પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
શાંતિ પર્વ
રાજધર્મ પર્વ
અધ્યાય 1261
સાર
ઋષભનુ રાજા સુમિત્રનિગॆ વીરદ્યુમ્ન મત્તુ તનુ મુનિય વૃત્તાંતવન્નુ હેળિદુદુ (1-26). તનુ મુનિયુ વીરદ્યુમ્નનિગॆ આશॆય સ્વરૂપવન્નુ પરિચયિસિદુદુ મત્તુ ઋષભન ઉપદેશદિંદ સુમિત્રનુ આશॆય્નનુ ત્યજિસિદુદુ (27-52).
12126001 ભીષ્મ ઉવાચ।
12126001a તતસ્તેષાં સમસ્તાનામૃષીણામૃષિસત્તમઃ।
12126001c ઋષભો નામ વિપ્રર્ષિઃ સ્મયન્નિવ તતોઽબ્રવીત્।।
ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “આગ આ સમસ્ત ઋષિગળલ્લિદ્દ ઋષિસત્તમ ઋષભ ऎંબ હॆસરિન વિપ્રર્ષિયુ નસુગુત્તા હેળિદનુ:
12126002a પુરાહં રાજશાર્દૂલ તીર્થાન્યનુચરન્ પ્રભો।
12126002c સમાસાદિતવાન્દિવ્યં નરનારાયણાશ્રમમ્।।
“પ્રભો! રાજશાર્દૂલ! હિંદॆ નાનુ તીર્થગળલ્લિ સંચરિસુત્તા દિવ્ય નરનારાયણાશ્રમક્કॆ હોદॆનુ.
12126003a યત્ર સા બદરી રમ્યા હ્રદો વૈહાયસસ્તથા।
12126003c યત્ર ચાશ્વશિરા રાજન્વેદાન્પઠતિ શાશ્વતાન્।।
રાજન્! અલ્લિ બદરી વૃક્ષવિદॆ. રમ્ય વૈહાય સરોવરવૂ ઇદॆ. અલ્લિ અશ્વશિરનુ શાશ્વતવાગિ વેદગળન્નુ પઠિસુત્તિરુત્તાનॆ.
12126004a તસ્મિન્સરસિ કૃત્વાહં વિધિવત્તર્પણં પુરા।
12126004c પિતૄણાં દેવતાનાં ચ તતોઽશ્રમમિયાં તદા।।
આ સરસ્સિનલ્લિ નાનુ મॊદલુ વિધિવત્તાગિ પિતૃગળિગॆ મત્તુ દેવતॆગળિગॆ તર્પણગળન્નિત્તુ આ આશ્રમવન્નુ પ્રવેશિસિદॆનુ.
12126005a રેમાતે યત્ર તૌ નિત્યં નરનારાયણાવૃષી।
12126005c અદૂરાદાશ્રમં કં ચિદ્વાસાર્થમગમં તતઃ।।
અલ્લિ નરનારાયણઋષિગળન્નુ સંદર્શિસિ નંતર હત્તિરદલ્લિયે ઇદ્દ ઇન્નॊંદુ અશ્રમક્કॆ ઉળિદુકॊળ્ળલુ હોદॆનુ.
12126006a તતશ્ચીરાજિનધરં કૃશમુચ્ચમતીવ ચ।
12126006c અદ્રાક્ષમૃષિમાયાંતં તનું નામ તપોનિધિમ્।।
અદે આશ્રમક્કॆ નારુમડિયન્નુટ્ટિદ્દ કૃષ્ણાજિનવન્નુ ધરિસિદ્દ કૃશનાગિયૂ અત્યંત ऎત્તરનાગિયૂ ઇદ્દ તનુ ऎંબ હॆસરિન તપોનિધિયન્નુ કંડॆનુ.
