାଯ।। ଶ୍ରୀ ଵେଦଵ୍ଯାସାଯ ନମଃ ।।

ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣଦ୍ଵୈପାଯନ ଵେଦଵ୍ଯାସ ଵିରଚିତ

ଶ୍ରୀ ମହାଭାରତ

ଶାଂତି ପର୍ଵ

ଆପଦ୍ଧର୍ମ ପର୍ଵ

ଅଧ୍ଯାଯ 142¹

ସାର

ପାରିଵାଳଵୁ ତନ୍ନ ଭାର୍ଯॆଯ ଗୁଣଗାନଵନ୍ନୁ ମାଡୁଵୁଦୁ ମତ୍ତୁ ପତିଵ୍ରତॆଯ ପ୍ରଶଂସॆ (1-12). କପୋତିଯୁ ଶରଣାଗତ ଵ୍ଯାଧନ ସେଵॆଗୈଯଲୁ ପତିଯଲ୍ଲି କେଳିକॊଂଡିଦୁଦୁ (13-20). ପାରିଵାଳଦ ଅତିଥିସତ୍କାର ମତ୍ତୁ ଵ୍ଯାଧନିଗାଗି ତନ୍ନ ଶରୀରଵନ୍ନୁ ପରିତ୍ଯଜିସୁଵୁଦୁ (21-44).

12142001 ଭୀଷ୍ମ ଉଵାଚ।
12142001a ଅଥ ଵୃକ୍ଷସ୍ଯ ଶାଖାଯାଂ ଵିହଂଗଃ ସସୁହୃଜ୍ଜନଃ।
12142001c ଦୀର୍ଘକାଲୋଷିତୋ ରାଜଂସ୍ତତ୍ର ଚିତ୍ରତନୂରୁହଃ।।

ଭୀଷ୍ମନୁ ହେଳିଦନୁ: “ରାଜନ୍! ଆ ଵୃକ୍ଷଦ ରॆଂବॆଯ ମେଲॆ ବହଳ କାଲଦିଂଦ ऒଂଦୁ ପାରିଵାଳଵୁ ତନ୍ନ ସୁହୃଦଯରॊଂଦିଗॆ ନିଵାସିସୁତ୍ତିତ୍ତୁ. ଅଦର ଶରୀରଦ ରୋମଗଳୁ ବଣ୍ଣବଣ୍ଣଦ୍ଦାଗିଦ୍ଦଵୁ.

12142002a ତସ୍ଯ କାଲ୍ଯଂ ଗତା ଭାର୍ଯା ଚରିତୁଂ ନାଭ୍ଯଵର୍ତତ।
12142002c ପ୍ରାପ୍ତାଂ ଚ ରଜନୀଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ସ ପକ୍ଷୀ ପର୍ଯତପ୍ଯତ।।

ମୁଂଜାନॆଯେ ହॊରଗॆ ତିରୁଗାଡଲୁ ହୋଗିଦ୍ଦ ଅଦର ପତ୍ନିଯୁ ଇନ୍ନୂ ହିଂଦିରୁଗିରଲିଲ୍ଲ. ରାତ୍ରିଯାଦୁଦନ୍ନୁ ନୋଡି ଆ ପକ୍ଷିଯୁ ଅଵଳିଗାଗି ପରିତପିସିତୁ.

12142003a ଵାତଵର୍ଷଂ ମହଚ୍ଚାସୀନ୍ନ ଚାଗଚ୍ଚତି ମେ ପ୍ରିଯା।
12142003c କିଂ ନୁ ତତ୍କାରଣଂ ଯେନ ସାଦ୍ଯାପି ନ ନିଵର୍ତତେ।।

“ଭିରୁଗାଳି ମତ୍ତୁ ଅତି ଦॊଡ୍ଡ ମଳॆଯୁ ସୁରିଯିତୁ. ନନ୍ନ ପ୍ରିଯॆଯୂ ଇନ୍ନୂ ହିଂଦୁରିଗି ବଂଦିଲ୍ଲ. ଯାଵ କାରଣଦିଂଦ ଅଵଳୁ ଇନ୍ନୂ ହିଂଦୁରଗଲିଲ୍ଲ?

12142004a ଅପି ସ୍ଵସ୍ତି ଭଵେତ୍ତସ୍ଯାଃ ପ୍ରିଯାଯା ମମ କାନନେ।
12142004c ତଯା ଵିରହିତଂ ହୀଦଂ ଶୂନ୍ଯମଦ୍ଯ ଗୃହଂ ମମ।।

ନନ୍ନ ପ୍ରିଯॆଯୁ ଈ କାନନଦଲ୍ଲି କୁଶଲଦିଂଦିଦ୍ଦାଳॆଯେ? ଅଵଳିଲ୍ଲଦେ ନନ୍ନ ଈ ମନॆଯୁ ଇଂଦୁ ଶୂନ୍ଯଵାଗିଦॆ.

12142005a ²ଯଦି ସା ରକ୍ତନେତ୍ରାଂତା ଚିତ୍ରାଂଗୀ ମଧୁରସ୍ଵରା। 12142005c ଅଦ୍ଯ ନାଭ୍ଯେତି ମେ କାଂତା ନ କାର୍ଯଂ ଜୀଵିତେନ ମେ।।

ଆ ରକ୍ତନେତ୍ରାଂତା, ଚିତ୍ରାଂଗୀ, ମଧୁସ୍ଵରା, ନନ୍ନ କାଂତॆଯୁ ଇଂଦୁ ବରଦେ ଇଦ୍ଦରॆ ନାନୁ ବଦୁକିରୁଵୁଦରିଂଦ ଏନୁ ପ୍ରଯୋଜନ?

