praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
śāṃti parva
āpaddharma parva
adhyāya 137
sāra
śatruvinòṃdigè sadā sāvadhānadiṃda iruvudara kuritu rājā brahmadatta mattu pakṣī pūjanīyara saṃvāda (1-109).
12137001 yudhiṣṭhira uvāca|
12137001a ukto maṃtro mahābāho na viśvāso'sti śatruṣu|
12137001c kathaṃ hi rājā varteta yadi sarvatra nāśvaset||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “mahābāho! śatruvina melè viśvāsavanniḍabāradu èṃba salahèyannu nīnu nīḍiddīyè. èllaròḍanèyū aviśvāsadiṃdale irabekādarè rājanu hegè naḍèdukòl̤l̤abeku?
12137002a viśvāsāddhi paraṃ rājño rājannutpadyate bhayam|
12137002c kathaṃ vai nāśvasanrājā śatrūn jayati pārthiva||
rājan! pārthiva! viśvāsadiṃda rājanigè parama bhayavuṃṭāguvudādarè viśvāsavanniḍade avanu śatrugal̤a melè jayavannu hegè sādhisabahudu?
12137003a etanme saṃśayaṃ ciṃdhi mano me saṃpramuhyati|
12137003c aviśvāsakathāmetāmupaśrutya pitāmaha||
pitāmaha! aviśvāsada kuritāda ī kathèyannu kel̤i nanna buddhiyannu mohavu muccibiṭṭidè. nanna ī saṃśayavannu hogalāḍisu.”
12137004 bhīṣma uvāca|
12137004a śṛṇu kauṃteya yo vṛtto brahmadattaniveśane|
12137004c pūjanyā saha saṃvādo brahmadattasya pārthiva||
bhīṣmanu hel̤idanu: “kauṃteya! pārthiva! brahmadattana bhavanadalli naḍèda brahmadatta mattu pūjaniya saṃvādavannu kel̤u.
12137005a kāṃpilye brahmadattasya aṃtaḥpuranivāsinī|
12137005c pūjanī nāma śakunī dīrghakālaṃ sahoṣitā||
kāṃpilyadalli brahmadattana aṃtaḥpuradalli pūjanī èṃba hèsarina hakkiyu bahal̤akāladiṃda vāsisuttittu1.
12137006a rutajñā sarvabhūtānāṃ yathā vai jīvajīvakaḥ|
12137006c sarvajñā sarvadharmajñā tiryagyonigatāpi sā||
ā pakṣiyu jīvajīvaka pakṣiyaṃtè sarvabhūtagal̤a mātannu til̤iyuvaṃthaval̤āgiddal̤u. kīl̤u yoniyalli janisiddarū adu sarvajñal̤ū sarvadharmajñal̤ū āgiddal̤u.
12137007a abhiprajātā sā tatra putramekaṃ suvarcasam|
12137007c samakālaṃ ca rājño'pi devyāḥ putro vyajāyata||
alli adu òṃdu suvarcaka putranigè janmavittal̤u. ade samayadalli rājanū kūḍa rāṇiyalli orva putranannu huṭṭisidanu.
12137008a 2samudratīraṃ gatvā sā tvājahāra phaladvayam| 12137008c puṣṭyarthaṃ ca svaputrasya rājaputrasya caiva ha||
pūjaniyu samudratīrakkè hogi tanna putrana mattu rājaputrana puṣṭigāgi èraḍu phalagal̤annu tègèdukòṃḍu baṃdal̤u.
12137009a phalamekaṃ sutāyādādrājaputrāya cāparam|
12137009c amṛtāsvādasadṛśaṃ balatejovivardhanam|
12137009e tatrāgaccatparāṃ vṛddhiṃ rājaputraḥ phalāśanāt||
amṛtada ruciyaṃtidda mattu bala-tejassugal̤annu vṛddhigòl̤isuttidda ā òṃdu phalavannu tanna maganigū innòṃdannu rājaputranigū kòṭṭal̤u. ā haṇṇannu tiṃdu rājaputranu parama vṛddhiyannu hòṃdidanu.
12137010a dhātryā hastagataścāpi tenākrīḍata pakṣiṇā|
12137010c śūnye tu tamupādāya pakṣiṇaṃ samajātakam|
12137010e hatvā tataḥ sa rājeṃdra dhātryā hastamupāgamat||
dhātriyu avanannu èttikòṃḍiddarū avanu pakṣiyòṃdigè āḍatòḍagidanu. rājeṃdra! tanna jòtège huṭṭidda ā pakṣiyannu yārū illada sthānakkè kòṃḍòydu rājakumāranu adannu kòṃdu hākidanu mattu naṃtara dhātriya godiyalli baṃdanu.
12137011a atha sā śakunī rājannāgamat phalahārikā|
12137011c apaśyannihataṃ putraṃ tena bālena bhūtale||
rājan! pakṣi pūjaniyu phalavannu tègèdukòṃḍu hiṃdirugalu rājakumāraniṃda hatanāda tanna putranannu nèladamelè noḍidal̤u.
12137012a bāṣpapūrṇamukhī dīnā dṛṣṭvā sā tu hataṃ sutam|
12137012c pūjanī duḥkhasaṃtaptā rudatī vākyamabravīt||
sutanu hatanādudannu noḍi dīnal̤āda aval̤a mukhada melè kaṇṇīru suriyitu. duḥkhasaṃtaptal̤āda pūjaniyu al̤uttā ī mātannāḍidal̤u:
12137013a kṣatriye saṃgataṃ nāsti na prītirna ca sauhṛdam|
12137013c kāraṇe saṃbhajaṃtīha3 kṛtārthāḥ saṃtyajaṃti ca||
“kṣatriyanigè saṃbaṃdhavannu nibhāyisuva bhāvanèyu iruvudilla. avanalli prītiyū iruvudilla mattu sauhārdatèyū iruvudilla. yāvude kāraṇadiṃda mātra avanu itararannu prītisuttānè. ā kāraṇavu siddhavāda naṃtara avarannu tyajisibiḍuttānè.
12137014a kṣatriyeṣu na viśvāsaḥ kāryaḥ sarvopaghātiṣu|
12137014c apakṛtyāpi satataṃ sāṃtvayaṃti nirarthakam||
sarvarigū apaghātavannèsaguva kṣatriyaralli viśvāsavanniḍabāradu. satatavū apakṛtyagal̤annu māḍuttiddarū nirarthakavāda sāṃtvanavannu nīḍuttiruttārè.