12126007a અન્યૈર્નરૈર્મહાબાહો વપુષાષ્ટગુણાન્વિતમ્।
12126007c કૃશતા ચાપિ રાજર્ષે ન દૃષ્ટા તાદૃશી ક્વ ચિત્।।
મહાબાહો! અવન શરીરવુ અન્યર શરીરક્કિંત ऎંટુ પટ્ટુ ऎત્તરવાગિત્તુ. રાજર્ષે! અવનષ્ટુ તॆળુવાદ શરીરવન્નુ નાનુ નોડિયે ઇરલિલ્લ.
12126008a શરીરમપિ રાજેંદ્ર તસ્ય કાનિષ્ઠિકાસમમ્।
12126008c ગ્રીવા બાહૂ તથા પાદૌ કેશાશ્ચાદ્ભુતદર્શનાઃ।।
રાજેંદ્ર! અવન શરીરવુ કિરુબॆરળિનષ્ટુ તॆળ્ળગાગિત્તુ. અવન કુત્તિગॆ, બાહુગળુ, પાદગળુ મત્તુ કૂદલુ અદ્ભુતવાગિ તોરુત્તિદ્દવુ.
12126009a શિરઃ કાયાનુરૂપં ચ કર્ણૌ નેત્રે તથૈવ ચ।
12126009c તસ્ય વાક્ચૈવ ચેષ્ટા ચ સામાન્યે રાજસત્તમ।।
રાજસત્તમ! અવન તલॆ, કિવિગળુ મત્તુ કણ્ણુગળુ કાયક્કॆ અનુરૂપવાગિદ્દવુ. અવન માતુ મત્તુ ચેષ્ટॆગળુ સામાન્યવાગિદ્દવુ.
12126010a દૃષ્ટ્વાહં તં કૃશં વિપ્રં ભીતઃ પરમદુર્મનાઃ।
12126010c પાદૌ તસ્યાભિવાદ્યાથ સ્થિતઃ પ્રાંજલિરગ્રતઃ।।
આ કૃશ વિપ્રનન્નુ કંડુ ભીતનૂ પરમ દુર્મનનૂ આગિ અવ પાદગળિગॆરગિ કૈમુગિદુ અવન ऎદિરુ નિંતુકॊંડॆનુ.
12126011a નિવેદ્ય નામ ગોત્રં ચ પિતરં ચ નરર્ષભ।
12126011c પ્રદિષ્ટે ચાસને તેન શનૈરહમુપાવિશમ્।।
નરર્ષભ! નન્ન નામગોત્રગળન્નૂ તંદॆય હॆસરન્નૂ નિવેદિસિકॊંડુ અવનુ તોરિસિદ આસનદલ્લિ મॆલ્લને કુળિતુકॊંડॆનુ.
12126012a તતઃ સ કથયામાસ કથા ધર્માર્થસંહિતાઃ।
12126012c ઋષિમધ્યે મહારાજ તત્ર ધર્મભૃતાં વરઃ।।
મહારાજ! આગ અલ્લિ ઋષિગળ મધ્યદલ્લિ આ ધર્મભૃતરલ્લિ શ્રેષ્ઠનુ ધર્માર્થસંહિત કથॆગળન્નુ હેળતॊડગિદનુ.
12126013a તસ્મિંસ્તુ કથયત્યેવ રાજા રાજીવલોચનઃ।
12126013c ઉપાયાજ્જવનૈરશ્વૈઃ સબલઃ સાવરોધનઃ।।
અવનુ કથॆગળન્નુ હેળુત્તિરુવાગલે ઓર્વ રાજીવલોચન રાજનુ સૈન્ય સમેતનાગિ તન્ન અંતઃપુરદ સ્ત્રીયરॊડનॆ વેગવાદ કુદુરॆગળન્નેરિ અલ્લિગॆ બંદનુ.
12126014a સ્મરન્ પુત્રમરણ્યે વૈ નષ્ટં પરમદુર્મનાઃ।
12126014c ભૂરિદ્યુમ્નપિતા ધીમાન્રઘુશ્રેષ્ઠો મહાયશાઃ।।
અરણ્યદલ્લિ કળॆદુહોગિદ્દ પુત્રનન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળુત્તા પરમ દુઃખિતનાગિદ અવનુ ભૂરિદ્યુમ્નન પિત ધીમાન્ મહાયશસ્વી રઘુશ્રેષ્ઠનાગિદ્દનુ.