12142006a ³ପତିଧର୍ମରତା ସାଧ୍ଵୀ ପ୍ରାଣେଭ୍ଯୋଽପି ଗରୀଯସୀ। 12142006c ସା ହି ଶ୍ରାଂତଂ କ୍ଷୁଧାର୍ତଂ ଚ ଜାନୀତେ ମାଂ ତପସ୍ଵିନୀ।।

ପତିଧର୍ମରତଳାଗିଦ୍ଦ ଆ ସାଧ୍ଵିଯୁ ନନଗॆ ପ୍ରାଣକ୍କିଂତଲୂ ହॆଚ୍ଚିନଦାଗିଦ୍ଦଳୁ. ନାନୁ ବଳଲିଦ୍ଦେନॆ ମତ୍ତୁ ହସିଦିଦ୍ଦେନॆ ऎଂଦୁ ଆ ତପସ୍ଵିନିଯୁ ତିଳିଦିଦ୍ଦାଳॆ.

12142007a ଅନୁରକ୍ତା ହିତା ଚୈଵ ସ୍ନିଗ୍ଧା ଚୈଵ ପତିଵ୍ରତା।
12142007c ଯସ୍ଯ ଵୈ ତାଦୃଶୀ ଭାର୍ଯା ଧନ୍ଯଃ ସ ମନୁଜୋ ଭୁଵି।।

ଆ ପତିଵ୍ରତॆଯୁ ନନ୍ନଲ୍ଲିଯେ ଅନୁରକ୍ତଳାଗିଦ୍ଦାଳॆ. ନନ୍ନ ହିତଵନ୍ନେ ବଯସୁତ୍ତାଳॆ. ନନ୍ନଲ୍ଲି ପରମ ସ୍ନେହଵନ୍ନିଟ୍ଟୁକॊଂଡିଦ୍ଦାଳॆ. ଅଂଥଵଳନ୍ନୁ ଭାର୍ଯॆଯାଗି ହॊଂଦିଦ ମନୁଷ୍ଯନୁ ଈ ଭୁଵିଯଲ୍ଲିଯେ ଧନ୍ଯନୁ.

12142008a ⁴ଭାର୍ଯା ହି ପରମୋ ନାଥଃ⁵ ପୁରୁଷସ୍ଯେହ ପଠ୍ଯତେ। 12142008c ଅସହାଯସ୍ଯ ଲୋକେଽସ୍ମିଽଲ୍ଲୋକଯାତ୍ରାସହାଯିନୀ।।

ଭାର୍ଯॆଯେ ପୁରୁଷନ ପରମ ନାଥଳୁ ऎଂଦୁ ହେଳୁତ୍ତାରॆ. ଈ ଲୋକଦଲ୍ଲିରୁଵ ଅସହାଯକରିଗॆ ପତ୍ନିଯେ ଲୋକଯାତ୍ରॆଯଲ୍ଲି ସହାଯକଳାଗିରୁତ୍ତାଳॆ.

12142009a ତଥା ରୋଗାଭିଭୂତସ୍ଯ ନିତ୍ଯଂ କୃଚ୍ଚ୍ରଗତସ୍ଯ ଚ।
12142009c ନାସ୍ତି ଭାର୍ଯାସମଂ କିଂ ଚିନ୍ନରସ୍ଯାର୍ତସ୍ଯ ଭେଷଜମ୍।।

ରୋଗପୀଡିତନାଗି ନିତ୍ଯଵୂ କଷ୍ଟଦଲ୍ଲିରୁଵ ଆର୍ତନିଗॆ ପତ୍ନିଯ ସମନାଦ ଚିକିତ୍ସॆଯୁ ବେରॆ ଯାଵୁଦୂ ଇଲ୍ଲ.

12142010a ନାସ୍ତି ଭାର୍ଯାସମୋ ବଂଧୁର୍ନାସ୍ତି ଭାର୍ଯାସମା ଗତିଃ।
12142010c ନାସ୍ତି ଭାର୍ଯାସମୋ ଲୋକେ ସହାଯୋ ଧର୍ମସାଧନଃ⁶।।

ଭାର୍ଯॆଯ ସମନାଦ ବଂଧୁଵିଲ୍ଲ. ଭାର୍ଯॆଯ ସମନାଦ ଗତିଯିଲ୍ଲ. ଲୋକଦଲ୍ଲି ଧର୍ମସାଧନॆଗॆ ଭାର୍ଯॆଯ ସମନାଦ ସହାଯକରିଲ୍ଲ.”

12142011a ଏଵଂ ଵିଲପତସ୍ତସ୍ଯ ଦ୍ଵିଜସ୍ଯାର୍ତସ୍ଯ ତତ୍ର ଵୈ।
12142011c ଗୃହୀତା ଶକୁନଘ୍ନେନ ଭାର୍ଯା ଶୁଶ୍ରାଵ ଭାରତୀମ୍।।

ହୀଗॆ ଵିଲପିସୁତ୍ତିଦ୍ଦ ପକ୍ଷିଯ ଆର୍ତ ସ୍ଵରଵନ୍ନୁ ହକ୍କିହିଡିଯୁଵ ଵ୍ଯାଧନ ବଲॆଯଲ୍ଲି ସିକ୍କିବିଦ୍ଦିଦ୍ଦ ପାରିଵାଳଦ ପତ୍ନିଯୁ କେଳିଦଳୁ.

12142012a ⁷ନ ସା ସ୍ତ୍ରୀତ୍ଯଭିଭାଷା ସ୍ଯାଦ୍ଯସ୍ଯା ଭର୍ତା ନ ତୁଷ୍ଯତି।
12142012c ⁸ଅଗ୍ନିସାକ୍ଷିକମପ୍ଯେତଦ୍ଭର୍ତା ହି ଶରଣଂ ସ୍ତ୍ରିଯଃ⁹।।

“ଯାର କୁରିତୁ ପତିଯୁ ସଂତୁଷ୍ଟନାଗିଲ୍ଲଵୋ ଆ ସ୍ତ୍ରୀଯନ୍ନୁ ସ୍ତ୍ରୀଯॆଂଦୁ ପରିଗଣିସବାରଦୁ. ଅଗ୍ନିଯନ୍ନୁ ସାକ୍ଷିଯାଗିରିସିକॊଂଡୁ ଯାରॊଡନॆ ସ୍ତ୍ରୀଯ ଵିଵାହଵାଗିଦॆଯୋ ଅଵନେ ଅଵଳ ପତି ମତ୍ତୁ ଶରଣ୍ଯନୁ.”

