പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ശാംതി പര്വ
രാജധര്മ പര്വ
അധ്യായ 1261
സാര
ഋഷഭനു രാജാ സുമിത്രനിഗെ വീരദ്യുമ്ന മത്തു തനു മുനിയ വൃത്താംതവന്നു ഹേളിദുദു (1-26). തനു മുനിയു വീരദ്യുമ്നനിഗെ ആശെയ സ്വരൂപവന്നു പരിചയിസിദുദു മത്തു ഋഷഭന ഉപദേശദിംദ സുമിത്രനു ആശെയ്നനു ത്യജിസിദുദു (27-52).
12126001 ഭീഷ്മ ഉവാച।
12126001a തതസ്തേഷാം സമസ്താനാമൃഷീണാമൃഷിസത്തമഃ।
12126001c ഋഷഭോ നാമ വിപ്രര്ഷിഃ സ്മയന്നിവ തതോഽബ്രവീത്।।
ഭീഷ്മനു ഹേളിദനു: “ആഗ ആ സമസ്ത ഋഷിഗളല്ലിദ്ദ ഋഷിസത്തമ ഋഷഭ എംബ ഹെസരിന വിപ്രര്ഷിയു നസുഗുത്താ ഹേളിദനു:
12126002a പുരാഹം രാജശാര്ദൂല തീര്ഥാന്യനുചരന് പ്രഭോ।
12126002c സമാസാദിതവാന്ദിവ്യം നരനാരായണാശ്രമമ്।।
“പ്രഭോ! രാജശാര്ദൂല! ഹിംദെ നാനു തീര്ഥഗളല്ലി സംചരിസുത്താ ദിവ്യ നരനാരായണാശ്രമക്കെ ഹോദെനു.
12126003a യത്ര സാ ബദരീ രമ്യാ ഹ്രദോ വൈഹായസസ്തഥാ।
12126003c യത്ര ചാശ്വശിരാ രാജന്വേദാന്പഠതി ശാശ്വതാന്।।
രാജന്! അല്ലി ബദരീ വൃക്ഷവിദെ. രമ്യ വൈഹായ സരോവരവൂ ഇദെ. അല്ലി അശ്വശിരനു ശാശ്വതവാഗി വേദഗളന്നു പഠിസുത്തിരുത്താനെ.
12126004a തസ്മിന്സരസി കൃത്വാഹം വിധിവത്തര്പണം പുരാ।
12126004c പിതൄണാം ദേവതാനാം ച തതോഽശ്രമമിയാം തദാ।।
ആ സരസ്സിനല്ലി നാനു മൊദലു വിധിവത്താഗി പിതൃഗളിഗെ മത്തു ദേവതെഗളിഗെ തര്പണഗളന്നിത്തു ആ ആശ്രമവന്നു പ്രവേശിസിദെനു.
12126005a രേമാതേ യത്ര തൌ നിത്യം നരനാരായണാവൃഷീ।
12126005c അദൂരാദാശ്രമം കം ചിദ്വാസാര്ഥമഗമം തതഃ।।
അല്ലി നരനാരായണഋഷിഗളന്നു സംദര്ശിസി നംതര ഹത്തിരദല്ലിയേ ഇദ്ദ ഇന്നൊംദു അശ്രമക്കെ ഉളിദുകൊള്ളലു ഹോദെനു.
12126006a തതശ്ചീരാജിനധരം കൃശമുച്ചമതീവ ച।
12126006c അദ്രാക്ഷമൃഷിമായാംതം തനും നാമ തപോനിധിമ്।।
അദേ ആശ്രമക്കെ നാരുമഡിയന്നുട്ടിദ്ദ കൃഷ്ണാജിനവന്നു ധരിസിദ്ദ കൃശനാഗിയൂ അത്യംത എത്തരനാഗിയൂ ഇദ്ദ തനു എംബ ഹെസരിന തപോനിധിയന്നു കംഡെനു.