12126015a ઇહ દ્રક્ષ્યામિ તં પુત્રં દ્રક્ષ્યામીહેતિ પાર્થિવઃ।
12126015c એવમાશાકૃતો રાજંશ્ચરન્વનમિદં પુરા।।
રાજન્! “પુત્રનન્નુ ઇલ્લિ કાણુત્તેનॆ! ઇલ્લિ નોડુત્તેનॆ!” ऎંબ આશॆયન્નિત્તુકॊંડુ આ પાર્થિવનુ ઈ વનદલ્લॆલ્લા અલॆયુત્તિદ્દનુ.
12126016a દુર્લભઃ સ મયા દ્રષ્ટું નૂનં પરમધાર્મિકઃ।
12126016c એકઃ પુત્રો મહારણ્યે નષ્ટ ઇત્યસકૃત્તદા।।
“પરમધાર્મિકનાગિદ્દ અવનુ નનગॆ કાણલૂ દુર્લભવાગિબિટ્ટનલ્લ! નન્ન ઓર્વને પુત્રનુ મહારણ્યદલ્લિ કળॆદુહોદનલ્લા!” ऎંદુ વિલપિસુત્તિદ્દનુ.
12126017a દુર્લભઃ સ મયા દ્રષ્ટુમાશા ચ મહતી મમ।
12126017c તયા પરીતગાત્રોઽહં મુમૂર્ષુર્નાત્ર સંશયઃ।।
“દુર્લભવાગિદ્દરૂ અવનન્નુ નોડલે બેકॆંદુ નનગॆ મહા આશॆયુંટાગિદॆ. આ આશॆયુ નન્ન શરીરવન્નુ સંપૂર્ણવાગિ વ્યાપિસિદॆ. અવનન્નુ કાણદિદ્દરॆ મૃત્યુવન્ને અપ્પુત્તેનॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવિલ્લ.”
12126018a એતચ્ચ્રુત્વા સ ભગવાંસ્તનુર્મુનિવરોત્તમઃ।
12126018c અવાક્શિરા ધ્યાનપરો મુહૂર્તમિવ તસ્થિવાન્।।
ઇદન્નુ કેળિ ભગવાન્ તનુ મુનિવરોત્તમનુ તલॆતગ્ગિસિ ધ્યાનપરનાગિ મુહૂર્તકાલ કુળિતનુ.
12126019a તમનુધ્યાંતમાલક્ષ્ય રાજા પરમદુર્મનાઃ।
12126019c ઉવાચ વાક્યં દીનાત્મા મંદં મંદમિવાસકૃત્।।
અવનુ ધ્યાનાસક્તનાદુદન્નુ નોડિ પરમ દુઃખિતનાદ દીનાત્મ રાજનુ મॆલ્લ મॆલ્લને ઈ માતન્નાડિદનુ:
12126020a દુર્લભં કિં નુ વિપ્રર્ષે આશાયાશ્ચૈવ કિં ભવેત્।
12126020c બ્રવીતુ ભગવાનેતદ્યદિ ગુહ્યં ન તન્મયિ।।
“વિપ્રર્ષે! યાવુદુ દુર્લભવાદુદુ? આશॆગિંતલૂ દॊડ્ડદુ યાવુદુ? ભગવાન્! ગુહ્યવાગિલ્લદિદ્દરॆ ઇદન્નુ નનગॆ હેળબેકુ.”
12126021a મહર્ષિર્ભગવાંસ્તેન પૂર્વમાસીદ્વિમાનિતઃ।
12126021c બાલિશાં બુદ્ધિમાસ્થાય મંદભાગ્યતયાત્મનઃ।।
તનુવુ હેળિદનુ: “નિન્ન ઈ મગનુ હિંદॆ મૂર્ખબુદ્ધિયન્નાશ્રયિસિ તન્ન દૌર્ભાગ્યદ કારણદિંદ પૂજનીય મહર્ષિયોર્વનન્નુ અપમાનિસિદ્દનુ.