12137015a ahamasya karomyadya sadṛśīṃ vairayātanām|
12137015c kṛtaghnasya nṛśaṃsasya bhṛśaṃ viśvāsaghātinaḥ||
iṃdu nānu ī kṛtaghna, atyaṃta krūri mattu viśvāsaghātiya vairayātanèya pratīkāravannu māḍiye māḍuttenè.
12137016a sahasaṃjātavṛddhasya tathaiva sahabhojinaḥ| 12137016c śaraṇāgatasya ca vadhastrividhaṃ hyasya kilbiṣam||
òṭṭige huṭṭi bèl̤èdu òṭṭige ūṭamāḍuva mattu śaraṇāgatanāgiruvavana vadhèyannu māḍuvavanigè mūruvidhada pāpagal̤u tagaluttavè.”
12137017a ityuktvā caraṇābhyāṃ tu netre nṛpasutasya sā|
12137017c bhittvā svasthā tata idaṃ pūjanī vākyamabravīt||
hīgè hel̤i aval̤u tanna èraḍū kālugal̤a paṃjugal̤iṃda rājakumārana èraḍū kaṇṇugal̤annu kittu hākidal̤u. anaṃtara alli niṃtu pūjaniyu ī mātannāḍidal̤u:
12137018a iccayaiva kṛtaṃ pāpaṃ sadya evopasarpati|
12137018c kṛtapratikriyaṃ teṣāṃ na naśyati śubhāśubham||
“ī jagattinalli svecchèyiṃda pāḍida pāpada phalavu tatkāladalliye kartāranigè dòrèyuttadè. yāva pāpakṛtyakkè pratīkāravu dòrèyuttadèyo ā śubhāśubha karmavu naṣṭavāgihoguvudilla.
12137019a pāpaṃ karma kṛtaṃ kiṃ cinna tasminyadi vidyate|
12137019c nipātyate'sya putreṣu na cetpautreṣu naptṛṣu||
òṃdu vel̤è illi māḍida pāpakarmakkè yāvudū phalavu kartanigè dòrakidudu kāṇisade iddarū avana putra-pautrarigè mattu bāṃdhavarigè adara phalavannu bhogisabekāguttadè èṃdu til̤iyabeku.”
12137020 brahmadatta uvāca|
12137020a asti vai kṛtamasmābhirasti pratikṛtaṃ tvayā|
12137020c ubhayaṃ tatsamībhūtaṃ vasa pūjani mā gamaḥ||
brahmadattanu hel̤idanu: “nāvu ninagè aparādhavannèsagiddèvu mattu adakkè nīnu pratīkāravannu māḍiyāyitu. īga nammibbara kāryavū sarisamavāyitu. ādudariṃda nīnu illiye iru. berè èlliyū hogabeḍa!”
12137021 pūjanyuvāca|
12137021a sakṛtkṛtāparādhasya tatraiva parilaṃbataḥ|
12137021c na tadbudhāḥ praśaṃsaṃti śreyastatrāpasarpaṇam||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “aparādhagaidavana āśrayavanne avalaṃbisiruvudannu vidvāṃsaru praśaṃsisuvudilla. alliṃda hoguvudaralliye śreyassidè.
12137022a sāṃtve prayukte nṛpate kṛtavaire na viśvaset|
12137022c kṣipraṃ prabadhyate4 mūḍho na hi vairaṃ praśāmyati||
nṛpate! aparādhagaidavanu samādhānada nuḍigal̤annāḍidarū avana melè viśvāsavanniḍabāradu. adariṃda vairavaṃtū kaḍimèyāguvudilla. mattu ā mūḍhanu begane bādhègòl̤agāguttānè.
12137023a anyonyaṃ kṛtavairāṇāṃ putrapautraṃ nigaccati|
12137023c putrapautre vinaṣṭe tu paralokaṃ nigaccati||
anyonyaru sādhisuva vairavu putrapautrarannu bādhisuttadè. putrapautraru naṣṭavādarè paralokavu tappihoguttadè.
12137024a sarveṣāṃ kṛtavairāṇāmaviśvāsaḥ sukhāvahaḥ|
12137024c ekāṃtato na viśvāsaḥ kāryo viśvāsaghātakaḥ||
vairigal̤èllara melū viśvāsavanniḍade iruvudu sukhavannu taruttadè. viśvāsaghātakanamelaṃtū viśvāsavanne iḍabāradu.
12137025a na viśvasedaviśvaste viśvaste'pi na viśvaset|
12137025c kāmaṃ viśvāsayedanyān pareṣāṃ tu na viśvaset||
viśvāsapātranalladavana melè viśvāsavanniḍabāradu. viśvāsakkè pātranādavanalliyū atyaṃta viśvāsavanniḍabāradu. ekèṃdarè viśvāsadiṃda utpannavāguva bhayavu viśvāsavanniṭṭavana mūlavanne kaḍiduhākuttadè. tanna melè itararu viśvāsanavanniṭṭarū itarara melè viśvāsavanniḍabāradu.
12137026a mātā pitā bāṃdhavānāṃ variṣṭhau bhāryā jarā bījamātraṃ tu putraḥ|
12137026c bhrātā śatruḥ klinnapāṇirvayasya ātmā hyekaḥ sukhaduḥkhasya vettā||
taṃdètāyigal̤u bāṃdhavaralliye śreṣṭharu. bhāryèyu vṛddhāpya svarūpal̤u. putranu bījamātranu. bhrātanu śatruvu. mattu mitranu avana kai òddèyāgiruvavarègè mātra mitranu. kevala ātmave sukha mattu duḥkhavannu bhogisuvudu èṃdu hel̤iddārè5.
12137027a anyonyakṛtavairāṇāṃ na saṃdhirupapadyate|
12137027c sa ca heturatikrāṃto yadarthamahamāvasam||
anyonyaralli vairavuṃṭādāga saṃdhimāḍikòl̤l̤uvudu sariyalla. yāva uddeśadiṃda nānu illi vāsamāḍikòṃḍiddèno adu pūrṇavāyitu.
12137028a pūjitasyārthamānābhyāṃ jaṃtoḥ pūrvāpakāriṇaḥ|
12137028c ceto bhavatyaviśvastaṃ pūrvaṃ trāsayate balāt6||
mòdalu apakāra māḍida jaṃtuvannu dāna-mānagal̤iṃda pūjisidarū adara cetanavu viśvastavāgiruvudilla. hiṃdina balavu adannu bèdarisuttiruttadè.
12137029a pūrvaṃ saṃmānanā yatra paścāccaiva vimānanā|
12137029c jahyāttaṃ sattvavānvāsaṃ saṃmānitavimānitaḥ7||
mòdalu èlli sanmānavu dòrakitto naṃtara alliye apamānavādāga sammānitanāgi naṃtara apamānitanāda ā satvavānanu alli vāsamāḍikòṃḍirabāradu.