12126007a അന്യൈര്നരൈര്മഹാബാഹോ വപുഷാഷ്ടഗുണാന്വിതമ്।
12126007c കൃശതാ ചാപി രാജര്ഷേ ന ദൃഷ്ടാ താദൃശീ ക്വ ചിത്।।
മഹാബാഹോ! അവന ശരീരവു അന്യര ശരീരക്കിംത എംടു പട്ടു എത്തരവാഗിത്തു. രാജര്ഷേ! അവനഷ്ടു തെളുവാദ ശരീരവന്നു നാനു നോഡിയേ ഇരലില്ല.
12126008a ശരീരമപി രാജേംദ്ര തസ്യ കാനിഷ്ഠികാസമമ്।
12126008c ഗ്രീവാ ബാഹൂ തഥാ പാദൌ കേശാശ്ചാദ്ഭുതദര്ശനാഃ।।
രാജേംദ്ര! അവന ശരീരവു കിരുബെരളിനഷ്ടു തെള്ളഗാഗിത്തു. അവന കുത്തിഗെ, ബാഹുഗളു, പാദഗളു മത്തു കൂദലു അദ്ഭുതവാഗി തോരുത്തിദ്ദവു.
12126009a ശിരഃ കായാനുരൂപം ച കര്ണൌ നേത്രേ തഥൈവ ച।
12126009c തസ്യ വാക്ചൈവ ചേഷ്ടാ ച സാമാന്യേ രാജസത്തമ।।
രാജസത്തമ! അവന തലെ, കിവിഗളു മത്തു കണ്ണുഗളു കായക്കെ അനുരൂപവാഗിദ്ദവു. അവന മാതു മത്തു ചേഷ്ടെഗളു സാമാന്യവാഗിദ്ദവു.
12126010a ദൃഷ്ട്വാഹം തം കൃശം വിപ്രം ഭീതഃ പരമദുര്മനാഃ।
12126010c പാദൌ തസ്യാഭിവാദ്യാഥ സ്ഥിതഃ പ്രാംജലിരഗ്രതഃ।।
ആ കൃശ വിപ്രനന്നു കംഡു ഭീതനൂ പരമ ദുര്മനനൂ ആഗി അവ പാദഗളിഗെരഗി കൈമുഗിദു അവന എദിരു നിംതുകൊംഡെനു.
12126011a നിവേദ്യ നാമ ഗോത്രം ച പിതരം ച നരര്ഷഭ।
12126011c പ്രദിഷ്ടേ ചാസനേ തേന ശനൈരഹമുപാവിശമ്।।
നരര്ഷഭ! നന്ന നാമഗോത്രഗളന്നൂ തംദെയ ഹെസരന്നൂ നിവേദിസികൊംഡു അവനു തോരിസിദ ആസനദല്ലി മെല്ലനേ കുളിതുകൊംഡെനു.
12126012a തതഃ സ കഥയാമാസ കഥാ ധര്മാര്ഥസംഹിതാഃ।
12126012c ഋഷിമധ്യേ മഹാരാജ തത്ര ധര്മഭൃതാം വരഃ।।
മഹാരാജ! ആഗ അല്ലി ഋഷിഗള മധ്യദല്ലി ആ ധര്മഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠനു ധര്മാര്ഥസംഹിത കഥെഗളന്നു ഹേളതൊഡഗിദനു.
12126013a തസ്മിംസ്തു കഥയത്യേവ രാജാ രാജീവലോചനഃ।
12126013c ഉപായാജ്ജവനൈരശ്വൈഃ സബലഃ സാവരോധനഃ।।
അവനു കഥെഗളന്നു ഹേളുത്തിരുവാഗലേ ഓര്വ രാജീവലോചന രാജനു സൈന്യ സമേതനാഗി തന്ന അംതഃപുരദ സ്ത്രീയരൊഡനെ വേഗവാദ കുദുരെഗളന്നേരി അല്ലിഗെ ബംദനു.
12126014a സ്മരന് പുത്രമരണ്യേ വൈ നഷ്ടം പരമദുര്മനാഃ।
12126014c ഭൂരിദ്യുമ്നപിതാ ധീമാന്രഘുശ്രേഷ്ഠോ മഹായശാഃ।।
അരണ്യദല്ലി കളെദുഹോഗിദ്ദ പുത്രനന്നു സ്മരിസികൊള്ളുത്താ പരമ ദുഃഖിതനാഗിദ അവനു ഭൂരിദ്യുമ്നന പിത ധീമാന് മഹായശസ്വീ രഘുശ്രേഷ്ഠനാഗിദ്ദനു.