12126022a અર્થયન્કલશં રાજન્કાંચનં વલ્કલાનિ ચ।
12126022c નિર્વિણ્ણઃ સ તુ વિપ્રર્ષિર્નિરાશઃ સમપદ્યત।।
રાજન્! કાંચન કલશવન્નૂ વલ્કલગળન્નૂ કેળિ બંદિદ્દ વિપ્રર્ષિયન્નુ અવનુ નિર્વિણ્ણનન્નાગિયૂ નિરાશનન્નાગિયૂ માડિદ્દનુ.”
12126023a એવમુક્ત્વાભિવાદ્યાથ તમૃષિં લોકપૂજિતમ્।
12126023c શ્રાંતો ન્યષીદદ્ધર્માત્મા યથા ત્વં નરસત્તમ।।
નરસત્તમ! હીગॆ હેળલુ આ ધર્માત્મનુ લોકપૂજિતનાદ આ ઋષિયન્નુ અભિવંદિસિ નિન્નહાગॆયે બળલિ કુળિતિકॊંડનુ.
12126024a અર્ઘ્યં તતઃ સમાનીય પાદ્યં ચૈવ મહાનૃષિઃ।
12126024c આરણ્યકેન વિધિના રાજ્ઞે સર્વં ન્યવેદયત્।।
આગ આ મહાનૃષિયુ અર્ઘ્ય-પાદ્યગળન્નુ તરિસિ આરણ્યક વિધિયંતॆ ऎલ્લવન્નૂ રાજનિગॆ નિવેદિસિદનુ.
12126025a તતસ્તે મુનયઃ સર્વે પરિવાર્ય નરર્ષભમ્।
12126025c ઉપાવિશન્પુરસ્કૃત્ય સપ્તર્ષય ઇવ ધ્રુવમ્।।
આગ મુનિગળॆલ્લરૂ આ નરર્ષભનન્નુ સપ્તર્ષિગળુ ધ્રુવનન્નુ હેગો હાગॆ સુત્તુવરॆદુ કુળિતુકॊંડરુ.
12126026a અપૃચ્ચંશ્ચૈવ તે તત્ર રાજાનમપરાજિતમ્।
12126026c પ્રયોજનમિદં સર્વમાશ્રમસ્ય પ્રવેશનમ્।।
આ રાજ અપરજિતનન્નુ અવરિ કેળિદરુ: “ઈ આશ્રમક્કॆ પ્રવેશિસિદુદર કારણવેનુ?”
12126027 રાજોવાચ।
12126027a વીરદ્યુમ્ન ઇતિ ખ્યાતો રાજાહં દિક્ષુ વિશ્રુતઃ।
12126027c ભૂરિદ્યુમ્નં સુતં નષ્ટમન્વેષ્ટું વનમાગતઃ।।
રાજનુ હેળિદનુ: “દિક્કુગળલ્લિ વિશ્રુતનાદ વીરદ્યુમ્ન ऎંબ ખ્યાત રાજનુ નાનુ. કળॆદુહોદ નન્ન સુત ભૂરિદ્યુમ્નનન્નુ હુડુકિકॊંડુ વનક્કॆ બંદિદ્દેનॆ.
12126028a એકપુત્રઃ સ વિપ્રાગ્ર્ય બાલ એવ ચ સોઽનઘ।
12126028c ન દૃશ્યતે વને ચાસ્મિંસ્તમન્વેષ્ટું ચરામ્યહમ્।।
વિપ્ર્યાગ્રરે! અવનુ નન્ન ઓર્વને પુત્રનુ. અનઘનૂ કૂડ. ઈ વનદલ્લિ અવનુ નનગॆ કાણલિલ્લ. આવનન્નુ હુડુકુત્તલે નાનુ સંચરિસુત્તિદ્દેનॆ.””