12137030a uṣitāsmi tavāgāre dīrghakālamahiṃsitā8|
12137030c tadidaṃ vairamutpannaṃ sukhamāssva vrajāmyaham||
nānu ninna bhavanadalli dīrghakāladiṃda hiṃsègòl̤agāgide vāsisikòṃḍiddè. ādarè īga ī vairavu utpannavāgibiṭṭitu. ādudariṃda nānu sukhavāgiye illiṃda hòraṭuhoguttenè.”
12137031 brahmadatta uvāca|
12137031a yatkṛte pratikuryādvai na sa tatrāparādhnuyāt|
12137031c anṛṇastena bhavati vasa pūjani mā gamaḥ||
brahmadattanu hel̤idanu: “pūjani! òbbana aparādhada pratīkāravāgi innòbbanū aparādhavannèsagidarè adannu aparādhavèṃdu èṇisalāguvudilla. idariṃda mòdalu aparādhavannèsagidavanu ṛṇamuktanāgihoguttānè. ādudariṃda nīnu illiye iru. hogabeḍa.”
12137032 pūjanyuvāca|
12137032a na kṛtasya na kartuśca sakhyaṃ saṃdhīyate punaḥ|
12137032c hṛdayaṃ tatra jānāti kartuścaiva kṛtasya ca||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “yārigè apakāravannu māḍalāgidèyo mattu yāru apakāravannu māḍiddāno avaribbara naḍuvè sakhya mattu òḍanāṭavu punaḥ āguvudilla. aparādhamāḍidavana mattu aparādhavādavana ibbara hṛdayagal̤alliyū ī viṣayavu kuṭukuttiruttadè.”
12137033 brahmadatta uvāca|
12137033a kṛtasya caiva kartuśca sakhyaṃ saṃdhīyate punaḥ|
12137033c vairasyopaśamo dṛṣṭaḥ pāpaṃ nopāśnute punaḥ||
brahmadattanu hel̤idanu: “pratīkāravannèsagida naṃtara vairavu śāṃtavāgibiḍuttadè mattu apakāravannu māḍidavanigè ā pāpada phalavannū bhogisabekāguvudilla. ādudariṃda aparādha māḍida mattu sahisikòṃḍa ibbara naḍuvèyū punaḥ sakhya-òḍanāṭagal̤u naḍèyabahudu.”
12137034 pūjanyuvāca|
12137034a nāsti vairamupakrāṃtaṃ sāṃtvito'smīti nāśvaset|
12137034c viśvāsādbadhyate bālastasmāccreyo hyadarśanam9||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “vairavu èṃdū śāṃtavāguvudilla. śatruvu nanagè sāṃtvanavannittiddānè èṃdu til̤idu avana melè èṃdū viśvāsavanniḍabāradu. ī bālatanadiṃda śreyassāgiddudu kāṇuvudilla.
12137035a tarasā ye na śakyaṃte śastraiḥ suniśitairapi|
12137035c sāmnā te vinigṛhyaṃte gajā iva kareṇubhiḥ||
harita khaḍgadiṃdalū vaśamāḍikòl̤l̤alāradavarannū kūḍa, ānèyannu ānèyannu bal̤asiye vaśapaḍisikòl̤l̤uvaṃtè sihimātugal̤iṃda baṃdhisuttārè.”
12137036 brahmadatta uvāca|
12137036a saṃvāsājjāyate sneho jīvitāṃtakareṣvapi|
12137036c anyonyasya ca viśvāsaḥ śvapacena śuno yathā||
brahmadattanu hel̤idanu: “śvapaca10nòṃdigè nāyiyu hego hāgè òṭṭige vāsisuvudariṃda jīvada aṃtakanòṃdigū snehavāgibiḍuttadè mattu paraspararalli viśvāsavū mūḍuttadè.
12137037a anyonyakṛtavairāṇāṃ saṃvāsānmṛdutāṃ gatam|
12137037c naiva tiṣṭhati tadvairaṃ puṣkarasthamivodakam||
òṭṭige vāsisuvudariṃda anyonyarigè māḍidudara vairavū kūḍa mṛduvāgi biḍuttadè. kamalada dal̤ada melè bidda nīrinaṃtè ā vairavu alli niṃtukòl̤l̤uvudilla.”
12137038 pūjanyuvāca|
12137038a vairaṃ paṃcasamutthānaṃ tacca budhyaṃti paṃḍitāḥ|
12137038c strīkṛtaṃ vāstujaṃ vāgjaṃ sasapatnāparādhajam||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “vairavu aidu kāraṇagal̤iṃda utpannavāguttadè èṃdu paṃḍitaru til̤ididdārè: strīgāgi, manè/svattigāgi, kaṭhora mātiniṃdāgi, jātigata dveṣadiṃdāgi mattu hiṃdè māḍidda aparādhadiṃdāgi.
12137039a tatra dātā nihaṃtavyaḥ kṣatriyeṇa viśeṣataḥ|
12137039c prakāśaṃ vāprakāśaṃ vā buddhvā deśabalādikam||
pratyakṣavāgi athavā parokṣavāgi dānamāḍidavanannu, adarallū viśeṣavāgi kṣatriyanannu kòllabāradu. aparādhada mahatva athavā laghutvavannu buddhiyiṃda pariśīlisida naṃtarave kāryakaigòl̤l̤abeku.
12137040a kṛtavaire na viśvāsaḥ kāryastviha suhṛdyapi|
12137040c cannaṃ saṃtiṣṭhate vairaṃ gūḍho'gniriva dāruṣu||
yāru vairavannu kaṭṭikòṃḍiddāro avaru suhṛdarāgiddarū avaralli viśvāsavanniḍabāradu. kaṭṭigèyalli bèṃkiyu aḍagikòṃḍiruvaṃtè avaralli vairavu aḍagikòṃḍiruttadè.
12137041a na vittena na pāruṣyairna sāṃtvena na ca śrutaiḥ|
12137041c vairāgniḥ śāmyate rājannaurvāgniriva sāgare||
rājan! sāgaradalliruva aurvāgni11yaṃtè vairāgniyu vittadiṃda, kaṭhoratèyiṃda, sāṃtvanadiṃda mattu buddhihel̤uvudariṃda śāṃtavāguvudilla.
12137042a na hi vairāgnirudbhūtaḥ karma vāpyaparādhajam|
12137042c śāmyatyadagdhvā nṛpate vinā hyekatarakṣayāt||
nṛpate! òṃdu pakṣavannu suṭṭu bhasmamāḍade vairāgniyu taṇṇagāguvudilla mattu aparādhajanita karmavū òṃdu pakṣavannu saṃhāramāḍade śāṃtavāguvudilla.