12126015a ഇഹ ദ്രക്ഷ്യാമി തം പുത്രം ദ്രക്ഷ്യാമീഹേതി പാര്ഥിവഃ।
12126015c ഏവമാശാകൃതോ രാജംശ്ചരന്വനമിദം പുരാ।।
രാജന്! “പുത്രനന്നു ഇല്ലി കാണുത്തേനെ! ഇല്ലി നോഡുത്തേനെ!” എംബ ആശെയന്നിത്തുകൊംഡു ആ പാര്ഥിവനു ഈ വനദല്ലെല്ലാ അലെയുത്തിദ്ദനു.
12126016a ദുര്ലഭഃ സ മയാ ദ്രഷ്ടും നൂനം പരമധാര്മികഃ।
12126016c ഏകഃ പുത്രോ മഹാരണ്യേ നഷ്ട ഇത്യസകൃത്തദാ।।
“പരമധാര്മികനാഗിദ്ദ അവനു നനഗെ കാണലൂ ദുര്ലഭവാഗിബിട്ടനല്ല! നന്ന ഓര്വനേ പുത്രനു മഹാരണ്യദല്ലി കളെദുഹോദനല്ലാ!” എംദു വിലപിസുത്തിദ്ദനു.
12126017a ദുര്ലഭഃ സ മയാ ദ്രഷ്ടുമാശാ ച മഹതീ മമ।
12126017c തയാ പരീതഗാത്രോഽഹം മുമൂര്ഷുര്നാത്ര സംശയഃ।।
“ദുര്ലഭവാഗിദ്ദരൂ അവനന്നു നോഡലേ ബേകെംദു നനഗെ മഹാ ആശെയുംടാഗിദെ. ആ ആശെയു നന്ന ശരീരവന്നു സംപൂര്ണവാഗി വ്യാപിസിദെ. അവനന്നു കാണദിദ്ദരെ മൃത്യുവന്നേ അപ്പുത്തേനെ എന്നുവുദരല്ലി സംശയവില്ല.”
12126018a ഏതച്ച്രുത്വാ സ ഭഗവാംസ്തനുര്മുനിവരോത്തമഃ।
12126018c അവാക്ശിരാ ധ്യാനപരോ മുഹൂര്തമിവ തസ്ഥിവാന്।।
ഇദന്നു കേളി ഭഗവാന് തനു മുനിവരോത്തമനു തലെതഗ്ഗിസി ധ്യാനപരനാഗി മുഹൂര്തകാല കുളിതനു.
12126019a തമനുധ്യാംതമാലക്ഷ്യ രാജാ പരമദുര്മനാഃ।
12126019c ഉവാച വാക്യം ദീനാത്മാ മംദം മംദമിവാസകൃത്।।
അവനു ധ്യാനാസക്തനാദുദന്നു നോഡി പരമ ദുഃഖിതനാദ ദീനാത്മ രാജനു മെല്ല മെല്ലനേ ഈ മാതന്നാഡിദനു:
12126020a ദുര്ലഭം കിം നു വിപ്രര്ഷേ ആശായാശ്ചൈവ കിം ഭവേത്।
12126020c ബ്രവീതു ഭഗവാനേതദ്യദി ഗുഹ്യം ന തന്മയി।।
“വിപ്രര്ഷേ! യാവുദു ദുര്ലഭവാദുദു? ആശെഗിംതലൂ ദൊഡ്ഡദു യാവുദു? ഭഗവാന്! ഗുഹ്യവാഗില്ലദിദ്ദരെ ഇദന്നു നനഗെ ഹേളബേകു.”
12126021a മഹര്ഷിര്ഭഗവാംസ്തേന പൂര്വമാസീദ്വിമാനിതഃ।
12126021c ബാലിശാം ബുദ്ധിമാസ്ഥായ മംദഭാഗ്യതയാത്മനഃ।।
തനുവു ഹേളിദനു: “നിന്ന ഈ മഗനു ഹിംദെ മൂര്ഖബുദ്ധിയന്നാശ്രയിസി തന്ന ദൌര്ഭാഗ്യദ കാരണദിംദ പൂജനീയ മഹര്ഷിയോര്വനന്നു അപമാനിസിദ്ദനു.