12126029 ઋષભ ઉવાચ।
12126029a એવમુક્તે તુ વચને રાજ્ઞા મુનિરધોમુખઃ।
12126029c તૂષ્ણીમેવાભવત્તત્ર ન ચ પ્રત્યુક્તવાન્નૃપમ્।।
ઋષભનુ હેળિદનુ: “રાજનુ હીગॆ હેળલુ મુનિયુ અધોમુખનાગિ કુળિતનુ. બહળ હॊત્તુ સુમ્મને ઇદ્દનુ. રાજનિગॆ એનન્નૂ હેળલિલ્લ.
12126030a સ હિ તેન પુરા વિપ્રો રાજ્ઞા નાત્યર્થમાનિતઃ।
12126030c આશાકૃશં ચ રાજેંદ્ર તપો દીર્ઘં સમાસ્થિતઃ।।
હિંદ અદે રાજને આ વિપ્રનિગॆ વિશેષ મર્યાદॆયન્નુ તોરિસિરલિલ્લ. રાજેંદ્ર! અવનિંદ આશાકૃશનાગિદ્દ અવનુ દીર્ઘ તપસ્સિનલ્લિ તॊડગિદ્દનુ.
12126031a પ્રતિગ્રહમહં રાજ્ઞાં ન કરિષ્યે કથં ચન।
12126031c અન્યેષાં ચૈવ વર્ણાનામિતિ કૃત્વા ધિયં તદા।।
આગ અવનુ યાવ રાજરિંદલૂ અન્ય વર્ણદવરિંદલૂ યાવ દાનવન્નૂ સ્વીકરિસુવુદિલ્લ ऎંદુ નિશ્ચયિસિદ્દનુ.
12126032a આશા હિ પુરુષં બાલં લાલાપયતિ તસ્થુષી।
12126032c તામહં વ્યપનેષ્યામિ ઇતિ કૃત્વા વ્યવસ્થિતઃ।।
બહળકાલદવરॆગॆ ઇરુવ આશॆયે પુરુષનુ મૂઢનંતॆ લાપાપિસુવંતॆ માડુત્તદॆ. નાનુ અદન્નુ કિત્તુહાકુત્તેનॆ ऎંદુ અવનુ તપોનિષ્ઠનાગિદ્દનુ.
12126033 રાજોવાચ।
12126033a આશાયાઃ કિં કૃશત્વં ચ કિં ચેહ ભુવિ દુર્લભમ્।
12126033c બ્રવીતુ ભગવાનેતત્ત્વં હિ ધર્માર્થદર્શિવાન્।।
રાજનુ હેળિદનુ: “ભગવન્! નીનુ ધર્માર્થદર્શિયાગિરુવॆ. આશॆગિંતલૂ બલવાદ દુર્બલતॆયૂ યાવુદિદॆ? ઈ ભુવિયલ્લિ દુર્લભવાદુદુ યાવુદુ? ઇદર કુરિતુ તત્ત્વતઃ નનગॆ હેળબેકુ.””
12126034 ઋષભ ઉવાચ।
12126034a તતઃ સંસ્મૃત્ય તત્સર્વં સ્મારયિષ્યન્નિવાબ્રવીત્।
12126034c રાજાનં ભગવાન્વિપ્રસ્તતઃ કૃશતનુસ્તનુઃ।।
ઋષભનુ હેળિદનુ: “આગ કૃશશરીરી ભગવાન્ તનુવુ હિંદॆ નડॆદુદॆલ્લવન્નુ સ્મરિસિકॊળ્ળુત્તા મત્તુ રાજનિગૂ સ્મરણॆગॆ તંદુકॊડુત્તા હેળિદનુ:
12126035a કૃશત્વે ન સમં રાજન્નાશાયા વિદ્યતે નૃપ।
12126035c તસ્યા વૈ દુર્લભત્વાત્તુ પ્રાર્થિતાઃ પાર્થિવા મયા।।
“રાજન્! નૃપ! આશॆગॆ સમાન દુર્બલતॆયુ બેરॆ યાવુદૂ ઇલ્લ. પાર્થિવ! નન્ન આશॆયુ દુર્લભવાગિદ્દુદરિંદલે નાનુ નિન્નન્નુ પ્રાર્થિસિદ્દॆનુ.”