12137043a satkṛtasyārthamānābhyāṃ syāttu pūrvāpakāriṇaḥ|
12137043c naiva śāṃtirna viśvāsaḥ karma trāsayate balāt|| l
mòdalu apakāravannisagidavanannu apakṛta vyaktiyu dhanamānagal̤iṃda satkarisidarū avana śatruvina melè viśvāsavanniḍabāradu. ekèṃdarè tānu māḍida pāpakarmavu durbalarannu hèdarisuttale iruttadè.
12137044a naivāpakāre kasmiṃścidahaṃ tvayi tathā bhavān|
12137044c viśvāsāduṣitā pūrvaṃ nedānīṃ viśvasāmyaham||
idūvarègè èṃdū nānu ninna kuritu aparādhavannèsagilla mattu nīnū kūḍa nanagè yāva hāniyannū uṃṭumāḍilla. ādudariṃda nānu ninna bhavanadalli vāsisuttiddè. ādarè īga nānu ninna melè viśvāsavanniḍalārè.”
12137045 brahmadatta uvāca|
12137045a kālena kriyate kāryaṃ tathaiva vividhāḥ kriyāḥ|
12137045c kālenaiva pravartaṃte kaḥ kasyehāparādhyati||
brahmadattanu hel̤idanu: “kālave èllavannū māḍuttadè mattu kāladiṃdale vividha kriyègal̤u naḍèyuttavè. kālave èllavannū naḍèsuttiruvāga yāru yārigè aparādhavannèsaguttārè?
12137046a tulyaṃ cobhe pravartete maraṇaṃ janma caiva ha|
12137046c kāryate caiva kālena tannimittaṃ hi jīvati||
maraṇa mattu janma ivèraḍū òṃde samanāgi naḍèyuttiruttavè mattu kālave ivugal̤annuṃṭumāḍuttiruttadè. ādudariṃda prāṇiyu jīvitavāgiralāradu.
12137047a badhyaṃte12 yugapatke cidekaikasya na cāpare|
12137047c kālo dahati bhūtāni saṃprāpyāgniriveṃdhanam||
kèlavaru òṭṭāgi sāyuttārè mattè innu kèlavaru òbbòbbarāgi sāyuttārè. kèlavaru bahal̤a kāladavarègè sāyuvude illa. bèṃkiyu kaṭṭigègè hattikòṃḍu adannu suṭṭubiḍuvaṃtè kālave samasta prāṇigal̤annū suṭṭubiḍuttadè.
12137048a nāhaṃ pramāṇaṃ naiva tvamanyonyakaraṇe śubhe|
12137048c kālo nityamupādhatte sukhaṃ duḥkhaṃ ca dehinām||
śubhe! anyonyarigè māḍida aparādhagal̤alli nīnū yathārtha kāraṇal̤alla mattu nānū vāstavika kāraṇanalla. kālave sadā samasta dehadhārigal̤igè sukha-duḥkhagal̤annu nīḍuttiruttadè.
12137049a evaṃ vaseha sasnehā yathākālamahiṃsitā13|
12137049c yatkṛtaṃ tacca me kṣāṃtaṃ tvaṃ caiva kṣama pūjani||
pūjani! nīnagè bekādaṣṭu samaya illi snehadiṃda vāsamāḍikòṃḍiru. nānu ninnannu hiṃsisuvudilla. nīnu māḍidudannu nānu kṣamisiddenè. nīnū kūḍa nanniṃdādudannu kṣamisi biḍu.”
12137050 pūjanyuvāca|
12137050a yadi kālaḥ pramāṇaṃ te na vairaṃ kasya cidbhavet|
12137050c kasmāttvapacitiṃ yāṃti bāṃdhavā bāṃdhave hate||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “òṃduvel̤è kālave èllakkū kāraṇavāgiddarè yārigè yāròḍanèyū vairave āguttiralilla. ādarū bāṃdhavaru hatarādāga avara bāṃdhavaru ekè pratīkāravannèsaguttārè?
12137051a kasmāddevāsurāḥ pūrvamanyonyamabhijaghnire|
12137051c yadi kālena niryāṇaṃ sukhaduḥkhe bhavābhavau||
kālave mṛtyu-janma, sukha-duḥkha, unnati-avanatigal̤annu nīḍuttadèyādarè pūrvakāladalli devatègal̤u mattu asuraru ekè anyonyarannu saṃharisidaru?
12137052a bhiṣajo bheṣajaṃ kartuṃ kasmādiccaṃti rogiṇe|
12137052c yadi kālena pacyaṃte bheṣajaiḥ kiṃ prayojanam||
kālave èllavannū māḍuttadè èṃdādarè vaidyaru rogigal̤igè cikitsègal̤annu māḍalu ekè icchisuttiddaru? mattu cikitsèyiṃda prayojanavādarū ekāguttittu?
12137053a pralāpaḥ kriyate kasmātsumahān śokamūrcitaiḥ|
12137053c yadi kālaḥ pramāṇaṃ te kasmāddharmo'sti kartṛṣu||
kālave èllakkū pramāṇavèṃdādarè śokamūrchitarādavaru ekè pralāpamāḍuttārè? mattu karmamāḍuvavarigè dharmapālanèya niyamavu ekidè?
12137054a tava putro mamāpatyaṃ hatavān hiṃsito mayā14|
12137054c anaṃtaraṃ tvayā cāhaṃ baṃdhanīyā mahīpate15||
mahīpate! ninna maganu nanna maganannu kòṃdanu mattu nānu avanannu hiṃsisidè. anaṃtara nīnu nannannu baṃdhisuttīyè.
12137055a ahaṃ hi putraśokena kṛtapāpā tavātmaje|
12137055c tathā tvayā prahartavyaṃ mayi tattvaṃ ca me śṛṇu||
putraśokadiṃda saṃtaptal̤āgi nānu ninna putrana melè hegè pāpakṛtyavannèsagidèno hāgè nīnū kūḍa nannannu praharisabahudu. illi tattvārthavenu ènnuvudannu kel̤u.
12137056a bhakṣārthaṃ krīḍanārthaṃ vā narā vāṃcaṃti pakṣiṇaḥ|
12137056c tṛtīyo nāsti saṃyogo vadhabaṃdhādṛte kṣamaḥ||
manuṣyanu tinnuvudakkāgi athavā āḍuvudakkāgi pakṣiyannu bayasuttānè. vadhisalu athavā baṃdhanadalliḍuva hòratāgi berè yāva mūranèya prakārada saṃparkavū pakṣi mattu manuṣyaralli kāṇuvudilla.