12126022a അര്ഥയന്കലശം രാജന്കാംചനം വല്കലാനി ച।
12126022c നിര്വിണ്ണഃ സ തു വിപ്രര്ഷിര്നിരാശഃ സമപദ്യത।।
രാജന്! കാംചന കലശവന്നൂ വല്കലഗളന്നൂ കേളി ബംദിദ്ദ വിപ്രര്ഷിയന്നു അവനു നിര്വിണ്ണനന്നാഗിയൂ നിരാശനന്നാഗിയൂ മാഡിദ്ദനു.”
12126023a ഏവമുക്ത്വാഭിവാദ്യാഥ തമൃഷിം ലോകപൂജിതമ്।
12126023c ശ്രാംതോ ന്യഷീദദ്ധര്മാത്മാ യഥാ ത്വം നരസത്തമ।।
നരസത്തമ! ഹീഗെ ഹേളലു ആ ധര്മാത്മനു ലോകപൂജിതനാദ ആ ഋഷിയന്നു അഭിവംദിസി നിന്നഹാഗെയേ ബളലി കുളിതികൊംഡനു.
12126024a അര്ഘ്യം തതഃ സമാനീയ പാദ്യം ചൈവ മഹാനൃഷിഃ।
12126024c ആരണ്യകേന വിധിനാ രാജ്ഞേ സര്വം ന്യവേദയത്।।
ആഗ ആ മഹാനൃഷിയു അര്ഘ്യ-പാദ്യഗളന്നു തരിസി ആരണ്യക വിധിയംതെ എല്ലവന്നൂ രാജനിഗെ നിവേദിസിദനു.
12126025a തതസ്തേ മുനയഃ സര്വേ പരിവാര്യ നരര്ഷഭമ്।
12126025c ഉപാവിശന്പുരസ്കൃത്യ സപ്തര്ഷയ ഇവ ധ്രുവമ്।।
ആഗ മുനിഗളെല്ലരൂ ആ നരര്ഷഭനന്നു സപ്തര്ഷിഗളു ധ്രുവനന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ സുത്തുവരെദു കുളിതുകൊംഡരു.
12126026a അപൃച്ചംശ്ചൈവ തേ തത്ര രാജാനമപരാജിതമ്।
12126026c പ്രയോജനമിദം സര്വമാശ്രമസ്യ പ്രവേശനമ്।।
ആ രാജ അപരജിതനന്നു അവരി കേളിദരു: “ഈ ആശ്രമക്കെ പ്രവേശിസിദുദര കാരണവേനു?”
12126027 രാജോവാച।
12126027a വീരദ്യുമ്ന ഇതി ഖ്യാതോ രാജാഹം ദിക്ഷു വിശ്രുതഃ।
12126027c ഭൂരിദ്യുമ്നം സുതം നഷ്ടമന്വേഷ്ടും വനമാഗതഃ।।
രാജനു ഹേളിദനു: “ദിക്കുഗളല്ലി വിശ്രുതനാദ വീരദ്യുമ്ന എംബ ഖ്യാത രാജനു നാനു. കളെദുഹോദ നന്ന സുത ഭൂരിദ്യുമ്നനന്നു ഹുഡുകികൊംഡു വനക്കെ ബംദിദ്ദേനെ.
12126028a ഏകപുത്രഃ സ വിപ്രാഗ്ര്യ ബാല ഏവ ച സോഽനഘ।
12126028c ന ദൃശ്യതേ വനേ ചാസ്മിംസ്തമന്വേഷ്ടും ചരാമ്യഹമ്।।
വിപ്ര്യാഗ്രരേ! അവനു നന്ന ഓര്വനേ പുത്രനു. അനഘനൂ കൂഡ. ഈ വനദല്ലി അവനു നനഗെ കാണലില്ല. ആവനന്നു ഹുഡുകുത്തലേ നാനു സംചരിസുത്തിദ്ദേനെ.””