12126036 રાજોવાચ।
12126036a કૃશાકૃશે મયા બ્રહ્મન્ ગૃહીતે વચનાત્તવ।
12126036c દુર્લભત્વં ચ તસ્યૈવ વેદવાક્યમિવ દ્વિજ।।
રાજનુ હેળિદનુ: “બ્રહ્મન્! દ્વિજ! નિન્ન માતિનિંદ આશॆયિંદ બંધિસલ્પટ્ટિરુવવરુ દુર્બલરુ ऎંદુ તિળિદુકॊંડિદ્દેનॆ. યાવુદર કુરિતુ આશॆયિરુવુદો અદે દુર્લભવુ. ઇદન્ને વેદવાક્યવॆંદુ તિળિયુત્તેનॆ.
12126037a સંશયસ્તુ મહાપ્રાજ્ઞ સંજાતો હૃદયે મમ।
12126037c તન્મે સત્તમ તત્ત્વેન વક્તુમર્હસિ પૃચ્ચતઃ।।
મહપ્રાજ્ઞ! નન્ન હૃદયદલ્લિ સંશયવॊંદુ હુટ્ટિકॊંડિદॆ. સત્તમ! કેળુત્તરુવ નનગॆ તત્ત્વતઃ અદન્નુ હેળબેકુ.
12126038a ત્વત્તઃ કૃશતરં કિં નુ બ્રવીતુ ભગવાનિદમ્।
12126038c યદિ ગુહ્યં ન તે વિપ્ર લોકેઽસ્મિન્કિં નુ દુર્લભમ્।।
બગવન્! નિનગિંતલૂ કૃશવાગિરુવુદુ એનિદॆ? વિપ્ર! ઇદુ રહસ્યવાગિલ્લદિદ્દરॆ – ઈ લોકદલ્લિ દુર્લભવાદુદુ એનિદॆ?”
12126039 કૃશતનુરુવાચ।
12126039a દુર્લભોઽપ્યથ વા નાસ્તિ યોઽર્થી ધૃતિમિવાપ્નુયાત્।
12126039c સુદુર્લભતરસ્તાત યોઽર્થિનં નાવમન્યતે।।
કૃશતનુવુ હેળિદનુ: “અય્યા! તાનુ અતિયાગિ અપેક્ષિસિદુદન્નુ યાચિસદે ઇરુવ ધૈર્યવંતનુ દુર્લભ અથવા અંતવનુ ઇલ્લવે ઇલ્લ ऎંદુ હેળબહુદુ.
12126040a સંશ્રુત્ય નોપક્રિયતે પરં શક્ત્યા યથાર્હતઃ।
12126040c સક્તા યા સર્વભૂતેષુ સાશા કૃશતરી મયા।।
યાચકનન્નુ કેળિ અવનલ્લિ આશॆયન્નુ હુટ્ટિસિ પરમ શક્તિયન્નુપયોગિસિ યથાર્હવાગિ યાચિસિદુદન્નુ કॊડદે ઇદ્દાગ સર્વભૂતગળલ્લિ યાવ આશॆયરુવુદો અદુ નનગિંતલૂ કૃશવાગિરુત્તદॆ.
12126041a 2એકપુત્રઃ પિતા પુત્રે નષ્ટે વા પ્રોષિતે તથા। 12126041c પ્રવૃત્તિં યો ન જાનાતિ સાશા કૃશતરી મયા।।
ऒબ્બને પુત્રનિરુવ પિતનુ તન્ન પુત્રનુ નષ્ટવાદરॆ અથવા દૂરહોદવન કુરિતાદ યાવ સમાચારવૂ દॊરॆયદે ઇદ્દાગ અવનન્નુ કાણબેકॆંબ યાવ આશॆયુ તંદॆયલ્લિ ઉંટાગુત્તદॆયો અદુ નનગિંતલૂ કૃશવાગિરુત્તદॆ.