12142013a ଇତି ସଂଚିଂତ୍ଯ ଦୁଃଖାର୍ତା ଭର୍ତାରଂ ଦୁଃଖିତଂ ତଦା।
12142013c କପୋତୀ ଲୁବ୍ଧକେନାଥ ଯତ୍ତା ଵଚନମବ୍ରଵୀତ୍।।

ହୀଗॆ ଆଲୋଚିସି ଵ୍ଯାଧନ ବଲॆଯଲ୍ଲି ସିକ୍କିବିଦ୍ଦିଦ୍ଦ ଦୁଃଖାର୍ତ କପୋତିଯୁ ଦୁଃଖିତନାଗିଦ୍ଦ ତନ୍ନ ପତିଗॆ ହୀଗॆ ହେଳିଦଳୁ:

12142014a ହଂତ ଵକ୍ଷ୍ଯାମି ତେ ଶ୍ରେଯଃ ଶ୍ରୁତ୍ଵା ଚ କୁରୁ ତତ୍ତଥା।
12142014c ଶରଣାଗତସଂତ୍ରାତା ଭଵ କାଂତ ଵିଶେଷତଃ।।

“ନିଲ୍ଲୁ! ନିନଗॆ ଶ୍ରେଯସ୍କରଵାଦୁଦନ୍ନୁ ହେଳୁତ୍ତେନॆ. ଅଦନ୍ନୁ କେଳି ଅଦରଂତॆଯେ ମାଡୁ. କାଂତ! ଈଗ ଇଲ୍ଲି କଷ୍ଟଦଲ୍ଲି ସିଲୁକି ଶରଣାଗତନାଗିରୁଵ ଇଵନନ୍ନୁ ଵିଶେଷଵାଗି ରକ୍ଷିସୁ!

12142015a ଏଷ ଶାକୁନିକଃ ଶେତେ ତଵ ଵାସଂ ସମାଶ୍ରିତଃ।
12142015c ଶୀତାର୍ତଶ୍ଚ କ୍ଷୁଧାର୍ତଶ୍ଚ ପୂଜାମସ୍ମୈ ପ୍ରଯୋଜଯ।।

ହକ୍କି ହିଡିଯୁଵ ଵ୍ଯାଧନୁ ଇଲ୍ଲି ଛଳି-ହସିଵॆଗଳିଂଦ ଆର୍ତନାଗି ନିନ୍ନ ଵାସସ୍ଥାନଵନ୍ନେ ଆଶ୍ରଯିସି ମଲଗିଦ୍ଦାନॆ. ନୀନୁ ଇଵନନ୍ନୁ ସତ୍କରିସୁଵଵନାଗୁ.

12142016a ଯୋ ହି କଶ୍ଚିଦ୍ଦ୍ଵିଜଂ ହନ୍ଯାଦ୍ଗାଂ ଵା ଲୋକସ୍ଯ ମାତରମ୍।
12142016c ଶରଣାଗତଂ ଚ ଯୋ ହନ୍ଯାତ୍ତୁଲ୍ଯଂ ତେଷାଂ ଚ ପାତକମ୍।।

ଯାରୁ ଦ୍ଵିଜନନ୍ନୁ, ଲୋକମାତॆ ଗୋଵନ୍ନୁ ଅଥଵା ଶରଣାଗତନନ୍ନୁ କॊଲ୍ଲୁତ୍ତାନୋ ଅଵନିଗॆ ऒଂଦେ ସମନାଦ ପାପଵୁ ତଗଲୁତ୍ତଦॆ.

12142017a ଯାସ୍ମାକଂ ଵିହିତା ଵୃତ୍ତିଃ କାପୋତୀ ଜାତିଧର୍ମତଃ।
12142017c ସା ନ୍ଯାଯ୍ଯାତ୍ମଵତା ନିତ୍ଯଂ ତ୍ଵଦ୍ଵିଧେନାଭିଵର୍ତିତୁମ୍।।

ଜାତିଧର୍ମକ୍କନୁସାରଵାଗି ନମଗॆ କାପୋତୀ ଵୃତ୍ତିଯୁ ଵିହିତଵାଗିଦॆ. ନିନ୍ନଂତହ ଆତ୍ମଵଂତନୁ ନିତ୍ଯଵୂ ଆ ଵୃତ୍ତିଯନ୍ନୁ ପରିପାଲିସବେକୁ.

12142018a ଯସ୍ତୁ ଧର୍ମଂ ଯଥାଶକ୍ତି ଗୃହସ୍ଥୋ ହ୍ଯନୁଵର୍ତତେ।
12142018c ସ ପ୍ରେତ୍ଯ ଲଭତେ ଲୋକାନକ୍ଷଯାନିତି ଶୁଶ୍ରୁମ।।

ଯଥାଶକ୍ତି ତନ୍ନ ଧର୍ମଵନ୍ନୁ ପାଲିସୁଵ ଗୃହସ୍ଥନୁ ମରଣାନଂତର ଅକ୍ଷଯ ଲୋକଗଳନ୍ନୁ ପଡॆଦୁକॊଳ୍ଳୁତ୍ତାନॆ ऎଂଦୁ କେଳିଦ୍ଦେଵॆ.