12137057a vadhabaṃdhabhayādeke mokṣataṃtramupāgatāḥ|
12137057c maraṇotpātajaṃ duḥkhamāhurdharmavido janāḥ||
ī vadhè mattu baṃdhanada bhayadiṃda mumukṣugal̤u mokṣataṃtrada āśrayavannu paḍèyuttārè. ekèṃdarè maraṇa-jananagal̤u duḥkhavannuṃṭumāḍuttavè èṃdu dharmavida janaru hel̤uttārè.
12137058a sarvasya dayitāḥ prāṇāḥ sarvasya dayitāḥ sutāḥ|
12137058c duḥkhādudvijate sarvaḥ sarvasya sukhamīpsitam||
sarvarigū prāṇavu priyavāgiruttadè mattu sarvarigū tamma sutaru priyarāgiruttārè. sarvarū duḥkhavādāga udvignarāguttārè mattu sarvarū sukhavāgabekèṃdu bayasuttārè.
12137059a duḥkhaṃ jarā brahmadatta duḥkhamarthaviparyayaḥ|
12137059c duḥkhaṃ cāniṣṭasaṃvāso duḥkhamiṣṭaviyogajam||
brahmadatta! vṛddhāpyavu duḥkha, arthanāśavu duḥkha, apriyaròṃdigè iruvudu duḥkha mattu priyajanara agaluvikèyu duḥkha.
12137060a vairabaṃdhakṛtaṃ duḥkhaṃ hiṃsājaṃ strīkṛtaṃ tathā16|
12137060c duḥkhaṃ sukhena17 satataṃ janādviparivartate||
vaira mattu baṃdhanadiṃda duḥkhavāguttadè. strīyakāraṇadiṃda uṃṭāguva hiṃsèyu duḥkha. satatavāgidda sukhavu naṣṭavādāgalū duḥkhavāguttadè.
12137061a na duḥkhaṃ paraduḥkhe vai ke cidāhurabuddhayaḥ|
12137061c yo duḥkhaṃ nābhijānāti sa jalpati mahājane||
kèlavu mūḍharu paraduḥkhavu duḥkhavallavèṃdu hel̤uttārè. ādarè duḥkhavannu til̤iyadavaru mātra aṃthaha mātannu mahājanaramuṃdè hel̤uttārè.
12137062a yastu śocati duḥkhārtaḥ sa kathaṃ vaktumutsahet|
12137062c rasajñaḥ sarvaduḥkhasya yathātmani tathā pare||
duḥkhārtanāgi śokisuvavanu mattu tanna mattu itararèllara duḥkhada rasavannu arthamāḍikòṃḍiruvavanu hegè tāne ī rīti hel̤aballanu?
12137063a yatkṛtaṃ te mayā rājaṃstvayā ca mama yatkṛtam|
12137063c na tadvarṣaśataiḥ śakyaṃ vyapohitumariṃdama||
rājan! ariṃdama! nīnu nanagè māḍida aparādha mattu nānu pratīkāravannèsagidudu ivugal̤annu nūru varṣagal̤ādarū marèyalu sādhyavāguvudilla.
12137064a āvayoḥ kṛtamanyonyaṃ tatra saṃdhirna vidyate|
12137064c smṛtvā smṛtvā hi te putraṃ navaṃ vairaṃ bhaviṣyati||
hīgè paraspararigè apakāravannèsagida kāraṇadiṃda īga mattòmmè nammibbara naḍuvè òḍanāṭavu sādhyavilla. ninna putranigādudannu punaḥ punaḥ nènapisikòṃḍu ninna vairavu hòsatāgiye iruttadè.
12137065a vairamaṃtikamāsajya yaḥ prītiṃ kartumiccati|
12137065c mṛnmayasyeva bhagnasya tasya saṃdhirna vidyate||
maṇṇina gaḍigèyu òḍèduhodanaṃtara adannu punaḥ hegè joḍisalu āguvudillavo hāgè maraṇāṃtika vairaviddavaralli punaḥ prītiyannu bayasidarū adu asaṃbhavavāguttadè.
12137066a niścitaścārthaśāstrajñairaviśvāsaḥ sukhodayaḥ18|
12137066c uśanāścātha gāthe dve prahrādāyābravīt purā||
aviśvāsadiṃda sukhavuṃṭāguttadè ènnuvudu śāstrajñara niścayavāgidè. hiṃdè uśana śukrācāryanu prahrādanigè ī èraḍu gāthègal̤annu hel̤iddanu:
12137067a ye vairiṇaḥ śraddadhate satye satyetare'pi vā|
12137067c te śraddadhānā vadhyaṃte madhu śuṣkatṛṇairyathā||
òṇagida hullannu muccidda bāviya melè iṭṭidda madhuvannu taralu hoguvavanu sattuhoguvaṃtè vairiya sul̤l̤u athavā satya mātina melè viśvāsavanniḍuvavanū kūḍa hatanāguttānè.
12137068a na hi vairāṇi śāmyaṃti kuleṣvā daśamādyugāt|
12137068c ākhyātāraśca vidyaṃte kule cedvidyate pumān||
òṃdu kuladalli yāvudādarū vairavuṃṭādarè adu hattu talèmārugal̤a varègū iruttadè. adannu hel̤ikòl̤l̤uvavaru iruttārè. kuladalli òbba puruṣanū illadaṃtāguvavarègè adu iruttadè.
12137069a upaguhya hi vairāṇi sāṃtvayaṃti narādhipāḥ19|
12137069c athainaṃ pratipiṃṣaṃti pūrṇaṃ ghaṭamivāśmani||
narādhiparu vairagal̤annu mucciṭṭukòṃḍu sāṃtvanada mātugal̤annāḍuttiruttārè. anaṃtara avakāśavannu noḍikòṃḍu nīrutuṃbida maṇṇina kòḍavannu baṃḍègalligè baḍidu cūru cūru māḍuvaṃtè puḍimāḍibiḍuttārè.
12137070a sadā na viśvasedrājanpāpaṃ kṛtveha kasya cit|
12137070c apakṛtya pareṣāṃ hi viśvāsādduḥkhamaśnute||
rājan! aparādhavannèsagi avana melèye punaḥ viśvāsavanniḍabāradu. itararigè aparādhavannèsagi punaḥ avara melè viśvāsavanniḍuvavaru duḥkhavannu anubhavisabekāguttadè.”