12126042a પ્રસવે ચૈવ નારીણાં વૃદ્ધાનાં પુત્રકારિતા।
12126042c તથા નરેંદ્ર ધનિનામાશા કૃશતરી મયા3।।
મક્કળિલ્લદ સ્ત્રીયરિગॆ વૃદ્ધાપ્યદલ્લાદરૂ મક્કળન્નુ હડॆયબેકॆંબ યાવ આશॆયિરુવુદો, ધનિકરિગॆ ઇન્નૂ હॆચ્ચુ ધનવન્નુ કૂડિદબેકॆંબ યાવ આશॆયિરુવુદો અદુ નનગિંતલૂ કૃશવાગિરુત્તદॆ.””
12126043 ઋષભ ઉવાચ।
12126043a એતચ્ચ્રુત્વા તતો રાજન્સ રાજા સાવરોધનઃ।
12126043c સંસ્પૃશ્ય પાદૌ શિરસા નિપપાત દ્વિજર્ષભે।।
ઋષભનુ હેળિદનુ: “રાજન્! ઇદન્નુ કેળિ રાજનુ તન રાણિયॊડનॆ દ્વિજર્ષભન પાદગળન્નુ મુટ્ટિ શિરસા અડ્ડબિદ્દનુ.”
12126044 રાજોવાચ।
12126044a પ્રસાદયે ત્વા ભગવન્ પુત્રેણેચ્ચામિ સંગતિમ્4। 12126044c 5વૃણીષ્વ ચ વરં વિપ્ર યમિચ્ચસિ યથાવિધિ।।
રાજનુ હેળિદનુ: “ભગવન્! નીનુ પ્રસન્નનાગબેકુ. પુત્રનॊંદિગॆ સમાગમવન્નુ બયસુત્તેનॆ. વિપ્ર! બયસિદ વરવન્નુ યથાવિધિયાગિ કેળિકો!””
12126045 ઋષભ ઉવાચ।
12126045a અબ્રવીચ્ચ હિ તં વાક્યં રાજા રાજીવલોચનઃ।
12126045c સત્યમેતદ્યથા વિપ્ર ત્વયોક્તં નાસ્ત્યતો મૃષા।।
ઋષભનુ હેળિદનુ: “અદન્નુ હેળિ રાજીવલોચન રાજનુ ઈ માતન્નૂ હેળિદનુ: “વિપ્ર! નીનુ હેળિદુદॆલ્લવૂ સત્યવદુદુ. અદરલ્લિ સુળ્ળॆંબુદુ યાવુદૂ ઇલ્લ.”
12126046a તતઃ પ્રહસ્ય ભગવાંસ્તનુર્ધર્મભૃતાં વરઃ।
12126046c પુત્રમસ્યાનયત્ ક્ષિપ્રં તપસા ચ શ્રુતેન ચ।।
આગ આ ધર્મભૃતરલ્લિ શ્રેષ્ઠ ભગવાનનુ તન્ન તપસ્સુ મત્તુ વિદ્યॆય મૂલક ક્ષિપ્રવાગિ અવન પુત્રનલ્લુ અલ્લિગે બરુવંતॆ માડિદનુ.
12126047a તં સમાનાય્ય પુત્રં તુ તદોપાલભ્ય પાર્થિવમ્।
12126047c આત્માનં દર્શયામાસ ધર્મં ધર્મભૃતાં વરઃ।।
આ પુત્રનન્નુ અલ્લિગે કરॆયિસિકॊંડુ અવનુ રાજનિગॆ દॊરકુવંતॆ માડિ આ ધર્મભૃતરલ્લિ શ્રેષ્ઠનુ તન્ન ધર્મસ્વરૂપવન્નુ તોરિસિકॊટ્ટનુ.
12126048a સંદર્શયિત્વા ચાત્માનં દિવ્યમદ્ભુતદર્શનમ્।
12126048c વિપાપ્મા વિગતક્રોધશ્ચચાર વનમંતિકાત્।।
તન્ન દિવ્ય અદ્ભુતદર્શનવન્નુ તોરિસિ આ પાપરહિત વિગતક્રોધનુ વનદॆડॆગॆ હॊરટુ હોદનુ.