12142019a ସ ତ୍ଵଂ ସଂତାନଵାନଦ୍ଯ ପୁତ୍ରଵାନପି ଚ ଦ୍ଵିଜ।
12142019c ତତ୍ସ୍ଵଦେହେ ଦଯାଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଧର୍ମାର୍ଥୌ ପରିଗୃହ୍ଯ ଵୈ।
12142019e ପୂଜାମସ୍ମୈ ପ୍ରଯୁଂକ୍ଷ୍ଵ ତ୍ଵଂ ପ୍ରୀଯେତାସ୍ଯ ମନୋ ଯଥା¹⁰।।

ଦ୍ଵିଜ! ଇଂଦୁ ନୀନୁ ସଂତାନଵଂତନୂ ପୁତ୍ରଵଂତନୂ ଆଗିଦ୍ଦୀଯॆ. ଆଦୁଦରିଂଦ ନିନ୍ନ ଦେହଦ ମେଲିନ ଦଯॆଯନ୍ନୁ ତॊରॆଦୁ ଧର୍ମାର୍ଥଗଳନ୍ନୁ ସ୍ଵୀକରିସି ଇଵନ ମନସ୍ସୁ ପ୍ରସନ୍ନଗॊଳ୍ଳୁଵ ରୀତିଯଲ୍ଲି ସତ୍କରିସୁ.”

12142020a ଇତି ସା ଶକୁନୀ ଵାକ୍ଯଂ କ୍ଷାରକସ୍ଥା ତପସ୍ଵିନୀ।
12142020c ଅତିଦୁଃଖାନ୍ଵିତା ପ୍ରୋଚ୍ଯ ଭର୍ତାରଂ ସମୁଦୈକ୍ଷତ¹¹।।

ଆ ବଲॆଯଲ୍ଲି ସିକ୍କିହାକିକॊଂଡିଦ୍ଦ ତପସ୍ଵିନୀ ହॆଣ୍ଣୁ ପକ୍ଷିଯୁ ଅତି ଦୁଃଖାନ୍ଵିତଳାଗି ହୀଗॆ ହେଳି ତନ୍ନ ପତିଯ କଡॆ ନୋଡତॊଡଗିଦଳୁ.

12142021a ସ ପତ୍ନ୍ଯା ଵଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା ଧର୍ମଯୁକ୍ତିସମନ୍ଵିତମ୍।
12142021c ହର୍ଷେଣ ମହତା ଯୁକ୍ତୋ ବାଷ୍ପଵ୍ଯାକୁଲଲୋଚନଃ।।

ପତ୍ନିଯ ଆ ଧର୍ମଯୁକ୍ତିସମନ୍ଵିତ ମାତନ୍ନୁ କେଳି ଗଂଡୁପାରିଵାଳଵୁ ମହା ହର୍ଷଯୁକ୍ତଗॊଂଡୁ କଣ୍ଣୀରୁ ତୁଂବି ଵ୍ଯାକୁଲଲୋଚନନାଦନୁ.

12142022a ତଂ ଵୈ ଶାକୁନିକଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଵିଧିଦୃଷ୍ଟେନ କର୍ମଣା।
12142022c ପୂଜଯାମାସ ଯତ୍ନେନ ସ ପକ୍ଷୀ ପକ୍ଷିଜୀଵିନମ୍।।

ଆ ପକ୍ଷିଯୁ ପକ୍ଷିଗଳନ୍ନୁ ହିଂସିସି ଜୀଵିସୁତ୍ତିଦ୍ଦ ଵ୍ଯାଧନନ୍ନୁ ନୋଡି ଵିଧିଦୃଷ୍ଟ କର୍ମଗଳିଂଦ ପ୍ରଯତ୍ନପଟ୍ଟୁ ପୂଜିସତॊଡଗିତୁ.

12142023a ଉଵାଚ ଚ ସ୍ଵାଗତଂ ତେ ବ୍ରୂହି କିଂ କରଵାଣ୍ଯହମ୍।
12142023c ସଂତାପଶ୍ଚ ନ କର୍ତଵ୍ଯଃ ସ୍ଵଗୃହେ ଵର୍ତତେ ଭଵାନ୍।।

ଅଵନୁ ହେଳିଦନୁ: “ନିନଗॆ ସ୍ଵାଗତ. ହେଳୁ ନାନୁ ନିନଗॆ ଏନୁ ମାଡଲି? ସଂତାପପଡବେଡ. ନୀନୁ ଈଗ ନିନ୍ନଦେ ମନॆଯଲ୍ଲି ଇଦ୍ଦୀଯॆ.

12142024a ତଦ୍ ବ୍ରଵୀତୁ ଭଵାନ୍ କ୍ଷିପ୍ରଂ କିଂ କରୋମି କିମିଚ୍ଚସି।
12142024c ପ୍ରଣଯେନ ବ୍ରଵୀମି ତ୍ଵାଂ ତ୍ଵଂ ହି ନଃ ଶରଣାଗତଃ।।

ଆଦୁଦରିଂଦ ବେଗ ହେଳୁ. ନିନଗॆ ଏନୁ ବେକୁ? ନାନେନୁ ମାଡଲି? ନାନୁ ଅତି ପ୍ରୀତିଯିଂଦ କେଳୁତ୍ତିଦ୍ଦେନॆ. ଏକॆଂଦରॆ ନୀନୁ ନମ୍ମ ମନॆଗॆ ବଂଦିଦ୍ଦୀଯॆ.

12142025a ଶରଣାଗତସ୍ଯ କର୍ତଵ୍ଯମାତିଥ୍ଯମିହ ଯତ୍ନତଃ।
12142025c ପଂଚଯଜ୍ଞପ୍ରଵୃତ୍ତେନ ଗୃହସ୍ଥେନ ଵିଶେଷତଃ।।

ମନॆଗॆ ବଂଦିରୁଵ ଅତିଥିଗॆ ପ୍ରଯତ୍ନପୂର୍ଵକ ସତ୍କାରଵନ୍ନୁ ऎଲ୍ଲରୂ ମାଡବେକିଂଦିଦ୍ଦରୂ ପଂଚଯଜ୍ଞଦ ଅଧିକାରିଯାଦ ଗୃହସ୍ଥନିଗॆ ଇଦୁ ପ୍ରଧାନ ଧର୍ମଵୁ.