12137071 brahmadatta uvāca|
12137071a nāviśvāsāccinvate'rthānnehaṃte cāpi kiṃ cana|
12137071c bhayādekatarānnityaṃ mṛtakalpā bhavaṃti ca||
brahmadattanu hel̤idanu: “aviśvāsadiṃda manuṣyanu tanna uddeśagal̤annu èṃdū pūraisikòl̤l̤alāranu. bhayavòṃdariṃdale iddarè avanu mṛtakalpanāgibiḍuttānè.”
12137072 pūjanyuvāca|
12137072a yasyeha vraṇinau pādau padbhyāṃ ca parisarpati|
12137072c kṣaṇyete tasya tau pādau suguptamabhidhāvataḥ||
pūjaniyu hel̤idal̤u: “èraḍū kālugal̤alli gāyavāgiruvavanu kālnaḍugèyalli hodarè avanu èṣṭe sāvakāśavāgi naḍèdarū avana kālina gāyagal̤u hèccāguttavèye hòratu kaḍimèyāguvudilla.
12137073a netrābhyāṃ sarujābhyāṃ yaḥ prativātamudīkṣate|
12137073c tasya vāyurujātyarthaṃ netrayorbhavati dhruvam||
kaṇṇina rogaviruvavanu gāl̤igè èdurāgi noḍuttiddarè gāl̤iya hòḍètadiṃda avana kaṇṇugal̤igè niścayavāgiyū hèccina pīḍèyāguttadè.
12137074a duṣṭaṃ paṃthānamāśritya yo mohādabhipadyate|
12137074c ātmano balamajñātvā tadaṃtaṃ tasya jīvitam||
tanna balavannu arthamāḍikòl̤l̤ade mohavaśanāgi duṣṭa mārgadalli hoguvavana jīvanavu alliye samāptavāguttadè.
12137075a yastu varṣamavijñāya kṣetraṃ kṛṣati mānavaḥ|
12137075c hīnaṃ puruṣakāreṇa sasyaṃ naivāpnute punaḥ||
mal̤èbīl̤uva samayavannu til̤idukòl̤l̤ade hòladalli kṛṣimāḍuva manuṣyana puruṣārthavu vyarthavāgihoguttadè. hāgè bittuvudariṃda bèl̤èyu punaḥ bèl̤èyuvudilla.
12137076a yaśca tiktaṃ kaṣāyaṃ vāpyāsvādavidhuraṃ hitam20|
12137076c āhāraṃ kurute nityaṃ so'mṛtatvāya kalpate||
yāru nityavū tanna rucigè takkaṃtè khāra, kahi athavā svādiṣṭavāda āhāravannu sevisuttāno ade avanigè amṛtakalpavāguttadè.
12137077a pathyaṃ bhuktvā naro lobhādyo'nyadaśnāti bhojanam|
12137077c pariṇāmamavijñāya tadaṃtaṃ tasya jīvitam||
ādarè pariṇāmavannu til̤idukòl̤l̤ade lobhadiṃda pathyavannu biṭṭu apathya bhojanavannu māḍuva narana jīvavu alliye aṃtyavāgibiḍuttadè.
12137078a daivaṃ puruṣakāraśca sthitāvanyonyasaṃśrayāt|
12137078c udāttānāṃ karma taṃtraṃ21 daivaṃ klībā upāsate||
daiva mattu puruṣārtha ivèraḍū anyonya āśrayisikòṃḍiruttavè. ādarè udāra buddhiyul̤l̤avaru karmada taṃtravannu bal̤asuttārè mattu durbalaru daivada bharavasèyalliye iruttārè.
12137079a karma cātmahitaṃ kāryaṃ tīkṣṇaṃ vā yadi vā mṛdu|
12137079c grasyate'karmaśīlastu sadānarthairakiṃcanaḥ||
kaṭhoravāgirali athavā mṛduvāgirali, tanagè hitavāda karmavannu māḍuttirabeku. karmavannu biṭṭu kul̤itukòl̤l̤uvavanu nirdhanikanāgi sadā anarthagal̤igè guriyāguttānè.
12137080a tasmātsaṃśayite'pyarthe kārya eva parākramaḥ|
12137080c sarvasvamapi saṃtyajya kāryamātmahitaṃ naraiḥ||
ādudariṃda kāla, daiva mattu svabhāva ivugal̤a melina bharavasèyannu biṭṭu parākramadiṃdale kāryamāḍabeku. manuṣyanu sarvasvavannū paṇavannāgiṭṭu tanna hitakkāgi kāryakaigòl̤l̤abekāguttadè.
12137081a vidyā śauryaṃ ca dākṣyaṃ ca balaṃ dhairyaṃ ca paṃcamam|
12137081c mitrāṇi sahajānyāhurvartayaṃtīha yairbudhāḥ||
vidyè, śaurya, dakṣatè, bala mattu aidanèya dhairya ivu manuṣyana sahaja mitrarèṃdu hel̤uttārè. vidvāṃsaru ivugal̤a mūlakave èlla kèlasagal̤annū māḍuttārè.
12137082a niveśanaṃ ca kupyaṃ ca kṣetraṃ bhāryā suhṛjjanaḥ|
12137082c etānyupacitānyāhuḥ22 sarvatra labhate pumān||
manè, cinna-bèl̤l̤igal̤annu biṭṭu itara lohagal̤u, hòla, hèṃḍati, suhṛjjanaru ivarèllarū upamitrarèṃdu hel̤uttārè. ivugal̤annu manuṣyanu saṃpādisikòl̤l̤abahudu.
12137083a sarvatra ramate prājñaḥ sarvatra ca virocate|
12137083c na vibhīṣayate kaṃ cidbhīṣito na bibheti ca||
prājñanu sarvatra ānaṃdisuttānè. mattu sarvatra virājisuttānè. avanannu yāvudū bèdarisuvudilla mattu yāra bèdarikègū avanu hèdaruvudilla.
12137084a nityaṃ buddhimato hyarthaḥ svalpako'pi vivardhate|
12137084c dākṣyeṇa kurute karma saṃyamāt pratitiṣṭhati||
buddhivaṃtanalli svalpave dhanaviddarū adu nityavū vardhisuttiruttadè. dakṣatèyiṃda mattu saṃyamadiṃda karmagal̤annu māḍuva avanu pratiṣṭhitanāguttānè.
12137085a gṛhasnehāvabaddhānāṃ narāṇāmalpamedhasām|
12137085c kustrī khādati māṃsāni māghamā segavāmiva||
gṛhasnehadalliye iruva maṃdabuddhi manuṣyana māṃsavannu, cel̤ina marigal̤u tāyicel̤anne tiṃduhākuvaṃtè, kuṭila strīyu tiṃdubiḍuttāl̤è.