12126029 ഋഷഭ ഉവാച।
12126029a ഏവമുക്തേ തു വചനേ രാജ്ഞാ മുനിരധോമുഖഃ।
12126029c തൂഷ്ണീമേവാഭവത്തത്ര ന ച പ്രത്യുക്തവാന്നൃപമ്।।
ഋഷഭനു ഹേളിദനു: “രാജനു ഹീഗെ ഹേളലു മുനിയു അധോമുഖനാഗി കുളിതനു. ബഹള ഹൊത്തു സുമ്മനേ ഇദ്ദനു. രാജനിഗെ ഏനന്നൂ ഹേളലില്ല.
12126030a സ ഹി തേന പുരാ വിപ്രോ രാജ്ഞാ നാത്യര്ഥമാനിതഃ।
12126030c ആശാകൃശം ച രാജേംദ്ര തപോ ദീര്ഘം സമാസ്ഥിതഃ।।
ഹിംദ അദേ രാജനേ ആ വിപ്രനിഗെ വിശേഷ മര്യാദെയന്നു തോരിസിരലില്ല. രാജേംദ്ര! അവനിംദ ആശാകൃശനാഗിദ്ദ അവനു ദീര്ഘ തപസ്സിനല്ലി തൊഡഗിദ്ദനു.
12126031a പ്രതിഗ്രഹമഹം രാജ്ഞാം ന കരിഷ്യേ കഥം ചന।
12126031c അന്യേഷാം ചൈവ വര്ണാനാമിതി കൃത്വാ ധിയം തദാ।।
ആഗ അവനു യാവ രാജരിംദലൂ അന്യ വര്ണദവരിംദലൂ യാവ ദാനവന്നൂ സ്വീകരിസുവുദില്ല എംദു നിശ്ചയിസിദ്ദനു.
12126032a ആശാ ഹി പുരുഷം ബാലം ലാലാപയതി തസ്ഥുഷീ।
12126032c താമഹം വ്യപനേഷ്യാമി ഇതി കൃത്വാ വ്യവസ്ഥിതഃ।।
ബഹളകാലദവരെഗെ ഇരുവ ആശെയേ പുരുഷനു മൂഢനംതെ ലാപാപിസുവംതെ മാഡുത്തദെ. നാനു അദന്നു കിത്തുഹാകുത്തേനെ എംദു അവനു തപോനിഷ്ഠനാഗിദ്ദനു.
12126033 രാജോവാച।
12126033a ആശായാഃ കിം കൃശത്വം ച കിം ചേഹ ഭുവി ദുര്ലഭമ്।
12126033c ബ്രവീതു ഭഗവാനേതത്ത്വം ഹി ധര്മാര്ഥദര്ശിവാന്।।
രാജനു ഹേളിദനു: “ഭഗവന്! നീനു ധര്മാര്ഥദര്ശിയാഗിരുവെ. ആശെഗിംതലൂ ബലവാദ ദുര്ബലതെയൂ യാവുദിദെ? ഈ ഭുവിയല്ലി ദുര്ലഭവാദുദു യാവുദു? ഇദര കുരിതു തത്ത്വതഃ നനഗെ ഹേളബേകു.””
12126034 ഋഷഭ ഉവാച।
12126034a തതഃ സംസ്മൃത്യ തത്സര്വം സ്മാരയിഷ്യന്നിവാബ്രവീത്।
12126034c രാജാനം ഭഗവാന്വിപ്രസ്തതഃ കൃശതനുസ്തനുഃ।।
ഋഷഭനു ഹേളിദനു: “ആഗ കൃശശരീരീ ഭഗവാന് തനുവു ഹിംദെ നഡെദുദെല്ലവന്നു സ്മരിസികൊള്ളുത്താ മത്തു രാജനിഗൂ സ്മരണെഗെ തംദുകൊഡുത്താ ഹേളിദനു:
12126035a കൃശത്വേ ന സമം രാജന്നാശായാ വിദ്യതേ നൃപ।
12126035c തസ്യാ വൈ ദുര്ലഭത്വാത്തു പ്രാര്ഥിതാഃ പാര്ഥിവാ മയാ।।
“രാജന്! നൃപ! ആശെഗെ സമാന ദുര്ബലതെയു ബേരെ യാവുദൂ ഇല്ല. പാര്ഥിവ! നന്ന ആശെയു ദുര്ലഭവാഗിദ്ദുദരിംദലേ നാനു നിന്നന്നു പ്രാര്ഥിസിദ്ദെനു.”