12126049a એતદ્દૃષ્ટં મયા રાજંસ્તતશ્ચ વચનં શ્રુતમ્।
12126049c આશામપનયસ્વાશુ તતઃ કૃશતરીમિમામ્।।
રાજન્! ઇદન્નુ નાનુ નોડિદॆ. અવન માતુગળન્નૂ નાનુ કેળિદॆ. નીનૂ કૂડ શરીરવન્નુ કૃશગॊળિસુવ આશॆયન્નુ તॊરॆ.””
12126050 ભીષ્મ ઉવાચ।
12126050a સ તત્રોક્તો મહારાજ ઋષભેણ મહાત્મના।
12126050c સુમિત્રોઽપનયત્ ક્ષિપ્રમાશાં કૃશતરીં તદા।।
ભીષ્મનુ હેળિદનુ: “મહારાજ! મહાત્મ ઋષભનુ હીહॆ હેળલુ સુમિત્રનુ બેગને અત્યંત દુર્બલવાદ આશॆયન્નુ તॊરॆદનુ.
12126051a એવં ત્વમપિ કૌંતેય શ્રુત્વા વાણીમિમાં મમ।
12126051c સ્થિરો ભવ યથા રાજન્ હિમવાનચલોત્તમઃ।।
કૌંતેય! ઈ રીતિ નીનૂ કૂડ નન્ન ઈ માતન્નુ કેળિ અચલોત્તમ હિમવાનનંતॆ સ્થિરનાગુ.
12126052a ત્વં હિ દ્રષ્ટા ચ શ્રોતા ચ કૃચ્ચ્રેષ્વર્થકૃતેષ્વિહ।
12126052c શ્રુત્વા મમ મહારાજ ન સંતપ્તુમિહાર્હસિ।।
મહારાજ! ઇંથહ કષ્ટપરિસ્થિયિયલ્લિયૂ નીનુ સરિયાદ પ્રશ્નॆગળન્ને કેળુત્તિરુવॆ. નન્નન્નુ કેળિયૂ કૂડ નીનુ સંપપિસબારદુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે શાંતિ પર્વણિ રાજધર્મ પર્વણિ ઋષભગીતાસુ ષડ્વિંશત્યધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ શાંતિ પર્વદલ્લિ રાજધર્મ પર્વદલ્લિ ઋષભગીતા ऎન્નુવ નૂરાઇપ્પત્તારને અધ્યાયવુ.
-
ઈ અધ્યાયવુ ऎરડુ અધ્યાયગળલ્લિયૂ ઇદॆ (ગીતા પ્રॆસ્). ↩︎
-
ભારત દર્શનદલ્લિ ઇદક્કॆ મॊદલુ ઈ ऒંદુ શ્લોકવિદॆ: કૃતઘ્નેષુ ચ યા સક્તા નૃશંસેષ્વલસેષુ ચ। અપકારિષુ ચાસક્તા સાશા કૃતસ્તરી મયા।। ↩︎
-
ભારત દર્શનદલ્લિ ઇદર નંતર ઈ ऒંદુ શ્લોકવિદॆ: પ્રદાનાકાંક્ષિણીનાં ચ કન્યાયાં વયસિ સ્થિતે। શ્રુત્વા કથાસ્તથાયુક્તાઃ સાશા કૃશતરી મયા।। ↩︎
-
સંગતિમ્। ऎંબ પાઠાંતરવિદॆ (ભારત દર્શન). ↩︎
-
ભારત દર્શનદલ્લિ ઈ શ્લોકક્કॆ બદલાગિ ઇન્નॊંદુ શ્લોકવિદॆ: યદેતદુક્તં ભવતા સંપ્રતિ દ્વિજસત્તમ। સત્યમેતન્ન સંદેહો યદેતદ્વ્યાહૃતં મયા।। ↩︎