12137086a gṛhaṃ kṣetrāṇi mitrāṇi svadeśa iti cāpare|
12137086c ityevamavasīdaṃti narā buddhiviparyaye||
buddhiyu viparītagòṃḍāga nararu manè, hòla, mitraru, svadeśa mòdalādavugal̤a kuritu ciṃtāgrastarāgi sadā duḥkhadalliye iruttārè.
12137087a utpatetsarujāddeśādvyādhidurbhikṣapīḍitāt|
12137087c anyatra vastuṃ gaccedvā vasedvā nityamānitaḥ||
tanna janmasthānavu roga mattu durbhikṣadiṃda pīḍitavādarè ātmarakṣaṇègāgi ā sthal̤avannū biṭṭu berè kaḍè hogabeku. alli iralebekādarū sammānitanāgirabeku.
12137088a tasmādanyatra yāsyāmi vastuṃ nāhamihotsahe|
12137088c kṛtametadanāhāryaṃ tava putreṇa pārthiva||
pārthiva! ninna putranòḍanè nānu duṣṭal̤āgi naḍèdukòṃḍiddenè. ādudariṃda nānu illi iruva sāhasavannu māḍuvudilla. berè èlliyādarū hòraṭuhoguttenè.
12137089a kubhāryāṃ ca kuputraṃ ca kurājānaṃ kusauhṛdam|
12137089c kusaṃbaṃdhaṃ kudeśaṃ ca dūrataḥ parivarjayet||
kubhāryèyannu, kuputranannu, kurājanannu, kusauhṛdanannu, kusaṃbaṃdhavannu mattu kudeśavannu dūradiṃdale varjisabeku.
12137090a kumitre23 nāsti viśvāsaḥ kubhāryāyāṃ kuto ratiḥ|
12137090c kurājye nirvṛtirnāsti kudeśe na prajīvyate||
kumitranalli viśvāsaviruvudilla. kubhāryèyalli èlliya sukha? kurājyadalli śāṃtiyiruvudilla mattu kudeśadalli jīvisalu sādhyavilla.
12137091a kumitre saṃgataṃ nāsti nityamasthirasauhṛde|
12137091c avamānaḥ kusaṃbaṃdhe bhavatyarthaviparyaye||
kumitranòḍanèya saṃbaṃdhavu sthiravāgiruvudilla. avanòḍanè sadā sauhārdatèyiṃdiruvudu asaṃbhava. yāva saṃbaṃdhavu dūṣitavāgiruvudo alli svārthadalli vyatyāsabaṃdāga apamānavāgatòḍaguttadè.
12137092a sā bhāryā yā priyaṃ brūte sa putro yatra nirvṛtiḥ|
12137092c tanmitraṃ yatra viśvāsaḥ sa deśo yatra jīvyate||
priyamātannāḍuva patniyu śreṣṭhal̤u. sukhavannīḍuva putrane śreṣṭhanu. yāralli viśvāsavanniḍabahude avane mitranu. mattu èlli jīvanavannu naḍèsabahudo ā deśavu uttamavu.
12137093a yatra nāsti balātkāraḥ sa rājā tīvraśāsanaḥ|
12137093c na caiva hyabhisaṃbaṃdho daridraṃ yo bubhūṣati24||
èlli balātkāravillavo, yāvude prakārada bhayavillavo mattu èlli daridranu vṛddhihòṃduttāno ā deśada tīvraśāsana rājanu śreṣṭhanu.
12137094a bhāryā deśo'tha mitrāṇi putrasaṃbaṃdhibāṃdhavāḥ|
12137094c etatsarvaṃ guṇavati dharmanetre mahīpatau||
yāva deśada rājanu guṇavaṃtanū dharmaparāyaṇanū āgiruttāno alli strī, putra, mitra, saṃbaṃdhigal̤u mattu deśa èllavū uttama guṇagal̤iṃda saṃpannavāgiruttavè.
12137095a adharmajñasya vilayaṃ prajā gaccaṃtyanigrahāt|
12137095c rājā mūlaṃ trivargasya apramatto'nupālayan||
dharmavannu til̤iyada rājana atyācāragal̤iṃda prajègal̤u nāśavāguttārè. rājane dharma-artha-kāma ī trivargagal̤a mūla. ādudariṃda rājanādavanu apramattanāgiddukòṃḍu prajāpālanèyannu māḍabeku.
12137096a baliṣaḍbhāgamuddhṛtya baliṃ tamupayojayet|
12137096c na rakṣati prajāḥ samyagyaḥ sa pārthivataskaraḥ||
prajègal̤a ādāyada āranèya òṃdu bhāgavannu karada rūpadalli paḍèdukòṃḍu adannu tāne upabhogisuva mattu prajègal̤annu sariyāgi pālisada rājanu rājaralliye kal̤l̤anèṃdènisikòl̤l̤uttānè.
12137097a dattvābhayaṃ yaḥ svayameva rājā na tat pramāṇaṃ kurute yathāvat|
12137097c sa sarvalokādupalabhya pāpam adharmabuddhirnirayaṃ prayāti||
prajègal̤igè abhayadānavannu nīḍi dhanada lobhadiṃdāgi svayaṃ tāne adanu pālisade iruva pāpabuddhi rājanu saṃpūrṇa jagattina pāpavannu paḍèdukòṃḍu narakakkè hoguttānè.
12137098a dattvābhayaṃ yaḥ sma rājā pramāṇaṃ kurute sadā|
12137098c sa sarvasukhakṛjñeyaḥ prajā dharmeṇa pālayan||
abhayavannu nīḍi dharmapūrvakavāgi prajāpālanè māḍuttā tannannu tānu ā pratijñèyannu satyavannāgisuva rājanu sarvarigū sukhavannu nīḍuvavanu èṃdu til̤iyalāguttadè.
12137099a pitā mātā gururgoptā vahnirvaiśravaṇo yamaḥ|
12137099c sapta rājño guṇānetānmanurāha prajāpatiḥ||
prajāpati manuvu hel̤ida rājana el̤u guṇagal̤a prakāra rājanu pitā, mātā, guru, rakṣaka, agni, kubera, mattu yamarigè samānanu.
12137100a pitā hi rājā rāṣṭrasya prajānāṃ yo'nukaṃpakaḥ|
12137100c tasminmithyāpraṇīte hi tiryaggaccati mānavaḥ||
rāṣṭrada prajègal̤a anukaṃpakanāda rājanu pitanigè samānanu. avana kuritāgi mithyābhāvavannu pradarśisida mānavanu tiryagyoniyalli janmatāl̤uttānè.