12126036 രാജോവാച।
12126036a കൃശാകൃശേ മയാ ബ്രഹ്മന് ഗൃഹീതേ വചനാത്തവ।
12126036c ദുര്ലഭത്വം ച തസ്യൈവ വേദവാക്യമിവ ദ്വിജ।।
രാജനു ഹേളിദനു: “ബ്രഹ്മന്! ദ്വിജ! നിന്ന മാതിനിംദ ആശെയിംദ ബംധിസല്പട്ടിരുവവരു ദുര്ബലരു എംദു തിളിദുകൊംഡിദ്ദേനെ. യാവുദര കുരിതു ആശെയിരുവുദോ അദേ ദുര്ലഭവു. ഇദന്നേ വേദവാക്യവെംദു തിളിയുത്തേനെ.
12126037a സംശയസ്തു മഹാപ്രാജ്ഞ സംജാതോ ഹൃദയേ മമ।
12126037c തന്മേ സത്തമ തത്ത്വേന വക്തുമര്ഹസി പൃച്ചതഃ।।
മഹപ്രാജ്ഞ! നന്ന ഹൃദയദല്ലി സംശയവൊംദു ഹുട്ടികൊംഡിദെ. സത്തമ! കേളുത്തരുവ നനഗെ തത്ത്വതഃ അദന്നു ഹേളബേകു.
12126038a ത്വത്തഃ കൃശതരം കിം നു ബ്രവീതു ഭഗവാനിദമ്।
12126038c യദി ഗുഹ്യം ന തേ വിപ്ര ലോകേഽസ്മിന്കിം നു ദുര്ലഭമ്।।
ബഗവന്! നിനഗിംതലൂ കൃശവാഗിരുവുദു ഏനിദെ? വിപ്ര! ഇദു രഹസ്യവാഗില്ലദിദ്ദരെ – ഈ ലോകദല്ലി ദുര്ലഭവാദുദു ഏനിദെ?”
12126039 കൃശതനുരുവാച।
12126039a ദുര്ലഭോഽപ്യഥ വാ നാസ്തി യോഽര്ഥീ ധൃതിമിവാപ്നുയാത്।
12126039c സുദുര്ലഭതരസ്താത യോഽര്ഥിനം നാവമന്യതേ।।
കൃശതനുവു ഹേളിദനു: “അയ്യാ! താനു അതിയാഗി അപേക്ഷിസിദുദന്നു യാചിസദേ ഇരുവ ധൈര്യവംതനു ദുര്ലഭ അഥവാ അംതവനു ഇല്ലവേ ഇല്ല എംദു ഹേളബഹുദു.
12126040a സംശ്രുത്യ നോപക്രിയതേ പരം ശക്ത്യാ യഥാര്ഹതഃ।
12126040c സക്താ യാ സര്വഭൂതേഷു സാശാ കൃശതരീ മയാ।।
യാചകനന്നു കേളി അവനല്ലി ആശെയന്നു ഹുട്ടിസി പരമ ശക്തിയന്നുപയോഗിസി യഥാര്ഹവാഗി യാചിസിദുദന്നു കൊഡദേ ഇദ്ദാഗ സര്വഭൂതഗളല്ലി യാവ ആശെയരുവുദോ അദു നനഗിംതലൂ കൃശവാഗിരുത്തദെ.
12126041a 2ഏകപുത്രഃ പിതാ പുത്രേ നഷ്ടേ വാ പ്രോഷിതേ തഥാ। 12126041c പ്രവൃത്തിം യോ ന ജാനാതി സാശാ കൃശതരീ മയാ।।
ഒബ്ബനേ പുത്രനിരുവ പിതനു തന്ന പുത്രനു നഷ്ടവാദരെ അഥവാ ദൂരഹോദവന കുരിതാദ യാവ സമാചാരവൂ ദൊരെയദേ ഇദ്ദാഗ അവനന്നു കാണബേകെംബ യാവ ആശെയു തംദെയല്ലി ഉംടാഗുത്തദെയോ അദു നനഗിംതലൂ കൃശവാഗിരുത്തദെ.