12142026a ପଂଚଯଜ୍ଞାଂସ୍ତୁ ଯୋ ମୋହାନ୍ନ କରୋତି ଗୃହାଶ୍ରମୀ।
12142026c ତସ୍ଯ ନାଯଂ ନ ଚ ପରୋ ଲୋକୋ ଭଵତି ଧର୍ମତଃ।।

ଗୃହସ୍ଥାଶ୍ରମଦଲ୍ଲିଦ୍ଦୁକॊଂଡୂ ମୋହଦିଂଦ ପଂଚଯଜ୍ଞଗଳନ୍ନୁ ଅନୁଷ୍ଠାନମାଡଦ ଗୃହସ୍ଥନିଗॆ ଧର୍ମଦ ଅନୁସାର ଈ ଲୋକଵୂ ମତ୍ତୁ ପର ଲୋକଵୂ ଦॊରକୁଵୁଦିଲ୍ଲ.

12142027a ତଦ୍ ବ୍ରୂହି ତ୍ଵଂ ସୁଵିସ୍ରବ୍ଧୋ ଯତ୍ତ୍ଵଂ ଵାଚା ଵଦିଷ୍ଯସି।
12142027c ତତ୍କରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ସର୍ଵଂ ମା ତ୍ଵଂ ଶୋକେ ମନଃ କୃଥାଃ।।

ଆଦୁଦରିଂଦ ନୀନୁ ପୂର୍ଣ ଵିଶ୍ଵାସଦିଂଦ ନନ୍ନଲ୍ଲି ନିନ୍ନ ମନସ୍ସନ୍ନୁ ତିଳିସୁ. ନୀନୁ ଏନୁ ହେଳୁତ୍ତୀଯୋ ଅଵॆଲ୍ଲଵନ୍ନୂ ନାନୁ ମାଡୁତ୍ତେନॆ. ଆଦୁଦରିଂଦ ନୀନୁ ମନସ୍ସିନଲ୍ଲି ଶୋକିସବେଡ.”

12142028a ତସ୍ଯ ତଦ୍ଵଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ଵା ଶକୁନେର୍ଲୁବ୍ଧକୋଽବ୍ରଵୀତ୍।
12142028c ବାଧତେ ଖଲୁ ମା ଶୀତଂ ହିମତ୍ରାଣଂ ଵିଧୀଯତାମ୍।।

ପକ୍ଷିଯ ଆ ମାତନ୍ନୁ କେଳି ଵ୍ଯାଧନୁ “ଛଳିଯୁ ନନ୍ନନ୍ନୁ ଅତିଯାଗି ବାଧିସୁତ୍ତିଦॆ. ଛଳିଯନ୍ନୁ ହୋଗଲାଡିସୁଵଂତॆ ଏନାଦରୂ ମାଡୁ” ऎଂଦନୁ.

12142029a ଏଵମୁକ୍ତସ୍ତତଃ ପକ୍ଷୀ ପର୍ଣାନ୍ଯାସ୍ତୀର୍ଯ ଭୂତଲେ।
12142029c ଯଥାଶୁଷ୍କାଣି ଯତ୍ନେନ ଜ୍ଵଲନାର୍ଥଂ ଦ୍ରୁତଂ ଯଯୌ।।

ଅଵନୁ ହୀଗॆ ହେଳଲୁ ପକ୍ଷିଯୁ ନॆଲଦ ମେଲॆ ବହଳଷ୍ଟୁ ऎଲॆଗଳନ୍ନୁ ତଂଦୁ ହାକିତୁ ମତ୍ତୁ ବॆଂକିଯନ୍ନୁ ହॊତ୍ତିସଲୁ ତନ୍ନ ରॆକ୍କॆଗଳନ୍ନୁ ବୀସି ଆ ऎଲॆଗଳନ୍ନୁ ऒଣଗିସିତୁ.

12142030a ସ ଗତ୍ଵାଂଗାରକର୍ମାଂତଂ ଗୃହୀତ୍ଵାଗ୍ନିମଥାଗମତ୍।
12142030c ତତଃ ଶୁଷ୍କେଷୁ ପର୍ଣେଷୁ ପାଵକଂ ସୋଽଭ୍ଯଦୀଦିପତ୍।।

ଅଵନୁ କୁଲୁମॆଯଵନଲ୍ଲିଗॆ ହୋଗି ବॆଂକିଯନ୍ନୁ ତଂଦୁ ଅଦନ୍ନୁ ऒଣଗିଦ ऎଲॆଗଳ ମେଲିଟ୍ଟୁ ଅଲ୍ଲି ଅଗ୍ନିଯନ୍ନୁ ପ୍ରଜ୍ଵଲିସିତୁ.

12142031a ସୁସଂଦୀପ୍ତଂ ମହତ୍ କୃତ୍ଵା ତମାହ ଶରଣାଗତମ୍।
12142031c ପ୍ରତାପଯ ସୁଵିସ୍ରବ୍ଧଂ ସ୍ଵଗାତ୍ରାଣ୍ଯକୁତୋଭଯଃ।।

ହୀଗॆ ଅଗ୍ନିଯନ୍ନୁ ଦॊଡ୍ଡଦାଗି ପ୍ରଜ୍ଵଲିସି ପକ୍ଷିଯୁ ଶରଣାଗତନିଗॆ ହେଳିତୁ: “ଈଗ ନିନଗॆ ଯାଵ ରୀତିଯ ଭଯଵୂ ଇଲ୍ଲ. ନିଶ୍ଚିଂତନାଗି ନିନ୍ନ ऎଲ୍ଲ ଅଂଗାଗଗଳନ୍ନୂ ଚॆନ୍ନାଗି କାଯିସିକୋ.”