12137101a saṃbhāvayati māteva dīnamabhyavapadyate|
12137101c dahatyagnirivāniṣṭānyamayan bhavate yamaḥ||
avanu dīna-duḥkhigal̤annū noḍikòl̤l̤uttānādudariṃda mātègè samānanu. aniṣṭa janarannu suḍuttiruvudariṃda avanu agniya samānanu mattu duṣṭarannu niyaṃtrisuvudariṃda avanu yamana samānanu.
12137102a iṣṭeṣu visṛjatyarthānkubera iva kāmadaḥ|
12137102c gururdharmopadeśena goptā ca paripālanāt||
iṣṭajanararigè bayasidaṣṭu dhanavannu haṃcuvudariṃda avanu kuberanu. dharmopadeśavannu māḍuvudariṃda guru mattu paripālanèmāḍuvudariṃda rakṣakanāguttānè.
12137103a yastu raṃjayate rājā paurajānapadānguṇaiḥ|
12137103c na tasya bhraśyate rājyaṃ guṇadharmānupālanāt||
yāva rājanu tanna guṇagal̤iṃda nagara-grāmīṇa prajègal̤annu raṃjisuttāno avana guṇadharmagal̤a anupālanèyiṃda avanu rājyadiṃda bhraṣṭanāguvudilla.
12137104a svayaṃ samupajānan hi paurajānapadakriyāḥ|
12137104c sa sukhaṃ modate bhūpa iha loke paratra ca||
purada mattu grāmagal̤a nāgarīkarannu svayaṃ tāne gauravisuvudannu til̤idukòṃḍiruva bhūpanu ihadalli mattu paralokadalli sukhavannu hòṃduttānè.
12137105a nityodvignāḥ prajā yasya karabhāraprapīḍitāḥ|
12137105c anarthairvipralupyaṃte sa gaccati parābhavam||
karabhāradiṃda pīḍitarāgi yāra prajègal̤u nityavū udvignarāgiruttāro mattu anarthagal̤iṃda pīḍitarāgiruttāro ā rājanu parābhavavannu hòṃduttānè.
12137106a prajā yasya vivardhaṃte sarasīva mahotpalam|
12137106c sa sarvayajñaphalabhāgrājā loke mahīyate||
sarovaradalliruva kamalagal̤aṃtè yāra prajègal̤u vṛddhihòṃduttāro ā rājanu sarva yajñagal̤a phalada bhāgiyāguttānè mattu svargalokadalli mèrèyuttānè.
12137107a balinā vigraho rājanna kathaṃ cit praśasyate|
12137107c balinā vigṛhītasya kuto rājyaṃ kutaḥ sukham||
rājan! balaśāliyòḍanè yuddhamāḍuvudu èṃdū praśaṃsisalpaḍuvudilla. balaśāliyòḍanè yuddhamāḍuvavanigè èlliya rājya mattu èlliya sukha?””
12137108 bhīṣma uvāca|
12137108a saivamuktvā śakunikā brahmadattaṃ narādhipam|
12137108c rājānaṃ samanujñāpya jagāmāthepsitāṃ diśam||
bhīṣmanu hel̤idanu: “narādhipa brahmadattanigè hīgè hel̤i ā pakṣiyu rājana anumatiyannu paḍèdu bayasida dikkinalli hòraṭuhoyitu.
12137109a etatte brahmadattasya pūjanyā saha bhāṣitam|
12137109c mayoktaṃ bharataśreṣṭha kimanyaccrotumiccasi||
bharataśreṣṭha! pakṣi pūjaniyòḍanè brahmadattana ī saṃbhāṣaṇèyannu nānu hel̤iddenè. innū enannu kel̤alu bayasuttīyè?”
samāpti
iti śrīmahābhārate śāṃti parvaṇi āpaddharma parvaṇi brahmadattapūjanyoḥsaṃvāde saptatriṃśātyadhikaśatatamo'dhyāyaḥ|| idu śrīmahābhāratadalli śāṃti parvadalli āpaddharma parvadalli brahmadattapūjanyoḥ saṃvāda ènnuva nūrāmūvattel̤ane adhyāyavu.-
brahmadatta-pūjaniyara ī kathèyu muṃdè harivaṃśada adhyāya 20ralli baruttadè. ↩︎
-
gītā près nalli idakkè mòdalu ī òṃdu ślokārdhavidè: tayorarthe kṛtajñā sā khecarī pūjanī sadā| ↩︎
-
kāraṇāt sāṃtvayatyete èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
kṣipraṃ sa vadhyate èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
svābhāvika snehaviruvudariṃda taṃdè tāyigal̤u bāṃdhavagaṇagal̤alliye śreṣṭharu. patniyu vīyanāśakal̤ādudariṃda vṛddhāvasthèya mūrtimāna rūpal̤u. putranu tannade aṃśadiṃda huṭṭidavanu. sahodaranu pitrārjita āstiyalli pāludāranādudariṃda śatruvigè samānanu. mitranu avana kai òddèyāgiruvavarègè arthāt avana svārthavu siddhiyāguvavarègè mitranāgigiruttānè. kevala ātmave sukha mattu duḥkhagal̤annu bhogisuvaṃthahudu èṃdu hel̤uttārè (gītā près). ↩︎
-
mano bhavatyaviśvastaṃ karma trāsayate'balān| èṃba pāṭhāṃtaravidè( gītā près). ↩︎
-
jahyāttatsatvavān sthānaṃ śatroḥ sammanito'pisan| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
dīrghakālaṃ samarcitā| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
viśvāsād vadhyate loke tasmācchreyo'pyadarśanam| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
nāyiya māṃsavannu tinnuvavanu. ↩︎
-
aurvāgniya kuritu harivaṃśada adhyāya 45ralli baruttadè. ↩︎
-
vadhyaṃte èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
yathākāmamahiṃsitā| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
sa hato mayā| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
anaṃtaraṃ tvayāhaṃ ca haṃtavyā hi narādhipa| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
vadhabaṃdhakṛtaṃ duḥkhaṃ strīkṛtaṃ sahajaṃ tathā| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
sutena èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
niścayaḥ sarvaśāstreṣu viśvāsaścāsukhodayaḥ| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
upagṛhya tu vairāṇi sāṃtvayaṃti narādhipa| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
yastu tiktaṃ kaṣāyaṃ vā svādu vā madhuraṃ hitam| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
udārāṇāṃ tu satkarma èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
etānyupahitānyāhuḥ èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
] kuputre èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎
-
bhīreva nāsti saṃbaṃdho daridraṃ yo bubhūṣate| èṃba pāṭhāṃtaravidè (gītā près). ↩︎