12126042a പ്രസവേ ചൈവ നാരീണാം വൃദ്ധാനാം പുത്രകാരിതാ।
12126042c തഥാ നരേംദ്ര ധനിനാമാശാ കൃശതരീ മയാ3।।
മക്കളില്ലദ സ്ത്രീയരിഗെ വൃദ്ധാപ്യദല്ലാദരൂ മക്കളന്നു ഹഡെയബേകെംബ യാവ ആശെയിരുവുദോ, ധനികരിഗെ ഇന്നൂ ഹെച്ചു ധനവന്നു കൂഡിദബേകെംബ യാവ ആശെയിരുവുദോ അദു നനഗിംതലൂ കൃശവാഗിരുത്തദെ.””
12126043 ഋഷഭ ഉവാച।
12126043a ഏതച്ച്രുത്വാ തതോ രാജന്സ രാജാ സാവരോധനഃ।
12126043c സംസ്പൃശ്യ പാദൌ ശിരസാ നിപപാത ദ്വിജര്ഷഭേ।।
ഋഷഭനു ഹേളിദനു: “രാജന്! ഇദന്നു കേളി രാജനു തന രാണിയൊഡനെ ദ്വിജര്ഷഭന പാദഗളന്നു മുട്ടി ശിരസാ അഡ്ഡബിദ്ദനു.”
12126044 രാജോവാച।
12126044a പ്രസാദയേ ത്വാ ഭഗവന് പുത്രേണേച്ചാമി സംഗതിമ്4। 12126044c 5വൃണീഷ്വ ച വരം വിപ്ര യമിച്ചസി യഥാവിധി।।
രാജനു ഹേളിദനു: “ഭഗവന്! നീനു പ്രസന്നനാഗബേകു. പുത്രനൊംദിഗെ സമാഗമവന്നു ബയസുത്തേനെ. വിപ്ര! ബയസിദ വരവന്നു യഥാവിധിയാഗി കേളികോ!””
12126045 ഋഷഭ ഉവാച।
12126045a അബ്രവീച്ച ഹി തം വാക്യം രാജാ രാജീവലോചനഃ।
12126045c സത്യമേതദ്യഥാ വിപ്ര ത്വയോക്തം നാസ്ത്യതോ മൃഷാ।।
ഋഷഭനു ഹേളിദനു: “അദന്നു ഹേളി രാജീവലോചന രാജനു ഈ മാതന്നൂ ഹേളിദനു: “വിപ്ര! നീനു ഹേളിദുദെല്ലവൂ സത്യവദുദു. അദരല്ലി സുള്ളെംബുദു യാവുദൂ ഇല്ല.”
12126046a തതഃ പ്രഹസ്യ ഭഗവാംസ്തനുര്ധര്മഭൃതാം വരഃ।
12126046c പുത്രമസ്യാനയത് ക്ഷിപ്രം തപസാ ച ശ്രുതേന ച।।
ആഗ ആ ധര്മഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠ ഭഗവാനനു തന്ന തപസ്സു മത്തു വിദ്യെയ മൂലക ക്ഷിപ്രവാഗി അവന പുത്രനല്ലു അല്ലിഗേ ബരുവംതെ മാഡിദനു.
12126047a തം സമാനായ്യ പുത്രം തു തദോപാലഭ്യ പാര്ഥിവമ്।
12126047c ആത്മാനം ദര്ശയാമാസ ധര്മം ധര്മഭൃതാം വരഃ।।
ആ പുത്രനന്നു അല്ലിഗേ കരെയിസികൊംഡു അവനു രാജനിഗെ ദൊരകുവംതെ മാഡി ആ ധര്മഭൃതരല്ലി ശ്രേഷ്ഠനു തന്ന ധര്മസ്വരൂപവന്നു തോരിസികൊട്ടനു.
12126048a സംദര്ശയിത്വാ ചാത്മാനം ദിവ്യമദ്ഭുതദര്ശനമ്।
12126048c വിപാപ്മാ വിഗതക്രോധശ്ചചാര വനമംതികാത്।।
തന്ന ദിവ്യ അദ്ഭുതദര്ശനവന്നു തോരിസി ആ പാപരഹിത വിഗതക്രോധനു വനദെഡെഗെ ഹൊരടു ഹോദനു.