12142032a ସ ତଥୋକ୍ତସ୍ତଥେତ୍ଯୁକ୍ତ୍ଵା ଲୁବ୍ଧୋ ଗାତ୍ରାଣ୍ଯତାପଯତ୍।
12142032c ଅଗ୍ନିପ୍ରତ୍ଯାଗତପ୍ରାଣସ୍ତତଃ ପ୍ରାହ ଵିହଂଗମମ୍¹²।।

ହାଗॆଯେ ଆଗଲॆଂଦୁ ହେଳି ଵ୍ଯାଧନୁ ତନ୍ନ ଶରୀରଵନ୍ନୁ କାଯିସିକॊଂଡନୁ. ଅଗ୍ନିଯ ହତ୍ତିର କୁଳିତିଦ୍ଦ ଅଵନିଗॆ ପ୍ରାଣଵୁ ପୁନଃ ବଂଦଂତାଯିତୁ. ଆଗ ଅଵନୁ ପକ୍ଷିଗॆ ହେଳିଦନୁ:

12142033a ଦତ୍ତମାହାରମିଚ୍ଚାମି ତ୍ଵଯା କ୍ଷୁଦ୍ଭାଧତେ ହି ମାମ୍।
12142033c ତଦ୍ଵଚଃ ସ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତ୍ଯ ଵାକ୍ଯମାହ ଵିହଂଗମଃ।।
12142034a ନ ମେଽସ୍ତି ଵିଭଵୋ ଯେନ ନାଶଯାମି ତଵ କ୍ଷୁଧାମ୍।
12142034c ଉତ୍ପନ୍ନେନ ହି ଜୀଵାମୋ ଵଯଂ ନିତ୍ଯଂ ଵନୌକସଃ।। 12142035a ସଂଚଯୋ ନାସ୍ତି ଚାସ୍ମାକଂ ମୁନୀନାମିଵ କାନନେ।

“ହସିଵॆଯୁ ନନ୍ନନ୍ନୁ ବାଧିସୁତ୍ତିଦॆ. ନୀନୁ ନୀଡୁଵ ଆହାରଵନ୍ନୁ ବଯସୁତ୍ତେନॆ.” ଅଵନ ଆ ମାତନ୍ନୁ କେଳି ପକ୍ଷିଯୁ ହେଳିତୁ: “ନିନ୍ନ ହସିଵॆଯନ୍ନୁ ନାଶପଡିସଲୁ ନନ୍ନଲ୍ଲି ସଂପତ୍ତିଲ୍ଲ. ନାନୁ ऒଂଦୁ ଵନଵାସୀ ପକ୍ଷି. ନିତ୍ଯଵୂ ଵନୌକସ ଉତ୍ପତ୍ତିଗଳିଂଦଲେ ନାଵୁ ଜୀଵିସୁତ୍ତେଵॆ. କାନନଦଲ୍ଲିରୁଵ ମୁନିଗଳଂତॆ ନମ୍ମଲ୍ଲି ଯାଵ ଭୋଜନ ସଂଗ୍ରହଵୂ ଇଲ୍ଲ.”

12142035c ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ଵା ସ ତଦା ତତ୍ର ଵିଵର୍ଣଵଦନୋଽଭଵତ୍।।
12142036a କଥଂ ନୁ ଖଲୁ କର୍ତଵ୍ଯମିତି ଚିଂତାପରଃ ସଦା।
12142036c ବଭୂଵ ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠ ଗର୍ହଯନ୍ ଵୃତ୍ତିମାତ୍ମନଃ।।

ହୀଗॆ ହେଳି ଆ ପାରିଵାଳଦ ମୁଖଵୁ ସ୍ଵଲ୍ପ ଉଦାସଗॊଂଡିତୁ. ଈଗ ନାନୁ ଏନୁ ମାଡବେକୁ ऎଂଦୁ ଚିଂତାପରନାଦନୁ. ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠ! ଅଵନୁ ତନ୍ନ କପୋତୀ ଵୃତ୍ତିଯନ୍ନୁ ନିଂଦିସତॊଡଗିଦନୁ.

12142037a ମୁହୂର୍ତାଲ୍ଲବ୍ଧସଂଜ୍ଞସ୍ତୁ ସ ପକ୍ଷୀ ପକ୍ଷିଘାତକମ୍।
12142037c ଉଵାଚ ତର୍ପଯିଷ୍ଯେ ତ୍ଵାଂ ମୁହୂର୍ତଂ ପ୍ରତିପାଲଯ।।

ସ୍ଵଲ୍ପଵେ ସମଯଦଲ୍ଲି ଅଦକ୍କॆ ଏନୋ ନॆନପାଯିତୁ. ପକ୍ଷିଯୁ ପକ୍ଷିଘାତକନିଗॆ ହେଳିତୁ: “ऒଂଦୁ କ୍ଷଣ ନିଲ୍ଲୁ. ନିନ୍ନନ୍ନୁ ତୃପ୍ତିଗॊଳିସୁତ୍ତେନॆ.”

12142038a ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ଵା ଶୁଷ୍କପର୍ଣୈଃ ସ ସଂପ୍ରଜ୍ଵାଲ୍ଯ ହୁତାଶନମ୍।
12142038c ହର୍ଷେଣ ମହତା ଯୁକ୍ତଃ କପୋତଃ ପୁନରବ୍ରଵୀତ୍।।

ହୀଗॆ ହେଳି ଆ ପକ୍ଷିଯୁ ऒଣଗିଦ ऎଲॆଗଳିଂଦ ପୁନଃ ଅଗ୍ନିଯନ୍ନୁ ପ୍ରଜ୍ଵଲିତଗॊଳିସି ଅତ୍ଯଂତ ହର୍ଷଦିଂଦ ଵ୍ଯାଧନିଗॆ ହେଳିତୁ:

12142039a ଦେଵାନାଂ ଚ ମୁନୀନାଂ ଚ ପିତୃଣାଂ ଚ ମହାତ୍ମନାମ୍।
12142039c ଶ୍ରୁତପୂର୍ଵୋ ମଯା ଧର୍ମୋ ମହାନତିଥିପୂଜନେ।।

“ଦେଵତॆଗଳ, ମୁନିଗଳ, ମତ୍ତୁ ମହାତ୍ମ ପିତୃଗଳ ପୂଜॆଗିଂତଲୂ ଅତିଥିପୂଜନଵୁ ମହା ଧର୍ମଵॆଂଦୁ ହିଂଦॆ ନାନୁ କେଳିଦ୍ଦେନॆ¹³.