12126049a ഏതദ്ദൃഷ്ടം മയാ രാജംസ്തതശ്ച വചനം ശ്രുതമ്।
12126049c ആശാമപനയസ്വാശു തതഃ കൃശതരീമിമാമ്।।
രാജന്! ഇദന്നു നാനു നോഡിദെ. അവന മാതുഗളന്നൂ നാനു കേളിദെ. നീനൂ കൂഡ ശരീരവന്നു കൃശഗൊളിസുവ ആശെയന്നു തൊരെ.””
12126050 ഭീഷ്മ ഉവാച।
12126050a സ തത്രോക്തോ മഹാരാജ ഋഷഭേണ മഹാത്മനാ।
12126050c സുമിത്രോഽപനയത് ക്ഷിപ്രമാശാം കൃശതരീം തദാ।।
ഭീഷ്മനു ഹേളിദനു: “മഹാരാജ! മഹാത്മ ഋഷഭനു ഹീഹെ ഹേളലു സുമിത്രനു ബേഗനേ അത്യംത ദുര്ബലവാദ ആശെയന്നു തൊരെദനു.
12126051a ഏവം ത്വമപി കൌംതേയ ശ്രുത്വാ വാണീമിമാം മമ।
12126051c സ്ഥിരോ ഭവ യഥാ രാജന് ഹിമവാനചലോത്തമഃ।।
കൌംതേയ! ഈ രീതി നീനൂ കൂഡ നന്ന ഈ മാതന്നു കേളി അചലോത്തമ ഹിമവാനനംതെ സ്ഥിരനാഗു.
12126052a ത്വം ഹി ദ്രഷ്ടാ ച ശ്രോതാ ച കൃച്ച്രേഷ്വര്ഥകൃതേഷ്വിഹ।
12126052c ശ്രുത്വാ മമ മഹാരാജ ന സംതപ്തുമിഹാര്ഹസി।।
മഹാരാജ! ഇംഥഹ കഷ്ടപരിസ്ഥിയിയല്ലിയൂ നീനു സരിയാദ പ്രശ്നെഗളന്നേ കേളുത്തിരുവെ. നന്നന്നു കേളിയൂ കൂഡ നീനു സംപപിസബാരദു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ശാംതി പര്വണി രാജധര്മ പര്വണി ഋഷഭഗീതാസു ഷഡ്വിംശത്യധികശതതമോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ശാംതി പര്വദല്ലി രാജധര്മ പര്വദല്ലി ഋഷഭഗീതാ എന്നുവ നൂരാഇപ്പത്താരനേ അധ്യായവു.
-
ഈ അധ്യായവു എരഡു അധ്യായഗളല്ലിയൂ ഇദെ (ഗീതാ പ്രെസ്). ↩︎
-
ഭാരത ദര്ശനദല്ലി ഇദക്കെ മൊദലു ഈ ഒംദു ശ്ലോകവിദെ: കൃതഘ്നേഷു ച യാ സക്താ നൃശംസേഷ്വലസേഷു ച। അപകാരിഷു ചാസക്താ സാശാ കൃതസ്തരീ മയാ।। ↩︎
-
ഭാരത ദര്ശനദല്ലി ഇദര നംതര ഈ ഒംദു ശ്ലോകവിദെ: പ്രദാനാകാംക്ഷിണീനാം ച കന്യായാം വയസി സ്ഥിതേ। ശ്രുത്വാ കഥാസ്തഥായുക്താഃ സാശാ കൃശതരീ മയാ।। ↩︎
-
സംഗതിമ്। എംബ പാഠാംതരവിദെ (ഭാരത ദര്ശന). ↩︎
-
ഭാരത ദര്ശനദല്ലി ഈ ശ്ലോകക്കെ ബദലാഗി ഇന്നൊംദു ശ്ലോകവിദെ: യദേതദുക്തം ഭവതാ സംപ്രതി ദ്വിജസത്തമ। സത്യമേതന്ന സംദേഹോ യദേതദ്വ്യാഹൃതം മയാ।। ↩︎