12142040a କୁରୁଷ୍ଵାନୁଗ୍ରହଂ ମେଽଦ୍ଯ ସତ୍ଯମେତଦ୍ ବ୍ରଵୀମି ତେ।
12142040c ନିଶ୍ଚିତା ଖଲୁ ମେ ବୁଦ୍ଧିରତିଥିପ୍ରତିପୂଜନେ।।

ଇଂଦୁ ନୀନୁ ନନ୍ନନ୍ନୁ ଅନୁଗ୍ରହିସୁ. ନିନଗॆ ସତ୍ଯଵନ୍ନେ ହେଳୁତ୍ତିଦ୍ଦେନॆ. ଅତିଥିପୂଜନॆଯ କୁରିତୁ ଇଂଦୁ ନନ୍ନ ବୁଦ୍ଧିଯୁ ନିଶ୍ଚଯିସିବିଟ୍ଟିଦॆ.”

12142041a ତତଃ ସତ୍ଯପ୍ରତିଜ୍ଞୋ ଵୈ ସ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରହସନ୍ନିଵ।
12142041c ତମଗ୍ନିଂ ତ୍ରିଃ ପରିକ୍ରମ୍ଯ ପ୍ରଵିଵେଶ ମହୀପତେ।।

ମହୀପତେ! ଅନଂତର ଅତିଥିପୂଜॆଯ ସତ୍ଯପ୍ରତିଜ୍ଞॆଯନ୍ନୁ ମାଡିଦ ଆ ପକ୍ଷିଯୁ ନଗୁନଗୁତ୍ତଲେ ମୂରୁ ବାରି ପ୍ରଦକ୍ଷିଣॆ ମାଡି ଅଗ୍ନିଯନ୍ନୁ ପ୍ରଵେଶିସିତୁ.

12142042a ଅଗ୍ନିମଧ୍ଯଂ ପ୍ରଵିଷ୍ଟଂ ତଂ ଲୁବ୍ଧୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵାଥ ପକ୍ଷିଣମ୍।
12142042c ଚିଂତଯାମାସ ମନସା କିମିଦଂ ନୁ କୃତଂ ମଯା।।

ଅଗ୍ନିମଧ୍ଯଵନ୍ନୁ ପ୍ରଵେଶିସିଦ ଆ ପକ୍ଷିଯନ୍ନୁ ନୋଡିଦ ଵ୍ଯାଧନୁ “ଇଦେନୁ ମାଡିବିଟ୍ଟॆ!” ऎଂଦୁ ମନସ୍ସିନଲ୍ଲିଯେ ଚିଂତିସତॊଡଗିଦନୁ.

12142043a ଅହୋ ମମ ନୃଶଂସସ୍ଯ ଗର୍ହିତସ୍ଯ ସ୍ଵକର୍ମଣା।
12142043c ଅଧର୍ମଃ ସୁମହାନ୍ ଘୋରୋ ଭଵିଷ୍ଯତି ନ ସଂଶଯଃ।।

“ଅଯ୍ଯୋ! ନନ୍ନଦେ କ୍ରୂର କର୍ମଦିଂଦ ନିଂଦିତନାଦ ନନ୍ନିଂଦ ମହା ଘୋର ଅଧର୍ମଵୁ ନଡॆଦୁହୋଯିତୁ. ଇଦରଲ୍ଲି ସଂଶଯଵେ ଇଲ୍ଲ.”

12142044a ଏଵଂ ବହୁଵିଧଂ ଭୂରି ଵିଲଲାପ ସ ଲୁବ୍ଧକଃ।
12142044c ଗର୍ହଯନ୍ ସ୍ଵାନି କର୍ମାଣି ଦ୍ଵିଜଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ତଥାଗତମ୍।।

ପକ୍ଷିଯ ଆ ଅଵସ୍ଥॆଯନ୍ନୁ ନୋଡି ହୀଗॆ ବହୁଵିଧଦଲ୍ଲି ତନ୍ନ କର୍ମଗଳନ୍ନୁ ନିଂଦିସୁତ୍ତା ଵ୍ଯାଧନୁ ଅତିଯାଗି ଵିଲପିସିଦନୁ.”

ସମାପ୍ତି

ଇତି ଶ୍ରୀମହାଭାରତେ ଶାଂତିପର୍ଵଣି ଆପଦ୍ଧର୍ମପର୍ଵଣି କପୋତଲୁବ୍ଧକସଂଵାଦେ ଦ୍ଵାଚତ୍ଵାରିଂଶଦଧିକଶତତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ।। ଇଦୁ ଶ୍ରୀମହାଭାରତଦଲ୍ଲି ଶାଂତିପର୍ଵଦଲ୍ଲି ଆପଦ୍ଧର୍ମପର୍ଵଦଲ୍ଲି କପୋତଲୁବ୍ଧକସଂଵାଦ ऎନ୍ନୁଵ ନୂରାନଲ୍ଵତ୍ତॆରଡନେ ଅଧ୍ଯାଯଵୁ.

ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ଗୋରଖପୁରଦ ସଂପୁଟଦଲ୍ଲି ଈ ଅଧ୍ଯାଯଵୁ ମୂରୁ ଅଧ୍ଯାଯଗଳଲ୍ଲି ବରୁତ୍ତଦॆ. ↩︎
ଇଦକ୍କॆ ମॊଦଲୁ ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऎରଡୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଗଳିଵॆ: ପୁତ୍ରପୌତ୍ରଵଧୂଭୃତ୍ଯୈରାକୀର୍ଣମପି ସର୍ଵତଃ। ଭାର୍ଯାହୀନଂ ଗୃହସ୍ଥସ୍ଯ ଶୂନ୍ଯମେଵ ଗୃହଂ ଭଵେତ୍।। ନ ଗୃହଂ ଗୃହମିତ୍ଯାହୁର୍ଗୃହିଣୀ ଗୃହମୁଚ୍ଯତେ। ଗୃହଂ ତୁ ଗୃହିଣୀହୀନମନରଣ୍ଯସଦୃଶଂ ମତମ୍।। ↩︎
ଇଦକ୍କॆ ମॊଦଲୁ ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ମୂରୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଗଳିଵॆ: ନ ଭୁଂକ୍ତେମଯ୍ଯଭୁଂକ୍ତେ ଯା ନାସ୍ନାତେ ସ୍ନାତି ସୁଵ୍ରତା। ନାତିଷ୍ଠତ୍ଯୁପତିଷ୍ଠେତ ଶେତେ ଚ ଶଯିତେ ମଯି।। ହୃଷ୍ଟେ ଭଵତି ସା ହୃଷ୍ଟା ଦୁଃଖିତେ ମଯି ଦୁଃଖିତା। ପ୍ରୋଷିତେ ଦୀନଵଦନା କ୍ରୁଦ୍ଧେ ଚ ପ୍ରିଯଵାଦିନୀ।। ପତିଵ୍ରତା ପତିଗତିଃ ପତିପ୍ରିଯହିତେ ରତା। ଯସ୍ଯ ସ୍ଯାତ୍ତାଦୃଶୀ ଭାର୍ଯା ଧନ୍ଯଃ ସ ପୁରୁଷୋ ଭୁଵି।। ↩︎
ଇଦକ୍କॆ ମॊଦଲୁ ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऎରଡୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଗଳିଵॆ: ଵୃକ୍ଷମୂଲେଽପି ଦଯିତା ଯସ୍ଯ ତିଷ୍ଠତି ତଦ୍ଗୃହମ୍। ପ୍ରାସାଦୋଽପି ତଯା ହୀନଃ କାଂତାର ଇତି ନିଶ୍ଚିତମ୍।। ଧର୍ମାର୍ଥକାମକାଲେଷୁ ଭାର୍ଯା ପୁଂସଃ ସହାଯିନୀ। ଵିଦେଶଗମନେ ଚାସ୍ଯ ସୈଵ ଵିଶ୍ଵାସକାରିକା।। ↩︎
ହ୍ଯର୍ଥଃ ऎଂବ ପାଠାଂତରଵିଦॆ (ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍). ↩︎
ଇଦର ନଂତର ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଵିଦॆ: ଯସ୍ଯ ଭାର୍ଯା ଗୃହେ ନାସ୍ତି ସାଧ୍ଵୀ ଚ ପ୍ରିଯଵାଦିନୀ। ଅରଣ୍ଯଂ ତେନ ଗଂତଵ୍ଯଂ ଯଥାରଣ୍ଯଂ ତଥା ଗୃହମ୍।। ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଇଦର ନଂତର ଇନ୍ନॊଂଦୁ ଅଧ୍ଯାଯଵୁ ପ୍ରାରଂଭଵାଗୁତ୍ତଦॆ. ଆଦରॆ ପୁଣॆଯ ସଂପୁଟଦଲ୍ଲି ऎରଡୁ ଅଧ୍ଯାଯଗଳନ୍ନୁ ऒଂଦେ ଅଧ୍ଯାଯଦଲ୍ଲି ନୀଡଲାଗିଦॆ. ↩︎
ଇଦକ୍କॆ ମॊଦଲୁ ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଵିଦॆ: କପୋତ୍ଯୁଵାଚ। ଅହୋଽତୀଵ ସୁଭାଗ୍ଯାହଂ ଯସ୍ଯା ମେ ଦଯିତଃ ପତିଃ। ଅସତୋ ଵା ସତୋ ଵାପି ଗୁଣାନେଵଂ ପ୍ରଭାଷତେ।। ↩︎
ଇଦକ୍କॆ ମॊଦଲୁ ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକାର୍ଧଵିଦॆ: ତୁଷ୍ଟେ ଭର୍ତରି ନାରୀଣାଂ ତୁଷ୍ଟାଃ ସ୍ଯୁଃ ସର୍ଵଦେଵତାଃ।। ↩︎
ଇଦର ନଂତର ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଵିଦॆ: ଦାଵାଗ୍ନିନେଵ ନିର୍ଦଗ୍ଧା ସପୁଷ୍ପସ୍ତଵକା ଲତା। ଭସ୍ମୀଭଵତି ସା ନାରୀ ଯସ୍ଯା ଭର୍ତା ନ ତୁଷ୍ଯତି।। ↩︎
ଇଦର ନଂତର ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଵିଦॆ: ମତ୍କୃତେ ମା ଚ ସଂତାପଂ କୁର୍ଵୀଥାସ୍ତ୍ଵଂ ଵିହଂଗମ। ଶରୀରଯାତ୍ରାକୃତ୍ଯର୍ଥମନ୍ଯାନ୍ ଦାରାନୁପୈଷ୍ଯସି।। ↩︎
ଇଦର ନଂତର ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ନଲ୍ଲି ଇନ୍ନॊଂଦୁ ଅଧ୍ଯାଯଵୁ ପ୍ରାରଂଭଵାଗୁତ୍ତଦॆ. ↩︎
ଇଦର ନଂତର ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ଗୋରଖପୁରଦ ସଂପୁଟଦଲ୍ଲି ଈ ऒଂଦୁ ଅଧିକ ଶ୍ଲୋକଵିଦॆ: ହର୍ଷେଣ ମହତାଽଽଵିଷ୍ଠୋ ଵାକ୍ଯଂ ଵ୍ଯାକୁଲଲୋଚନଃ। ତଥେମଂ ଶକୁନିଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଵିଧିଦୃଷ୍ଟେନ କର୍ମଣା।। ↩︎
ନାନୁ ଋଷିଗଳୁ, ଦେଵତॆଗଳୁ, ପିତୃଗଳୁ ମତ୍ତୁ ମହାତ୍ମର ବାଯିଂଦ ଅତିଥିପୂଜॆଯୁ ମହା ଧର୍ମଵॆଂଦୁ ଈ ମॊଦଲେ କେଳିଦ୍ଦେନॆ (ଗୀତା ପ୍ରॆସ୍ ଗୋରଖପୁର ସଂପୁଟ). ↩︎